التىن ەمەل... قورعاسىن ءيىسى قولقانى قاپقان الماتىدان 160 شاقىرىم قاشىقتىقتا، ىلە وزەنىنىڭ اڭعارى مەن جوڭعار الاتاۋىنىڭ وڭتۇستىك ايماعىنان ورىن تەپكەن وسىناۋ تابيعات بۇرىشىنا كەلىپ تۇرىپ، ونىڭ اسەمدىگىنە تامسانباي، سيقىرىنا اربالماي كەتە المايسىز. سەبەبى، «التىن-ەمەل» مەملەكەتتىك ۇلتتىق ساياباعى - تابيعاتى ەرەكشە سۇلۋ، سيرەك اڭ-قۇسقا، ءشوپ-داراققا باي، باعزى زاماننان بەرى ەش بۇلىنبەگەن، تامىلجىعان پاك تابيعاتتىڭ سيمۆولى. سونىمەن بىرگە، قورىق جەرى كوشپەلى تايپالاردىڭ تاريحي ءومىرىن دە كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاپ كەلەدى. مىسالعا، بەسشاتىر قورعانى. بۇل قورعاندارعا ب.ز.د. VII-III عاسىرلارداعى ساق تايپاسىنىڭ اقسۇيەكتەرى جەرلەنگەن. مۇندا كولەمى 2 شارشى شاقىرىم بولاتىن الاڭدا ديامەترى 8-دەن 70 مەترگە، بيىكتىگى 2-دەن 20 مەترگە دەيىن جەتەتىن 18 پاتشالىق قورعان ورنالاسقان. بەسشاتىردىڭ قاتارىندا ساقتاردىڭ قىزىلاۋىز، التىن ەمەل، قاراشوقى قورعاندارى دا بار. ال، تابيعاتىنا تاعى توقتالا كەتەتىن بولساق، بۇل قورىقتا وسىمدىك الەمىنىڭ 1800 ءتۇرى وسەدى، سونىڭ ىشىندە 21-ءى سيرەك كەزدەسەتىن، ال 60 ءتۇرى ەندەميك، ياعني تەك وسى ايماقتا عانا وسەدى. جانۋارلار الەمىنىڭ 50-گە تارتا ءتۇرى بار. التىن ەمەلدەن قاراسى قۇرۋعا تاقاعان قۇلاندى، ارقاردى، ءسىبىر تاۋ ەشكىلەرىن دە كورۋگە بولادى. ال مىنا الدىڭىزداعى سۋرەتتەردە نەگىزىنەن وسى قورىقتىڭ ەڭ تاماشا جەرلەرى - ۇزىندىعى 1,5 شاقىرىمعا سوزىلىپ، بيىكتىگى 120 مەترگە دەيىن جەتەتىن «ءانشى قۇمدار» مەن شولاق، قالقان، اقتاۋ تاۋلارىن كورە الاسىز.

التىن ەمەل... قورعاسىن ءيىسى قولقانى قاپقان الماتىدان 160 شاقىرىم قاشىقتىقتا، ىلە وزەنىنىڭ اڭعارى مەن جوڭعار الاتاۋىنىڭ وڭتۇستىك ايماعىنان ورىن تەپكەن وسىناۋ تابيعات بۇرىشىنا كەلىپ تۇرىپ، ونىڭ اسەمدىگىنە تامسانباي، سيقىرىنا اربالماي كەتە المايسىز. سەبەبى، «التىن-ەمەل» مەملەكەتتىك ۇلتتىق ساياباعى - تابيعاتى ەرەكشە سۇلۋ، سيرەك اڭ-قۇسقا، ءشوپ-داراققا باي، باعزى زاماننان بەرى ەش بۇلىنبەگەن، تامىلجىعان پاك تابيعاتتىڭ سيمۆولى. سونىمەن بىرگە، قورىق جەرى كوشپەلى تايپالاردىڭ تاريحي ءومىرىن دە كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاپ كەلەدى. مىسالعا، بەسشاتىر قورعانى. بۇل قورعاندارعا ب.ز.د. VII-III عاسىرلارداعى ساق تايپاسىنىڭ اقسۇيەكتەرى جەرلەنگەن. مۇندا كولەمى 2 شارشى شاقىرىم بولاتىن الاڭدا ديامەترى 8-دەن 70 مەترگە، بيىكتىگى 2-دەن 20 مەترگە دەيىن جەتەتىن 18 پاتشالىق قورعان ورنالاسقان. بەسشاتىردىڭ قاتارىندا ساقتاردىڭ قىزىلاۋىز، التىن ەمەل، قاراشوقى قورعاندارى دا بار. ال، تابيعاتىنا تاعى توقتالا كەتەتىن بولساق، بۇل قورىقتا وسىمدىك الەمىنىڭ 1800 ءتۇرى وسەدى، سونىڭ ىشىندە 21-ءى سيرەك كەزدەسەتىن، ال 60 ءتۇرى ەندەميك، ياعني تەك وسى ايماقتا عانا وسەدى. جانۋارلار الەمىنىڭ 50-گە تارتا ءتۇرى بار. التىن ەمەلدەن قاراسى قۇرۋعا تاقاعان قۇلاندى، ارقاردى، ءسىبىر تاۋ ەشكىلەرىن دە كورۋگە بولادى. ال مىنا الدىڭىزداعى سۋرەتتەردە نەگىزىنەن وسى قورىقتىڭ ەڭ تاماشا جەرلەرى - ۇزىندىعى 1,5 شاقىرىمعا سوزىلىپ، بيىكتىگى 120 مەترگە دەيىن جەتەتىن «ءانشى قۇمدار» مەن شولاق، قالقان، اقتاۋ تاۋلارىن كورە الاسىز. بۇدان بولەك ۆۋلكاندىق نەگىزدە پايدا بولعان قاتۋتاۋ تاۋى دا ءسىزدىڭ نازارىنىزدان تىس قالمايدى. ونىڭ كەيپىندەگى ەرەكشەلىك - ۇلكەن تەسىكتەرى بار ىرىمشىككە قاتتى ۇقساسا، اقتاۋدىڭ كوكتەن قىزىلعا دەيىن ءتۇرلى تۇسكە بويالعان جارتاستارى قيال كوكجيەگىڭىزدى كەڭەيتە تۇسەدى.