ازەربايجانداعى دەموگرافيالىق داعدارىس: جاستار نەكەگە تۇرۋدان نەگە قورقادى؟

ازەربايجاننىڭ مەملەكەتتىك ستاتيستيكا كوميتەتى دەموگرافيالىق سالاداعى كۇردەلى پروبلەمالاردى دالەلدەيتىن مالىمەتتەردى جاريالادى. رەسمي مالىمەتتەرگە سايكەس، 2024 جىلدىڭ العاشقى توعىز ايىندا ەلدە 36 651 نەكە جانە 15 964 اجىراسۋ تىركەلگەن. بۇل دەگەنىڭىز ءاربىر ەكىنشى وداق دەرلىك قارىم-قاتىناستىڭ ۇزىلۋىمەن اياقتالادى دەگەندى بىلدىرەدى.

2023 جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 1000 ادامعا شاققانداعى نەكە سانى 5,1-دەن 4,8-گە دەيىن تومەندەگەن.

كەيبىرەۋلەر قازىرگى جاستار ەركىن قارىم-قاتىناستى دۇرىس كورە وتىرىپ، وزدەرىنە مىندەتتەمە مەن جاۋاپكەرشىلىك الۋدان قورقادى دەپ سانايدى. باسقالارى ماسەلەنىڭ ءتۇبىرىن كەرەمەت ۇيلەنۋ تويلارىنا، «حنا-ياحتا» راسىمدەرىنە جانە از عانا اقشا ءتۇسۋى مۇمكىن نەكەگە تۇرۋعا جۇمساۋدان كورەدى. اركىمنىڭ ساناسىندا وتباسىلىق ءومىردىڭ وزىندىك ءمىنسىز ۇلگىسى قالىپتاسقان دەپ سانايتىندار دا بار. ەگەر ادامدار تاڭداۋلىلارىندا وسى مودەلدىڭ كورىنىسىن تاپپاسا، ولار نەكەگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن جوعالتادى.

ەندى قازاق ەلىنە كەلەيىك.

قازاقستان اجىراسۋ بويىنشا الەمدە ەكىنشى ورىندا. ءبىرىنشى - مالديۆ.

2023 جىلدىڭ قاڭتار-جەلتوقسان ايلارىندا قازاقستاندا 120,9 مىڭ جۇپ نەكەگە تۇرعان. بۇل كورسەتكىش قازاقستان ءۇشىن رەكوردتىق تومەن بولدى. قالالاردا 2023 جىلعى قاڭتار-جەلتوقساننىڭ قورىتىندىسى بويىنشا تىركەلگەن نەكەلەردىڭ سانى 6,4%-عا، 80 مىڭعا دەيىن، اۋىلداردا - 5,1%-عا، 40,9 مىڭعا دەيىن قىسقارعان.

اجىراسۋلار سانى دا قازاقستان ءۇشىن رەكوردتىق تومەن بولعان: وتكەن جىلدىڭ ون ەكى ايىندا - بارلىعى 16,8 مىڭ. قالالاردا اجىراسۋلار سانى ءبىر جىلدا 5,2%-عا، 12,4 مىڭعا دەيىن، اۋىلداردا 5,5%-عا، 4,4 مىڭ جۇپقا دەيىن قىسقارعان.

اجىراسۋدىڭ ەڭ كوپ سانى الماتىدا دا تىركەلگەن: 2,3 مىڭ. ودان كەيىن قاراعاندى وبلىسى (1,5 مىڭ اجىراسۋ) مەن استانا (1,5 مىڭ) كەلەدى. اجىراسۋلاردىڭ ەڭ ازى ۇلىتاۋ وبلىسىنا تيەسىلى - بارلىعى 198.

2023 جىلعى قاڭتار-جەلتوقساننىڭ قورىتىندىسى بويىنشا قازاقستاندا نەكەلەسۋ كوەففيتسيەنتى 1000 ادامعا شاققاندا 6,46-دان 6,07-گە دەيىن قىسقارعان. ەڭ جوعارى نەكەلەسۋ كوەففيتسيەنتى ەلوردادا تىركەلدى - 1000 ادامعا شاققاندا 7,46. كوشباسشىلار ۇشتىگىنە ۇلىتاۋ جانە الماتى وبلىستارى كىردى. ەڭ تومەن كورسەتكىش - تۇركىستان وبلىسىندا.

ماسەلەن، 2024 جىلعى 4 ناۋرىزدا جاڭارتىلعان «Petrelli Previtera» مالىمەتتەرى بويىنشا، قازاقستان اجىراسۋ بويىنشا الەمدە مالديۆتەن كەيىنگى ەكىنشى ورىندا تۇر. قر كوەففيتسيەنتى 1000 ادامعا شاققاندا 4,6-نى قۇرادى.

ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، ەلدەگى اجىراسۋدىڭ نەگىزگى سەبەپتەرى تۋىستارىنىڭ ارالاسۋى (61%), مورالدىق شەكتەۋلەردىڭ بولماۋى (41%), اجىراسۋدىڭ جەڭىل پروتسەسى (25%) بولىپ تابىلادى. سونداي-اق پروبلەمالاردىڭ اراسىندا - قازىرگى قازاقستاندىقتارعا جارامسىز جانە جالپى العاندا نەكەگە دەگەن كوزقاراستىڭ وزگەرۋى جەتكىلىكتى تۇردە قاتاڭ گەندەرلىك رولدەردىڭ ساقتالۋى.

قىزىعى، اجىراسۋدىڭ جوعارى دەڭگەيىنە قاراماستان، قازاقستاندىقتار بۇرىنعىسىنشا نەكە ينستيتۋتىن باعالايدى. زەرتتەۋلەر كورسەتكەندەي، قازاقستانداعى جاستاردىڭ 82,5%-ى (18-29 جاس) ءوز بولاشاعىن نەكەدە جانە بالالارمەن كورەدى.

سونداي-اق: گۋام، رەسەي، مولدوۆا، بەلارۋس، قىتاي، ارۋبا، ليتۆا، دومينيكان رەسپۋبليكاسى «اجىراسۋشىلار» وندىعىنا كىردى. قازاقستان وسى رەيتينگتە دە الەمدەگى 105-ءنىڭ ىشىندە 2-ورىنعا يە بولدى.

تمد ەلدەرى اراسىندا اجىراسۋدىڭ جوعارى كوەففيتسيەنتى مولدوۆادا (6-ورىن، 1000 ادامعا 3) جانە ۋكراينادا (7-ورىن، 1000 ادامعا 2,9) تىركەلگەن. رەيتينگتىڭ ورتاسىندا قىرعىزستان (55-ورىن), ازەربايجان (67-ورىن), تاجىكستان (68-ورىن) تۇر. ال وزبەكستاندا اجىراسۋ كوەففيتسيەنتى 1000 ادامعا 1,1 عانا بولدى، بۇل 80-ءشى ورىن. وسىعان ۇقساس دەرەكتەر ارمەنيادا دا بار - 1000 ادامعا 1,1 جانە الەمدە 84-ءشى ورىن.

بۇل رەيتينگى قايتا قاراۋدى كەرەك ەتەدى. ويتكەنى قازاققا قاتىستى وسى رەيتيەنگىتى جاساۋدا اجىراسقان جۇپتاردىڭ ءدىني ۇستانىمدارى مەن سويلەۋ ءتىلى ەسكەرىلمەگەن.

ءابىل-سەرىك الىاكبار

Abai.kz