پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ نازارىنا!

قازاقتىڭ اسا كورنەكتى جازۋشىسى مۇحتار ماعاۋين بيىل ماۋسىم ايىندا كوشى-قون تۋرالى «انتي-قازاق ساياسات جالعاسىپ جاتىر» دەگەن اتپەن ارنايى ماقالا جازىپ، ەندى «جاڭا» قازاقستانعا، ناقتىلاپ ايتساق، ونىڭ قۇرۋشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆقا اۋىز سالىپتى. بۇل تۋرالى ءسال كەيىنىرەك.

الدىمەن اڭگىمەنى «ەسكى» قازاقستاننان باستايىق.

«ەسكى» قازاقستاننىڭ تۇسىندا تۇڭعىش پرەزيدەنتتى جانە ونىڭ قۇرعان جۇيەسىن مۇحتار ماعاۋيندەي سىناعان جازۋشى بولعان جوق.

مۇحاڭ «ەسكى» قازاقستانعا ءبىرىنشى بومباسىن «ۇلتسىزدانۋ ۇرانى» دەگەن اتپەن 2004 جىلى شىلدە ايىندا تاستادى. «ۇلتسىزدانۋ ۇرانىن» بومبا دەگەننەن گورى، «اتوم بومباسى» دەسەك ءسال ادىلەتتىرەك بولاتىن سەكىلدى.

وقىرمان قاۋىم ۇمىتا قويماعان بولسا كەرەك، شىلدە ايىندا «جۇلدىزدان» باستاپ، «بالدىرعانعا»، «ەگەمەن قازاقستاننان» باستاپ، «ۇلانعا» دەيىنگى بارلىق مەملەكەتتىك باق تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ تۋعان كۇنىن اتاپ ءوتۋشى ەدى عوي.

باس رەداكتور بولىپ تۇرعان كەزىندە مۇحتار ماعاۋين اعامىز دا «جۇلدىزدىڭ» سول 2004 جىلعى شىلدە ايىنداعى نومەرىن قۇرداسىنىڭ تۋعان كۇنىنە ارناپ، «قازاقستان-2030» ايدارىنىڭ استىنا ءوزىنىڭ وسى «ۇلتسىزدانۋ ۇرانى» دەپ اتالاتىن ۇزاق تولعاۋ-ەسسەسىن ادەمىلەپ تۇرىپ باسقانى ەسىمىزدە.

اتالعان ماقالانىڭ جارىق كورۋى سول-اق ەكەن، «التىن وردا»، «انا ءتىلى»، «ورتالىق قازاقستان» سەكىلدى بۇكىل قازاق باسىلىمى قولدان-قولعا تيگىزبەي، كوشىرىپ باسۋمەن بولدى.

ءتىپتى، ۇمىتپاسام، وسى زارلى تولعاۋىندا مۇحتار ماعاۋين «لەنينشىل جاس الاش» دەپ سىناعان «جاس الاش» گازەتىنىڭ ءوزى  «ۇلتسىزدانۋ ۇرانىنا» بىرنەشە نومەرىن ارنادى-اۋ دەيمىن.

«ۇلتسىزدانۋ ۇرانىنىڭ» قاسىندا اتاقتى بۇقار جىراۋ قالقامانۇلىنىڭ «اي، ابىلاي، ابىلاي...» دەپ باستالاتىن جىرى «اينالايىن» بولىپ قالدى.

شىنىن ايتساق، «ۇلتسىزدانۋ ۇرانى» ماحامبەت وتەمىسۇلىنىڭ جاڭگىرگە ايتقان «حان ەمەسسىڭ، قاسقىرسىڭ،  قاس الباستى باسقىرسىڭ، دوستارىڭ كەلىپ تابالاپ، دۇشپانىڭ سەنى باسقا ۇرسىن!..» دەگەن جىرىنان ءبىر كەم سوققان جوق!

ءدال سول تۇستا مۇحتار ماعاۋيننىڭ وسى ماقالاسىنا قازاق بيلىگىنەن قاسقايىپ تۇرىپ جاۋاپ بەرگەن جالعىز شەنەۋنىك بولدى.

ول – سول كەزدەگى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى، بۇگىنگى پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت كەمەلۇلى توقاەۆ بولاتىن!

ءوزىنىڭ سول تاريحي حاتىندا قاسىم-جومارت كەمەلۇلى مۇحتار ماعاۋميننىڭ بۇل ماقالاسىن وتە جوعارى باعالاي كەلىپ: «ماقالادا سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنە بايلانىستى ايتىلعان سىن-ەسكەرتپەلەرمەن تانىستىم. ەگەمەندىكتىڭ العاشقى جىلدارى مەملەكەتتىك ورگانداردا قازاق ءتىلىنىڭ قولدانۋ دەڭگەيى تومەن بولعانى راس. قازىرگى ۋاقىتتا مەملەكەتتىك تىلگە باسىمدىق بەرۋ شارالارى باتىل قولعا الىنۋدا. سونىڭ ءبىر ناقتى دالەلى – مينيسترلىكتىڭ ءوز باستاماسىمەن «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ديپلوماتيالىق قىزمەتى تۋرالى» قر زاڭىنا ءتيىستى وزگەرىستەر ەنگىزىلىپ، بۇدان بىلاي ديپلوماتيالىق قىزمەتكە مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرگەن ادامداردى الۋ زاڭ جۇزىندە بەكىتىلەتىن بولادى. ەلشىلىكتەرگە جىبەرىلەتىن قىزمەتكەرلەر قازاق حالقىنىڭ تاريحى مەن ادەبيەتىنەن حاباردار بولۋى ءتيىس...», - دەپ جاۋاپ بەرگەنى بار.

قاسىم-جومارت كەمەلۇلى بۇل جاۋاپتى جازۋشىنىڭ سول ماقالاسىنداعى: «قازاقستاننىڭ ءبىر تۇعىرىن ۇستاعان، بيىك دارەجەلى مەملەكەتتىك قىزمەتكەردىڭ، جاي عانا قىزمەتكەر ەمەس، باسقا جۇرتتارعا ءوز ەلىنىڭ ەلدىك بەينەسىن تانىتاتىن ازاماتىڭىزدىڭ سيقى وسىنداي بولسا، باسقاسىنان نە قايىر؟», - دەپ سول كەزدەگى سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ەرلان ىدىرىسوۆتى سىناعان تۇسىنا بايلانىستى بەرگەن بولسا كەرەك.

ەڭ كەرەمەتى – قاسىم-جومارت كەمەلۇلى سول سوزىندە تۇرىپ، بەرگەن ۋادەسىن بۇلجىتپاي ورىندادى. «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ديپلوماتيالىق قىزمەتى تۋرالى» زاڭىنىڭ 9-بابىنىڭ 1 بولىگىنە تولىقتىرۋ ەنگىزىپ، ديپلوماتيالىق قىزمەت ورگاندارىنا قىزمەتكە تۇرۋ ءۇشىن، «قازاق، ورىس جانە شەت تىلدەرىن ەركiن مەڭگەرگەن»، - دەگەن نورمانى قوستى.

قۇدايعا شۇكىر، قازىر ءبىزدىڭ ديپلوماتتار مەملەكەتتىك تىلگە دە، وزگە تىلدەرگە دە شەتىنەن جەلىپ تۇر...

دەمەك، «ەسكى» قازاقستان بيلىگىنىڭ جاڭا وركەندەپ كەلە جاتقان ناعىز وپپوزيتسياعا تىم جايسىز بولعانىن، قىرعيداي تيگەنىن ەسكەرسەك، قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنىڭ مۇحتار اعاسىنا بۇلاي جاۋاپ بەرۋى – ءارى جوعارى مادەنيەتتىلىك، ءارى شىن مانىندەگى تۇلعاعا ءتان باتىرلىق ەدى…

ەندى، جوعارىدا ايتىلعان «انتي-قازاق ساياسات جالعاسىپ جاتىر» اتتى ماقالاسىنا كەلسەك، مۇحتار ماعاۋين اعامىزدىڭ اتالعان ماقالاسىندا ايتىلعان: «بۇدان وتىز بىردەڭە جىل بۇرىن، نازارباەۆ ديكتاتۋراسى كەزىندە قالىپتاسقان جəنە پəرمەندى جۇزەگە اسقان، تۇپتەپ كەلگەندە، قازاققا، ونىڭ ۇلتتىق مۇددەسى مەن بولاشاعىنا قاراما-قايشى انتي-قازاق زۇلمات ساياسات بۇگىنگى كۇندە ساباقتاس جالعاستىعىن تاۋىپ، ءىس جۇزىندە ناقتى قولدانىسقا ءتۇسىپ وتىر..», - دەگەن پىكىرىمەن مەن ءجۇز پايىز ەمەس، ەكى ءجۇز پايىز كەلىسەمىن!

جازۋشى اعامىز ەلدەن الىستا جاتقانىمەن، قازاقستاننىڭ نۇرسۇلتان نازارباەۆ باستاپ، قاسىم-جومارت توقاەۆ جالعاستىرعان كوشى-قون ساياساتىنىڭ اينالاسىندا بولىپ جاتقان بىلىق پەن شىلىقتان تولىق حاباردار ەكەن.

ماقالاسىندا ۇلى كوشكە بايلانىستى ءبىز كۇندەلىكتى ايتىپ، جازىپ كەلە جاتقان وقيعالاردى تۇگەل قامتىپتى.

«قىتايدان كەلەتىن قازاققا ءوزىنىڭ سوتتالماعانى تۋرالى كۋəلىك قاجەت، دەگەن. Əيتپەسە... əيتپەسە، قازاقستان قابىلدامايدى...», - دەپ كەشەگى ەسكى بيلىك كەزىندە ءبىز كوزىن زورعا قۇرتقان «سوتتىلىق تۋرالى» انىقتامادان باستاپ،  «اڭداپ قاراساق، قازاقتى قازاقستانعا كەلتىرمەۋ ساياساتى جاڭاشا جالعاستىق تاۋىپتى. ءتىپتى وكىمەتتىك رەسمي، جاداۋ-جۇتاڭ دەرەكتەردى  ايتپاعاندا، بۇل جاعداياتتىڭ ەڭ ءبىر ايقىن مىسالى وسى تاقاۋدا عانا ناقتى كورىنىس بەردى», - دەپ ءتىپتى، بۇگىنگى اتاجۇرتىنا ازاماتتىق الامىن دەپ كەلىپ، كوشى-قون قىزمەتى پوليتسياسى جاعىنان ەلدەن ەكى مارتە جاۋىزدىقپەن قۋىلا جازداپ، ودان ايلاپ تۇرمەگە قامالىپ، سوڭىندا «بوسقىن» بولىپ شىققان، مۇحاڭنىڭ ءوز سوزىمەن ايتساق، اۋعانستان قازاعى سəمي اتا-عۇلدىڭ ماشاقات، ازاپقا، قورلىق پەن زورلىققا تولى حيكاياتىن ءدال قاسىندا جۇرگەندەي، كوزىمەن كورگەندەي بايانداپ وتىر.

ءيا، قانداستارىمىزعا قاراتا اتقارۋشى بيلىك پەن زاڭ شىعارۋشى ورگان جاعىنان بۇرىن-سوڭدى بولماعان انتي-قازاق ساياسات جۇرگىزىلىپ  جاتقانى شىن.

سونى مۇحتار ماعاۋين اعامىز الىستا جاتقانىمەن، ءدوپ باسىپ ايتىپ وتىر.

«ماناعى وبلىستىق، اۋداندىق شەنەۋنىكتەر، ولارعا جالعاس سوقىر سوت، قيسىنسىز، سوراقى شەشىمدى جۇزەگە اسىرۋشى تاعى قانشاما بەلسەندى نەگە سونشاما كۇشتى بولىپ تۇر؟ ويتكەنى، مۇنشاما جويداسىز قيانات، ارسىز، اشىق əرەكەت – نازارباەۆ زامانىندا باستالعان، əبدەن ورنىققان زورلىق-زومبىلىقتىڭ تىكەلەي جالعاسى», - دەپتى ۇلى كوشكە جاسالعان قيانات تۋرالى مۇحتار ماعاۋين اعامىز اتالعان «انتي-قازاق ساياسات جالعاسىپ جاتىر» اتتى ماقالاسىندا.

ول از دەسەڭىز، «...وڭالىپ كەتكەن ەشتەڭە جوق. سىرتتاي جاريا، شىن مəنىسىندە قىسپاقتى، جاسىرىن تۇردە توقتاۋ سالىنىپ وتىر. نازارباەۆتان سوڭ، توقاەۆ زامانىندا», - دەپ جازۋشى قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنىڭ اتىن اتاپ تۇرىپ شۇيلىگەدى...

ەندەشە، وسىنىڭ ءبارىن جاساپ وتىرعان كىم؟!

ارينە، مەن «قاسىم-جومارت توقاەۆ» دەي المايمىن!

پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ءاۋ باستا (2019 جىلى) بەلگىلەپ قويعان «دۇنيەجۇزىندەگى قانداستارىمىزدىڭ باسىن تۋعان جەردە بىرىكتىرۋ – ءبىزدىڭ قاسيەتتى پارىزىمىز!» دەگەن ۇلى ماقساتىن قايىرىپ قويىپ، اتقارۋشى بيلىك پەن زاڭ شىعارۋشى ورگان، كەرىسىنشە،  تيمۋر قۇلىباەۆ پەن كارىم ءماسىموۆتىڭ 2013 جىلعى ۇلى كوشكە جاساعان قاستاندىعىن سول بەتى قايتالاۋدا!

تاعى دا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىن الۋ ءۇشىن قانداستارىمىز دا كەمىندە بەس جىل تۇرۋى كەرەك»، - دەگەن كوشى-قوننىڭ «تۇجىرىمداماسىن» دايىنداسا;

ۇكىمەت ايقىنداعان سەگىز وبلىستان وزگە توعىز وبلىس پەن الماتى، استانا، شىمكەنت – ءۇش قالاعا ءوز بەتىمەن كوشىپ كەلىپ قونىستانعىسى كەلەتىن ەتنيكالىق قازاقتارعا «قانداس» مارتەبەسى بەرىلمەيتىن ەتىپ، ستاليندىك رەپرەسسياعا اپارىپ سوقتىراتىن زاڭ قابىلداپ تاستاسا;

بۇرىن بەس جۇمىس كۇنى ىشىندە بەرىلىپ كەلگەن «قانداس» مارتەبەسىن ەندى وتىز بەس كۇندە بەرىلەتىن ەتىپ، جاڭا ءتارتىپ ەنگىزىپ قويسا;

«اتا-جولى» كارتاسى جوباسىن اينالىمعا ەنگىزگەنىمەن، ونى العان ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ قۇقىقتارى مەن مىندەتتەرى زاڭمەن بەكىتىلمەسە;

پرەزيدەنتتىڭ «جالپىۇلتتىق مۇددەنى باسشىلىققا الۋ وتە ماڭىزدى»، - دەگەن تاپسىرماسىنا ساي جاسالعان ۇكىمەتتىڭ بەس جىلدىق «تۇجىرىمداماسى» جەمقورلىققا جول اشىپ، ەكى جىل وتپەي جاتىپ، ءبىر ميللياردتان استام تەڭگەنى ۇرلاتىپ جاتسا;

پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت توقاەۆ پرەزيدەنت بولعاننان ءدال بۇگىنگە دەيىن كوشى-قون ساياساتى مەن قانداستار ماسەلەسىنە ون ءبىر مارتە توقتالىپ، تاپسىرما-نۇسقاۋلار بەرگەنىمەن، ۇكىمەت ونىڭ بىرەۋىن دە ورىنداماسا;

جانە وسى كەلەڭسىزدىكتەر تۋرالى جازعان ءبىزدىڭ حاتتارىمىز بەن وتىنىشتەرىمىزدى پرەزيدەنتكە جەتكىزبەسە، ايتىڭىزشى، ەندى بۇدان وتكەن انتي-قازاق ساياسات بولا ما؟!

بىراق، ءبارىبىر، بارلىق جاۋاپكەرشىلىك پەن وسىدان تۋىنداعان جامان اتتىڭ تۇگەل قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنا بارىپ تىرەلەتىنى – شىندىق!

ۇلى كوشكە تىكەلەي قاتىستى قۇزىرەتى زاڭمەن بەكىتىلگەن بەس بىردەي مينيسترلىك پەن ءبىر كوميتەت (ۇقك) بار!

ءدال وسى جەردە ءبىر زاڭدى سۇراق تۋادى.

ايتىڭىزشى، بۇگىن ۇلى جازۋشىمىز مۇحتار ماعاۋيننىڭ سول «انتي-قازاق ساياسات جالعاسىپ جاتىر» اتتى ماقالاسىندا ايتىلعان اششى سىندارعا بايلانىستى، كەشەگى قاسىم-جومارت توقاەۆ قۇساپ، سول بەس مينيستر جاۋاپ بەرە الا ما؟! اسىرەسە، تامارا دۇيسەنوۆا مەن سۆەتلانا جاقىپوۆا، مۇرات نۇرتىلەۋ مەن ەرجان سادەنوۆ!؟

الدە، نۇرسۇلتان نازارباەۆ قۇساتىپ، قاسىم-جومارت كەمەلۇلىن ءمۇحتار ماعاۋينگە تەكپىلەتىپ قويىپ، وزدەرى ادەيى ءۇنسىز، راحاتتانىپ قاراپ وتىرا ما؟!

مىنە، مۇحتار ماعاۋيننىڭ بۇل ماقالاسى جاريالانعالى ءتورت جارىم اي بولىپتى، ولار نەگە ءالى ءۇنسىز؟!

مەنشە، مۇحتار ماعاۋينگە: «كوكە، ولاي ەمەس، بىلاي! ءبىز قانداستارىمىز ءۇشىن مىناداي ءتيىمدى جاعداي جاساعالى جاتىرمىز»، - دەپ ءبىرىنشى بولىپ جارىسا جاۋاپ بەرەتىن كىسى – پرەزيدەنتتىڭ ىشكى ساياسات ماسەلەلەر جانە كوممۋنيكاتسيالار جونىندەگى كومەكشىسى رۋسلان جەلدىباي مەن پرەزيدەنتتىڭ كەڭەسشىسى ءارى ءباسپاسوز حاتشىسى بەرىك ءۋالي ەدى! ءتىپتى، مەملەكەتتىك كەڭەسشى ەرلان قارين...

ولار دا ءۇنسىز! نەگە؟!

تاعى قايتالاپ ايتامىن، مۇحتار ماعاۋين اعامىز دۇرىس ايتىپ وتىر، قانداستارىمىزعا قاراتا اتقارۋشى بيلىك پەن زاڭ شىعارۋشى ورگان جاعىنان ناعىز انتي-قازاق ساياسات جۇرگىزىلىپ جاتىر.

قانشاما حاتتار، ماقالالار جازدىم...

مەن اتىن اتاعان لاۋازىمدى تۇلعالار بۇل جاعدايدى بىلمەيدى ەمەس، ابدەن جاقسى ءبىلىپ، كۇندە ەستىپ وتىر!

بىراق، نەگە ەكەنى بەلگىسىز، سول حاتتارىمدى قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنا جەتكىزۋگە كەلگەندە، ءبارى قۇلىقسىز. قانشا مارتە قاسەكەڭنىڭ قابىلداۋىن سۇرادىم، جولاتپايدى!

مۇمكىن، پرەزيدەنتكە مەنىڭ حاتتارىمدى ادەيى جەتكىزبەي نە وزدەرى جازۋشىنىڭ ماقالاسىنا قارسى قاساقانا جاۋاپ بەرمەي وتىرعان شىعار.

كۇتە-كۇتە شىدامىمىز تاۋسىلىپ، ءۇمىتىمىز ابدەن ۇزىلگەن سوڭ، مىنە، ءوزىمىز قولعا قالام الىپ، وسى ماقالانى جازۋعا كىرىستىك.

وسى جەردە مۇحتار اعامىزدىڭ: «قازاقستان اتالاتىن ەلدە قازاق كوبەيىپ، بۇگىنگى قىرىق پايىزدان اسىپ، ەلۋ، بəلكىم، الپىسقا جەتسە، اۋىزدىقتاپ ۇستاپ، ايتقانعا كوندىرىپ، ايداۋعا جۇرگىزۋ – قيىنعا سوعادى. وسىناۋ ەلدىڭ جەر ۇستىندەگى جəنە جەر استىنداعى قيساپسىز بايلىعىن ەركىن توناپ، بايلىققا باتۋعا، سىرتقا ارزانعا ساتىپ، مۇنداعى وكىم، بيلىگىڭدى نىعايتا تۇسۋگە قارسىلىق تۋى مۇمكىن»، - دەگەن پىكىرىنە سوقپاي كەتۋگە بولماس!

ءيا، ابدەن مۇمكىن!

مۇحاڭ وتە ءدۇرىس ايتىپ وتىر، ءبىزدى قازىردىڭ وزىندە اۋىزدىقتاپ ۇستاپ، ايتقانعا كوندىرىپ، ايداۋعا جۇرگىزۋ مۇمكىن ەمەس!

قازىرگى اتقارۋشى بيلىك پەن زاڭ شىعارۋشى ورگان باسشىلارى بىزدەن بايلىق ءۇشىن ەمەس، بيلىگى، لاۋازىمى ءۇشىن قاۋىپتەنەتىن بولسا كەرەك!

جالپى، شەتتەن ورالعان قاۋىمنىڭ ەتى ءتىرى، ارەكەتى شيراق. اسىرەسە، وزبەكستاننان، قىتاي مەن موڭعوليادان كەلگەندەردىڭ. ولار ءوز بەتىمەن ءومىر ءسۇرۋدىڭ، ءوزىن-ءوزى جۇمىسپەن قامتۋدىڭ شەبەرى. ەشكىمنەن ەشتەڭە سۇرامايدى. ازاماتتاردى ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتى قورعاۋ مينيسترلىگى قامتي الماعان جۇمىسپەن سولار قامتىپ كەلەدى.

ءتىپتى، كەشە عانا ورالعان ءبىزدى قويىپ، جوعارعى جاقتان داۋىستارى وقتىن-وقتىن وكتەم-وكتەم شىعىپ جاتانداردىڭ دا تۇگەلگە جۋىعى سول وتكەن عاسىردىڭ ەلۋىنشى-الپىسىنشى جىلدارى قىتايدان كەلگەن قازاقتاردىڭ بيلىك بۇتاعىنا ىلىنگەن ۇراقتارى ەكەنى بەلگىلى.

تاۋەلسىزدىكتەن كەيىن ورالعاندار ۇلت مۇددەسى جولىنداعى كۇرەس پەن ادىلەتسىزدىككە قارسى  شايقاستاعى بەلسەندىلىك جاعىنان، جاسىراتىنى جوق، ەرلان سايروۆ پەن جاناربەك ءاشىمجاندى، ءتىپتى اتاقتى رينات زايتوۆى ەكى-ۇش وراپ كەتەمىز. بەتىڭ-ءجۇزىڭ دەمەي، ءتىلىپ تۇسەمىز! ارينە، مۇحتار ماعاۋين اعامىزدان ارتىق ايتا الماسپىز، بىراق كەم سوعا قويماسپىز دەپ ويلايمىن.

قازىر ءبىزدىڭ ەلىمىزدە «ادال ازامات»، «ءارتۇرلى پىكىر – ءبىرتۇتاس ۇلت»، «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت»، «زاڭ جانە ءتارتىپ» دەگەن تولىپ جاتقان تۇجىرىمدامالار پايدا بولدى.

باستى ماقسات – اتالعان تۇجىرىمدمالار ارقىلى ۇلتتىڭ جاڭا ساپاسىن قالىپتاستىرىپ، «ادىلەتتى قازاقستان» قۇرۋ.

قر پرەزيدەنتىنە ىشكى ساياسات سالاسى بويىنشا ستراتەگيالىق ۇسىنىستاردى تۇجىرىمدايتىن جىگىتتەردىڭ سوزىنە سەنسەك، «شىن مانىندە، ەلدى جاڭعىرتۋ اركىمنىڭ ءوز ءۇيىن، اۋلاسىن، كوشەسىن تازالاۋ سياقتى قاراپايىم شارۋالاردان، ءار ادامنىڭ ءوز مىنەز-قۇلقى مەن مادەنيەتىن وزگەرتۋدەن باستالادى» ەكەن. بۇل – بوس ءسوز!

«سۇراپىل سوعىس ادامنىڭ مىنەزىن شىڭدايدى، ادام بولىمىسى، جاقسى مەن جامان، ءولىم، ءومىر تۋرالى كوزقاراسىن تولىق قالىپتاستىردى. ول تاباندى ءارى باتىل ەدى، بىراق قايىرىمسىز ەمەس-ءتى، ماقساتىنا جەتپەي تىنبايتىن بىربەتكەي بولاتىن، ارسىزدىققا قانى قاس-تى...», - دەپ جازاتى قاسىم-جومارت توقاەۆ ءوزىنىڭ اكەسى كەمەل توقاەۆ جايلى «اكە تۋرالى تولعانىس» (128 بەت) اتتى ەستەلىك كىتابىندا.

كوردىڭىز بە، قاسەكەڭ اكەم اۋلا مەن كوشە سىپىرىپ ءجۇرىپ، مىنەزىن شىڭدادى، ماقساتىنا جەتپەي تىنبايتىن بىربەتكەي بولىپ قالىپتاستى دەپ وتىرعان جوق!

ۇلتتىڭ ساپاسى تۋرالى ايتىلعاندا، ءبىزدىڭ كوز الدىمىزعا قابانباي مەن بوگەنباي باستاعان باتىرلار شوعىرى، ءاليحان، احمەت، مىرجاقىپ سەكىلدى الاش كوسەمدەرى كەلەدى.

دەمەك، ۇلتتىڭ شىن مانىندەگى جاڭا ساپاسىن شەندىلەر دارىپتەپ جۇرگەن «تازا قازاقستان» ەكولوگيالىق اكتسياسى ەمەس، ەل مەن جەر ءۇشىن شايقاسقان، ادىلەتتى سوعىس پەن تەڭدىك، بوستاندىق ءۇشىن ارپالىسقان ساياسي كۇرەستەر قالىپتاستىرادى ەكەن.

وتكەن وتىز جىلدىقتا ادىلەتسىزدىك الىنەن ابدەن اسىپ، قىزىل سىزىققا جەتكەندىكتەن، قاسىم-جومارت توقاەۆ «ادىلەتتى قازاقستان» قۇرۋدى قولعا الدى.

مىسالى، مەن ءوزىمدى سول مۇحتار ماعاۋين اعامىز ايتقان «...اۋىزدىقتاپ ۇستاپ، ايتقانعا كوندىرىپ، ايداۋعا جۇرگىزۋ قيىنعا سوعاتىنداردىڭ» الدىڭعى لەگىندە، كوش باسىندا كەلە جاتقان جىگىتپىن دەپ ەسەپتەيمىن!

بىراق، مەن ەكى پرەزيدەنتكە دە قارسى شىققان ەمەسپىن.

ەسەسىنە، «ەسكى» قازاقستان تۇسىندا تيمۋر قۇلىباەۆ پەن كارىم ءماسىموۆتىڭ ۇلى كوشكە جاساعان قياناتىن ايتىپ، نۇرسۇلتان ءابىشۇلىن قولدادىم.

«جاڭا» قازاقستان تۇسىندا، جۇرت كورىپ وتىر، زاڭ شىعارۋشى ورگان مەن اتقارۋشى بيلىكتىڭ قابىلداعان زاڭدارى مەن ۇكىمەت بەكىتكەن «كوشى-قون تۇجىرىمداماسىنىڭ» پرەزيدەنت ۇستانىمى مەن ۇلى كوشكە مۇددەلى قاۋىمنىڭ مۇددەسىنە مۇلدە قايشى ەكەنىن تىنباي ايتىپ كەلەمىن;

قازاقستاننىڭ ت.قۇلىباەۆ پەن ءماسىموۆ جاعىنان ۋزۋرپاتسيالانعان مەملەكەت ەكەنىن، قاسىم-جومارت كەمەلۇلى پرەزيدەنتتىك تاعدىرى سول ۋزۋرپاتسيالانعان جۇيەگە ءدوپ كەلگەن پرەزيدەنت ەكەنىن ءبىرىنشى بولىپ مەن ايتتىم;

مال مەن جەرگە بەرىلەتىن سۋبسيدياعا قاتىستى جەمقورلىققا قانداي توسقاۋىل قويۋ جانە قولدى بولعان جەردى ۇكىمەتكە قالاي قايتارۋ تۋرالى ماسەلەگە بايلانىستى جوبانى دا بىرىنشىلەردەن بولىپ مەن ۇسىندىم...

2015 جىلدان بەرگى كوشى-قون ءۇردىسىن رەتتەۋگە ارنالعان زاڭدار مەن نورماتيۆتىك قۇجاتتارعا ەنگىزىلگەن ءتيىمدى تولىقتىرۋلار مەن وزگەرىستەردىڭ توقسان پايىزى مەن ۇسىنعان جوبالار نەگىندە زاڭداستىرىلدى!

سوندىقتان، مەنەن زاڭ شىعارۋشى ورگان مەن اتقارۋشى بيلىك تە، شەتتەن ورالعان اعايىندار دا زور پايدا كورمەسە، زارەدەي زيان شەككەن جوق!

2015 جىلى 14 قىركۇيەكتە «كارىم قاجىمقانۇلى، ءوز ەركىڭىزبەن ورنىڭىزدى بوساتىڭىز! بۇيتە بەرسەڭىز ءسىز ۇلت كوشباسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ دا، تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ دا تۇبىنە جەتەسىز!!!», - دەپ كارىم ماسىموۆكە ايتقانىم اينىماي كەلدى...

قۇدايعا شۇكىر، ۇلى كوش جولىنداعى كۇرەستەرىمنىڭ ءبارى، ءدال بۇگىنگە دەيىن، مۇقتار ماعاۋمين اعامىزدىڭ كۇرەسى سەكىلدى كىلەڭ جەڭىسپەن اياقتالۋدا...

قىسقاسى، مەن «ادىلەتتى قازاقستان» ءۇشىن ادىلەتسىزدىكپەن، مۇحتار ماعاۋين ايتىپ وتىرعان، مەنشە، اتقارۋشى بيلىك پەن زاڭ شىعارۋشى ورگان جالعاستىرىپ كەلە جاتقان انتي-قازاق ساياساتپەن كۇرەسىپ كەلەمىن!

ەگەر، مۇحتار ماعاۋيننىڭ شەتتەن كەلگەن قازاقتار «...اۋىزدىقتاپ ۇستاپ، ايتقانعا كوندىرىپ، ايداۋعا جۇرگىزۋ – قيىنعا سوعادى...», - دەگەنى شىن بولسا، وندا ەرلان قارين بىزدەن قاشپاۋى، قايتا «پرەزيدەنت ايتقان ادالدىق پەن ادىلدىكتى بارىنەن بيىك قوياتىن ناعىز ادال ازامات دەگەنىمىز، مىنە، وسىلار!»، - دەپ ءبىزدى قۋانا-قۋانا قابىلداۋى، جۇرتقا ۇلگى قىپ كورسەتۋى، ءتىپتى ءبىزدى پايدالانۋى كەرەك ەمەس پە؟!

جوق! ەرلان قارين مىرزاعا ءبىز سەكىلدى ساپاداعى قازاقتار دا، ءبىزدىڭ ۇسىنعان جوبالارىمىز بەن ۇسىنىستارىمىز دا ۇنامايدى ەكەن! ەرلان تىنىمبايۇلى الاش كوسەمدەرىنىڭ پورترەتىن كابينەتىنە ءىلىپ قويعانىمەن، بىراق ناعىز سول ساپاداعى قازاقتاردان قاشادى ەكەن. ءبىزدىڭ ادىلەت ءۇشىن، اتقارۋشى بيلىك پەن زاڭ شىعارۋشى ورگان جالعاستىرىپ كەلە جاتقان انتي-قازاق ساياساتقا قارسى كۇرەسىمىزدى ءوزى اۋزىنان تاستاماي ايتىپ جۇرەتىن «ءارتۇرلى پىكىر – ءبىرتۇتاس ۇلت» تۇجىرىمى اياسىندا تۇسىنبەي، وزىدەرىنە جاسالعان شابۋىل دەپ ەسەپتەيتىن سەكىلدى. پرەزيدەنتتىڭ بۇگىنگى بەدەلى، ەرتەڭگى تاريحي ورنى دەگەندى ويلاپ وتىرعان جوق...

ەرەكەڭنىڭ بۇل ارەكەتى سوڭعى ءبىر-ەكى جىلدىڭ ىشىندە انىق بايقالدى.

سوندىقتان دا، ول جىگىتتىڭ «كەلگەندە ۇلى كوشكە شىقپايدى ءۇنى». ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ ءۇش وتىرسىندا كوشى-قون ساياساتى، قانداستار تاعدىرى  تۋرالى ءۇش اۋىز ءسوز ايتقىزۋعا جارماعانى، قر پرەزيدەنتىنىڭ ىشكى ساياسات ماسەلەلەر جانە كوممۋنيكاتسيالار جونىندەگى كومەكشىسى مەن دارحان قىدىرالىنىڭ اقورداعا مەن سەناتقا جولداعان حاتتارىمىز بەن ۇسىنىستارىمىزدى وڭدى-سولدى لاقتىرا بەرەتىنى دە سودان ەكەنى داۋسىز!

مىنە، ەرلان قارين كوپ ايتاتىن «ادىلەتتى قازاقستاننىڭ» دا وسىنداي ادىلەتسىزدىگى جەتىپ ارتىلادى...

***

جالپى، جازۋشى مۇحتار ماعاۋين مەن پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ءبىر-بىرىنە دەگەن كوزقاراسى مەن مامىلەسى جاپ-جاقسى ەدى.

قاسىم-جومارت كەمەلۇلى ءوزىنىڭ «اكە تۋرالى تولعانىس» اتتى ەستەلىك كىتابىندا ەسىمدەرىن ىلتيپاتپەن اتاعان ادەبيەت پەن ونەردىڭ ايتۋلى ساڭلاقتارىنىڭ بەل ورتاسىندا مۇحتار ماعاۋيننىڭ دە اتى تۇر.

اتاقتى «ۇلتسىزدانۋ ۇرانى» شىققاندا، قاسەكەڭنىڭ ونى وتە جوعارى باعالاپ، بىردەن جازباشا جاۋاپ جازعانىن جوعارىدا ايتىپ وتتىك.

جازۋشى اعاسىنىڭ سوڭعى ىرىكتەن وتپەي قالعان تۇرىسبەك ساۋكەتايعا مەملەكەتتىك سىيلىق بەرۋ تۋرالى جازعان حاتىن پرەزيدەنت ءىنىسىنىڭ ەكى ەتپەي ورىنداعانى تاعى بار.

ول از دەسەڭىز، مۇحتار ماعاۋيننىڭ «ەسكى» قازاقستان تۇسىندا جازعان ماقالاسىنداعى اششى تۇجىرىمدارى مەن قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ پرەزيدەنت رەتىندە ايتقان پىكىرلەرى ۇندەسىپ، ءبىر جەردەن شىعىپ جاتاتىن.

مۇحتار ماعاۋين:

– بەلگىلى ءبىر اۋلەت، ۇيىمداسقان توپ، بيلەۋشى تاپ ازعانا ۋاقىت ىشىندە قيساپسىز بايلىق، بارلىق يگىلىككە جەتكەن جاعدايدا، ەل يەسى، جەر يەسى جالپى جۇرتتىڭ تۇرمىس-احۋالى كۇن وزعان سايىن تومەندەپ بارادى;

قاسىم-جومارت توقاەۆ:

– ءبىرىنشى پرەزيدەنت – ەلباسى تۇسىندا ەلىمىزدە وتە تابىستى كومپانيالار توبى جانە ءتىپتى حالىقارالىق ولشەمدەر بويىنشا دا وتە باي ادامدار پايدا بولدى، وسى رەتتە حالىقتىڭ جارتىسىنىڭ ايلىق تابىسى 50 مىڭ تەڭگەدەن اسپايدى. بۇل – جىلىنا 1300 دوللاردان ءسال عانا اسادى دەگەن ءسوز. مۇنداي اقشامەن ءومىر ءسۇرۋ مۇمكىن ەمەس;

مۇحتار ماعاۋين:

– ادال ەڭبەك ەمەس، ۇرلىق-قارلىق، زورلىق-زومبىلىق، زاڭسىز يەلىك ناتيجەسىندە جەمىت بايلار توبى جانە بار مۇمكىندىگى شەكتەلگەن، كۇنكورىس جاعدايىنىڭ ءوزى قيىنداعان تاقىر كەدەيلەر تابى قالىپتاستى;

قاسىم-جومارت توقاەۆ:

– ۇلتتىق تابىستىڭ ءادىل ءبولىنۋى بويىنشا  تەڭگەرىمسىزدىك پەن پروبلەمانىڭ بار ەكەنى ايدان انىق. حالىقارالىق ساراپشىلار (KPMG, 2019 جىل) قازاقستان بايلىعىنىڭ جارتىسى 162 ادامنىڭ عانا قولىندا ەكەنىن راستاپ وتىر...

مىنە، مۇحتار ماۋعاۋيننىڭ 2013 جىلى جازعان «قازاقسىز قازاقستان» ماقالاسى مەن قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ 2022 جىلعى 16 ناۋرىزداعى جولداۋىندا ايتقان سوزدەرىنىڭ ەش ايىرماسى جوق!

نازارباەۆ پەن توقاەۆ اراسىنداعى «ساباقتاستىققا» قاراعاندا، ماعاۋين مەن  توقاەۆ اراسىنداعى ساباقتاستىق الدە قايدا ناقتى جانە تەرەڭ ەكەنى كورىنىپ تۇر.

جازۋشى مەن پرەزيدەنت اراسىنداعى ۇندەستىك پەن ساباقتاستىق بۇنىمەن اياقتالمايدى...

ەندى وسىنىڭ ءبارىن ەسكە العاندا، مۇحتار ماعاۋيننىڭ قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنا: «…تۇپتەپ كەلگەندە، قازاققا، ونىڭ ۇلتتىق مۇددەسى مەن بولاشاعىنا قاراما-قايشى انتي-قازاق زۇلمات ساياسات بۇگىنگى كۇندە ساباقتاس جالعاستىعىن تاۋىپ، ءىس جۇزىندە ناقتى قولدانىسقا ءتۇسىپ وتىر..», - دەپ سونشالىق شۇيلىكپەي-اق، ۇلى كوش تۋرالى سول تۇرىسبەك ساۋكەتاي تۋرالى جازعان حاتى سەكىلدى سىپايىلاپ بەس-التى اۋىز سالەم ايتسا،  قاسەكەڭنىڭ ونى ەشقاشان جەرگە تاستاماس ەدى عوي…

ەندەشە، ەكى ايتۋلى تۇلعانىڭ اراسىنا «قارا مىسىق» قايدان كىرىپ كەتتى. ەكەۋىنىڭ اعا-باۋىرلىق سىيلاستىعىن قاي شايتان ءبۇلدىردى ەكەن؟!

ەستەرىڭىزدە بولسا، ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ سوڭعى وتىرىسىندا پرەزيدەنت: «كەڭەس زامانىنداعى تۇلعالاردى، اسىرەسە، الاش كوسەمدەرى مەن كەڭەس قايراتكەرلەرىن سالىستىرىپ، ءبىر-بىرىنە قارسى قويادى. ءدال وسىنداي ءسوز تارتىستارىنىڭ اقيقاتىنا جەتۋ قيىن، جەتكەننىڭ وزىندە ەل ىشىنە ىرىتكى سالاتىن مۇنداي داۋ-دامايدىڭ ەش قاجەتى جوق», - دەپ قاتاڭ ەسكەرتۋ جاساعانى بەلگىلى.

مەملەكەت باسشىسى بۇل ءسوزدى باسقا ەمەس، مۇحتار ماعاۋيننىڭ ايا ومىرتايعا بەرگەن سۇحباتىنداعى تۇرار رىسقۇلوۆ پەن ساكەن سەيفۋللين تۋرالى ايتقان اششى پىكىرىن مەڭزەپ ايتقان بولسا كەرەك.

قۇداي بىلەدى، ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ جانە جاستار ساياساتى جونىندەگى كەڭەستىڭ قىزمەتىن ۇيلەستىرەتىن جىگىت مۇحتار ماعاۋيننىڭ سول سۇحباتىنداعى ۇلت، ۇلتتىق تاريح، ادەبيەت پەن ونەر، ءدىن، كوشى-قون، قانداستار تاعدىرى سىندى ۇلانقايىر ويلارىنىڭ ءبارىن قايىرىپ قويىپ: «ويباي، ماعاۋين ەلدىڭ ىشىنە ىرىتكى سالىپ جاتىر!»، - دەپ جەردەن جەتى قويان تاپقانداي بولىپ، پرەزيدەنتكە سول تۇرار رىسقۇلوۆ پەن ساكەن سەيفۋللين جايلى ايتقانىن پىكىرىن جەتكىزگەن دە شىعار...

شىندىعىنا كەلسەك، ەلدىڭ ىشىنە «ىرىتكى» سالىپ وتىرعان – مۇحتار ماعاۋين ەمەس، الاش كوسەمدەرى مەن كەڭەس قايراتكەرلەرىنە قاتىستى ارحيۆتەن تابىلعان دەرەكتەر!

الداعى كۇندەردە ارحيۆتەن تاعى دا جاڭا دەرەكتەر تابىلىپ جاتسا، مۇنداي پىكىرلەردىڭ تاعى دا قوزدايتىنى، دۋىلداپ بارىپ باسىلاتىنى بەلگىلى.

ونى زيالى قاۋىم وكىلدەرىنىڭ قالاي قابىلدايتىنى – ولاردىڭ ۇلتتىق سانا-سەزىمى مەن ساياسي ساۋاتىنىڭ دەڭگەيىنە بايلانىستى.

جالپى، مۇحتار ماعاۋين – ەشكىمگە كەۋدەسىن باستىرىپ كورمەگەن تۇلعا! ونىمەن ايتىسام دەگەندەردىڭ ءبارى كەزىندە قارا ەسەككە تەرىس ءمىنىپ، قانجىعاسىنا «قالجۋىر» بايلانىپ كەتكەنى بەلگىلى.

پرەزيدەنت ۇلتتىق قۇرىلتايدا وسى ءسوزدى ايتا سالىسىمەن مۇحتار ماعاۋينگە قارسى ءار جەردەن شاۋىلدەگەن داۋىستار شىعا باستادى.

ءبىرىنشى بولىپ، كەشەگى «تاريحشى»، بۇگىنگى «فيلوسوف» دارحان قىدىرالى سەنات تورىنەن دەپۋتاتتىق ساۋال جولداپ،  «ماسەلەن، قازاق اتىن قايتارعان ساكەن سەيفۋللين مەن اشارشىلىققا قارسى كۇرەسكەن، الاش قايراتكەرلەرىن قامقورلىققا العان تۇرار رىسقۇلوۆتى قۇر كوممۋنيست اتى نەمەسە ءوزىن قورعاۋ ءۇشىن جازعان حاتى ءۇشىن جازعىرۋ – ابەستىك», -دەپتى.

دارحان قىدىرالى وسى ماسەلەگە بايلانىستى «ابەستىك» جاساعان تاعى ءبىر تۇلعانىڭ بار ەكەنىن بىلە مە ەكەن ءوزى؟!

بىلمەسە، بىلدىرەيىك!

مۇحتار ماعاۋيننىڭ: «ال كەيىن كولحوزداسۋ جوسپارىندا مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ ورىنباسارى، گرافيكتى وزگەرتكەن. Əۋەلى، قازاقستاندا كولحوزداسۋ 35-جىلعا دەيىن دەپ ايتىلعان. سونى مەيلىنشە تەزدەتىپ، 32-ءشى جىل دەپ جازعان – رىسقۇلوۆ. سودان كەيىن بارىپ حالىق قىرىلدى...», - دەگەن سول پىكىرى مەن قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنىڭ: «ۇلكەن وكىنىشكە وراي، اسا كورنەكتى ساياسي جانە مەملەكەت قايراتكەرى تۇرار رىسقۇلۇلوۆتىڭ كەڭەس مەملەكەتىنىڭ باسشىلارىنا جازعان ءوتىنىش-تىلەگى ونىڭ جەكە باسى عانا ەمەس، قازاق حالقى ءۇشىن دە جاقسىلىققا جالعاسقان جوق («اكە تۋرالى تولعانىس» كىتابى، 109-بەت، «ءداۋىر» باسپاسى), - دەگەن مىنا ءسوزىن سالىستىرىپ كورىڭىزشى.

مىنە، «ابەستىكتىڭ» كوكەسى!

قاسىم-جومارت كەمەلۇلى بۇل «ابەستىكتى» وسىدان جيىرما جىل بۇرىن، ەلۋ جاسىندا جاساعان.

دارحان مىرزا مىقتى بولسا، دەپۋتاتتىق ساۋالىن ەندى وسى «ابەستىككە» قارسى تاعى ءبىر مارتە جاساسىن!

ءبىزدىڭ جازۋشى مەن پرەزيدەنت اراسىنداعى ۇندەستىك پەن سايكەستىك بۇنىمەن اياقتالمايدى دەپ وتىرعانىمىز، مىنە، وسى!

كوردىڭىز بە، ەكەۋىنىڭ پىكىرى «رىسقۇلوۆ ماسەلەسىندە» دە ءبىر جەردەن شىعىپ وتىر.

جۇرگىزىلىپ وتىرعان ۇلتتىق يدەولوگيا: «ءوزارا سىيلاسۋ، مەيىرىمدى بولۋ، كىشىپەيىل بولۋ، قۇرمەتتەۋ، وزگەنىڭ پىكىرىنە قۇرمەتپەن قاراۋ، مىنە وسى سياقتى قۇندىلىقتاردى ءبىز ورنىقتىرۋىمىز كەرەك…»، - دەگەن دەڭگەيدە بولسا, بۇل – پرەزيدەنتتىڭ بەدەلىن تۇسىرۋدەن باسقا تۇك ەمەس!

***

قاراپايىم ادامدى قويىپ، حاننىڭ وزىنە «قالجۋىر» بايلاپ جىبەرەتىن ايتۋلى تۇلعالار بولعان. سونداي تۇلعالاردىڭ عاسىردان عارسىرعا ۇمىتىلماي بىزگە جەتكەن جارقىن مىسالى – بۇقار قالقامانۇلى مەن ماحامبەت وتەمىسۇلى.

«اي، ابىلاي، ابىلاي...» مەن «حان ەمەسسىڭ، قاسقىرسىڭ...» – سول ابىلاي حان مەن جاڭگىر حانعا بۇقار مەن ماحامبەت بايلاپ جىبەرگەن ماڭگىلىك «قالجۋىرلار».

تاۋەلسىزدىككە دەيىن ابىلاي مەن جاڭگىردىڭ ۇلتىنا سىڭىرگەن ۇلى ەڭبەكتەرىنەن گورى وسى «قالجۋىرلارى» اۋىزعا تەز ءتۇسىپ، الدىمەن ايتىلىپ كەلدى. قازىر ءسال باسەڭدەگەنىمەن، سول «قالجۋىرلارى» ءالى جوعالعان جوق...

ءبىزدىڭ ءداۋىرىمىزدىڭ ءدال وسى بۇقار مەن ماحامبەت سەكىلدى بۇگىنگى ايتۋلى تۇلعاسى – داۋ جوق، مۇحتار ماعاۋين!

مۇحتار ماعاۋين – تۇڭعىش پرەزيدەنتكە ءبىر ەمەس، ءۇش «قالجۋىر» بايلاپ تاستادى.

ونىڭ ءبىرىنشىسى – وسى «ۇلسىزدانۋ ۇرانى» «2004); ەكىنشىسى – 2011 جىلعى «جاڭاوزەن قىرعىنى» كەزىندە جازعان «قان توگىلدى!..» ماقالاسى; ءۇشىنشىسى – 2013 جىلى جاريالانعان «قازاقسىز قازاقستان» دەگەن تۇجىرىمى.

2013 جىلى دەگەننەن ەسكە تۇسەدى، سول جىلدىڭ كۇزىندە تيمۋر قۇلىباەۆ پەن كارىم ءماسىموۆتىڭ تىكەلەي ىقپالىمەن تۇڭعىش پرەزيدەنت شەتتەن ورالعان قازاقتارعا ءتورت جىلسىز ازاماتتىق بەرىلمەيتىن قاتاڭ زاڭ قابىلداپ جىبەردى.

ءدال سول ماسەلەگە بايلانىستى، نۇرسۇلتان نازارباەۆقا «ناعاشىما حات» اتتى «اشىق حات» جازدىم.

سول «اشىق حاتتا» نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنا: «سىزگە تىلەۋلەس ادام بۇل قازاقتا كوپ. ماسەلەسىن شەشسەڭىز، شەتتەگى بەس ميلليون قازاق تۇگەلىمەن ءسىزدىڭ قولداۋشىڭىز، بەرىك قورعانىڭىز. وعان مەنىڭ زارەدەي كۇمانىم جوق! بىراق، سولاردىڭ بارىنەن دەسى باسىم ءبىر تۇلعا بار. ول – جازۋشى مۇحتار ماعاۋين! سول قۇرداسىڭىزدى تىڭداڭىز، كوبىرەك دەن قويىڭىز ول كىسىنىڭ ايتقاندارىنا!», - دەپپىن.

كوردىڭىز بە، قابدەش ءجۇمادىلوۆ پەن دۋلات يسابەكوۆتى نەمەسە مۇحتار شاحانوۆ پەن اسقار جۇمادىلداەۆتى ەمەس، مۇحتار ماعاۋيندى!

اتاقتى مۇحتار ماعاۋيننىڭ ءبىر ەمەس، ءۇش ەسكەرتۋىنە قۇلاق اسپاعان  نۇرسۇلتان نازارباەۆ اۋىت مۇقيبەكتى قايدان تىڭداسىن؟!

دەگەنمەن، وتكەن بيلىك تۇسىندا، ارپالىسىپ ءجۇرىپ، ۇلى كوشتى ەكى سۇمىرايدىڭ قاندى شەڭگەلىنەن ارەڭ امان الىپ قالعان ەدىك.

ۇلى كوشتى عانا ەمەس، نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ شەتتەگى التى-جەتى ميلليون قازاقتىڭ الدىنداعى ابىرويى مەن بەدەلىن بەل شەشىپ قورعادىم!

مەن نىق سەنىممەن ايتا الامىن، ۇلى كوش پەن قانداستارى الدىندا تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ بەتى جارىق، ەڭسەسى بيىك!..

ەگەر، نۇرسۇلتان نازارباەۆ سول «ۇلتسىزدانۋ ۇرانىنا» توقتاي قالعاندا، ءسوز جوق، «ەكىنشى ابىلاي حان» مەن «ەكىنشى اتا تۇرىك» بولماسا دا، سولارعا جەتەعابىل دەڭگەيدە باعالانىپ، بۇگىن الاقانىمىزدا جارقىلداپ جۇرەر ەدى-اۋ دەگەن ءبىر وكىنىش وزەگىمدى كۇندە ورتەيدى. «شال كەتتىڭ» استىنادا قالماس پا ەدى دەپ، قاتتى ارماندايمىن!

ءتىپتى، «قان توگىلدى!..» (2011) مەن «قازاقسىز قازاقستاننىڭ» (2013) بىرەۋىنە قۇلاق اسقاندا دا، جامان بولماس ەدى...

ۋاقىت ءبارىن مۇحتار ماعاۋين اعامىزدىڭ پايداسىنا شەشتى. اقپارتتىق سوعىستا مۇحتار ماعاۋين تۇڭعىش پرەزيدەنتتى زور باسىمدىقپەن جەڭدى. بىراق، مۇحتار ماعاۋيننىڭ ول جەڭىسى وتە قىمباتقا ءتۇستى، 2011 جىلى 17 ادامنىڭ، 2022 جىلى 238 ادامنىڭ قانىن توگىپ بارىپ، ارەڭ قولعا كەلدى...

وتە وكىنىشتى!

ەندى سول مۇحتار ماعاۋين قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ دا قانجىعاسىنا «انتي-قازاق ساياساتى...» دەگەن «قالجۋىر» بايلاپ قويدى.

بۇل دا تۇڭعىش پرەزيدەنتكە بايلانعان اناۋ ءۇش «قالجۋىردان» ءبىر كەم ەمەس ماڭگىلىككە قالاتىن قارا تاڭبا!

ەرمۇرات باپي مەن اۋىت مۇقيبەكتىڭ شىر-پىر بولعانى قاسىم-جومارت توقاەۆتى مۇحتار ماعاۋيننىڭ وسى تەمىر تەگەۋىرىنەن امان الىپ قالا الا ما؟!

جارايدى، ءبىز بارىمىزدى سالىپ قورعاۋىن، قورعايمىز عوي.

بۇرىن مەنىڭ حاتتارىمدى ماحمۇد قاسىمبەكوۆ تۇعىش پرەزيدەنتكە تام-تۇمداپ جەتكىزىپ تۇراتىن.

قازىر اقوردادا ءبىزدىڭ ءسوزىمىزدى قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنىڭ قولىنا تيگىزىپ تۇراتىن سول ماحمۇد قاسىمبەكوۆ سەكىلدى بىردە-ءبىر اياۋلى تۇلعا جوق سەكىلدى.

سونىڭ كەسىرىنەن، اينالاسىنداعى اناۋ مانساپ ءۇشىن ءبىرىن-ءبىرى اڭدىعاندار ءبىزدىڭ شيرىققان جانايقايىمىزدى، اق پەيىلىمىزدى، ۇزدىك ۇسىنىستارىمىزدى قاسەكەڭە جەتكىزبەي، دىڭكەمىزدى قۇرتىپ كەلە جاتقان جوق پا؟! نە پرەزيدەنتتىڭ قابىلداۋىنا جولاتپايدى...

ايبەك دادەباەۆ – جاڭا كەلگەن جاس جىگىت. وعان مۇحاڭنىڭ دەڭگەيىنە جەتۋ ءۇشىن ءالى ءبىراز ۋاقىت كەرەك. وعان دەيىن قاسەكەڭنىڭ پرەزيدەنتتىك مەرزىمى دە اياقتالادى.

ساياساتىن قولداپ كەلە جاتقان جاناشىر باۋىرى رەتىندە ايتايىن، ەگەر، اينالاسىن قاعىپ-سىلكىپ، كوشى-قون ساياساتىمەن قوسا، بارلىق سالانى دۇرىستاپ قولعا الماسا، قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنىڭ اتى تاريحقا «جاڭا قازاقستان» قۇرۋمەن ەمەس، وسى «انتي-قازاق ساياساتىمەن» قالۋى مۇكىن...

بۇل مەنىڭ، ەڭ قۇرىعاندا، قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنىڭ ۇلى كوشكە ءۇمىتىن بايلاپ وتىرعان ەل ءىشى-سىرتىنداعى ميلليونداعان قانداستارىنىڭ الدىنداعى ءوزى ايتقان «قاسيەتتى پارىزىن» جەردە قالدىرماۋ ءۇشىن جاساپ جاتقان تالقارماۋىم عوي...

توبەمدە قۇداي تۇر عوي، مەن قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنىڭ بۇگىنگى بەدەلى مەن ەرتەڭگى تاريحي ورنى ءۇشىن قاتتى الاڭدايمىن!

اۋىت مۇقيبەك

Abai.kz