2009 جىلى 25-اقپان مەن 6-ناۋرىز ارالىعىندا وتكەن حالىق ساناعىنىڭ رەسمي قورتىندىسى ءالى كۇنگە جاريالانعان جوق. ساناقتىڭ العاشقى ناتيجەسى بويىنشا مەملەكەت قۇراۋشى ۇلت  قازاقتاردىڭ جالپى سانى ەلدە 67 پايىز دەپ ايتىلا باستاعان بولاتىن. بىرەر ايدان سوڭ 67 پايىزدىڭ 2 پايىزى بەلگىسىز سەبەپتەرمەن «كەمىپ» كەتتى. ءسويتىپ، ازىرشە 65 پايىزعا يەك ارتىپ تۇرعان سياقتىمىز. ەسەسىنە بۇرىنعى 130 ۇلتتىڭ قاتارى كۇرت ءوسىپ «140 ۇلت» دەپ دارىپتەلۋدە. سونىمەن، ىلگەرىدە قازاقستاندا 130 ۇلتتىڭ وكىلى (دياسپوراسى) تۇرىپ ءومىر ءسۇرىپ كەلگەن بولسا، ەندى ولاردىڭ سانى 140-قا جەتىپتى. ايتكەنمەندە، رەسمي قورتىندى جاريالانباي حالىق ساناعىنا قاتىستى ناقتى بىردەڭە ايتۋ قيىن. ويتكەنى بار جوعى 15 ميلليوننىڭ اينالاسىنداعى قازاقستان حالقىنىڭ جانسانىن جاريا ەتۋ قۇزىرلى ورىندارعا دا «قيىن» ءتيىپ جاتقانعا ۇقسايدى. ايتپاقشى، 2009 جىلدى مەملەكەتتىك مازمۇنى تەرەڭ حالىق ساناعىمەن قورتىندىلاۋدىڭ ورنىنا بيلىك «قازاقستان حالقى» دەگەن يدەيامەن كورىنىپ كوپتى مەزى ەتىپ الدى. 

بەلگىلى دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، ەڭ العاش حالىق ساناعى 1897 جىلى ءوتىپتى. اتالعان تۇڭعىش ساناقتا 3,4 ميلليونداي قازاق بولعانعا ۇقسايدى.
1916 جىلعى دۇربەلەڭ  مەن ازامات سوعىسى كەزىندە 850 مىڭ قازاق اتا جۇرتتان اۋىپتى. 1931-33 جىلدارى 1 ملن 750 مىڭ قازاق كوز جۇمسا، قۋعىن-سۇرگىننەن كەيىنگى ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستى قوسىپ ەسەپتەگەندە 5 ميلليونداي ادامنان جانە ايرىلىپپىز...

2009 جىلى 25-اقپان مەن 6-ناۋرىز ارالىعىندا وتكەن حالىق ساناعىنىڭ رەسمي قورتىندىسى ءالى كۇنگە جاريالانعان جوق. ساناقتىڭ العاشقى ناتيجەسى بويىنشا مەملەكەت قۇراۋشى ۇلت  قازاقتاردىڭ جالپى سانى ەلدە 67 پايىز دەپ ايتىلا باستاعان بولاتىن. بىرەر ايدان سوڭ 67 پايىزدىڭ 2 پايىزى بەلگىسىز سەبەپتەرمەن «كەمىپ» كەتتى. ءسويتىپ، ازىرشە 65 پايىزعا يەك ارتىپ تۇرعان سياقتىمىز. ەسەسىنە بۇرىنعى 130 ۇلتتىڭ قاتارى كۇرت ءوسىپ «140 ۇلت» دەپ دارىپتەلۋدە. سونىمەن، ىلگەرىدە قازاقستاندا 130 ۇلتتىڭ وكىلى (دياسپوراسى) تۇرىپ ءومىر ءسۇرىپ كەلگەن بولسا، ەندى ولاردىڭ سانى 140-قا جەتىپتى. ايتكەنمەندە، رەسمي قورتىندى جاريالانباي حالىق ساناعىنا قاتىستى ناقتى بىردەڭە ايتۋ قيىن. ويتكەنى بار جوعى 15 ميلليوننىڭ اينالاسىنداعى قازاقستان حالقىنىڭ جانسانىن جاريا ەتۋ قۇزىرلى ورىندارعا دا «قيىن» ءتيىپ جاتقانعا ۇقسايدى. ايتپاقشى، 2009 جىلدى مەملەكەتتىك مازمۇنى تەرەڭ حالىق ساناعىمەن قورتىندىلاۋدىڭ ورنىنا بيلىك «قازاقستان حالقى» دەگەن يدەيامەن كورىنىپ كوپتى مەزى ەتىپ الدى. 

بەلگىلى دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، ەڭ العاش حالىق ساناعى 1897 جىلى ءوتىپتى. اتالعان تۇڭعىش ساناقتا 3,4 ميلليونداي قازاق بولعانعا ۇقسايدى.
1916 جىلعى دۇربەلەڭ  مەن ازامات سوعىسى كەزىندە 850 مىڭ قازاق اتا جۇرتتان اۋىپتى. 1931-33 جىلدارى 1 ملن 750 مىڭ قازاق كوز جۇمسا، قۋعىن-سۇرگىننەن كەيىنگى ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستى قوسىپ ەسەپتەگەندە 5 ميلليونداي ادامنان جانە ايرىلىپپىز...
سوعىستان سوڭ ەلى ءىشى ەپتەپ ەس جيىپ، 1950 جىلدارى قازاقتىڭ سانى 8 ميلليونعا بارىپتى. قازاقتىڭ قارقىندى وسكەن كەزى 1950-1990 جىلدار بولدى.
ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العاننان بەرى قازاق حالقىنىڭ تابيعي ءوسۋ كەزەڭى باستالدى. قيىر جايلاپ شەت كەتكەن باۋىرلارىمىز بابا مەكەنىنە قايتا ورالىپ، دەموگرافيالىق كورسەتكىشتەرىمىزدى ۇستەۋ ۇستىندە.
مۇنىڭ ءبارى جاقسى-اۋ، الايدا، حالىق ساناعىنىڭ قورتىندىسى نەگە وسى ۋاقىتقا دەيىن قۇپيا بولىپ كەلەدى؟ الدە قازاقتىڭ قاراسى مولايىپ، سانى ارتقانى ساياساتقا سولاقاي ءتيىپ تۇر ما؟ تۇسىنبەدىك. سونىمەن ساناق ءوتتى. ال سانىمىز قانشا؟..

«اباي-اقپارات»