استراحان وبلىسىنداعى وليا پورتى ماڭىندا يراننان جۇك تيەپ كەلە جاتقان رەسەيدىڭ «وليا-4» اتتى قۇرعاق جۇك كەمەسىنىڭ سۋعا كەتۋىنەن ەمەس، سوعىس گەوگرافياسىنىڭ تاعى ءبىر ەلى كەڭەيە تۇسكەنىن بايقادىق.

رەسەي تارابىنىڭ مالىمدەمەسىنە قاراعاندا، كەمەگە 14 درون شابۋىل جاساعان، ونىڭ 10-ىن اتىپ تۇسىرگەنىمەن، قالعان تورتەۋى نىساناعا ءدوپ تيگەن. درونداردىڭ ءازىربايجان باعىتىنان ۇشىپ كەلگەنى ايتىلۋدا، بىراق بۇل «ۇشىپ كەلگەن جولى» عانا، نەگىزگى ۇشىرۋ نۇكتەسى، ارينە، ۋكراينا بولۋى ىقتيمال. ويتكەنى كاسپيگە جەتۋ ءۇشىن ءازىربايجاننىڭ اۋە كەڭىستىگىنە كىرۋ – جالعىز قيسىندى مارشرۋت.

يراننان كەلەتىن جۇك – رەسەي ءۇشىن سانكتسيالاردان اينالىپ ءوتۋ جولدارىنىڭ ءبىرى. كاسپي ارقىلى جۇكتەر استراحانعا، ودان ءارى تەمىرجولمەن رەسەيدىڭ ىشكى وڭىرلەرىنە جەتەدى. دەمەك، «وليا-4» سەكىلدى كەمەلەردىڭ كوزىن جويۋ – تەك اسكەري سوققى عانا ەمەس، ەكونوميكالىق وقشاۋلاۋدى تەرەڭدەتۋدىڭ ءتاسىلى.

ەكىنشىدەن، بۇل دروندىق سوققى كاسپي ايماعىنىڭ اسكەري قاۋىپسىزدىك ارحيتەكتۋراسىن شايقالتىپ وتىر. كاسپي – بەس ەلدىڭ (قازاقستان، رەسەي، ءازىربايجان، يران، تۇرىكمەنستان) اراسىنداعى ساياسي تەڭگەرىممەن باسقارىلادى. وسى كۇنگە دەيىن كاسپيدە اسكەري وپەراتسيالار مەيلىنشە شەكتەلىپ كەلگەن، اسىرەسە ءۇشىنشى ەلدەردىڭ قارۋلى كۇشى بۇل ايماققا كىرمەيدى دەگەن جازىلماعان قاعيدا بار ەدى. ال ەندى درونداردىڭ اۋە مارشرۋتى سول ءداستۇرلى «قىزىل سىزىقتاردى» اينالىپ ءوتىپ جاتىر. بۇل جاعداي، اسىرەسە، ءازىربايجان مەن رەسەي اراسىنداعى سەنىمگە سىنا قاعۋى مۇمكىن.

ۇشىنشىدەن، درون سوققىلارىنىڭ اۋقىمى مەن دالدىگى – قازىرگى سوعىس تەحنولوگيالارىنىڭ وزگەرىپ كەتكەنىن تاعى دا دالەلدەيدى. 14 دروننىڭ ءبىر ۋاقىتتا اتتانۋى – بۇل جاي عانا پارتيزاندىق اكتسيا ەمەس، ناقتى جوسپارلانعان، كوپ ۆەكتورلى وپەراتسيا. 10 دروندى اتىپ تۇسىرگەننىڭ ءوزى رەسەيدىڭ پۆو جۇيەسىنىڭ كاسپيدەگى شەكتەۋلى مۇمكىندىگىن كورسەتەدى. ال قالعان تورتەۋىنىڭ نىساناعا جەتۋى – سۋ جولدارىنداعى قورعانىس شارالارىنىڭ ءالسىز تۇستارىن اشكەرەلەدى.

تورتىنشىدەن، مۇنىڭ ءبارى قازاقستان ءۇشىن دە جاناما تاۋەكەلدەردى ارتتىرادى. كاسپي ءبىزدىڭ تەڭىز شەكارامىز، ال ونداعى تۇراقسىزدىق – تىكەلەي ءبىزدىڭ پورتتارىمىزدىڭ، مۇناي تاسىمالىمىزدىڭ، جۇك لوگيستيكامىزدىڭ قاۋىپسىزدىگىنە اسەر ەتۋى مۇمكىن. ەگەر كاسپي اكۆاتورياسى دروندار ءۇشىن اشىق نىساناعا اينالسا، اقتاۋ مەن قۇرىق پورتتارىنىڭ دا قاۋىپسىزدىگى وزەكتى ماسەلەگە اينالادى.

دروندار تەڭىزدى دە، قۇرلىقتى دا، شەكارانى دا ەلەمەيدى. ال سوعىس گەوگرافياسى كەڭەيگەن سايىن، وعان تارتىلاتىن ەلدەر مەن ايماقتاردىڭ سانى ارتا بەرەدى. كاسپيدە بولعان سوققى – سوعىستىڭ بىزگە قانشالىق جاقىنداپ كەلە جاتقانىن جانە ونىڭ ەكونوميكالىق، ساياسي، اسكەري سالدارلارى تەك قاقتىعىس ايماعىمەن شەكتەلمەيتىنىن ايقىن ەسكەرتۋ.

نۇرلان جۇماقانوۆ

Abai.kz