اق ۇيگە ترامپتىڭ قايتا كەلۋىمەن اقش پەن ەۋروپانىڭ اراسى الشاقتاي باستادى. ترامپتىڭ ەۋرووداققا كەدەندىك سالىق سالۋ ساياساتىن ايتپاعاندا، قازىرگى سوعىس جاعدايىندا، كرەملدىڭ يمپەريالىق قارا نيەتى قابىنعان شاقتا، ترامپتىڭ ناتو-داعى ارىپتەستەرىنە ەندىگارى اسكەري جاقتا قاۋىپسىزدىككە كەپىل بولمايتىنىن نەشە مارتە مالىمدەۋى – ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان بەرى قاراي بەيمارال كۇن كەشىپ كەلە جاتقان ەۋروپا باسشىلارىن ءوز الدىنا قام جاساۋعا يتەرمەلەدى.

بۇدان 3 جىل بۇرىن رەسەي تۇسكەن جولعا – سوعىس ەكونوميكاسىنا كوشۋگە ءماجبۇر بولدى. الەۋمەتتىك ەكونوميكادان بىردەن سوعىس ەكونوميكاسىنا كوشۋدىڭ وڭاي شارۋا ەمەس ەكەنى انىق. بۇل بارىس ءبارىن ديكتاتوردىڭ ءبىر ءوزى شەشەتىن اۆتوكراتيالىق ەلدەر ءۇشىن جەڭىل شارۋا بولعانىمەن، حالىق اۋانىمەن ساناساتىن دەموكراتيالى ەل باسشىلارى ءۇشىن قيىنعا سوعارى داۋسىز.

ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا گيتلەردىڭ ىشكى ەسەبى بولىپ، سوعىسقا استىرتىن دايىندالعاندىقتان اسكەري قارۋ-جاراعى جەتكىلىكتى بولىپ، جەڭىلمەستەي كورىندى. ال انگليا، فرانتسيا، امەريكادا ونداي الدىن الا دايىندىق بولعان جوق.

ساراپشىلار قازىرگى رەسەي مەن ۋكراينانىڭ جاعدايىن سول كەزەڭگە ۇقساتادى.

رەسەي ەرتەدەن-اق قورعانىس بيۋدجەتىن ەسەلەپ، اسكەري ءوندىرىستى كەڭەيتىپ، اقشا اينالىمىن قاتاڭ قاداعالاعان.

ال ۋكراينا شابۋىلعا ۇشىراعاننان كەيىن عانا قامدانا باستاعان. قازىر ەل بيۋدجەتىنىڭ 58 پايىزى سوعىس قاجەتىنە جۇمسالۋدا ەكەن.

جوعارىداعى مىسالداردان سوعىس ەكونوميكاسىنا كوشۋدىڭ ەكىنشى تاراپ ءۇشىن ءماجبۇرلى قادام ەكەنىن كورەمىز. ەلدىڭ بارلىق ەكونوميكالىق، عىلىم-تەحنيكالىق، اقپاراتتىق الەۋەتىن اسكەري سالاعا جۇمىلدىرۋدىڭ كەرى سالدارىنىڭ دا اۋىر بولاتىنى ايداي اقيقات. ۇكىمەتتىڭ شىعىستارى كوبەيىپ، زات باعاسى اسپانداپ، ءتۇرلى سالىقتار كوبەيىپ، الەۋمەتتىك جەڭىلدىكتەردىڭ قىسقاراتىنى بەلگىلى.

قازىر سوعىسىپ جاتقان ۋكراينا مەن رەسەيدەن بولەك، ىشكى سوعىس ءجۇرىپ جاتقان، سوعىس ەكونوميكاسىنا بەيىمدەلگەن ميانما، سۋدان، يەمەن، تانزانيا، سيريالاردىڭ ەكونوميكاسىنىڭ وڭعانى جوق. حالىقتىڭ تۇرمىس ءحالى مۇشكىل كۇيدە.

اينالاسىنداعى اراب ەلدەرىن بومبالاپ، ايباتتى كورىنگەن يزرايلدە دە نەتانياحۋ ۇكىمەتى اسكەري شىعىنداردىڭ ورىنىن جابۋ ءۇشىن، توك پەن سۋدىڭ تولەم اقىسىن، قوسىمشا قۇن سالىعى مەن باسپانا مەن جەر سالىعىن ەسەلەپ كوبەيتكەن.

ناتو-عا مۇشە ەلدەردىڭ ونىڭ ىشىندە 23 مەملەكەتتىڭ قورعانىس بيۋدجەتى ەلدىڭ ىشكى جالپى ءونىمىنىڭ 2 پايىزىنا دا جەتەيتىنى جاريا بولعان ەدى. بۇل كورسەتكىش رەسەيمەن، ۋكراينامەن سالىستىرعاندا تىم ماردىمسىز.

ترامپتىڭ ۋكرايناعا سالقىن قاراپ، ءپۋتيندى حالىقارالىق ساحناعا قايتا تارتۋعا ۇمتىلۋى، قاۋىپسىزدىك كەپىلدىگىنەن باس تارتۋى – ەۋروپانى باتىل شەشىم جاساۋعا، قايتادان قارۋلانۋعا جەدەل كىرىسۋگە يتەرمەلەدى.

ەۋرووداق تاياۋدا قۇنى 850 ميلليارد ەۋرو تۇراتىن اسكەري قورعانىس جوسپارىن جاريالادى. اسكەري شىعىنعا شەكتەۋ قوياتىن زاڭ نورمالارىن الىپ تاستادى.

قازىر سوعىس ەكونوميكاسىنا كوشۋدە ۋكراينانىڭ ىرگەسىندەگى پولشا مەن رەسەي مەن شەكاراسى ەڭ ۇزاق ەۋروپا ەلى سانالاتىن فينلانديا كوش باستاپ تۇر. فين ەلى ورىس پەن شەكاراسىن داۋالمەن قورشاپ، مينا كومۋگە كىرىسىپ كەتتى. اسكەر سانى مەن قارۋ-جاراق قورىن ەسەلەپ ارتتىرۋعا كوشتى.

گەرمانيا ناۋرىزدىڭ 21-كۇنى جاڭا بيۋدجەت جوباسىن قابىلدادى. وندا اسكەري شىعىنداردى شەكتەيتىن نورمانى الىپ تاستادى. بۇل شەشىم وزگە ەلدەردە دە قولداۋ تابۋدا.

ساراپشىلار «ساياسي تۇرعىدان العاندا سوعىس ەكونوميكاسىنا كوشۋ ءالى تالقى ۇستىندە، العاشقى باسقىشتا. دەسە دە ەۋروپانىڭ ەكونوميكالىق جانە ءوندىرىس الەۋەتى جوعارى دەڭگەيدە بولعاندىقتان، ماقساتتى مەجەگە جەتۋ كوز الدىدا تۇرعان شارۋا» دەيدى.

كرەمل ۋكراينانىڭ ناتو-عا كىرۋگە ۇمتىلۋىن سوعىستىڭ باستى سىلتاۋى ەتىپ، ەندى كەلىپ ونى سوعىستى توقتاتۋدىڭ باستى شارتى ەتىپ، مىڭ قۇبىلىپ جۇرگەندە، ەۋروپانى وياتىپ الاتىنىن ويلادى ما ەكەن؟!

ەسبول ۇسەنۇلى

Abai.kz