الەم ەلدەرى سۋ تاپشىلىعىنان زارداپ شەگۋدە. تاياۋ شىعىس، افريكا مەن ازيا، ەۋروپا ايماقتارىندا جەكەلەگەن ەلدەر قۇرعاقشىلىق سالدارىنان ەكونوميكالىق قيىندىققا تاپ بولعانىن ايتۋدا. بۇل تۋرالى Mezgil.kz اقپاراتتىق پورتالى جازدى. 

سۋ تاپشىلىعىنىڭ سەبەبى كوپ. دەموگرافيانىڭ قارقىندى تۇردە ءوسۋى، جۇيەسىز ۋربانيزاتسيا، ەكونوميكالىق ءوسىم سالدارىنان زاۋىتتاردىڭ سۋدى كوبىرەك پايدالانۋى، سۋ كوزدەرىنىڭ تومەن ءتۇسۋى، جاھاندىق جىلىنۋ سالدارىنان مۇزدىقتاردىڭ ەرۋى جانە باسقا فاكتورلار سۋ تاپشىلىعىن ۇلعايتۋدا.

ەۋروپادا سۋ ايلاقتارىنىڭ سارقىلۋى جانە سۋ كوزدەرىنىڭ تارتىلۋ پروتسەسى بايقالادى. يسپانيا، يتاليادان باستاپ پولشاعا دەيىنگى اۋماقتا كوپتەگەن سۋ كوزدەرى قۇرعاپ قالعان. ۇلىبريتانيادا دا جاعداي ءماز ەمەس.

لوندون عالىمدارى Watershed Investigations-پەن، The Guardian-مەن بىرلەسە وتىرىپ ەۋروپاداعى سۋ كوزدەرىنە ساراپتاما جاسادى. ساراپشىلار 2002-2024 جىلدار ارالىعىنداعى سۋ كوزدەرىنىڭ سپۋتنيكتىك تۇسىرىلىمدەرىن قاراپ شىققان. ءدال وسى ارالىقتاعى جەردىڭ گراۆيتاتسيالىق ورىسىندەگى وزگەرىستەردى دە زەرتتەگەن.

زەرتتەۋ ناتيجەسىندە جاعدايدىڭ كۇرت وزگەرگەنى بايقالدى. ەۋروپانىڭ سولتۇستىگى مەن سولتۇستىك-باتىسىندا، اسىرەسە سكانديناۆ ايماعىندا، ۇلىبريتانيا مەن پورتۋگاليانىڭ كەي ايماقتارىندا ىلعالدىلىقتىڭ ارتقانى بايقالادى. ال ەۋروپانىڭ وڭتۇستىگى مەن وڭتۇستىك-شىعىسىندا، سونىڭ ىشىندە ۇلىبريتانيانىڭ بىرقاتار ايماقتارى، يسپانيا، يتاليا، فرانتسيا مەن شۆەيتساريا، گەرمانيا، رۋمىنيا، ۋكراينادا سۋ كوزدەرى ازايىپ، قۇرعاقشىلىق بەلەڭ الۋدا. سپۋتنيك تۇسىرىلىمدەرى وسىنى كورسەتۋدە.

ساراپتاما كليماتتىق وزگەرىستەردىڭ جاي-كۇيىن انىقتاپ بەردى. سۋ كوزدەرى كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى مۇحاممەد شامسۋددۋحانىڭ سوزىنشە، جەر استىنداعى جانە جەر بەتىندەگى سۋ كوزدەرى ازايىپ جاتىر. ول ساياساتكەرلەردىڭ شەشىمدەرىن سىنعا الدى. پروفەسسوردىڭ سوزىنشە جاھاندىق جىلىنۋ ۇدەي تۇسكەن. بۇرىن جاھاندىق تەمپەراتۋرانى 1,5°C-قا جىلىتپاۋ ماسەلەسى تۇرسا، ەندى ول 2-گە جاقىندادى دەيدى. بۇنىڭ زارداپتارى وراسان بولاتىنىن ايتۋدا.

ەۋروكوميسسيا قازىرگى ساتتە سۋ رەسۋرستارىن ءتيىمدى پايدالانۋ جوسپارىن ازىرلەۋدە. ول بويىنشا ەو-عا مۇشە ەلدەر ورتاق كودەكستى جەتىلدىرۋى ءتيىس. سۋدى پايدالانۋ رەگلامەنتتەرى انىقتالىپ، سۋ كوزدەرىن ىسىراپ ەتپەۋ ادىستەرى پىسىقتالۋى شارت.

ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە ەۋروپاداعى سۋ كوزدەرىنىڭ قۇبىردان اعىپ كەتۋى 8-57 پايىزدى قۇرايدى. بۇل ءار مەملەكەتتە ءار ءتۇرلى. وسىعان بايلانىستى ەۋروپا اۋقىمدى رەفورما جۇرگىزىپ، سۋ تاسىمالداۋ قۇبىرلارىن، سۋ ساقتاۋ قويمالارىن مودەرنيزاتسيالاۋدى ويلاستىرۋدا.

ساراپشىلاردىڭ سوزىنشە، ەۋروپاداعى سۋ كوزدەرىنىڭ سارقىلۋى ەو-عا ۇلكەن سوققى جاسايدى. مىسالى يسپانياداعى قۇرعاقشىلىق ۇلىبريتانياداعى جەمىس-جيدەكتىڭ قىمباتتاۋىنا اسەر ەتەدى. سەبەبى يسپانيا ۇلىبريتانياعا جەمىس-جيدەك ساتاتىن باستى ەل سانالادى. بۇل ءبىر عانا مىسال. جالپى سۋ تاپشىلىعى ازىق-تۇلىك باعاسىنىڭ قىمباتتاۋىنا، اۋىل شارۋاشىلىق سالاسىنا سوققى جاسايدى.

سۋ تاپشىلىعى قازىردىڭ وزىندە الەم ەلدەرىنىڭ بىرقاتار ايماقتارىن ابىگەرگە سالۋدا. يران ەلى سۋ تاپشىلىعىنا بايلانىستى استاناسىن اۋىستىرۋدى ويلاستىرۋدا. سيريادا ەلدەگى نەگىزگى سۋ كوزى بولىپ سانالاتىن وزەندەر قۇرعاپ جاتىر، ال اۋعانستان 2030 جىلى كابۋلدى سۋ تاپشىلىعىنا بايلانىستى ەۆاكۋاتسيالاۋى مۇمكىن.

Abai.kz