بۇگىن ءماجىلىس دەپۋتاتى نۇرسۇلتان بايتىلەسوۆ قر پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى ەرمەك كوشەرباەۆتىڭ اتىنا دەپۋتاتتىق ساۋال جولداپ، ەلىمىزدەگى كىتاپحانالار جەلىلەرىن جاڭعىرتىپ، زاماناۋي ينفراقۇرىلىم قالىپتاستىرىپ، حالىقتى كىتاپ وقۋعا ىنتالاندىراتىن بىرقاتار شارالار قابىلداۋدى ۇسىنىپتى.

دەپۋتاتتىق ساۋال:

قۇرمەتتى ەرمەك بەدەلبايۇلى !

ادامي كاپيتالدى دامىتۋ جولىندا كىتاپ وقۋ مادەنيەتىن ىلگەرىلەتۋ — ستراتەگيالىق باسىمدىق. بۇل باعىتتا ءتيىمدى ساياسات جۇرگىزىپ كەلە جاتقان، 2024 جىلى ەڭ كوپ كىتاپ وقيتىن مەملەكەتتەر قاتارىندا اقش، ۇلىبريتانيا، فرانتسيا جانە يتاليا بار. ازيادا قىتايلىقتار جىلىنا 154 ساعات، جاپوندار 135 ساعات، كورەيلەر 125 ساعات كىتاپ وقۋعا ارنايدى ەكەن. قازاقستاندا بۇل كورسەتكىش — نەبارى 65 ساعات.

PIRLS-2021 حالىقارالىق زەرتتەۋىندە قازاقستاندىق وقۋشىلاردىڭ وقۋ ساۋاتتىلىعى ورتاشا دەڭگەيدە بولعانىمەن، 2016 جىلمەن سالىستىرعاندا 32 بالعا تومەندەگەن. مۇنىڭ سەبەپتەرى – قىزىعۋشىلىق ءىس-شارالاردىڭ از ۇيىمداستىرىلۋى جانە تسيفرلىق ءداۋىردىڭ ىقپالى. قىسقاشا فورماتتاعى كونتەنتكە ۇيرەنگەن كوپشىلىك ينتەرنەتتە ورتا ەسەپپەن نەبارى 55 سەكۋند قانا وقۋعا ۋاقىت بولەدى. بۇل تەرەڭ ويلاۋ مەن ءبىلىمدى دامىتۋعا جەتكىلىكسىز.

سونىمەن قاتار، ەلىمىزدەگى كىتاپحانالاردىڭ جاي-كۇيى دە وزەكتى ماسەلە كۇيىندە قالىپ وتىر. ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازا مەن كىتاپ قورلارى جاڭارتۋدى قاجەت ەتەدى، ال زاماناۋي فورماتتاعى كىتاپحانالار — ساناۋلى. كوپ جەردە وقىرماندار ءۇشىن جايلى ورتا، كوۆوركينگ ايماقتارى مەن تسيفرلىق قىزمەتتەر جەتكىلىكسىز.

وتكەن جىلى جولدانعان دەپۋتاتتىق ساۋالىمدا وسى سالانىڭ جۇمىسىن ۇيلەستىرۋگە، دامىتۋعا جاۋاپتى ورتالىق ورگاننىڭ قۇرىلىمدىق فۋنكتسيالارىن قايتا قاراۋدى ۇسىنعان ەدىم، بىراق بۇگىنگى تاڭدا ءتيىستى وزگەرىستەر بايقالمايدى.

وسى ورايدا، بىرقاتار دامىعان ەلدەردىڭ تاجىريبەسىن ايتا كەتكەن ءجون:

تۇركيا مەن فينليانديادا «حالىقتىق كىتاپحانالار» (Halk Kütüphanesi) جەلىسىن جاڭعىرتىپ، تاۋلىك بويى جۇمىس ىستەيتىن، وقۋ، پىكىرتالاس، شىعارماشىلىق ءۇشىن زاماناۋي كەڭىستىكتەر ۇسىناتىن ورتالىقتار قۇرىلعان. بۇل تەك كىتاپ الۋ ورنى ەمەس، مادەني ءىس-شارالار، كورمەلەر مەن شەبەرلىك ساباقتارى وتەتىن ينتەللەكتۋالدى حاب.

ودان بولەك، جاپونيادا مەكتەپ باعدارلاماسىنا «تاڭعى وقۋ» ءداستۇرىن ەنگىزگەن. ءار كۇننىڭ باسىندا 15-20 مينۋت بويى بۇكىل مەكتەپ ۇجىمىمەن بىرگە كىتاپ وقۋ مىندەتتى. بۇل وقۋشىلاردىڭ كونتسەنتراتسياسىن ارتتىرىپ، وقۋ داعدىسىن نىعايتۋعا ىقپال ەتەدى.

حالىقارالىق دەڭگەيدە تانىمال تاجىريبەلەردىڭ ءبىرى مەكتەپ پەن كىتاپحانالاردا اپتاسىنا بىرنەشە رەت 20-30 مينۋتتىق ۇجىمدىق ءۇنسىز وقۋ. بۇل سىنىپتاعى ساباقتىڭ ءبىر بولىگى رەتىندە جانە كىتاپحاناداعى ءتيىمدى باعدارلامانىڭ بولىگى رەتىندە وتكىزىلەتىن ساباق.

نەمەسە وتباسىلارعا وقۋدىڭ ومىردە باسىمدىق بولۋى كەرەك ەكەنىن ەسكە سالۋعا ارنالعان ۇلتتىق مەرەكە كۇنىن تاعايىنداۋعا نەمەسە ءداستۇر رەتىندە قالىپتاستىرۋعا بولادى.

قازاقستاندا دا ۇقساس فورماتتاعى ساباقتار مەن داستۇرلەردى ەنگىزۋ قاجەت.

اتالعان ماسەلەلەردى ەسكەرە وتىرىپ، ەلىمىزدە كىتاپقا قىزىعۋشىلىق مادەنيەتىن دامىتۋ ماقساتىندا كەلەسى شارالاردى ۇسىنعىم كەلەدى:

بىرىنشىدەن، بارلىق وقۋ ورىندارىندا عىلىمي نەگىزدەلگەن وقۋ ادىستەرىن ەنگىزىپ، ءتيىمدى كىتاپ وقۋ تاسىلدەرىن ناسيحاتتايتىن رەسۋرستاردى دامىتۋ.

ەكىنشىدەن، كىتاپحانالار جەلىسىن جاڭعىرتىپ، زاماناۋي ينفراقۇرىلىم قالىپتاستىرىپ، تۇراقتى تۇردە «كىتاپ اپتالىعى»، «ءبىر ەل – ءبىر كىتاپ» سياقتى جوبالاردى وتكىزۋ ارقىلى ەلدىڭ نازارىن كىتاپ وقۋعا اۋدارۋ كەرەك.

ۇشىنشىدەن، جەرگىلىكتى دەڭگەيىندە تۇرعىندار اراسىندا وقۋ سايىستارىن، ادەبي بايقاۋلار ۇيىمداستىرىپ، وقۋشىلار مەن ەرەسەكتەردىڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ قاجەت دەپ سانايمىن.

پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ: «وزىق ويلى ۇلت بولۋدىڭ ەڭ توتە جولى – كىتاپ وقۋ» دەگەن ءسوزىن ەسكەرە وتىرىپ، كىتاپ وقۋ مادەنيەتىن ۇلتتىق دەڭگەيدە قولداۋدىڭ جاڭا مودەلىن قالىپتاستىرۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن.

وسى ۇسىنىستاردى قاراستىرىپ، كىتاپ وقۋ مادەنيەتىن كوتەرۋ بويىنشا ناقتى شارالار قابىلداۋدى سۇرايمىن.

قۇرمەتپەن، «AMANAT» پارتياسى فراكتسياسىنىڭ مۇشەسى، دەپۋتات ن.بايتىلەسوۆ

Abai.kz