جاڭا سالىق كودەكسى بويىنشا، ءىرى بيزنەستىڭ جەڭىلدەتىلگەن رەجيمدە جۇمىس ىستەيتىن كاسىپكەرلەردەن العان تاۋار مەن قىزمەتىن شىعىنعا جاتقىزۋىنا تىيىم سالىنباق. بۇل نورما 2026 جىلدان باستاپ كۇشىنە ەنەدى. ءماجىلىس دەپۋتاتى ازات پەرۋاشەۆ شەشىم سالىق جۇيەسىنىڭ لوگيكاسىنا قايشى ەكەنىن ايتىپ، ۇكىمەتتى ودان باس تارتۋعا شاقىردى.

2026 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ قازاقستاندىقتار ءۇشىن قولجەتىمدى بولاتىن ءوزىن-ءوزى جۇمىسپەن قامتىعاندارعا ارنالعان جاڭا ارنايى سالىق رەجيمى (اسر) سالىقتاردى ەسەپتەۋ مەن تولەۋدىڭ جەڭىلدەتىلگەن ءتارتىبىن كوزدەيدى، سونداي-اق ءوزىن-ءوزى جۇمىسپەن قامتىعان تۇلعانى مەديتسينالىق جانە الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ جۇيەسىنە قوسۋدى جانە بولاشاق زەينەتاقىنىڭ جيناقتالۋىن قامتاماسىز ەتەدى.

سۋرەت: kz.kursiv.media سايتىنان الىندى.

قولدانۋ ءتارتىبى:  قر سالىق كودەكسىنىڭ 715-بابى مەن 718-بابىندا رەتتەلەتىن اسر بويىنشا جەكە تابىس سالىعىنىڭ (جتس) مولشەرلەمەسى – 0%.

سونىمەن قاتار 4% مولشەرىندە الەۋمەتتىك تولەمدەر تولەنەدى:

1. مىندەتتى زەينەتاقى جارنالارى (مزج);
2. مىندەتتى كاسىپتىك زەينەتاقى جارنالارى (مكزج);
3. الەۋمەتتىك اۋدارىمدار ء(اا) بويىنشا 1 %;
4. مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋعا جارنالار ء(مامس) – ءار تولەم بويىنشا 1%.

ناقتى مىسالدارمەن تۇسىندىرسەك:

ءوزىن-ءوزى جۇمىسپەن قامتىعان تۇلعا پاتەرىن ايىنا 300 000 تەڭگەگە جالعا بەرەدى. اي سايىن تولەنەتىن تولەمدەر:

• جتس (جەكە تابىس سالىعى):

300 000 × 0% = 0 تگ.

• مزج (وپۆ مىندەتتى زەينەتاقى قورىنا:

300 000 × 1% = 3 000 تگ. (تابىس 300 اەك شەگىنەن اسپايدى)

• مكزج (وپۆر) مىندەتتى كاسىپكەرلىك زەينەتاقى جارنالارى:

300 000 × 1% = 3 000 تگ. (تابىس 300 اەك شەگىنەن اسپايدى)

• ءاا (سو) الەۋمەتتىك اۋدارىمدار:

300 000 × 1% = 3 000 تگ. (تابىس 7 ەتج شەگىنەن اسپايدى)

• ءمامس (ۆوسمس)الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ جارنالارى:

300 000 × 1% = 3 000 تگ. (تابىس 300 اەك شەگىنەن اسپايدى)

• بارلىعى:

3 000 + 3 000 + 3 000 + 3 000 = 12 000 تگ.

2-مىسال (تابىس سوماسى – 1 000 000 تگ.):

ەگەر اي سايىنعى تابىس سوماسى 300 اەك مولشەرىندەگى جوعارعى شەككە جاقىنداسا، ءوزىن-ءوزى جۇمىسپەن قامتىعاندار ءۇشىن الەۋمەتتىك كودەكستە بەلگىلەنگەن مزج، مكزج، ءاا بويىنشا ليميتتەردى جانە ءوزىن-ءوزى جۇمىسپەن قامتىعاندارعا ارنالعان ءمامس ليميتتەرىن ساقتاۋ قاجەت.

ماڭىزدى: ءوزىن-ءوزى جۇمىسپەن قامتىعاندار ءۇشىن بەلگىلەنگەن ليميتتەر باسقا تولەۋشىلەرگە ارنالعان ليميتتەردەن وزگەشە. ياعني، 50 ەتج (مزج، مكزج) جانە 20 ەتج ء(مامس) كورسەتكىشتەرىنە ەمەس، قر سالىق كودەكسىندە ءوزىن-ءوزى جۇمىسپەن قامتىعاندار ءۇشىن ايىنا بەلگىلەنگەن 300 اەك ليميتىنە باعدارلاۋ كەرەك. ال الەۋمەتتىك اۋدارىمدار ء(اا) بويىنشا 7 ەتج ءليميتى ساقتالادى.

ايىنا 1 000 000 تەڭگە تابىستان تولەنەتىن تولەمدەر:

جتس:

1 000 000 × 0% = 0 تگ.

مزج (وپۆ):

1 000 000 × 1% = 10 000 تگ.

(تابىس 300 اەك (1 297 500 تگ.) شەگىنەن اسپايدى، سوندىقتان تابىستىڭ بۇكىل سوماسىنا ەسەپتەلەدى)

مكزج (وپۆر):

1 000 000 × 1% = 10 000 تگ.

(تابىس 300 اەك شەگىنەن اسپايدى، سوندىقتان بۇكىل سوماعا ەسەپتەلەدى)

ءاا (سو):

595 000 × 1% = 5 950 تگ.

(تابىس 7 ەتج (595 000 تگ.) شەگىنەن اسادى، سوندىقتان الەۋمەتتىك اۋدارىمدار تەك 595 000 تگ.-دەن تولەنەدى، قالعان سومادان تولەنبەيدى)

ءمامس (ۆوسمس):

1 000 000 × 1% = 10 000 تگ.

(تابىس 300 اەك شەگىنەن اسپايدى، سوندىقتان بۇكىل تابىس سوماسىنا ەسەپتەلەدى)

بارلىعى:

10 000 + 10 000 + 5 950 + 10 000 = 35 950 تگ.

مىنە، جاڭا سالىق كودەكسىنىڭ بۇل بولىگى جەكە كاسىپكەرلىكتى دامىتۋعا  كومەكتەسەدى دەپ ايتا الامىز.

ال، پاتەرىن جالعا بەرۋشى زەينەتكەر ودان مۇلدەم بوساتىلعان! راحات قوي، راحات!

بىراق، بىراق، بىراق...

جاڭا سالىق كودەكسىندەگى تۇسىنىكسىز باپتارىن «اقجول» پارياسىنىڭ توراعاسى ازات پەرۋاشەۆ الەۋمەتتىك جەلىدە كوتەرىپ، دابىل قاعۋدا.  ونىڭ ايتۋى بويىنشا:  «ەندى، جاڭا جىلدان باستاپ، ءىرى بيزنەستىڭ «جەڭىلدەتىلگەن رەجيمدە جۇمىس ىستەيتىن كاسىپكەرلەرگە قىزمەتى ءۇشىن تولەگەن اقشاسى، نە بولماسا، ودان تاۋار ساتىپ الۋعا كەتكەن شىعىنى ەندى «شىعىن» دەپ ەسەپتەلمەيتىن بولىپتى.

وسىنى قاراپايىم تىلمەن ايتساق، وندا بىلاي بولادى ەكەن:

• ماسەلەن، ءسىز بالمۇزداق تسەحىن اشتىڭىز، نە، تاۋىح فەرماسىن سالدىڭىز، نە سۇت‑جۇمىرتقا ءونىرۋ فابريكاسىن اشتىڭىز. وعان ميللياردتاپ اقشا قۇيدىڭىز... ءسويتىپ تاۋار وندىرە باستادىڭىز، ول حالىققا وتە قاجەت، سۇرانىس جوعارى. سول ارقىلى ءسىز ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق، ازىق‑تۇلىك قاۋىپسىزدىگىنە ءوز ۇلەسىڭىزدى قوسىپ جاتقانىڭىزدى سەزىنىپ، جۇمىسىڭىزدى ودان ءارى قۇلشىنا ىستەي باستادىڭىز...
• ءسىزدىڭ تاۋارلار تەز ارادا ساتىلىمعا شىقپاسا، بۇزىلىپ كەتەدى. وسى جاعىنان ول تاۋەكەلى جوعارى بيزنەس ءتۇرى. بىراق، وكىنىشكە وراي، سىزدە «جەكە ترانسپورت ورتالىعىن» اشۋعا قارجى جوق جانە ول بيزنەستى ءسىز ونشاما بىلمەيسىز دە.
• سوندىقتان ءسىز جارناما ارقىلى ونداعان جەكە مۇزداتقىش كولىكتەردى جالدايسىز. ولاردىڭ ارقايسىمەن شارتقا وتىرىپ، ءسىز تاۋارىڭىزدى ساۋداعا ۇزبەي جىبەرۋدەسىز. تاۋارىڭىز ساپالى، حالىق تا وعان ريزا، ءارى ارزان...
• ەلىمىز ەندى ءسىز وندىرگەن تاۋارلاردى شەتەلدەن، قىتاي نە رەسەيدەن تاسىمايتىن بولدى. ءسىزدىڭ تاۋار ەكولوگيالىق تازا، دەنساۋلىققا قاتەر توندىرمەيدى – بۇل ۇلتتىق دەنساۋلىققا جانە ەلىمىزدىڭ ادام كاپيتالى ساپاسىنا قوسقان ۇلەسىڭىز.
• ءسىز وسى ماقساتتا جەكە كاسىپكەرلەرگە ونداعان ميلليون تەڭگە قارجى جۇمساۋداسىز. ولار ءوز كەزەگىندە، سىزدەن ايىنا العان اقشادان ءاربىر ميلليون تەڭگەسى ءۇشىن مەملەكەتكە اي سايىن 35 950 تەڭگە تولەمدەر تولەۋدە. ءبارى دۇرىس پا، دۇرىس!
• بىراق، ايدىڭ سوڭىندا سىزگە سالىق ورگانى كەلەدى دە «كاسىپكەرگە تولەگەن ون ميلليون تەڭگەڭىز شىعىنعا جاتپايدى. ول سىزدە كىرىسكە، تاپقان پايداڭىزعا جاتادى. سوندىقتان، ءسىز ءوز سالىعىڭىزدى دۇرىس تولەڭىز، بولماسا ايىپ سالامىز» دەپ قىسادى.
• ءسىز اڭ‑تاڭسىز: «وۋ، اينالايىن‑اۋ، مىنە شارتىم، مىنە ولارعا تولەگەن اقشانىڭ تۇبىرتەگى. ول اقشا مەنەن كەتتى، كاسىپكەردىڭ قالتاسىنا باردى. ول دا سالىعىن تولەپتى، مىنە تۇبىرتەكتەرى» ‑ دەيسىز...
• سالىق قىزمەتكەرى ايتادى: «وندا مەنىڭ شارۋام جوق، مىنە كودەكس، مىنە، باپ. وندا ول شىعىن «شىعىن» دەپ كورسەتىلمەگەن. كوپ ءسوزدى قويىڭىز، تابىستى دۇرىس كورسەتپەگەن دەپ پروتوكول جازامىن، ايىبىن تولەيسىز. ءايدا، باستىق!» ‑ دەپ القىمنان الىپ، سىزگە ونىڭ ءبارىن تولەتتىرەدى...
• اقىر سوعىندا، ءسىز ءوز جۇمىسشىلارىڭىزدى جالاقىدان قىساسىز... ولار جۇمىستان شىعادى... ءبىر تسەحتى جاباسىز... ودان سوڭ ەكىنشىسىن جاباسىز... تۇپتەپ كەلگەندى بارلىق ءوندىرىستى جاباسىز دا، «اي‑دا، ءداسىبيدانيا» دەپ كەتە باراسىز...

ناتيجەسىندە، مىڭداعان ادام ءسىزدىڭ تاۋاردان ايىرىلدى، دۇرىس تاماقتانا الماي قالدى، قىتايلىق «سورپا» ىشەم دەپ دەنساۋلىعىن قۇرتتى. ەلىمىز ودان ارمەن «ازىق تۇلىك قاۋىپسىزدىگى قامتاماسىز ەتىلمەگەن ەل» قاتارىنا كىرە ءتۇستى... يمپورتقا تاۋەلدىلىك تە ارتتى... الماعايىپ شەگارا جابىلا قالسا...

ول جاعىن ايتۋدىڭ ءوزى قورقىنىشتى...

Abai.kz