مەنىڭ «abai.kz» ينتەرنە-پورتالىنداعى سۇحباتىما پىكىر جازعان بەيمالىم اعايىن ءدال وسىلاي دەگەن ەكەن. انىعىندا ول: «كوپشىلىگىمىز بۇگىنگى شىندىقتان اينالىپ كەتكىمىز كەلگەنىمەن، شىندىق ءبىزدى اينالىپ وتپەيتىنى انىق. كوزىن ۋقالاپ اشىپ جۇرگەن شالا ۇيقى اعايىندارىمىزدىڭ ساناسىن شىرايلى ءسوزىڭىز بەن ويىڭىز ارقىلى تۇرتكى جاساۋدان اينىمايتىن ازاماتتىعىڭىزعا كۇنشىلدىگى جوق، كۇدىگى كوپ الىس اۋىلداعىلار سەنەدى» - دەپتى.
داتكە قۋات بەرەتىن ءسوز ەكەن. قۋانىپ قالدىم. «الىس اۋىلداعىلاردىڭ» ءبارى تەگىس ماعان يمانداي سەنەدى دەگەن كەۋدەمسوق ويدان اۋلاقپىن. مەنى قۋانتقان – الىس اۋىلدان وياۋ اعايىنداردىڭ بوي كورسەتكەنى جانە ولار ينتەرنەتتەن «ينەمەن قۇدىق قازۋدى» ۇيرەنە باستاعانى بولدى.
ايتپەسە، ينتەرنەت-كونفەرەنتسياداعى پىكىرلەر اراسىندا يت تەرىڭدى باسىڭا كەپتەپ جىبەرۋدەن تايىنبايتىن جازبالار جاعامدى ۇستاتتى. اعىنان اقتارىلۋعا تىرىسقان ادامعا كەيدە بەيپىل، ەندى بىردە سونشاما قاتىگەز پىكىر ايتارلىقتاي كىمنىڭ كەڭىردەگىندە قولىم كەتىپ ەدى دەپ، ولشەۋسىز وشپەندىلىككە بوي الدىرعان ءبىرلى-جارىم جازعىشتاردىڭ دوعال تانىمىن تانۋعا تىرىسىپ باقتىم. بىراق، بيلىكتەگى بەكتەردەن باسقانىڭ الا ءجىبىن اتتاعان جەرىم جوق ەدى – سولاقاي پىكىرلەردىڭ پايىمىن تۇسىنە المادىم.
«شىندىق ءبىزدى اينالىپ وتپەيدى» دەگەن جاناشىر اعايىننىڭ فالسافالىك ءسوزىن باس تاقىرىپقا شىعارۋىما تاعى ءبىر پىكىر سەبەپ بولدى. 

مەنىڭ «abai.kz» ينتەرنە-پورتالىنداعى سۇحباتىما پىكىر جازعان بەيمالىم اعايىن ءدال وسىلاي دەگەن ەكەن. انىعىندا ول: «كوپشىلىگىمىز بۇگىنگى شىندىقتان اينالىپ كەتكىمىز كەلگەنىمەن، شىندىق ءبىزدى اينالىپ وتپەيتىنى انىق. كوزىن ۋقالاپ اشىپ جۇرگەن شالا ۇيقى اعايىندارىمىزدىڭ ساناسىن شىرايلى ءسوزىڭىز بەن ويىڭىز ارقىلى تۇرتكى جاساۋدان اينىمايتىن ازاماتتىعىڭىزعا كۇنشىلدىگى جوق، كۇدىگى كوپ الىس اۋىلداعىلار سەنەدى» - دەپتى.
داتكە قۋات بەرەتىن ءسوز ەكەن. قۋانىپ قالدىم. «الىس اۋىلداعىلاردىڭ» ءبارى تەگىس ماعان يمانداي سەنەدى دەگەن كەۋدەمسوق ويدان اۋلاقپىن. مەنى قۋانتقان – الىس اۋىلدان وياۋ اعايىنداردىڭ بوي كورسەتكەنى جانە ولار ينتەرنەتتەن «ينەمەن قۇدىق قازۋدى» ۇيرەنە باستاعانى بولدى.
ايتپەسە، ينتەرنەت-كونفەرەنتسياداعى پىكىرلەر اراسىندا يت تەرىڭدى باسىڭا كەپتەپ جىبەرۋدەن تايىنبايتىن جازبالار جاعامدى ۇستاتتى. اعىنان اقتارىلۋعا تىرىسقان ادامعا كەيدە بەيپىل، ەندى بىردە سونشاما قاتىگەز پىكىر ايتارلىقتاي كىمنىڭ كەڭىردەگىندە قولىم كەتىپ ەدى دەپ، ولشەۋسىز وشپەندىلىككە بوي الدىرعان ءبىرلى-جارىم جازعىشتاردىڭ دوعال تانىمىن تانۋعا تىرىسىپ باقتىم. بىراق، بيلىكتەگى بەكتەردەن باسقانىڭ الا ءجىبىن اتتاعان جەرىم جوق ەدى – سولاقاي پىكىرلەردىڭ پايىمىن تۇسىنە المادىم.
«شىندىق ءبىزدى اينالىپ وتپەيدى» دەگەن جاناشىر اعايىننىڭ فالسافالىك ءسوزىن باس تاقىرىپقا شىعارۋىما تاعى ءبىر پىكىر سەبەپ بولدى. 

پىكىر. «وسى تىرلىگىڭىزدى تىندىرىپ جۇرگەندەگى ويىڭىز نە؟ ءسىز تۇگىلى، قازاقتىڭ تەڭ جارتىسى ايقايلاسا دا، قالعان جارتىسى وعان بۇرىلىپ تا قارامايتىنىنا كوزىڭىز جەتتى عوي. نەنى كوزدەپ ءجۇرسىز: بيلىك، اقشا الدە تاريحتا قالۋ ما؟» - دەپتى ءبىر پىكىرشى.

ءبىر قاراعاندا جاناشىر پىكىر. ءيا، كوزىمنىڭ جەتكەنى راس. ءيا، «اينالىپ وتپەيتىن» شىندىق. بۇل ماعان عانا ەمەس، مۇقىم قازاق جۇرتىنا ورىنى تولماس وكىنىشتى جاعداي بولسا كەرەك. بىراق مەن قازاق قوعامىنىڭ جىككە جارىلۋىنا كوز جەتكىزۋ ماقساتىن كوزدەمەگەنىم انىق. انىعىندا سورلى قازاق جوڭعار شاپقىنشىلىعىنا قارسى كۇرەستەن كەيىن قاشان ءبىر اتانىڭ بالاسىنداي بولىپ ەدى؟ وسى ساۋالعا جاۋاپ ىزدەگەندە، اتىڭ وشكىر كەڭەستىك ساياسات قالىڭ قازاقتى ءبىر قوراعا قاماعان سەكسەن جىلدىق يمانسىز يدەولوگيانى ەرىكسىز ساعىنادى ەكەنسىڭ.
ال وسى قازاقتىڭ جىككە جارىلۋ تابيعاتىنا ءۇڭىلىپ كورەيىكشى. بيۋدجەتتىك مەكەمەدەن ناپاقا تابۋعا ءماجبۇر بولعان مۇددەسىز قازاقتار قوعامنىڭ ەكىنشى جارتىسىن باعىپ وتىرعانىن سەزەسىز بە؟ قاراپايىم عانا مىسال: اۋىلداعى ءبىر وشارلى وتباسى مۇعالىم قىزى نەمەسە كەلىنى اكەلەتىن تۇراقتى جالاقىعا قاراپ وتىر. ونىڭ شالىس باسقان ءساتىن اڭدىپ، ەكى ءۇيدىڭ بىرىندە قولىندا تاباقتاي ديپلومى بار كەلىندەر مەن قىزدار اۋىلداعى جالعىز مەكتەپتەن جۇمىس كۇتىپ تاعى وتىر. وسىنداي الەۋمەتتىك ورتادا ساناۋلى ساعاتى بار مۇعالىم-پاقىر دورباداعى جەمنەن قاعىلماس ءۇشىن اۋىلداعى ايقايلاعان جۇرتتىڭ ۋايىمىن نە قىلسىن: ايعايشىلاردان اۋلاق جۇرۋگە تىرىسادى. ءتىپتى ولاردى «تارتىپكە شاقىرىپ»، ءدوڭايبات دورەكىلىككە دە بارادى. ءبىر اۋىلدا مۇنداي «بۇرىلىپ قارامايتىن» وتىز-قىرىق مۇعالىم بار. ولاردىڭ جالعىز اسىراۋشىعا زالالىمىز ءتيىپ كەتە مە دەپ، قىمسىنا قۋىستانعان، اينالىپ كەلگەندە ايقايلاۋعا «قاقىسى جوق» اعايىن-تۋعانىن، ناعاشى-جيەنى مەن قۇدا-جەكجاتىن جىپكە ءتىزىپ شىقساڭىز سول اۋىلدىڭ تەڭ جارتىسى شىقپاي ما؟
مىنە، «ءبولىپ ال دا، بيلەي بەر» دەگەن وسىنداي سۇرقيا ساياساتقا كوزىم جەتكەنى راس. ايانىشتى جاعداي. ءتۇبى جاقسىلىق ەمەس. وسىنى ايتۋ، «كوزىڭ جەتكەن» جاعداياتتى جاريا ەتۋ كۇنا ما؟ قازاقتىڭ بىرەۋىن ەكىنشىسى باعىپ وتىرعانى قورلىق پا، قورلىق ەمەس پە؟!
ءدال وسى سۇراق تۇرعىسىنان كەلسەك، «نەنى كوزدەپ ءجۇرسىز» دەگەن ساۋالىڭىزعا جاۋاپ بەرۋدىڭ رەتى قيىن بولىپ تۇر. «كوزدەگەنىم – اقشا» دەيىن دەسەم، ومالعان وپپوزيتسيادا بوق جەپ جۇرەم بە؟ 1997 جىلى ۇكىمەتتىڭ توڭىرەگىندە پىلدەي قىزىمەتىم بار ەدى. اكەجان قاجىگەلدين وتستاۆكاعا كەتكەندە، ونىڭ ورىنىنا كەلگەن نۇرلان بالعىمباەۆتىڭ اپپاراتىن باسقارعان ءاليحان بايمەنوۆتىڭ ارتىن جالاعان كەيبىرەۋلەر سياقتى قىزمەتىمدە قالسام، قازىر ءبىر مينيسترلىكتىڭ قۇرىپ كەتكەندە باقانداي ءبىر دەپارتامەنتىن باسقارىپ وتىرار ەدىم. تەندەردەن تۇسكەن «تابىسىن» كەمىرىپ جۇرگەن كىمنەن كەممىن؟
ءۋاج بە؟
ءۋاج! ايتپەسە وپپوزيتسيادا وراسان اقشا بار، باپيدىڭ «كوزدەگەنى – سول»  دەگەنگە اۋىلداعى اۋعانباي شالدىڭ ءوزى يلانار ما ەكەن؟ پارتيالىق مۇشەلىگىم مۇشكىل بولىپ جۇرگەن ماعان جارماحان مەن بولات «قالىڭ» اقشاسىن باقتىرىپ قويار دەيمىسىز، ءتايىرى.
«كوزدەگەنىم – بيلىك» دەيىن دەسەم، ول وبىرعا كەتىپ قالۋدىڭ الدەنەشە ءساتى بولعان ەدى. مەنى وپپوزيتسيادان، انىعىندا قاجىگەلديننىڭ قاسىنان الىپ كەتۋ ءۇشىن بيلىكتەگىلەر ارنايى الماناح-جۋرنال اشقانى ەسىمدە. «جىلدىق بيۋدجەتى 65 ميلليون تەڭگە، مۇرتىڭدى بالتا شاپپايدى» دەپ، جەڭگەتايلىق جەلەۋمەن كەلگەن جەرلەسىم بولدى. بۇل – دولاردىڭ كۋرسى 75 تەڭگە بولىپ تۇرعان زاماندا جاسالعان ۇسىنىس ەدى.
باس تارتتىم! قايران شەشەم ايتپاقشى، كەيىننەن «بوق ساسىپ قالۋدان» قايمىقتىم. ال بۇل قايمىعۋدىڭ استارىندا قانداي ۇعىم بار ەكەنىن ءوزىڭىز پايىمداپ الارسىز دەپ ويلايمىن. كەيىننەن ۇكىمەتتىڭ ءبىر ۆيتسە-پرەمەرى كومەكشىلىككە، الماتى قالالىق اكىمشىلىگى ەلەۋلى ءبىر قىزمەتكە شاقىردى. تاعى دا باس تارتتىم.
شىنىمدى ايتسام، بيلىككە بارۋدىڭ ەشبىر وعاشتىعى جوق. ەلدى وزگەرتۋگە ىقپال ەتەم، قازاققا قارايلاس بولام دەسەڭ، بيلىككە ارالاسۋ اۋاداي قاجەت. بىراق، بۇگىنگى بيلىكپەن بىردەڭە بىتىرەم دەۋ – دالباسا تىرلىك! ونىڭ توڭمويىن ءتۇرىن ءجىبىتىپ، شىنىمەن حالىقتىق باقىلاۋعا كونەتىن ساياسي جۇيە جاسامايىنشا، بيلىكتە بىلعانىشقا مالىنعاننان باسقا ەشتەڭە بىتىرە المايسىڭ. سوندىقتان ات باسىنداي التىن بەرەم دەسە دە، بۇل بيلىكتىڭ توڭىرەگىنە جولاۋعا زاۋقىم جوق. سەنسەڭىز دە – وسى، سەنبەسەڭىز دە – وسى! باسقا ءۋاجىم جوق.
ال «كوزدەگەنىم – تاريحتا قالۋ» دەگەندى ءوزىم دە تۇسىنبەيمىن. «ۇيالماعان ءانشى بولادى» دەگەندەي، ءول-ءتىرىل «تاريحتا قالۋ» ارمانىم بولسا، ونىڭ الدەقايدا قاۋىپسىز، الدەقايدا جەڭىل جولىن تاڭدار ەدىم-اۋ. كەزىندە وسكەمەنگە ءبىر كەلگەنىندە ورالحان اعا بوكەەۆ مارقۇم بويىمدا جازۋشىلىق قاسيەت بارىن ايتقانى بار. «جازعاندارىڭدى اكەل، شىعارايىق» دەگەن ەدى جارىقتىق. اپارمادىم. اۋىز تولتىرىپ اپاراتىنداي دا دانەڭەم جوق-تىن. سويتە تۇرسام دا بۇگىندەرى پىشاقتىڭ قىرىنداي كىتاپ شىعارىپ، جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى بولىپ جۇرگەن تىراشتاردان كەمىستىگىم قايسى؟ پاجالستا – تاريح: كەم دەگەندە تۋعان اۋىلىمنان ءبىر كوشەنىڭ اتىن مەنشىكتەنىپ كەتەرىم كادىك... 
مەنىڭ وسى ويلارىما، «شىندىقتى اينالىپ وتپەگەنىمە» وقىرماننىڭ «كوزى جەتتى» مە – ول ارينە ەندىگى كەزەكتە مەنىڭ ماسەلەم ەمەس. مەن استارىندا جاناشىرلىق بار پىكىرگە ءوز پايىمىمدى ايتتىم. ال ينتەرنەت-كونفەرەنتسيا بارىسىندا جازىلعان تومەنگى پىكىر ۇلكەن اناليزگە ارقاۋ بولاتىن تاقىرىپ ەكەن.

پىكىر. ەرەكە، قازاققا جىگەر بەرۋ ءۇشىن ءبارىبىر گرۋزيا مەن ۋكراينا وتكەن جولدان وتۋ كەرەك سەكىلدى. ولاي بولماسا، قازاق قاي بيلىككە بولسا دا اۋزىن اشىپ، ويىنداعىسىن ايتا المايتىن سياقتى... ەگەر قازاق ۋكراين مەن گرۋزيننىڭ وتكەن جولىنان وتسە، قازىرگىدەي بيلىكتىڭ ەمەس، مەملەكەتتىلىكتىڭ سويىلىن سوققان گازەت-جۋرنالدىڭ كوسەگەسى كوگەرەر ەدى! بىراق، بۇعان كوعام دايىن ەمەس. ول ءۋشىن ەڭ الدىمەن اۋىلدى وزگەرتۋ كەرەك. ءسىزدىڭ ويىڭىزدى بىلگىم كەلەدى...

اۋىل – اۋىر اڭگىمە. ونىڭ قازىرگى تاعدىرىنا كىم كىنالى، وسىنداي جاعدايعا قالاي تاپ بولدىق؟ – بۇل بولاشاقتا ودان دا اۋىر اڭگىمەگە ارقاۋ تاقىرىپ بولادى دەپ ويلايمىن. ونىڭ سالماعى ءبىزدىڭ قازىرگى بارىلداپ ايتىپ، بىراق بىلجىراپ، باعاسىن بەرە الماي جۇرگەن 30-شى جىلدارعى اشارشىلىق جانە «الاش ارىستارى» تاقىرىبىمەن پارا-پار بولسا كەرەك.
«اۋىلدى وزگەرتۋ كەرەك» دەگەندە، استانانىڭ الىپ قۇرىلىستارى مەنىڭ ەسىمە تۇسەدى. اۋىل اڭىراپ جاتقاندا، جىل سايىن ونداعان ميلليارد دوللاردى اتاۋسىز قالانىڭ قۇرىلىسىنا جۇمساۋدىڭ رەتى قايسى؟ بۇل – تەڭ جارىمى اۋىلدا تۇراتىن قازاقتىڭ قامىنا قارايلاس قادام با؟ سول ميللياردتاردىڭ جارتىسىن اۋىلعا جۇمساساق، قازاقتىڭ ۇيرەنشىكتى مالىن وسىرسەك، بازاردا پىستە مەن ءبالىش ساتىپ، اربا سۇيرەپ جۇرگەن اعايىندارىمىز از بولار ما ەدى؟
ايتپاقشى، «مال ءوسىرۋ» دەگەندە، بيلىكتىڭ جىنى قوزىپ كەتەتىنى بار. «ون بەس ميلليون حالىققا سونشاما مالدىڭ قاجەتى قايسى؟!» دەپ، اق وردانىڭ تورىنەن ايقاي ەستىلەدى. «ءجون ءسوز!» - دەيىن دەسەم، حالقى 10  پايىزعا جەتەر-جەتپەس جەرىن مەكەن ەتكەن اۆستراليا جارتى ازيانى ەتپەن قامتاماسىز ەتىپ وتىرعانى ەسكە تۇسەدى. كەزىندە كەڭەستەر وداعىنىڭ بۇتكىل تەڭىز فلوتى اۆستراليانىڭ تايىنشاداي قوي ەتىن قورەك ەتكەنىن ءوز كوزىممەن كورىپ، تاڭ قالعانىم بار: «اپىراي، قالىڭ قۇمنىڭ جيەگىن جاعالاي ءجۇرىپ، ەكسپورتقا ەت شىعاراتىن اۆستراليالىقتار الىپ ەل ەكەن-اۋ!».
ەندى ويلاپ وتىرسام، بۇگىنگى ءبىزدىڭ بيلىككە اۋىل حالقىنىڭ ءوزى مالعا اينالىپ كەتكەنى قولايلى سياقتى... ايتپەسە، قالىڭ قازاقتىڭ تامىرىنا بالتا شابارلىقتاي قياناتتىڭ قيسىنىن تابۋ قيىن.

پىكىر. ۇستانعان باعىتىڭىز بەن ومىرلىك مۇراتىڭىزدىڭ ءۇمىتى باسىم با، كۇدىگى باسىم با؟ ءسىز جاقتايتىن اكەجان قاجىگەلديننەن باسقا تۇلعالار بار ما؟ جاڭادان پارتيا قۇرعىڭىز كەلمەي مە؟ ۇلىتتىق باعىتتاعى قوعامدىق ۇيىمداردى بىرىكتىرەتىن تۇلعا بار ما؟ اللادان باسقا كىمگە سەنەسىز: حالىققا ما، توبىرعا ما، قازاققا ما؟ راحمەت! ەڭبەگىڭىزگە جەمىس، كۇرەسىڭىزگە جەڭىس تىلەيمىن!

سۇراقتار قانشالىقتى مول بولسا، مەن سونشالىقتى قىسقا قايىرۋعا تىرىسايىن. ارينە ءۇمىتىم باسىم. كۇدىگىم ازىرگە بىرەۋ-اق: وسىلاي سەن تيمەسەڭ مەن تيمەن – بادىراق كوز بولىپ جۇرە بەرسەك،  شىنىمەن 2030 جىلعا دەيىن تاز قالپىمىزدا قالا بەرەمىز بە؟
ەكىنشىدەن، «مەن جاقتايتىن» اكەجان قاجىگەلديننەن باسقا دا تۇلعالار بار: سەرىكبولسىن اعانىڭ تاباندىلىعى، جارماحاننىڭ بايىپتىلىعى، بولاتتىڭ ادىلەتسۇيگىشتىگى، تولەگەننىڭ بىلىمدارلىعى، عالىمجاننىڭ قايسارلىعى، ءابىلازوۆتىڭ قايتپاستىعى، يمانعاليدىڭ ادۋىنى، ءامىرجاننىڭ شەشەندىگى، تولەننىڭ تەكتىلىگى، زاۋرەشتىڭ وتكىرلىگى، بەردىبەكتىڭ ەڭبەكقۇمارلىعى، قىرىمبەكتىڭ ىزەتتىلىگى، رىسبەك پەن ارمانگۇلدىڭ كەكتەنۋى  – ءبارى تۇلعاعا لايىق قاسيەتتەر.
ءۇشىنشى. قازاقستاندا جاڭا پارتيا قۇرىپ وپا تاپپايسىڭ. ناعىز پارتيا قۇرساڭ – تىركەلمەيسىڭ، قاتتى كەتسەڭ – اتىلاسىڭ! بىراق، بىزگە قازاقي نەگىزدەگى ۇلتتىق مۇددەنى كوزدەيتىن پارتيا اۋاداي قاجەت. مەن بىلسەم، 2012-ءشى جىلعى سايلاۋدا نۇرسۇلتان نازارباەۆ قازاقي ماسەلەلەرمەن ءبارىنىڭ اۋزىن ۇرادى سول كەزدە «ۇرادىعا» ۇقساس «ۇرلادى» دەگەن ءسوز ايتۋ وڭاي بولمايدى. سەبەبى ۇلتتىق مۇددەسى ابدەن قيانات كورگەن قازاقتار ءسوزىن سويلەگەن سايتاننىڭ سوڭىنان دا ەرىپ كەتۋى مۇمكىن. مەن ۇلتتىق مۇددە نەگىزىندەگى پارتيا نەمەسە ءبىر پارتيانىڭ ىشىندە ۇلتتىق فراكتسيا قۇرۋ قاجەتتىگىن ايتا-ايتا اۋزىم تالدى.
ءتورتىنشى. اللاعا سەنەتىندەر ايىپ كورمەسىن، مەن تاڭىرگە تابىنام. ءبىزدىڭ زايسانعا يسلام 18-ءشى عاسىردىڭ سوڭىندا عانا كەلگەن. ونى دا قوجالار ەمەس، كەرجاقتارمەن بىرگە كەلگەن قازان تاتارلارى اكەلگەن. ال ءبىزدىڭ داۋىرىمىزدەن بۇرىنعى زاماندى ەسەپتەمەگەندە، سوڭعى 18 جۇزجىلدىق بويى مەنىڭ بابالارىم تاڭىرگە تابىنعان. سوندىقتان سوڭعى 200 جىلدا مۇسىلماندىق قانىما ءسىڭىپ كەتتى دەپ، وتىرىك ايتا المايمىن. 

پىكىر. قايسار مىنەزىڭىزگە قاراپ، مەن ءسىزدى اقىرىنا دەيىن كۇرەسەتىن ازامات دەپ بىلەمىن. سوندا دا سۇرايىن دەگەنىم: ءسىز ءوزىڭىزدى حالىققا قانشالىقتى تۇسىنىكتى اداممىن دەي الاسىز؟ حالىق ءسىز تۋرالى جەل ديىرمەندى نايزالاعان دون كيحوت دەپ ويلاپ جۇرگەن جوق پا؟ كوپكە قانشالىقتى سەنەسىز؟ ساۋالىما وراي جاۋاپ الامىن دەگەن ۇمىتتەمىن.

بوراش،
قاراجال قالاسىنان.

بوراشجان، پىكىرىڭە كوپ راحمەت! بىراق «حالىققا قانشالىقتى تۇسىنىكتى ادام» ەكەندىگىمدى ويلاماپپىن. قىسقا عۇمىردىڭ جارتىسىن تۇسىنىكتى بولۋعا ارناسام، ومىلدىرىكتىڭ شاشاعىنداي عانا ءومىرىمنىڭ نەسى قالادى؟ شاماسى، حالىققا «تۇسىنىكسىزدەۋ» بولعان دۇرىس پا دەپ جورامالدايمىن. دون كيحوت جارىقتىق ديىرمەنمەن پەرىسىپ ءجۇرىپ، سوڭىندا پالەن ءپالسافا قالدىرعان مارقۇم بولسا كەرەك. ءتىپتى اتى-جوندەرىن ءبىز بىلمەيتىن «تيتانيكتىڭ» جولاۋشىلارى دا مۇحيتتىڭ الىپتىعىنا كەمەنىڭ الىپتىعى تەڭ كەلمەيتىنىن دالەلدەپ كەتكەن جوق پا؟
«كوپكە قانشالىقتى سەنەم؟». ەسىلدىڭ جاعاسىنداعى جالعىزعا كوپتىڭ كۇشى جەتپەي تۇرعان زاماندا، بۇل ساۋالىڭا تىگىسى جازىلعان جاۋاپ قايىرۋ وڭاي ەمەس سياقتى.

پىكىر. كەزىندە ءسىزدى بۇرىنعى استانامىز الماتىعا كالام-قارىمىڭىزدى تانىپ، باعالاپ، شەرحان مۇرتازا شاقىرىپ العانىن بىلەمىز. بۇگىندە شەرحان اعامىزبەن اراقاتىناسىڭىز كانداي؟ ول كىسىمەن حابارلاسىپ تۇراسىز با؟

ۇياتتىمىن! شەر-اعام مەنى «سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتىنە عانا ەمەس، رەسپۋبليكالىق تەلە-راديو كورپوراتسياسىنا دا شاقىرتۋعا مۇرىندىق بولعان ەدى. نەسىن ايتايىق، بەكەتوۆا حانىمنىڭ كەسىرىنەن بەرەكەسىزدىككە دۋشار بولعان «ركترك»-نىڭ شەرحاننان كەيىن ىرقى-تىرقى شىقتى عوي. سول 1995 جىلدان كەيىن شەرحان اعانى تەلەديداردان عانا كورىپ ءجۇرمىن. ول جىلدارعى ماجىلىستەگى مىسى باسىم ەدى، كەيىننەن مىنا بيلىك شەر-اعامنىڭ دا «ءشيىن شىعارعان» سياقتى.  ال جۋىقتاعى «قازاق ەلى» دەگەن مۇرجانى اشۋداعى ءسوزى توڭىرەگىنەن باقا-شايان تەرىپ كەتكەن كارى ارىستاندى ەلەستەتتى.
وكىنىشتى-اق!  قالىڭ قازاقتىڭ شەرحانى ەدى... ەندى كىم دەيمىز؟ مەن شەر-اعام دەپ جۇرە بەرەرمىن، ءتايىرى. ال اۋىلداعى اۋعانباي شالدى قالاي الدايسىڭ؟ ونىڭ شەرحانعا ۇقساس مۇرتى بار ەدى، ەدىرەيگەنى ەرەن بولىپ كەتكەنىن كوز الدىما ەلەستەتەم. قورقىنىشتى!
ايتپاقشى، بۇل جالعىز شەر-اعاما عانا قاتىستى ءسوز ەمەس. بىزدە «ەسى دۇرىس» شال قالمادى. سۇسىنان سوۆحوز ديرەكتورلارى تىشاداي قورقاتىن شالداردى ساعىنام. قازىرگىلەر كەمپىر مەن كەپشىكتىڭ اراسىنداعى ءدۇبارا. سوڭعى ون جىلدا «ءاي، نۇرسۇلتان، مۇنىڭ دۇرىس ەمەس!» دەگەن زيالى شالدى كوردىڭ بە؟ مەن كورمەدىم.
قازىر مەن تەمىرحان اعام شەرحاننىڭ جاسىنا جەتەتىن كەزگە اسىعىپ ءجۇرمىن...

پىكىر. شىنىندا دا ءومىر بويعى پرەزيدەنتتەن كەيىنگى جۋيە نە بولار ەكەن؟ مەنى ەڭ باستىسى وسى ويلانتادى. ازىرشە، كايتەمىز..."كەنەسارى ارى كەتسە ءجۇز جاسايدى" دەپتى گوي... پرەزيدەنت تە ءباز بىرەۋلەر شاتاسىپ جۋرگەندەي  "ماڭگىلىك" ەمەس، ارى كەتسە ءومىر بويعى گانا بولا الادى...
ق. كازى.
ءپالى، قازى مىرزا، پىكىرىڭىز قاق شەكەدەن قاقيتقانداي –اق ەكەن. «دات» -تىڭ دوكەي ءجۋرناليسى بولعان اسحات مارقۇم ءشارىپجانوۆ قازاقستانداعى جازىقسىز قۋدالاۋ مەن زاڭسىز سوتتاۋ تۋرالى ءبىر ماقالا جازعانى ەسىمدە. سول ماقالانىڭ مازمۇنى ەسىمدە قالماپتى. قالعانى – باس تاقىرىبى: «وبىكنوۆەننىي باشيزم». بۇعان نە الىپ-قوسايىن؟

پىكىر. قاجىگەلدين پرەزيدەنت بولا قالسا، ءامىرجان قوسانوۆ اقپارت ءمينيسترى دەگەن لاۋازىمدى يەلەنەدى. بولات ءابىلوۆ ءماجىلىستى باسقارادى. وراز جاندوسوۆقا پرەمەرلىك تۇعىر بۇيىرادى. تولگەن جۇكەەۆ پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنە جەتەكەشىلىك ەتەتىن بولار. ماقپال ءجۇنىسوۆا كەم دەگەندە ءماجىلىس دەپۋتاتتىعىنا سايلانادى. ەرمۇرات باپي "ەگەمەننىڭ" تورىنە بارىپ قونجيادى. ول انىق. سول كەزدە نە دەپ سايرار ەكەنسىز، تەنتەك تەڭىزشىم؟

تاۋ بالاسى.

الدا-جالدا ونداي زامان تۋا قالسا، «دات» گازەتىن قايتادان ءتىرىلتىپ، ەلدەگى ەرەن تيراجى بار گازەت شىعارار ەدىم، شىركىن!

پىكىر. جالپى،قازاق دەگەن ءبىرىن-ءبىرى كورە المايتىن حالىق قوي. ەشكىمگە جاعۋ مۇمكىن ەمەس. سوندىقتان،  ەرمۇرات اعا، ءوزىڭىزدى ۇناتپايتىنداردىڭ پىكىرىنە كوڭىل ءبولۋدىڭ قاجەتتى جوق. نەگىزى سايت سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋگە بەكەر كەلىسكەن ەكەنسىز. ويتكەنى مۇندا نەشە ءتۇرلى، اراسىندا ادەيى ۇيىمداستىرىلعان پىكىرلەر جازىلعان. قولىنان كەلمەيتىندەر ايتا بەرەدى. ەگەر مىقتى بولسا، سولار سىزدىكىندەي گازەت شىعارىپ كورسىن. "جاقسى ادامنىڭ ارتىنان ءسوز ەرەدى"  دەيدى حالقىمىز. ارقاشان ساتتىلىك تىلەيمىن! ءوزىڭىزدى بيىكتەردەن كورەيىك.
زەرەن، الماتىدان
باسە دەيمىن-اۋ، كورسىنشى مەنىكىندەي گازەت شىعارىپ (قالجىڭ)! بىراق، شىنىندا دا «دات» تۇقىمداس گازەت شىعارماق تۇگىلى، مەنىڭ گازەتتەرىمە جولاۋدان شوشىناتىن «دوكەيلەر» كوپ بىزدە.