جەلتوقسان ايىنىڭ 17-ءشى جۇلدىزىندا استانادا ەسىم-سويى ەلگە بەلگىلى جۋرناليست، پۋبليتسيست ارمان سقابىلۇلىنىڭ «اكەم مەن جاكەم» دەپ اتالاتىن كىتابىنىڭ تۇساۋكەسەرى وتەدى.

قوعامنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن قالاممەن تۇيرەپ، وقىرماننىڭ ويىنا ساۋلە تۇسىرە العان، قالامى – قارۋ، ءسوزى – نامىسقا تىرەك بولعان اعا-قالامگەر، ۇستاز-جۋرناليست ارمان سقابىلۇلى بيىل الپىستىڭ اسقارىنا شىعىپ جاتىر. وسى رەتتە ءبىز ارمان سقابىلۇلىنىڭ ارىپتەستەرى مەن زامانداستارىنان پىكىر سۇراعان ەدىك...

سۋرەت: akzhol.kz سايتىنان الىندى.

ازات پەرۋاشەۆ، ءماجىلىس دەپۋتاتى، «اق جول» دەمپارتياسىنىڭ توراعاسى:

ءبىز شيرەك عاسىردان اسا ۋاقىتتان بەرى دوسپىز!

– ارمان سقابىلۇلى ماعان ەڭ جاقىن دەگەن، سىيلى دوستارىمنىڭ ءبىرى. بۇل ءجاي قۇر ءسوز ەمەس، راسىندا دا ءومىردىڭ تالاي قيلى كەزەڭدەرىندە ءبىر-بىرىمىزگە دەمەۋ بولا بىلدىك! ءبىز شيرەك عاسىردان اسا تانىسپىز، دوسپىز.

«باسى قاتتى بولسا، اياعى ءتاتتى» دەمەكشى، العاش تانىسقانىمىزدا، مەن ساياسي باعىت بويىنشا ءوز كوزقاراستارىمدى، پىكىرىمدى العاش جاريالاپ جۇرگەن ۋاقىت ەدى. ول كەزدە ارمان «حابار» اگەنتتىگىنىڭ  جەتەكشىلەرىنىڭ ءبىرى، «جەتى كۇن» باعدارلاماسىنىڭ جەتەكشىسى، بەدەلدى جۋرناليست. مەنىڭ كەي ۇستانىمدارىمدى، پىكىرلەرىمدى قاتتى سىناعان جانداردىڭ قاتارىندا بولدى. جالپى ساياسات ءوز الدىنا جەكە اۋقىمدى تاقىرىپ. نەگىزى مەن قوعامدىق جۇمىستاردا، مەنىمەن كەلىسپەي، مەنى سىنايتىن، مەنىڭ ۇزەڭگىلەستەرىم جاريالايتىن كەي تاقىرىپقا قارسى شىعاتىن جانداردى العاشىندا جەك كورەتىنمىن. بىراق، ساياسي تىرشىلىكتىڭ، ساياسي ءومىردىڭ زاڭدىلىعى سونداي، ەش وكپە، رەنىش بولعان جوق. ءار ادامنىڭ جەكە ءوز قۇقىعى، قوعامدا ورىن العان جاعدايلارعا بايلانىستى ءوز جەكە كوزقاراسى بار دەپ قابىلدادىم.

ءبىراز ۋاقىتتان كەيىن، ارمان سقابىلۇلى ءبىزدىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىن باسقاردى. ياعني،بىرگە جۇمىس جاسادىق، قىزمەت ەتتىك. بۇل ۋاقىت ارالىعى كوپ دۇنيەنى جاڭا قىرىنان اشقان مەكتەپ كەزەڭىندەي بولدى. جاسىراتىنى جوق، ءبىر-بىرىمىزبەن تاجىريبە الماستىق، ۇيرەنگەنىمىز كوپ بولدى. ويلاپ قاراسام، العاشىندا مەنى سىنعا العانىنىڭ ءوزى دۇرىس ەكەنىنە كوزىم جەتتى. كەيىن ارماننىڭ ءوزى ماعان كەلىپ، سول كۇندەردى ەسكە الاتىنبىز. قوعامدىق جۇمىستىڭ ەرەكشەلىگى – ناقتى شەشىم قابىلداعانشا، ءاربىر قىزمەتكەر ءوزىنىڭ جەكە پىكىرىن ايتىپ، ءوزارا اشىق تۇردە ماسەلەنى تالقىلايتىنبىز. سول سەبەپتەن دە، العاشىندا ءبىر بىرىمىزگە سىني كوزبەن قاراعانىمىزبەن، قازىر ءبىر-ءبىرىمىزدى دەمەۋشى جاندارعا اينالدىق.

ارمان سقابىلۇلى ءومىردىڭ اۋىر سىناقتارىنان سۇرىنبەي ءوتىپ كەلە جاتقان باتىل جان. ادال ازامات. قانداي جاعداي بولماسىن، ءبىر-بىرىمىزگە بەرگەن سوزىمىزدەن، ۋادەمىزدەن تايماعان جاندارمىز. سونىمەن قاتار، ارمان سقابىلۇلىنىڭ ماعان ۇنايتىن تاعى ءبىر قاسيەتى – ۇلتشىل، قازاق ەلىنە دەگەن ماحابباتى، ەل ءۇشىن، جەر ءۇشىن جانىن بەرە الاتىن، ناعىز پاتريوت جان. «ەرىم دەيتىن ەل بولماسا، ەلىم دەيتىن ەر قايدان بولسىن» دەمەكشى، ارمان سقابىلۇلى ەل باسىنا كۇن تۋسا بارىن بەرەتىن جان. ناعىس دوس، قوعام قايراتكەرى، بىلىكتى جۋرناليست، قارىمدى قالامگەر. جاس بۋىنمەن تىكەلەي قارىم-قاتىناس جاساپ،ءاردايىم ءوزىنىڭ تاجىريبەسىمەن ءبولىسىپ، جۋرناليستيكا سالاسىندا بولسىن، جازۋشىلىق قىرىنان دا ەڭ مىقتى دەگەن مايتالمانداردى شىڭداعان جەتەكشى ۇستاز...

سۋرەت: قانات ابىلقايىردىڭ جەلىدەگى جەكە پاراقشاسىنان الىندى.

قانات ابىلقايىر، جازۋشى:

تابىلدى دوسىموۆتىڭ ەسىمىن تانىتۋدا ارمان اعانىڭ ەڭبەگى ەرەكشە!

– ارمان اعانى بالا كەزدەن تانيمىن. «حابار» ارناسىندا جەتەكشىلىك ەتكەن كەزىنەن باستاپ، اتقارعان ءار قىزمەتى ناتيجەلى شىڭعا جەتتى. الماتى وبلىسى، رايىمبەك اۋدانىنان شىققان ءار جۋرناليست ارمان سقابىلۇلىن ۇلگى تۇتادى. «جەتى كۇن» باعدارلاماسىندا باس جەتەكشى بولىپ، ءسوز ساپتاۋى، سىني ويلاۋى، امبەباپ جۋرناليست بولا ءبىلۋى كوپ جانعا ۇلگى. ءبىز بالا كەزىمىزدە وسى ارمان سقابىلۇلىن، سەرىك جانبولات جانە تاعى بىرنەشە جۋرناليستەردى كورىپ، قىزىعاتىنبىز. ءبىزدىڭ ءوز جولىمىزدى، ماماندىعىمىزدى تاڭداۋعا تىكەلەي اسەر ەتكەن تۇلعالار.

ارمان اعانىڭ جازۋشىلىق قىرىن العاش «وكپەلەمەشى» كىتابى ارقىلى بايقادىم. بۇل كىتاپتى ارمان سقابىلۇلى دەنساۋلىعى سىر بەرىپ، قاتتى اۋىرعان ۋاقىتىندا جازعان بولاتىن. ءومىرىنىڭ قىزىقتى كەزەڭدەرىن، بالالىق شاعىنداعى ساعىنىشقا تولى ۋاقىتتاردى قاعاز بەتىنە ءتۇسىرۋ ويى سول ۋاقىتتا پايدا بولعان. ياعني، كىتاپ قىزىقتى، شاعىن اڭگىمە، ەسسە فورماتىندا جازىلعان. مەنىڭ ويىمشا، ارمان اعادان بەردىبەك سوقپاقباەۆتىڭ جازۋ ءستيلى بايقالادى. ادەمى ەستەلىكتەرگە تولى كىتاپ بولدى. ەڭ العاش كىتاپتىڭ تۇپنۇسقاسىن ءوزىم وقىپ شىقتىم، رەداكتسيالاۋعا العاش ماعان بەرگەن بولاتىن. ياعني، از دا بولسا بۇل كىتاپتىڭ شىعۋىنا ءوز ۇلەسىمدى قوستىم دەپ بىلەمىن.

ارمان اعانىڭ بويىنداعى ەرەكشە دارىنى، تالانتى جۋرناليستيكا، كينو سالاسىندا بولسىن، جازۋشىلىق قىرىنان دا تولىقتاي بايقالادى. بويىنداعى ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرى، دوسقا دەگەن ادالدىعى، قامقور اعا بۋىن رەتىندە دە ەرەكشە ۇلگى تۇتار جان.

وسى ورايدا، ارمان سقابىلۇلى مەن تابىلدى دوسىموۆتىڭ دوستىعىن ەرەكشە ايتىپ وتكىم كەلەدى. تابىلدى اعامىزدىڭ «قىر بالاسى تاۋعا قاراپ وسپەيدى، قىر بالاسى قول سوزادى اسپانعا»، دەگەن ولەڭىنىڭ ءوزى دوسى ارمان اعانى مەڭزەگەندەي. تابىلدى دوسىموۆتىڭ ەسىمىن قازاق ەلىنە جان-جاقتى تانىتۋدا ارمان اعانىڭ ەڭبەگى ەرەكشە.

سۋرەت: حابار اگەنتتىگىنىڭ «تاۋلىق ارمان» دەرەكتى فيلمىنەن سكرين.

بولاتبەك قوجان، جۋرناليست:

«اكەم مەن جاكەم» - وتە ءبىر وزەكتى ماسەلەنى كوتەرۋىمەن قۇندى!

– ارمان - ءوز وقىرمانىن تاپقان قالامگەر. ول دەرەكتى دۇنيەلەردى كوركەم تىلمەن شەبەر جەتكىزە بىلەدى. مىسالى، «ەگىز جۇرەك» حيكاياتىن وقىرماننىڭ ءبىر دەممەن وقىپ شىعارىنا كۇمانىم جوق. ءبىر قاراعاندا، كەشەگى ۇركىنشىلىك جىلداردىڭ زاۋالى قاراپايىم، جاتىق تىلمەن جەتكىزىلگەندەي كورىنەدى. ارماننىڭ شەبەرلىگى دە سوندا. قازاقتىڭ قارا ءسوزىن قۇنارى مەن سولىنەن ايىرماي قولدانا بىلەدى. الدەكىمدەردەي اڭگىمەسىن «ءساندى تىركەستەرمەن» الەمىشتەۋگە اۋەستىگى جوق.

سوسىن شىعارمالارىندا ارماننىڭ قۇرمالاس سويلەمدەردى قولدانۋدان قاشاتىندىعى بايقالادى. قىسقا دا ناقتى سويلەمدەر وقىرماننىڭ ۇعىمىنا جەڭىل. قاي اڭگىمەسىندە دە وقيعا جەلىسى ادەمى جىمداسىپ، جەتەلەپ وتىرادى.

ال «اكەم مەن جاكەم» اڭگىمەسى وتە ءبىر وزەكتى ماسەلەنى كوتەرۋىمەن قۇندى. اعايىن اراسىنداعى باۋىرمالدىق، مەيىرىم سياقتى سەزىمدەر بۇگىنگى تاڭدا بويىمىزدان جوعالىپ بارادى. سودان دا بولار، اڭگىمەنى جۇرەگىڭ ەلجىرەمەي، كوزىڭە جاس الماي وقۋ مۇمكىن ەمەس. قالامگەردىڭ ءوز وقىرمانىن ىزگىلىككە شاقىرۋى دەگەن وسى شىعار.

قىسقاسى، مۇقاعالي ماقاتاەۆ، بەردىبەك سوقپاقباەۆ سىندى تالانتتارعا تالبەسىك بولعان قاسيەتتى نارىنقول توپىراعى ادەبيەت سۇيەر قاۋىمعا تاعى ءبىر شەبەر قالامگەردى سىيعا تارتتى دەپ ايتا الامىن. تەك ارمان ءوز پوتەنتسيالىن ءالى دە تولىق اشپاعانداي كورىنەدى.

ستۋدەنتتىك كەزدە ءبىر بولمەدە ءبىر ناندى ءبولىسىپ جۇرگەن ۋاقىتتا، تابىلدى دوسىموۆ، ابۋباكىر سمايىلوۆ، ادىلەت باققاراەۆ، ءامىرجان قوسانوۆ، سەرىك اباس-شاح جاقىن دوستارعا اينالدىق. اكەسى سقابىل مەن اناسى ءتابيا حانىمنىڭ قولىنان بىرنەشە رەت ءدام تاتىپ، نارىنقولدا بىرنەشە مارتە باس قوساتىنبىز.

ارماننىڭ مەن ۇناتاتىن قاسيەتتەرىنىڭ ءبىرى – ويىنداعىسىن كۇلبىلتەلەمەي ايتاتىن تۋراشىلدىعى. ءوزى ۇلتجاندى، دوستىققا ادال. اينالاسىن ۋىتتى ازىلدەرىمەن باۋراپ وتىرادى. ناقتىلىقتى جاقسى كورەدى. قىسىر اڭگىمەگە اۋەستىگى جوق. مۇنىڭ ءبارى سقابىلداي اكەدەن، ءتابياداي شەشەدەن، جازۋشىداي اعادان العان ونەگەلى تاربيەنىڭ جەمىسى دەر ەدىم.

ماتەريالدى دايىنداعان ارۋجان بايجان

Abai.kz