اقش باستاعان ناتو سوڭعى جىلدارى اسكەري شىعىنداردى ۇلعايتۋ ماسەلەسىنە بايلانىستى ورتاق مامىلەگە كەلە الماي كەلەدى.

اقش-تىڭ جاڭا سايلانعان پرەزيدەنتى ترامپ ناتو-عا مۇشە ەلدەردى قورعانىس شىعىندارىن جالپى ىشكى ءونىمنىڭ ء(جىو) 5%-ىنا دەيىن ۇلعايتۋعا شاقىرعاننان كەيىن، ناتو باس حاتشىسى مارك ريۋتتە دە مۇشە مەملەكەتتەردى قىسىمعا الۋىن كۇشەيتتى.

مارك ريۋتتە 13-ءى كۇنى ناتو-عا مۇشە ەلدەرگە اسكەري شىعىنداردى ايتارلىقتاي ۇلعايتۋدى بولماسا ورىس ءتىلىن قازىردەن باستاپ ۇيرەنۋدى ەسكەرتتى.

ريۋتتە بۇل تۋرالى ەۋروپارلامەنتتىڭ سول كۇنگى سىرتقى ىستەر كوميتەتى مەن قاۋىپسىزدىك جانە قورعانىس كىشى كوميتەتىنىڭ بىرلەسكەن وتىرىسىنان كەيىنگى سۇراق-جاۋاپ وتىرىسىندا ايتتى.

ريۋتتە ناتو-عا مۇشە ەلدەردىڭ ۇشتەن ەكىسى قازىر 2014 جىلى بەلگىلەنگەن «قورعانىسقا ىشكى جالپى ءونىمنىڭ 2 پايىزىن جۇمساۋ» ماقساتىنا جەتكەنىمەن، بۇل ولاردى «رەسەيلىك قاۋىپتەن» قورعاۋ ءۇشىن ءالى جەتكىلىكسىز ەكەنىن مالىمدەدى.

«ءبىز قازىر قاۋىپسىزبىز، بىراق ءتورت-بەس جىلدان كەيىن ءبارى باسقاشا بولادى»، - دەدى ريۋتتە، «ەگەر ءسىز وزگەرمەسەڭىز، ورىس ءتىلىن ۇيرەنىڭىز نەمەسە جاڭا زەلاندياعا كوشىڭىز بولماسا قازىر (اسكەري) شىعىنداردى كوبەيتۋدى شەشىڭىز».

ريۋتتە: «مەن جاي عانا (اسكەري) شىعىنداردى كوبەيتكەنىڭىزدى قالايمىن! ناقتى مەجە بەلگىلەپ تۇرعام جوق، تەك 2% دىڭ جەتكىلىكتى ەمەس ەكەنىن ايتقىم كەلدى»، - دەدى.

ريۋتتە سونىمەن بىرگە ناتو-نىڭ بىردەي كولەمدەگى قارۋ-جاراق پەن وق-دارىلەردى وندىرۋگە ناتو-عا ءبىر جىل قاجەت بولسا، رەسەيگە ءۇش اي عانا قاجەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ول ماسكەۋدەگى جاعدايدىڭ جاقسى ەكەنىن ايتتى، ويتكەنى «ولاردا بىزدەگىدەي بيۋروكراتيا جوق» دەدى.

ريۋتتە بۇعان دەيىن دە ناتو-عا مۇشە ەلدەردى اسكەري شىعىنداردى كوبەيتۋگە شاقىرعان. 2024 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا ريۋتتە ساراپتاما ورتالىعىنىڭ ءىس-شاراسىندا كەيبىر ەلدەرلىڭ الەۋمەتتىك قامسىزداندىرۋدى قىسقارتۋ ارقىلى قورعانىس سالاسىن قارجىلاندىرۋدى ۇلعايتا الاتىنىن ايتقان.

ترامپتىڭ اق ۇيگە ورالاتىنى ايقىن بولعاننان كەيىن ناتو-عا مۇشە ەلدەردىڭ اسكەري شىعىندارىن ۇلعايتۋ تۋرالى پىكىرتالاستار قايتادان قىزا ءتۇستى. 7 قاڭتاردا ترامپ ناتو-عا مۇشە ەلدەردەن قورعانىس شىعىندارىن ءجىو-ءنىڭ 5%-ىنا دەيىن ۇلعايتۋدى سۇرادى. بۇل كورسەتكىش ناتو-نىڭ قازىرگى ماقساتىنان ەكى ەسە ارتىق.

ازىرگە ناتو-نىڭ بىردە-ءبىر ەلىنىڭ قورعانىس شىعىندارى اقش-تى قوسقاندا ءجىو-ءنىڭ 5 پايىزىنا جەتپەيدى. بۇل كورسەتكىشكە ەڭ جاقىن ەل پولشا بولىپ تابىلادى، وندا 2024 جىلى قورعانىس شىعىندارى ءجىو-ءنىڭ 4,12%-ىن قۇرايدى. بيىلعى جىلى ونى 4,7%-عا دەيىن ارتتىرۋدى جوسپارلاپ وتىر، اقش-تىڭ قورعانىس شىعىندارى 2024 جىلى ءجىو-ءنىڭ 3,4%-ىن قۇرايدى. ىشكى جالپى ءونىمنىڭ 2 پايىزدىق كورسەتكىشىن، ناتو-عا مۇشە 32 مەملەكەتتىڭ 23-ءى عانا ورىنداي الدى.

Abai.kz