(ادەبيەتتانۋشى، سىنشى عالىم امانگەلدى كەڭشىلىكۇلىنىڭ Facebook-تەگى جازباسىنا اۆتورلىق پىكىر)

سوڭعى جىلدارى الەمدىك دەڭگەيدە اۋديوكىتاپ تىڭداۋ مادەنيەتى قارقىن الىپ كەلەدى. كىتاپتى كوزبەن وقىپ قانا ەمەس، قۇلاقپەن تىڭداۋ – اسىرەسە ۋاقىت تاپشىلىعىن سەزىنەتىن، بىراق رۋحاني دۇنيەدەن الىستاماۋعا تىرىساتىن زاماناۋي ادامنىڭ جاڭا ادەتىنە اينالدى.

...مەن دە وسى ۇردىسكە زەر سالىپ، ءوز تاجىريبەمدە بايقاپ كوردىم. باستاپقىدا تىڭداۋ قيىن كورىنگەنىمەن، بىرتە-بىرتە اۋديوكىتاپتىڭ دا وزىندىك ارتىقشىقتارىن سەزىنە باستادىم. اسىرەسە، جولدا كەلە جاتقاندا، ءۇي شارۋاسىمەن اينالىسقاندا نەمەسە كوز شارشاعاندا – تىڭداۋ قولايلى تاسىلگە اينالدى.

الايدا، ماسەلەنىڭ ەكىنشى جاعى دا بار... قازاق تىلىندەگى اۋديوكىتاپتاردىڭ ساپاسى مەن قولجەتىمدىلىگى – ءالى كۇنگە دەيىن كوڭىل تولارلىق دەڭگەيدە ەمەس. بۇل سالادا بەلگىلى ءبىر تالپىنىستار بولعانىمەن، جۇيەلى ءارى كاسىبي دامىماعانى انىق بايقالادى. مىسالى، كلاسسيكالىق شىعارمالاردى كاسىبي ديكتورلار ەمەس، جاي عانا ءماتىندى وقىپ شىققان ادامدار دىبىستاپ ءجۇر. داۋىستىڭ ينتوناتسياسى، ماتىنگە ساي سەزىممەن وقۋ، كەيىپكەرلەردىڭ بولمىسىن جەتكىزۋ – بۇنىڭ بارلىعى كوركەم ادەبيەتكە ءتان تالاپتار. ال ولار ورىندالماسا، تىڭداۋشى شىعارمانىڭ شىنايى اسەرىن سەزىنە المايدى.

ادەبيەتتانۋشى، سىنشى عالىم امانگەلدى كەڭشىلىكۇلىنىڭ Facebook-تەگى پاراقشاسىندا، قىسقاشا تۇردە قوزعالعان بۇل تاقىرىپ جونىندەگى پىكىرىمەن تولىق كەلىسەمىن. ونىڭ ناقتى مىسالدار كەلتىرىپ، «اباي جولى» رومانىن ساپالى وقىلعان تۋىندى رەتىندە، ال ماعاۋيننىڭ «ايەل ماحابباتى» شىعارماسىن ەر ادامنىڭ وقۋىن ءساتسىز شەشىم دەپ باعالاۋى – وتە ورىندى. سەبەبى ءار شىعارما ءوز ءۇنى مەن مانەرىن تالاپ ەتەدى. ايەل بولمىسى، ايەلدىڭ ىشكى الەمى جايلى جازىلعان تۋىندىنى ايەل داۋىسى ارقىلى جەتكىزۋ – ءماتىننىڭ ەموتسيونالدىق استارىن اشا تۇسەدى.

قازاق اۋديوكىتاپتارى تىڭدارمان سۇرانىسىنا ساي بولۋ ءۇشىن بىرنەشە ماڭىزدى تالاپتاردى ەسكەرۋىمىز كەرەك. بىرىنشىدەن، شىعارمالاردى كاسىبي ديكتورلار، اكتەرلەر وقۋ كەرەك. ەكىنشىدەن، دىبىستىق ساپا، مونتاج، مۋزىكالىق سۇيەمەلدەۋ – تىڭدارماننىڭ ەستەتيكالىق اسەرىنە ىقپال ەتەدى. ۇشىنشىدەن، جاسوسپىرىمدەر مەن بالالارعا ارنالعان اۋديوكىتاپتار بولەك باعىتتا دامىعانى ءجون. وكىنىشكە قاراي، بۇل باعىت مۇلدە كەنجە قالعان.

اۋديوكىتاپ – جاي عانا ءماتىندى وقۋ ەمەس، ول – ونەر. ول تىڭداۋشىنى باۋراپ الۋى ءتيىس، سەزىندىرۋى، ويلاندىرۋى، ءتىپتى شابىتتاندىرۋى كەرەك. قازاق تىلىندەگى وسىنداي رۋحاني ونىمدەر نەعۇرلىم كوپ بولسا، ادەبيەتىمىز دە سوعۇرلىم كەڭ اۋقىمدى اۋديتورياعا جول تارتادى.

سوندىقتان، مەنىڭ جەكە پىكىرىم: قازاق اۋديوكىتاپتارى – تەك تەحنيكالىق ەمەس، رۋحاني، كوركەمدىك تۇرعىدان دا كاسىبي دەڭگەيگە كوتەرىلۋى ءتيىس. بۇل – ادەبيەتتى جاڭاشا ۇسىنۋدىڭ زاماناۋي جولى، ال ءبىز ونى ءوز تىلىمىزدە، ءوز ۇنىمىزبەن جەتكىزۋگە مىندەتتىمىز. ءتىل – دىبىس، ءۇن – سەزىم. ال بۇل سەزىمدى جەتكىزە الماساق، ادەبيەت تىڭدارمانىن تابا المايدى.

ەرىك قايراتبەكۇلى،

قۇنانباي قاجى اتىنداعى "الاش اۋدارماشىلار وداعىنىڭ" توراعاسى

Abai.kz