بۇل كۇنى استانانىڭ اسپانى دا شايداي اشىق بولدى. "قازاق ەلى" الاڭىنا جينالعان حالىقتا قيساپ جوق. كەيبىر مالىمەتتەرگە قاراعان­دا، بۇل جەرگە 70 مىڭداي ادام جي­نا­لىپتى. ۇكىمەت مۇشەلەرى مەن پار­لامەنت دەپۋتاتتارى، قوعام قاي­راتكەرلەرى، بەلگىلى عالىمدار، تانىمال اقىندار مەن جازۋشىلار، ونەر ادامدارى، ستۋدەنتتەر، قالانىڭ بايىرعى تۇر­عىندارى ەلدىڭ تاۋەلسىزدىككە باي­لانىستى باستى شاراسىنىڭ بىرىنە كۋاگەر بولماققا اسىعىپ جەتكەن سياقتى. ولاردىڭ اراسىندا وبلىس­تاردان ۇلكەن قالالار مەن ەلدى مە­كەندەردەن جەتكەن ادامدار دا كوپ بولدى.

بۇل كۇنى استانانىڭ اسپانى دا شايداي اشىق بولدى. "قازاق ەلى" الاڭىنا جينالعان حالىقتا قيساپ جوق. كەيبىر مالىمەتتەرگە قاراعان­دا، بۇل جەرگە 70 مىڭداي ادام جي­نا­لىپتى. ۇكىمەت مۇشەلەرى مەن پار­لامەنت دەپۋتاتتارى، قوعام قاي­راتكەرلەرى، بەلگىلى عالىمدار، تانىمال اقىندار مەن جازۋشىلار، ونەر ادامدارى، ستۋدەنتتەر، قالانىڭ بايىرعى تۇر­عىندارى ەلدىڭ تاۋەلسىزدىككە باي­لانىستى باستى شاراسىنىڭ بىرىنە كۋاگەر بولماققا اسىعىپ جەتكەن سياقتى. ولاردىڭ اراسىندا وبلىس­تاردان ۇلكەن قالالار مەن ەلدى مە­كەندەردەن جەتكەن ادامدار دا كوپ بولدى.

اشىلار الدىندا مونۋمەنتتىڭ ورتالىق بارەلەفى اق پەردەمەن جا­بىق تۇردى. مەرەكەدەگىدەي بە­زەن­­دىرىلگەن الاڭعا ورنالاسقان حا­لىق اسپاپتارى وركەسترى قازاق كۇي­لە­رىن ورىنداۋدا. سالتاناتتى جيىن­نىڭ تورىنە شىققان القالى توپتىڭ اراسىنان استانا قالا­سى­نىڭ اكىمى يمانعالي تاسماعامبەتوۆ مىنبەرگە كوتەرىلىپ، مەرەكەنى اشتى. ارداقتى اعايىن، القالى قاۋىم، دەپ باستادى اكىم ءوزىنىڭ ءسوزىن. ءتۇپ شەجىرەسى سوناۋ، ەجەلگى تۇركىدەن باستاۋ الاتىن قازاق حالقى ءوزىنىڭ جەر بەتىنەن جويىلماي، ىرگەلى ەل، جورالى جۇرت، قابىرعالى قالپىن، ساليقالى سالتىن ساقتاپ قالعانى - ونىڭ ەركىندىك سۇيگىش ەرىك-ءجى­گەر­ىنىڭ، اسقاق رۋحىنىڭ ارقاسى. ەۋرازيا اتتى قارت ماتەريك تالاي الاساپىران وقيعالاردى باسىنان وتكىزسە دە، وسى ءاپايتوس قۇرلىقتىڭ ءدال كىندىك ورتاسىنداعى ۇشى-قيى­رى جوق ۇلى دالانى "ۇستىندە كوك، استىندا جەر جارالعاننان بەرى" مەكەن ەتىپ كەلە جاتقان حالقىمىز ءار كەزدە دە بوستاندىق، ەركىندىك، ازاتتىق اتتى ۇعىمدارمەن ۇلىق­تا­نىپ كەلەدى. وعان ۇلى ۋاقىتتىڭ ءوزى كۋا. وسى تۇرعان ءسىز بەن ءبىز كۋا.

ەركىندىك پەن تەڭدىك، ەگەمەندىك پەن تاۋەلسىزدىك قاي حالىق ءۇشىن دە ەجەلدەن اسا قادىرلى ۇعىمدار. مۇنى ءتۇسىنۋ ءۇشىن ەلىم دەپ سوققان زور جۇرەك كەرەك، جەرىم دەپ سوققان جان پيدا سەزىم كەرەك.

ادام بولىپ ومىرگە كەلۋ دە، ازا­مات بولىپ قالىپتاسۋ دا، تىزگىن ۇستاپ ەل باسقارۋ دا، سول ەلدىڭ تۇ­عىر­لى تۇتقاسىنا اينالۋ دا الدى­مەن ءتاڭىردىڭ، سوسىن حالىقتىڭ ارقاسى. تاعدىر قازاقستانعا بۇ­رىن-سوڭدى بولماعان تاريحي ءمۇم­كىندىكتى سىيعا تارتسا، سول ەركىندىك پەن تەڭدىكتىڭ، ەگەمەندىك پەن تاۋەل­سىزدىكتىڭ تۋىن كوتەرگەن ەلبا­سى­مىز نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ەڭبەگى قازاقتىڭ كيىز شەجىرەسىنە كونە تۇركىنىڭ تاسقا باسقان تاڭ­با­سىنداي ماڭگى قاشالاتىن مول مۇرا، دەپ جالعادى ءسوزىن يمانعالي نۇرعاليۇلى.

حالىقتى جاسايتىن تاريح، تا­ريح­تى جاسايتىن جەكە تۇلعالار. قا­زاقستان پرەزيدەنتى سونداي تۇل­عا­لاردىڭ ءبىرى دە، بىرەگەيى دە. سوڭ­عى 20 جىلعا جۋىق ۋاقىت ىشىندە ەل­دىڭ ەل بولعانى، ەس جيىپ، ەتەك جاۋىپ، وركەنيەتتى مەملەكەتتەر قا­تارىنا قوسىلعانى، قازاقستاننىڭ بۇرىن-سوڭدى بولماعان ەكونومي­كا­لىق جانە رۋحاني بيىككە كوتەرىل­گەنى سول كىسىنىڭ ساياسي جەتىستىگى دەپ بىلەمىن. سوندىقتان استانا قالاسى ءماسليحاتىنىڭ باستاماسىمەن اشى­لىپ وتىرعان وسىناۋ ءرامىز - ءبىزدىڭ اتا-بابا اماناتىنا ادالدى­عى­مىزدىڭ، ۇلتتىق سانا-سەزىمىمىز بەن تاريحي تاڭداۋىمىزدىڭ، ەل مەن ونى جەتەكتەگەن ەلباسىمىزعا دەگەن قۇرمەتىمىزدىڭ، حالىق ءۇشىن كەرەكتى، تاريح ءۇشىن دەرەكتى ايعا­عى­مىزدىڭ ءدال كورىنىسى دەپ قابىل الايىق، ارداقتى اعايىن.

ودان ءارى ي.تاسماعامبەتوۆ ەلباسى ەڭبەگىنىڭ شىرقاۋ شىڭى بۇگىن ەلىمىزدىڭ جۇرەگىنە اينالىپ، ۇلتتىق ۇيىتقىسى بولىپ وتىرعان استانا قالاسى ەكەنىن قاداي ايتتى. حالىق پەن ونىڭ ليدەرىنىڭ بۇگىن­گى­دەي قۋاتتى كۇش بولىپ بىرلەسۋى ەل دامۋىنىڭ رۋحاني قوزعاعىش ۇيلە­سىمى ەكەنى "قازاق ەلى" مونۋمەنتى­نىڭ بويىنان تولىق كورىنىس تاۋىپ تۇر. بۇل ءبىزدىڭ اتا-بابالارى­مىز­دىڭ ەجەلگى ارمانى، بولاشاق ۇر­پاق­تاردىڭ ماقساتى. سوندىقتان دا ول ءبىزدىڭ سەزىمدەرىمىزدى سەلت ەت­كىزىپ، ەلدىڭ بولاشاعى مەن تۇڭعىش پرە­زيدەنتىمىزدىڭ الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىگىمىزدى سەزىندىرەدى.

وسىدان كەيىن ءسوز قازاقستان پارلامەنتى سەناتىنىڭ توراعاسى قاسىم-جومارت توقاەۆقا بەرىلدى.

قاسىم-جومارت توقاەۆ، پارلامەنت سەناتىنىڭ توراعاسى:

"قازاق ەلى" مونۋمەنتى حالقىمىزدىڭ اسقاق رۋحىن پاش ەتەدى

بۇگىن ءبىز بۇكىل قوعام، الەۋمەت بولىپ داۋىرلىك ماڭىزى بار وقي­عاعا - "قازاق ەلى" مونۋمەنتىن اشۋ سالتاناتىنا جينالىپ وتىر­مىز. دانا حالقىمىز: "ەركىندىك قايدا بولسا - ەلدىك سوندا، بىرلىك قايدا بولسا - ەرلىك سوندا" دەپ ايت­قانىنداي، "قازاق ەلى" مونۋ­مەنتى ەلىمىزدىڭ سان عاسىرلىق تا­ريحى­نا، ۇلتىمىزدىڭ ۇلى پەرزەنت­تەرىنە، اسىل مۇراتىنا، اتاجۇر­تى­مىزعا ارنالعان ماڭگىلىك ەسكەرت­كىش. شىن مانىندە بۇگىنگىدەي باي­تاق ەلىمىزدە، جاۋھار استانامىزدا وسىنداي ماعىناسى تەرەڭ مونۋ­مەنتتىڭ ورناۋى قازاق حالقى ءۇشىن تاريحي ادىلدىكتىڭ سالتانات قۇرۋىن ايعاقتايدى. ەلىمىزدىڭ باستى ەس­كەرتكىشى ۇرپاقتار بايلانىسىن، ۋاقىت ۇندەستىگىن بەينەلەيدى. بۇل - اتا-بابالارىمىزدىڭ رۋحىنا تاعزىم ەتىپ، جاس ۇرپاقتى ىزگىلىككە، وتانسۇيگىشتىككە باستايتىن كيەلى ورىن. مىنە، سوندىقتان دا بىزدەر ءۇشىن ونىڭ ماڭىزى اسا زور.

قازاق حالقى تالاي اۋمالى-توك­پەلى زامانداردى باستان كەشتى. الاي­دا، ەركىندىكتى اڭساعان قايسار رۋ­حى­مىز، قايرات-جىگەرىمىز ءبىزدى ءار­دايىم العا جەتەلەدى. ۇلتىمىز­دىڭ ۇلى جەڭىستەرى ەشقاشاندا وڭايلىقپەن كەلگەن جوق. تاۋەل­سىز­دىك جولىنا تۇسكەن سىن ساعاتتاردا پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ نار جۇگىن مويىماي كوتەرەتىن قا­جىرلى قايراتكەر، دانا ساياساتكەر رەتىندە ەلىمىزدى سەنىممەن العا باس­تادى، دەربەس، ەگەمەندى قازاقستان مەملەكەتىنىڭ نەگىزىن قالادى. پرە­زيدەنتىمىز ەلىنىڭ ءۇمىتىن اقتاۋدا ايانباي، وراسان زور ەڭبەك ءسىڭىردى. ول حالقىنىڭ ءال-اۋقاتىن ارت­تى­رۋدى ءوز ءومىرىنىڭ باستى قاعيداسى رەتىندە تاڭداپ الدى. ەلباسىمىز العان باعىتىنان تايماي، مەملەكەت تىزگىنىن نىق سەنىممەن ۇستاپ كەلەدى.

الەم جۇرتشىلىعى پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتى ايگىلى رە­فور­ماتور، ۇلت ليدەرى دەپ تانيدى. قازاقستاننىڭ قول جەتكىزگەن بارشا تابىستارىن ەلباسىمىزدىڭ ەسىمىمەن بايلانىستىرادى.

قازاق جاقسىلىققا جانى قۇ­مار، پەيىلى كەڭ، پاراساتى بيىك، مىنە­زى دارقان حالىق. باۋىرمال جۇر­تىمىز زۇلمات جىلدارىندا قۋ­عىن-سۇرگىنگە ۇشىراعان كوپتەگەن ۇلت­تارعا قامقورلىق جاسادى. مەم­لەكەتتىك مارتەبە العان انا ءتىلىن، ۇلتتىق سالت-ءداستۇرىن، باي مادەني مۇراسىن قايتا جاڭعىرتقان حال­قى­مىز بۇگىندە بارلىق ۇلتتار مەن ۇلىس­تاردىڭ ىنتىماعى مەن دوس­تىعىنا، بەرەكە-بىرلىگىنە ۇيىتقى بولۋدا.

شىن مانىندە پرەزيدەنتى­مىز­دىڭ باس­تاۋىمەن ءبىز قىسقا مەرزىمدە وتانىمىزدىڭ شاڭىراعىن بيىك­تە­تىپ، ىرگەسىن نىعايتتىق. ۇلتتىق ءمۇد­دەمىزدى قورعاپ، رۋحاني بايلى­عىمىزدى مولايتتىق. باسەكەگە قابىلەتتى ەكونوميكامىزدى قۇرىپ، عالامدىق ءور­كەنيەتتىڭ اجىراماس بولشەگىنە اينالدىق، مارتەبەسى بيىك، ابىرويلى مەملەكەت بولدىق. بايىپتى سىرتقى ساياساتىمىزدىڭ ارقاسىندا قاۋىپسىزدىك پەن تۇراق­تىلىققا قول جەتكىزدىك. بارلىق كورشى ەلدەرمەن اراداعى مەم­لە­كەت­تىك شەكارامىزدى انىقتاپ، بەكىتتىك.

حالىقارالىق قوعامداستىق قا­زاقستاندى ادامزات تاريحىندا ءبىرىن­شى بولىپ يادرولىق قارۋدان ءوز ەركىمەن باس تارتقان ەل، دۇنيە­جۇزى­لىك قاۋىپسىزدىك پەن بەيبىتشىلىككە ايتۋلى ۇلەس قوسقان مەملەكەت دەپ قۇرمەتتەيدى. حالىقتار دوستىعىن، دىندەر تاتۋلىعىن جانە رۋحاني كەلىسىمدى ساقتاۋعا باعىتتالعان ىزگى باس­تامالارىمىز جوعارى باعا­لانۋدا. كەلەسى جىلى قازاقستان تمد مەملەكەتتەرى، ورتالىق ازيا جانە بۇكىل تۇركى تىلدەس مەملە­كەتتەردىڭ اراسىنان ءبىرىنشى بولىپ ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىن­تىماقتاستىق ۇيىمىنا توراعالىق ەتەتىن تۇڭعىش مەملەكەت بولماق. الەمدىك مۇسىلمان قاۋىم­داس­تى­عىنىڭ بەدەلدى مۇشەسى رەتىندە ءبىز­دىڭ ەلىمىز 2011 جىلى يسلام كون­فەرەنتسياسى ۇيىمىنا دا توراعا بولىپ سايلاندى. بۇل دا ەلباسى نۇر­سۇلتان نازارباەۆ ستراتەگيا­سى­نىڭ دۇنيەجۇزىلىك قوعامداستىق تاراپىنان كەڭ قولداۋعا يە بولعا­نىن پاش ەتەدى. بۇگىنگى باس قوسىپ وتىرعان سالتانات ەلىمىزدىڭ تا­ريحىن­دا التىن ارىپتەرمەن جازى­لا­تىن ەستەن كەتپەس ەرەكشە وقيعا. استانا بۇكىل الەمگە "ورتالىق ازيا­نىڭ گاۋھارى", "ارمان قالا", "بولاشاقتىڭ جاڭا سيمۆولى" رە­تىندە تانىلدى. استانا - وتانى­مىز­دىڭ جۇرەگى، حالقىمىزدىڭ تى­نىسى، ۇلتتىق جاڭعىرۋىمىزدىڭ، رۋحاني ورلەۋىمىزدىڭ ءرامىزى، بەرىك نەگىزى. ءبىزدىڭ باس قالامىز - ەلىمىز وركەندەۋىنىڭ ايقىن نىشانى، سەنىمىنىڭ التىن بەسىگى.

استانا شىن مانىندە ءبىزدىڭ ۇلتتىق يدەيامىز، بولاشاققا باع­دارى­مىز. سوندىق­تان ەلوردا تورىنەن سال­تاناتپەن بوي كوتەر­گەن  "قازاق ەلى" مونۋمەنتى - عاسىردان عاسىرعا، اتادان بالاعا مۇراعا قا­لا­تىن اي­رىقشا ءرامىز. ول ءبىزدىڭ با­بالار اماناتىنا ادالدىعى­مىز­دى، ۇرپاقتار الدىنداعى پارى­زى­مىزدى، ايالى دا اسىل ءۇمىتىمىزدى بەي­نەلەيدى.

بۇگىنگى كۇنى قازاقستان ءوزىنىڭ ليدەرىنىڭ باسشىلىعىمەن يننوۆا­تسيالىق قارقىندى دامۋ جولىنا ءتۇسىپ وتىر. مۇنداعى باستى باعدار ءبىلىم، عىلىم، مادەنيەت پەن دەن­ساۋلىق ساقتاۋ ىستەرىن دامىتۋعا باعىتتالعان. ەلباسى ەكونوميكانى جاڭا تەحنولوگيا­لاردىڭ نەگىزىندە جاڭعىرتۋ مەن يندۋستريالان­دىرۋ­دىڭ بولاشاعى اسا زور كوپجىلدىق جوسپارىن قولعا الىپ وتىر.

ءبىزدىڭ ەڭ باستى ءۇمىتىمىز جاس­تاردا. ۇلت ليدەرى سىزدەردەن وقى­ڭىز­دار، جاساڭىزدار، ەڭبەك ەتى­ڭىز­دەر دەپ تالاپ ەتەدى. قازاقستاندى جاڭعىرتۋ مىندەتى، ونى الدىڭعى قاتارلى دامىعان ەلدەر قاتارىنا قوسۋ مىندەتى سىزدەردىڭ مويىن­دارىڭىزعا جۇكتەلىپ وتىر.

ءبىز، قازاقستان حالقى ءوزىمىزدىڭ جاڭا استانامىزبەن جانە ونى قۇرعان، جاساعان پرەزيدەنتىمىزبەن ماقتانامىز. ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ ءجۇ­رەگى استانا قالاسىندا سوعادى. ەلى­مىز ءۇشىن اسا ماڭىزدى شەشىمدەر وسىندا قابىلدانادى. استانا - ءبىز­دىڭ حالقىمىزدىڭ جارقىن بو­لاشاققا ۇمتىلىسىنىڭ سيمۆولى.

زاڭعار كوككە ۇمتىلعان "قازاق ەلى" مونۋمەنتى حالقىمىزدىڭ اس­قاق رۋحىن پاش ەتىپ، بىرلىك پەن تاتۋلىققا، جاقسىلىق پەن جاسام­پازدىققا شاقىرادى. بۇگىنگى تاريحي ساتتە بارشاڭىزدى "قازاق ەلى" مونۋمەنتىنىڭ اشىلۋىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىن. مەم­لەكەتىمىزدىڭ باياندى بولاشاعى جولىنداعى ەڭبەكتەرىڭىز جەمىستى بولسىن.

سپيكەردىڭ سوزىنەن كەيىن "قازاق ەلى" مونۋمەنتى سالتاناتتى تۇردە اشىلدى.

شەرحان مۇرتازا، حالىق جازۋشىسى: كوبەيمەسەك كوسەگەمىز كوگەرمەيدى

ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ادامزاتتى توپان سۋدان امان الىپ شىققان نۇح پايعامبارعا ۇقساپ قازاقستاندى سوناۋ 90-شى جىلدارى تاۋەلسىزدىك جولىندا باستالعان كۇرەستە امان الىپ شىعىپ، ەل قىلدى. بۇگىنگى كۇنى ول حالقىمىزدىڭ سانىنىڭ كوبەيگەنىن قالاپ وتىر. ۇكىمەت كوپ بالا تۋعان انالارعا ۇلكەن قامقورلىق جاساۋدا. وسى ءۇردىستى قولداۋىمىز كەرەك. ءبىز ساپامىز ءتاپ-ءتاۋىر حالىق بولعانىمىزبەن، سانىمىز ءالى دە تىم از حالىقپىز. قازاقتىڭ ءسوز زەرگەرى عابيت مۇسىرەپوۆ: ء"بىز جايىلساق جوقپىز، جيىلساق كوپپىز", دەگەن ەدى. مۇحتار اۋەزوۆ تە: "ەل بولامىن دەسەڭ، بەسىگىڭدى تۇزە", دەگەن. بىزگە كوبەيۋ كەرەك. وسىعان پرەزيدەنت ءوزى باس بولىپ قامقورلىق جاساپ جاتىر. وسىنى ىسكە اسىراتىن بىزگە مىقتى ۇكىمەت كەرەك. سوندا عانا ءبىزدىڭ مارتەبەمىز بيىك بولىپ، ەشقاشان قور بولمايمىز. سوندا عانا ءبىز بارلىق كەدەرگىلەردى جەڭەمىز. حالقىمىزدىڭ باسىنا باق قونسىن. قازاقستان امان بولسىن. قازاق ەلى امان بولسىن.

گەننادي زەنچەنكو, قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى: قولداعى قازىنامىزدى باعالاي بىلەيىك

سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنداعى اۋىل شارۋاشىلىعى قىزمەتكەرلەرىنىڭ اتىنان قازاقستان حالقىن بۇگىنگى وقيعامەن قۇتتىق­تايمىن. "قازاق ەلى" مونۋمەنتىنىڭ اشىلۋى - سيمۆوليكالىق ءمانى زور وقيعا. بۇل - قا­زاق­ستاننىڭ وتكەنىن، قازىرگىسىن جانە بولا­شاعىن بىرگە ۇشتاستىرىپ تۇرعان ايشىقتى بەلگى. ول قازاق حالقىنىڭ كوپ عاسىرلىق تاريحىنداعى وتكەن جولىن، وي-ارمانىن كورسەتىپ تۇر.

تاۋەلسىزدىك العان جىلدارى ءبىزدىڭ مەم­لە­كەتتىلىگىمىز ءتورت اياعىنان تەڭ بولىپ قا­لىپ­تاستى. بۇگىنگى كۇنى قازاقستاندى بۇكىل الەم ساياسي تۇراقتىلىق پەن ەكونوميكاداعى قارقىندى دامۋدىڭ بەلگىسىندەي كورەدى. سونىمەن قاتار، بىزدەگى حالىقتار دوستىعى مەن دىنارالىق تۇراقتىلىقتى وزدەرىنە ۇلگى ەتەدى.

قازاقستاننىڭ بۇگىنگى بارلىق جەتىستىك­تە­رىن دۇنيە ءجۇزى تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆپەن بايلانىستىرادى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ الەمدەگى بەيبىت­شى­لىكتى، دوستىق پەن كەلىسىمدى، ەتنوسارالىق توزىمدىلىكتى ساقتاۋ جولىنداعى ماڭىزدى باستامالارىن بارلىق الەم قولدايدى.

مەن اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ قىزمەتكەرى رەتىندە ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتى بىزگە كورسەتكەن قامقورلىعى ءۇشىن قاتتى قۇر­مەت­تەيمىن. ول كىسىنىڭ كومەگىنىڭ ارقاسىندا قول جەتكىزگەن جوعارى تەحنولوگيالى جاڭا تەحنيكالاردىڭ ارقاسىندا ءبىزدىڭ وبلىسىمىز بيىل 6,1 ملن. توننا استىق جينادى. بۇل - بۇرىن بولىپ كورمەگەن رەكوردتى كورسەتكىش.

پرەزيدەنتتىڭ "نۇر وتان" حدپ-نىڭ كە­زەك­تەن تىس ءحىى سەزىندە قولعا العان ين­دۋس­تريا­لىق-يننوۆاتسيالىق دامۋ باعدارلا­ما­سىن ءبىزدىڭ وبلىسىمىز تابىستى تۇردە جۇزەگە اسىرۋدا. ونداعان جوبالار ىسكە اسىرىلىپ، ءوندىرىس ونىمدەرى ارتىپ كەلەدى. بۇل ءبىزدىڭ وبلىستىڭ قازاقستاننىڭ گۇلدەنۋىنە قوسقان سۇبەلى ۇلەسى.

مەن بارشا وتانداستارىمدى قول جەتكەن تابىستاردان ايىرىلماۋعا، ونى ەسەلەي ءتۇ­سۋگە شاقىرامىن. قولدا بار قازىنامىزدىڭ قۇنىن باعالاي بىلەيىك.

ءابىش كەكىلباەۆ، سەناتور:

وردالى استانا تۇرعىزۋ ولجالى جورىققا شىعۋدان قيىن

وسىدان ون ءۇش عاسىر بۇرىنعى بابالارى­مىز ايتقان: "ەلىم بار جۇرت ەدىم عوي - ەلىم قايدا؟! ءتورىم بار جۇرت ەدىم عوي - ءتورىم قايدا؟!" - دەيتىن قاھارلى ۇرانمەن قال­شىل­داتقان جەلتوقساننىڭ ۇسكىرىگىنە قارا­ماي، ۇل-قىزدارىمىزدىڭ كوشەگە شىققا­نىنا - مىنە، بيىل جيىرما ءۇش جىل بول­ماق. قاتال رەجىم قاھارىنا ءمىنىپ، قىل بۇراۋ سالىپ باققانىمەن، ونى ءتاڭىر ەستىپ، تاريح قولداپ، تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا جاقىندا ون سەگىز جىل تولماق. تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن التى جىل وتە، كوشتىڭ باسىن سارى­ارقاعا بۇردىق. جەتىنشى جىلى ىسكە كىرىستىك. ودان بەرى ون ءبىر-اق جىل ءوتىپتى. نەتكەن بولماشى ۋاقىت؟! بىراق، سول ون ءبىر جىلدىڭ ىشىندە بابالارىمىزدىڭ الگى ون ءۇش عاسىر بويىنا ورىنداي الماي كەلە جاتقان اسىل ارمانى - باياندى ەلى دۇنيەگە كەلىپ، ەسىل­دىڭ ەكى بەتىنە سامالاداي-سامالاداي عيما­رات­تار سامساتىپ، الەم سۇيسىنگەن ءزاۋلىم استانا سالىپپىز. نەتكەن كوپ ءىس تىندىرعانبىز؟! بۇل تەك ەرتەگىلەرگە عانا سىياتىن ەرەن ءىس. ء"تىل- اۋزىمىز تاسقا! تاۋبە-تاۋبە!" - دەيىك.

ويتكەنى، ەرتەدەگىلەر ەتەگى تولا ەڭىرە­گەن­دەي، ۇلدار اكەسىنە، ىنىلەر اعاسىنا تارتپاي، ارباعانعا ەرىپ، الداعانعا كونىپ، ايدارلىسى قۇلعا، تۇلىمدىسى كۇڭگە اينالىپ، ءتىل، ءدىن ۇمىتىلىپ، ءدىل ازىپ، اتىمىز ءوشىپ، زاتىمىز جويىلىپ كەتە جازداعانىمىز كۇنى كەشە عانا ەمەس پە ەدى؟! وشكەن جانىپ، ولگەن ءتىرىلدى دەگەن وسى ەمەس پە؟!

ءبىر كەزدە بىلگە قاعان: "باز كەشسەك - وكىنەرمىز، جاڭىلىسساق - تۇزەلەرمىز. بىرىك­سەڭ ەتتى، ەلىم!" - دەپ ەدى. مىنە، بۇگىن ىرگەمىز تۇگەل، بىرلىگىمىز بەكەم. جالپاق الەم تەگىس مويىنداعان مەملەكەت بولۋىمىز، جارىق دۇنيە تۇگەل تاڭقالعان استانا سالۋىمىز - سونىڭ ايعاعى. مۇنىڭ بارىنە جانجالسىز، جاعالاسسىز، جاسامپازدىق ارقىلى جايبارا­قات جەتىپپىز. ول بىرلىكتى ەلى، بىلىكتى ءتورى بار سا­ليقالى قاۋىمداردىڭ عانا قولىنان كەلمەك.

وردالى استانا تۇرعىزۋ ولجالى جورىققا شىعۋدان الدەقايدا قيىن. ول وتكەندە­گى­لەردىڭ ارمانىن ورىنداپ، بۇگىنگىلەردىڭ ءمۇد­دە­سىن تۇگەندەپ، ەرتەڭگىلەردىڭ مەرەيىن تاسى­تاتىنداي بولۋى كەرەك ەدى. قۇدايعا شۇكىر، ونداي جاسامپاز كۇش-جىگەر ەلىمىزدەن، ونى ءراسۋا ەتپەي، ورەلى ىسكە جۇمىلدىرا الار ءپاتۋا تورىمىزدەن تابىلدى. تاريحتىڭ تار جول، تايعاق كەشۋىندە دانىشپان حالقىمىز ءوز تاعدىرىن كىمگە سەنىپ تاپسىرۋدى ءبىلدى. تۇڭعىش پرەزيدەنت - ەرەكشە پرەزيدەنت. تالاي جىل بيلەپ-توستەگەن وتارشىلدىقتان ارىلۋ، اتاقونىسىمىزدى، ۇلتتىق دەربەس­تىگىمىزدى تۇگەل مويىنداتىپ، ىرگەلى ەل ەتۋ، جان-جاقپەن جاراستىقتى قارىم-قاتىناس ورناتىپ، قانداي جولمەن ويداعىداي دامي الاتىندىعىمىزدى ايقىنداۋ، سوعان لايىق ساياسي قۇرىلىم ءتۇزىپ، مۇندايدا بولماي قويمايتىن زاڭسىزدىقتارمەن ۇتىمدى كۇرەسىپ، جالپاق قاۋىمدى جاڭا ۇردىسكە باستاۋ سونىڭ ەنشىسىندە.

ءبىزدىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ بويىندا ونداي تەرەڭ بىلىك، قاپىسىز كورەگەندىك، بيىك تالعام، ويداعىسىن ىسكە اسىرماي تىنبايتىن تاباندىلىق پەن ىجداھات جەتىپ ارتىلادى. ول انشەيىن كوشكە ەرگەن جەتىم تايلاقتاي سالپاقتاي بەرمەي، قايتكەندە ىرگەلى ەل، جورالى جۇرت بولا الاتىندىعىمىزدى داۋسىز مويىنداتاتىنداي ورەلى ماقساتتى دەر كەزىندە ءدال تاۋىپ قويا ءبىلدى. كەمەڭگەر حال­قىمىز ونى جەتە ءتۇسىنىپ، ويداعىداي جۇزەگە اسىرا الدى. سونىڭ ارقاسىندا: "بىتكەن ءىستىڭ ءمىنى جوق، بىتىرگەن ەردىڭ كەمى جوق", دەيتىندەي كەرەمەت شارۋا تىندىرىلدى.

"ورازدىنىڭ وتىز قوناعى ءبىر كەلەدى" دەگەندەي، بۇل قۋانىشىمىزعا تورتكۇل دۇنيە­نىڭ وكىلدەرى تۇگەل كۋا بولىپ ۇلگەردى. ون جىلدا وسى داۋىردەگى وزىق ۇلگىدەگى ءساۋ­لەت­تى استانا سالعان قازاق ەلىنىڭ زامانعا ساي كەمەل مەملەكەت بولىپ، جارقىن كەلەشەككە لايىق كەلەلى ىستەر تىندىرۋعا ءازىر ەكەندىگىن ءوز كوزدەرىمەن كوردى. از جىلدار ىشىندە جەر-جاھانداعى وسى زامانعى زىمىران اتاۋلى­نىڭ ءبارى شۇيلىگە قادالعان حالىقارالىق قاتەر ايماعى - حارتلەندتەن سان الۋان ۇلت، ءتىل، ءدىن وكىلدەرىنىڭ باستارى بىرىگىپ، تىلەكتەرى قوسىلعان شىن جيدەلى بايسىنعا اينال­عانىنا تاڭقالدى. جەر بەتىندەگى يادرولىق قارۋسىزدانۋدى العاش قامتاماسىز ەتۋ ار­قىلى ۇلتتىق، ەكونوميكالىق، ەكولوگيا­لىق قاۋىپسىزدىكتى دا بىردەي شەشۋدىڭ ونەگەسىن كورسەتتى. ساناۋلى جىلداردا سالاۋاتتى جول­داردان ءوتىپ، ساليقالى قورىتىندىلار ءتۇيدى. باسەكەسىز تۇرمايتىن نارىق جاعدايىنداعى داعدارىستىڭ الدىن الۋ جولدارىن قاراس­تىردى. اسا تولعاقتى كەزەڭدەگى ەكونومي­كالىق، ەكولوگيالىق، الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى ۇيلەستىرۋدەگى يننوۆاتسيالىق ساياساتى قازاقستاندى ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ توراعالىعىنا دەيىن جوعارىلاتتى. قازىرگى قازاقستان قاي سالانى دا حالىقارالىق ستاندارتتارعا سايكەس دامىتاتىن مۇمكىندىكتەرگە يە. جاڭا حالىقارالىق مارتەبە وزا دامىعان ەلدەر ساناتىنا قوسىلۋ ۇدەرىسىمىزدى جەدەلدەتە تۇسەدى دەپ سەنەمىز. وسى زامانعى ۇلتتىق دامۋ ارناسىمەن الەۋمەتتىك ادىلەت، عىلىمي يننوۆاتسيا، ينتەللەكتۋالدىق پروگرەسس جانە دەموكراتيا جولىمەن العا باسا بەرەتىنىمىز داۋسىز. بىتكەن ىستەر وتە ءماندى. بىتپەگەنى ودان دا ماڭىزدى. جەتكەن جەڭىستەردى جەمىستى جالعاستىرىپ، تاريحي ساباقتاستىقتى وركەنيەتتى جولمەن ودان ءارى ورىستەتە ءبىلۋ - وسى زامانعى ۇلتتىڭ باستى پارىزى.  ال قازاقستاننىڭ ءدال سونداي وسى زامانعى ەكەندىگىنە كۇللى الەم كۋا. وسى ماقسات جولىندا تاريحتىڭ تالاي قاتال سىناعىن تاي­سالماي ەڭسەرىپ، تايىنباي تاۋەكەلگە مىنەتىن تاباندى كۇرەسكەر، اسا تالانتتى ساياساتشى، تارلان كوشباسشى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆقا ايتار العىسىمىز، ارينە، ايرىقشا بولماقشى. قاھارماندىققا تولى وتكەنىمىزدى، جاسامپازدىققا تولى بۇگىنىمىزدى، باتىل باستاماشىلىققا تولى ەر­تەڭىمىزدى بەلگىلەيتىن اق ءمارمار مونۋمەنتتىڭ ورتاق تۇلعاسى تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ بولۋى ابدەن ورىندى. تاۋەلسىزدىكتىڭ قۋانىشىنا كەنەلگەن شات-شادىمان اعايىننىڭ اسقاق كوڭىلى الىپ سامۇرىقتاي اسپانعا سامعايدى. الەم ساحناسىنا ءوز كونستيتۋتسيامىزدى قابىلداپ كوتەرىلگەن كۇنىمىزدى ەسكە سالادى.

بۇل - ەل جولىندا جۇك قالدىرماس ەر­لىككە ەسكەرتكىش. بۇل - ابزال ارماندار مەن اسىل مۇراتتارعا قانات بىتىرە الاتىن دارقان ەلدىككە ەسكەرتكىش. بابالار اماناتىن ورىن­داعان ارداقتى ۇلىن ايالاعان حالىقتىق ماحابباتتىڭ ەسكەرتكىشى. جاسامپاز حالىق، جاڭاشىل قاۋىم ەكەندىگىمىزگە ەل جولىنداعى ەڭبەكتى ءادىل اسپەتتەي بىلگەندىگىمىزبەن سەندىرەمىز.

بەكبولات تىلەۋحان، پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى:

استانامىز الپامىستاي كۇن ساناپ وسۋدە

ازاتتىقتان اسىل، تاۋەلسىزدىكتەن ءتاتتى ۇعىم بار ما؟ ءبىز ەجەلدەن ەركىندىك اڭساعان الاشتىڭ بالاسى ەدىك. بۇل ۇلى ۇعىمداردىڭ قادىرىن ءبىر بىلسە، ءبىز بىلەمىز. اقىرىپ تەڭدىك سۇراعان اتا-بابامىزدىڭ ايالاعان ارمانىن ءبىز باعالاي الامىز. يساتاي-ماحامبەت، كەنەسا­رى-سىرىم، قاليبەك-وسپانداردىڭ جان قيىپ، اھ ۇرعان ارمانىنا ءبىز جەتتىك. بىراق سانامىزدى جانشىپ، جانىمىزدى جاسىتقان قۇلدىقتىڭ قىل بۇراۋىنان قۇتىلساق كەرەك-ءتى. قالقانىنا قازان-قازان ەت تۋراعان، جە­بەمەن ءتىس شۇقىعان باتىر ەلدىڭ ۇرپاعىمىز ءبىز.

تاۋەلسىزدىك ءتاڭىردىڭ سىيى دەدىك. با­سىن­دا اڭىراپ قالعانىمىز دا راس ەدى. اقتان­بەردى جىراۋ ايتپاقشى، وسىنشا بەرگەن داۋلەتتى كوتەرە الار ما ەكەنبىز دەدىك. دەدىك تە سانانى سىلكۋ كەرەك دەپ مۇسا پايعام­بار­دىڭ جولىمەن 40 جىلعا مەجە بەلگىلەدىك. ونىمىز 2030 جىل ەدى. جارقىن بولاشاقتا ءبارىن جاڭادان باستاۋ ءۇشىن جاڭا استانا ءىز­دەدىك. انكارانى تۇركيانىڭ جاڭا استاناسى قىلعان اتاتۇرىكتىڭ ىزىمەن ءبىز دە اقمولانى جاڭا استاناعا اينالدىردىق. ارقانىڭ توسىندەگى كودەلى دودا كوركەم استاناعا اينالدى. بۇل نۇرسۇلتانعا سەنىپ، تىزگىنىن بەرگەن الاش بالاسى بىرلىگىنىڭ بەلگىسى ەدى عوي. الپامىستاي كۇن ساناپ ارشىنداپ وسسە، بۇل التى ايلىق جولدى التى اتتاعان، ارعى­ماق ادىمدى الاش بالاسىنىڭ كورىنىسى ەمەس پە، اعايىن. ەلىم دەپ ەمىرەنگەن ۇلان، ەرىنىڭ قادىرىن بىلگەندە عانا ءبىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىمىز باياندى بولادى. بايۋ ءۇشىن ارىن ساتقان، تويۋ ءۇشىن تونىن ساتقان، ءتىلى مەن دىنىنەن بەزگەن پەندە ەمەس قازاقيانى ۇشپاققا شىعاراتىن، قازاقيانى ۇشپاققا شىعاراتىن سەنىڭ ءبىر­لىگىڭ. ءبىز بۇگىن بەرەكەلىمىز، ءبىز بۇگىن مەرەكەلىمىز، اعايىن. تاڭىرگە تاۋبە، دارقان پەيىلىمىزگە، كەڭ كوڭىلىمىزگە اللانىڭ بەرگەنى بولار، بالكي. ءتىلىڭ امان، ءدىلىڭ امان، باۋى­رىڭ ءبۇتىن، رۋحىڭ بۇلا، مەكەنىڭ بەرەكەلى بولعاي. قازاق ەلى جاساي بەر

«ەگەمەن قازاقستان» گازەتى. 2009-10-21: