رەسەي ەكونوميكاسى ءوسىمىن توقتاتىپ، دەفيتسيتكە قادام باستى. بۇل تۋرالى رەسەيلىك ەكونوميستەر ايتۋدا. بۇل تۋرالى Mezgil.kz اقپاراتتىق پورتالى جازدى. 

قازىرگى ۋاقىتتا فەدەرالدىق بيۋدجەتتىڭ تاپشىلىعى 2024 جىلدىڭ وسى كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 4,5 ەسە كوپ. دەفيتسيت 4,9 ترلن رۋبلگە جەتكەن. ءتىپتى 2020 جىلعى پاندەميانىڭ وزىندە دەفيتسيت كولەمى 4,1 ترلن رۋبل بولعان ەدى. جىل ءالى اياقتالعان جوق جانە دەفيتسيت كولەمى ارتۋى ىقتيمال.

رەسەيدىڭ قارجى مينيسترلىگى بيۋدجەتتەگى پايدانىڭ ازدىعىن، شىعىننىڭ كوپتىگىن مۇناي جانە گاز سالاسىنان تۇسەتىن قارجىنىڭ از بولۋىمەن تۇسىندىرۋدە. 2023 جىلى رەسەي بيلىگى ۇلكەن سانكتسيالىق قىسىمعا ۇشىراعانىنا قاراماستان، دەفيتسيتتى اپاتتىق دەڭگەيگە جەتكىزبەدى. الايدا ءدال سول ستسەناريدى قايتالاۋ مۇمكىندىگى جوق دەيدى ماماندار. ويتكەنى، جىل سايىن بيۋدجەت ءۇشىن ءساتتى اي سانالاتىن مامىر مەن ماۋسىمنىڭ ءوزى رەسەي ءۇشىن ءساتسىز بولىپ، بيۋدجەت شىعىنى ارتقان. سونىمەن بىرگە، سانكتسيالىق قىسىم كۇشەيىپ، رەسەيدىڭ كولەڭكەلى فلوتىنا اڭشىلىق باستالدى. رەسەيدىڭ مۇنايىن ساتىپ الۋشى ۇندىستانعا قىسىم ارتۋدا.

ءدال وسىنداي بيۋدجەتتىك تاپشىلىق رەسەيدە سوڭعى رەت وسىدان 16 جىل بۇرىن بولدى. رەسەي بيلىگى فەدەرالدى بيۋدجەتتى قارجىلاندىرۋ ءۇشىن ىشكى كرەديتورلاردان نەسيە الۋعا جانە ءتۇرلى جيناق قورلارىنا قول سالۋعا ءماجبۇر بولۋدا. قازىرگى ساتتە رەسەيدىڭ «ۇلتتىق ءال-اۋقات» قورىندا 4 ترلن رۋبلگە جۋىق الۋعا بولاتىن قارجى جاتىر. الايدا بۇل قارجى 4 ايعا عانا جەتەدى. ورتالىق بانكتەن 5,1 ترلن رۋبل الۋعا بولادى. وسىلايشا، رەسەي 2026 جىلدىڭ تامىزىنا دەيىن فەدەرالدى بيۋدجەتتى قارجىلاندىرا الادى. ەگەر جاعداي وزگەرمەسە، 2026 جىلدىڭ تامىزىنان كەيىن رەسەي بيلىگى اي سايىن 1 ترلن رۋبل قارجىنى جيناق قورلارىنان نەمەسە ىشكى كرەديتورلاردان الۋعا ءماجبۇر بولماق.

رەسەي بيلىگى سوعىسقا قارجىنى تىم كوپ بولۋدە. جالپى بيۋدجەتتىڭ 40 پايىزدان استام بولىگى قورعانىس جانە قاۋىپسىزدىك سالاسىنا جۇمسالۋدا. بۇل جاڭا رەكورد سانالادى جانە رەسەيدىڭ الەۋمەتتىك سالاسىنا بولىنەتىن قارجىنى ازايتۋدا.

رەسەيدىڭ جەكە كومپانيالارى مەن مەملەكەتتىك ۇيىمدارى ەرىكتى اسكەري جاساقتاردى قارجىلاندىرۋعا ءماجبۇر. مىسالى «گازپروم» قازىرگى تاڭدا «پوتوك»، «پلاميا»، «فاكەل» ەرىكتى جاساقتارىن قارجىلاندىرىپ وتىر. ال «ترانسنەفت» بولسا بارس-20 ەرىكتى جاساعىنا ءوز قىزمەتكەرلەرىن جىبەرىپ، ولاردى قاجەتتى قارۋ-جاراقپەن قامتاماسىز ەتۋدە. وزگە جاساقتاردى «رۋسگيدرو»، «روساتوم»، سبەربانك، ۆتب جانە باسقا قارجىلىق ۇيىمدار قارجىلاندىرۋدا.

بۇل جاساقتاردىڭ بارلىعىن قوسا العاندا، كەمى 5-7 مىڭ ادام بار. بۇل ۇلكەن كورسەتكىش ەمەس جانە اتالعان كومپانيالار ولاردى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن جىلىنا 100 ملرد رۋبل قارجى جۇمساۋدا. دەگەنمەن كومپانيا وكىلدەرى قارجىنى سوعىسقا ەمەس، باسقا سالاعا جۇمساۋدى قۇپ كورەتىنىن ايتۋدا.

بيۋدجەت تاپشىلىعىنىڭ تاعى ءبىر سەبەبى، سالىق ءتۇسىمىنىڭ تىم ازايىپ كەتۋى بولىپ وتىر.  سايكەسىنشە، رەسەي بيلىگى شىعىنداردى ازايتۋعا كوشپەك. الايدا اسكەري جانە قاۋىپسىزدىك سالاسىنا بولىنەتىن قاراجات ازايمايدى. كرەمل الەۋمەتتىك سالاعا 6,5 ترلن رۋبل ءبولدى، ال سوعىسقا دەيىن ول كورسەتكىش ورتا ەسەپپەن 9 ترلن رۋبل ەدى. اباتتاندىرۋ، قۇرىلىس، دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم سالاسى، قورشاعان ورتانى قورعاۋ، ەكولوگيا سالالارىنا بولىنەتىن قارجى كولەمى دە ازايىپ كەلەدى. ساراپشىلار بيۋدجەتتىك تاپشىلىققا قاراماستان ءپۋتيننىڭ سوعىستى جالعاستىرۋعا نيەتتى ەكەنىن ايتۋدا.

Abai.kz