ءىسلام جارىلعاپوۆ (1918–1993) - 4 تامىزدا جەزقازعان وبلىسىنىڭ جاڭارقا اۋدانىنداعى بىرلىك اۋىلىندا تۋعان. ۇلى وتان سوعىسىنا قاتىسقان. الماتى پەداگوگيكالىق ۋچيليششەسىن بىتىرگەن (1942). ءار جىلدارى «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى، «جۇلدىز» جۋرنالى باس رەداكتورىنىڭ ورىنباسارى، قازاقستان جازۋشىلار وداعىندا كوركەم ادەبيەتتى ناسيحاتتاۋ بيۋروسىنىڭ ديرەكتورى، اۋدارما كەڭەسىنىڭ توراعاسى سەكىلدى قىزمەتتەر اتقارعان. كوركەم ادەبيەت سالاسىندا م.گوركي، م.شولوحوۆ، ا.گەرتسەن، ل.تولستوي، ا.پۋشكين، ف.نيازي، ءا.نەسين، ۋ – يان، ك.تسەتكين، ۆ.بەردال، ي – ر. بەحەر، ت.ب. جازۋشىلاردىڭ ءار جانرداعى شىعارمالارىن قازاقشالاعان. ۇلتتىق تەرمينولوگيا جاساۋ ىسىنە ارالاسىپ، قازاق ءتىلى قورىن 500دەن استام جاڭا تەرميندەرمەن بايىتتى.

ايالداما – وستانوۆكا. ازاگۇل – تراۋرنىي ۆەنوك. اسادال – بۋفەت.

اسادال بۇرىن قازاق تىلىندە بار ءسوز. بىراق ءىسلام ونى جاڭا ماعىنادا قولدانىپ وتىر.

اققاينار – شامپانسكوە. اۋەسكەر – ليۋبيتەل. اۋەگەر – اەروناۆت. الجۇمىر – پوميدور.

ءىسلام بۇل ءسوزدى – جاۋجۇمىر – كارتوپ – دەگەن سوزدەن شىعارعان. «ال» – پارسى تىلىنەن كىرگەن ءسوز. قىزىل ماعىناسىندا. القىزىل – قىزىلدىڭ قىزىلى نەمەسە قانقىزىل. بۇل جەردە ەسكەرەر ءبىر جايت – كوركەم ادەبيەتتە پوميدوردى – قىزان – دەپ كوبىرەك قولدانىپ جۇرگەنىمىز. مەنىڭ ويىمشا، قىزان – تىلىمىزگە كىرىگىپ كەلە جاتقان ءسوز.

بالمۇزداق – موروجەنوە. بورتەگۇل – سيرەن. بەيداۋا – راك (بولەزن). باعاحات – وتزىۆ. بالشاراپ – سۋحوە ۆينو. باسىلىم – يزدانيە. باسپاگەر – يزداتەل. باسجالبىر – كاپۋستا. بيالا – پۋزىر.

سولتۇستىك جاقتىڭ قازاقتارى ءپۋزىردى – بۇزىر دەيدى. ماسەلەن، شامنىڭ بۇزىرى.

گۇلگۇل – بۋكەت تسۆەتوۆ. عارىشكەر – كوسموناۆت. عارىش – كوسموس.

ادەبي تىلىمىزدە كىرىگىپ كەلە جاتقان ءسوز.

عالامشار – پلانەتا. دۇنيەتانىم – ميروۆوزرەنيە.

«دۇنيەتانىمدى» مۇحتار اۋەزوۆتىڭ قاتتى ۇناتىپ، تابىلعان ءسوز دەپ باعالاعانىن ءوز قۇلاعىممەن ەستىگەنىم بار.

داۋاجاي – كۋرورت. دامىلجاي – دوم وتدىحا. دارىگەر – فارماكولوگ. دارىشىلىك – فارماكولوگيا.

ءىسلام بۇل جەردە – فارماكولوگيانىڭ ارعى تەگى – جەتەسىنە سۇيەنىپ وتىر. رھاrmاkوn – گرەك تىلىندە – ءدارى.

Logos – ءىلىم.

ءداۋشيا – بۋتىل. دۋمان – فەستيۆال. ەڭبەككەر – ترۋجەنيك. ەمگەر – ۆراچ. ەمشى – لەكار. جازبايشى – پيسۋن. جازاق – پيساكا. جازعاق – گرافومان. جازبالاق – پيسانيە. جازباي – پيسانينا. جازىلىس – پودپيسكا. جەرگىن – زەمليانين. جاعاجاي – پلياج. جايلاۋجاي – داچا. جەمسىن – وۆوشش.

ءىسلام قازىرگى تىلىمىزگە كىرىپ بارا جاتقان – كوكونىسكە قارسى.

فرۋكتى-وۆوششي – جەمىس-جەمسىن. قانداي ۇيلەسىمدى.

جانناتجاي – ۆيللا.

ءىسلامنىڭ ۇعىمىندا جاننات – جەردىڭ استىندا ەمەس، ۇستىندە.

جانجاي – بولنيچنايا پالاتا. زىمىران – راكەتونوسيتەل. كورگىلىك – زرەليششە. كورىلىم – پرەدستاۆلەنيە. كورەرمەن – زريتەل. كارلەن – فارفور. كارسەن فايانس. كەرسەن – چاشا. كوكشىن – زەلەن. كەنىش – رۋدنيك. قويىلىم – پوستانوۆكا. قالامگەر – ماستەر پەرا. قۇلتەمىر – روبوت. قايىر – برات ميلوسەرديا. مەدبرات. حايريا – سەسترا ميلوسەرديا. مەدسەسترا. ءناھان شاراپ – كونياك. نامىسكەر – بولەلىتسيك.

مەنىڭشە، تابىلعان بالاما. جىرتىپ وتىرعانىڭ كىمنىڭ نامىسى؟ نەمەسە – كىمنىڭ نامىسىن جىرتىپ وتىرسىڭ دەمەي مە قازاق؟! «جانكۇيەر» دەگەن اسىل ءسوزدى قايداعى جوق – بولەلششيككە قور ەتۋىمىز – انا ءتىلىمىزدى قاستەرلەمەۋشىلىك.

وتىرعى – ستۋل. ورىنتاح – كرەسلو. وينالىم – سپەكتاكل. وقىرمان – چيتاتەل. ونەرجاي – دوم تۆورچەستۆا.

ونەرجاي! وسىنداي تاماشا بالاما تۇرعاندا – ءال-فارابي اتىنداعى تۆورچەستۆو ءۇيى، – دەپ جارناما قاعۋىمىز قانداي جاراسىمسىز.

وركەنيەت – تسيۆيليزاتسيا. بۇل ەندى ايتارى جوق ءسوز. سۋرەتكەر – حۋدوجنيك پەرا. ساحناپاز – ماستەر ستسەنى. سايران – گاسترول. ساراپ – سموتر. ساۋلىقجاي – زدراۆنيتسا. ساقتىقجاي – پروفيلاكتوري. ساۋلەنكە – وتراجەنيە. ءتىلۇن – رەچ. ءتىلبىلىم – يازىكوزنانيە. ءتىلتانىم – يازىكوۆەدەنيە. تاريعات – يستوريوگرافيا. تۇعىرتاح – تابۋرەت. تۇعىرىق – سكاميا. تاعامات – مەنيۋ. شاراي – وربيتا. شيشا – بۋتىلكا. شولمەك – سكليانكا. شۇجىقان – ساردەلكا. شۇجىكەن – سوسيسكا. شىجعىرىق – شاشلىق. شيپاجاي – ساناتوري. ۇنۇلگى – ستيل.

جەكە ءبىر ءسوز ايشىقتارى: جانىڭىز جادىراسىن – س لەگكيم پاروم. تاڭ تالايلى – دوبروە ۋترو. كۇن شىرايلى – دوبرىي دەن. كەش ارايلى – دوبرىي ۆەچەر.

بۇل جەردە «كەش جارىق» دەگەن ادەمى ءسوزىمىزدىڭ بارىن ەسكەرگەنىمىز ءجون.

ءتۇن تىنىمدى – سپوكوينوي نوچي.

قۇلتولەۋ مۇقاش

Abai.kz