قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى

نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆقا

اشىق حات

قۇرمەتتى پرەزيدەنت!

قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ XV سەسسياسىندا ءسىز ۇسىنعان «ەل بىرلىگى» دوكتريناسى زيالى قاۋىم وكىلدەرى، ساياسي پارتيا جەتەكشىلەرى، قوعامدىق ۇيىمداردىڭ بەلسەندىلەرى مەن مەرزىمدى باسىلىم باسشىلارىنىڭ جانە ولاردى قولداعان قالىڭ كوپشىلىكتىڭ قارسىلىعىنا ۇشىرادى ءارى قوعام بۇل قۇجاتتى قابىلدامادى. باستاۋىن امەريكاندىق ۇلتتان الاتىن «قازاقستاندىق ۇلت» ساياساتى نەگىزىندە جاسالعان دوكترينانى قابىلداۋ ەلىمىزدە تىرشىلىك ەتىپ جاتقان بارلىق ۇلتتاردى جويۋعا الىپ باراتىن بىردەن - ءبىر قادام بولارى ءسوزسىز ەدى. سونىمەن قاتار، «قازاقستاندىق ۇلت»، «قازاقستاندىق ەل» نەمەسە «ەل بىرلىگى» ساياساتى (قالاي اتاساق تا، بۇل جىمىسقى يدەيانىڭ ءمان - مازمۇنى وزگەرمەيدى) مەملەكەتقۇرۋشى قازاق ۇلتىنىڭ ءتىلى مەن مادەنيەتىنە، ءدىلى مەن دىنىنە، سالت - ساناسى مەن ادەت - عۇرپىنا دا شەكسىز قاۋىپ توندىرەرى ءسوزسىز.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى

نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆقا

اشىق حات

قۇرمەتتى پرەزيدەنت!

قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ XV سەسسياسىندا ءسىز ۇسىنعان «ەل بىرلىگى» دوكتريناسى زيالى قاۋىم وكىلدەرى، ساياسي پارتيا جەتەكشىلەرى، قوعامدىق ۇيىمداردىڭ بەلسەندىلەرى مەن مەرزىمدى باسىلىم باسشىلارىنىڭ جانە ولاردى قولداعان قالىڭ كوپشىلىكتىڭ قارسىلىعىنا ۇشىرادى ءارى قوعام بۇل قۇجاتتى قابىلدامادى. باستاۋىن امەريكاندىق ۇلتتان الاتىن «قازاقستاندىق ۇلت» ساياساتى نەگىزىندە جاسالعان دوكترينانى قابىلداۋ ەلىمىزدە تىرشىلىك ەتىپ جاتقان بارلىق ۇلتتاردى جويۋعا الىپ باراتىن بىردەن - ءبىر قادام بولارى ءسوزسىز ەدى. سونىمەن قاتار، «قازاقستاندىق ۇلت»، «قازاقستاندىق ەل» نەمەسە «ەل بىرلىگى» ساياساتى (قالاي اتاساق تا، بۇل جىمىسقى يدەيانىڭ ءمان - مازمۇنى وزگەرمەيدى) مەملەكەتقۇرۋشى قازاق ۇلتىنىڭ ءتىلى مەن مادەنيەتىنە، ءدىلى مەن دىنىنە، سالت - ساناسى مەن ادەت - عۇرپىنا دا شەكسىز قاۋىپ توندىرەرى ءسوزسىز.

بۇگىندەرى ۇلتىمىزدىڭ تەڭ جارتىسىنان كوبى ءوز انا تىلىنەن، تۋعان ۇلتىنان قول ۇزگەن. جوعارى بيلىكتە وتىرعان لاۋازىمدى شەنەۋنىكتەردىڭ كەمىندە 90 پايىزىنىڭ ۇلتى قازاق بولعانىمەن، ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرمەگەن ءارى ءتىلدى ۇيرەنۋگە، ءوز انا تىلىندە سويلەۋگە دە قۇلىقسىز. وسىنداي جاعدايدا «قازاقستاندىق ۇلت» ساياساتى كىمنىڭ ماقسات - مۇددەسى ءۇشىن قىزمەت ەتپەك؟! ونى قوعامعا تىقپالاپ، رەسمي باق - تا ناسيحاتتاۋدىڭ نە قاجەتى بار؟ مۇنىڭ استارىندا قانداي جوسپار جاتىر؟ قوعامدى مازالاعان وسىنداي سان قيلى ساۋالدارعا جاۋاپ ءالى بەرىلگەن جوق. ال «قازاقستاندىق ۇلت» ساياساتىن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىندا جاساعان بايانداماڭىزدا ءسىز بىلاي ءتۇسىندىردىڭىز: «بiرiنشi ماسەلە - ۇلتتىق بiرلiكتi بiز قالاي تۇسiنەمiز؟ بۇل بiزدiڭ ەلدە تۇراتىن ەتنيكالىق، دiني جانە باسقا دا الەۋمەتتiك - مادەني توپتاردىڭ بiرiككەن قاۋىمداستىعى بولۋ دەگەن ءسوز. ەڭ كوپۇلتتى مەملەكەت - جۇزدەگەن ەتنوستار مەكەن­دەيتiن اقش بولسا كەرەك، بiراق ولاردىڭ ءبارi دە - امەريكاندىقتار. برازيلياعا رەسمي ساپار بارىسىندا بۇل ەلدiڭ دە كوپۇلتتى ەكەنiن باي­قادىم، بiراق ونىڭ تۇرعىندارىنىڭ ءبارi - برازيليالىقتار... بiز وسى جولمەن ءجۇرۋiمiز كەرەك...». مەملەكەتقۇرۋشى ۇلتتارى جوق اقش  - تىڭ دا، برازيليانىڭ دا بىزگە ۇلگى بولا الماسى انىق. ءبىز ول جولمەن جۇرە المايمىز. سوندىقتان دا، الگىندەي پىكىردى ءدۇيىم جۇرت «كوزبوياۋشىلىق» رەتىندە عانا قابىلدايدى. «قازاقستاندىق ۇلتتىڭ» استارىندا بارلىق ۇلتتاردان ءبىر ۇلت جاساپ، لەنين، ستالين، ماو تسزەدۋن ءتارىزدى حالىق كوسەمى اتانۋ، ءسويتىپ، حالىقارالىق قاۋىمداستىق الدىندا بەدەل جيناۋ ماقساتى جاتقانىنا قازىر كوپشىلىكتىڭ كوزى جەتتى. ۇلتتى جويۋ ارقىلى الەم الدىندا بەدەل جيناعانشا ۇلتتىق مۇددە جولىنداعى كۇرەس الدەقايدا قاسيەتتى قادام بولماق. ءسىز باستاعان جوعارى بيلىك وسىنى ۇمىتپاسا ەكەن. سول سەبەپتەن ءبىز ءسىزدى «قازاقستاندىق ۇلت» ساياساتى ءتارىزدى جىمىسقى يدەيادان تۇبەگەيلى باس تارتۋعا شاقىرامىز!

2008 جىلى «جاس الاش»، «قازاقستان»، «انا ءتىلى» گازەتتەرىندە جانە باسقا دا بىرقاتار ءورىستىلدى باسىلىمداردا «رەسپۋبليكا باسشىلارى! سىزدەر مەملەكەتتىك ءتىلدى سىيلاڭىزدار، ونىڭ مارتەبەسى مەن ابىرويىن اياقاستى ەتپەڭىزدەر!» دەگەن تاقىرىپپەن ءسىزدىڭ وزىڭىزگە، قر پرەمەر - ءمينيسترى مەن پارلامەنت دەپۋتاتتارىنا 10 مىڭعا تارتا الماتىلىق ستۋدەنت قولداعان اشىق حات جولداعان بولاتىنبىز. وندا «...بولاشاقتا مەملەكەت باسشىسى رەتىندەگى رەسمي ساپارلارىڭىزدا، شەت مەملەكەتتەردىڭ لاۋازىمدى تۇلعالارى مەن باسشىلارىن قابىلداۋدا، رەسمي باسقوسۋلاردا، مەملەكەتارالىق كەلىسسوزدەر جۇرگىزۋدە جانە ەل ىشىندە سويلەگەن سوزدەرىڭىزدە مەملەكەتتىك ءتىلدى قولدانۋىڭىز قازاقستان حالقىنىڭ شەكسىز ماقتانىشىن تۋدىرارى داۋسىز دەپ سەنەمىز! مەملەكەت باسشىسى مەملەكەتتىك تىلدە سويلەۋى ءتيىس دەگەن ۇستانىمدى قولدايمىز» دەگەنگە باسا توقتالىپ، ءسىزدى بارلىق رەسمي جيىنداردا مەملەكەتتىك تىلدە سويلەۋگە شاقىرعان بولاتىنبىز. وكىنىشكە قاراي، ءبىزدىڭ تالاپ - تىلەگىمىز ەسكەرۋسىز قالدى. 2009 جىلى 22 جەلتوقسان كۇنى بىرقاتار باق باسشىلارىمەن كەزدەسۋدە وسى ماسەلەگە قاتىستى ءسىز بىلاي دەدىڭىز: «يا نە موگۋ بىت پرەزيدەنتوم, نە گوۆوريا نا يازىكە, پونياتنوم ۆسەم, كتو زا مەنيا گولوسوۆال. زا مەنيا گولوسوۆالو 90 پروتسەنتوۆ ناسەلەنيا. كاك جە يا موگۋ نە گوۆوريت نا يازىكە, پونياتنوم ۆسەم گراجدانام?". بۇل ۇستانىممەن ءبىز تۇبەگەيلى كەلىسپەيمىز. وعان ەكى سەبەپ بار. بىرىنشىدەن، ەلىمىزدەگى قازاق ۇلتىنىڭ ۇلەس سالماعى 65 پايىزدان اسىپ، ونىڭ سانى 10 ميلليونعا جەتتى. ياعني، ءسىزدى قولداعان حالىقتىڭ 90 پايىزىنىڭ باسىم كوپشىلىگى مەملەكەتقۇرۋشى ۇلت وكىلدەرى ەمەس پە؟ وندا نەگە سولاردىڭ تىلىندە سويلەمەسكە؟ الدە بۇل مەملەكەتتىك ءتىلدى مۇقاتۋدىڭ ءبىر امالى ما؟! ەكىنشىدەن، بۇگىنگى تاڭدا قازاقستانداعى بۇكىل مەملەكەتتىك بيلىك تەك ءسىزدىڭ عانا قولىڭىزدا. وسى ورايدا بەلگىلى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى ا.سارسەنبايۇلىنىڭ مىنا سوزدەرى ەسىمىزگە ءتۇستى. ول بىلاي دەگەن ەدى: «ماسەلەن، ەگەر ن.نازارباەۆ رەسمي ورىنداردا تەك قازاق تىلىندە سويلەي باستاسا، قازاق ءتىلىنىڭ تولىققاندى مەملەكەتتىك تىلگە اينالۋ مۇمكىندىگى 90 پايىزعا ارتادى. سەبەبى، قازاقستان مەملەكەتىندەگى شەنەۋنىكتەردىڭ 90 پايىزى - قازاقتار مەن قازاق تىلدىلەر. ەگەر پرەزيدەنت: «جىگىتتەر، ءبىز ەندى ءتىلىمىزدى اياقاستى ەتە المايمىز، سوندىقتان دا، مەن قازاق تىلىندە سويلەيمىن، ۇلكەن مىنبەردەن ايتىلاتىن سوزدەردىڭ بارلىعىن تەلەديدار قازاق تىلىندە، سودان كەيىن ورىس تىلىندە ىلەسپە اۋدارمامەن بەرىپ وتىراتىن بولسا، وزگەلەر رەنجىمەس»، - دەسە، وندا ورىستىلدىلەر دە قاجەتتى اقپاراتىن الىپ وتىرادى جانە انا تىلىمىزدە سويلەۋ ءۇردىسى قالىپتاسادى». سوزدەرىڭىزدىڭ بىرىندە بۇل ويدى ءسىز دە راستاعانداي بولدىڭىز. «منە پو جيزني كاك پرەزيدەنتۋ سترانى پريحوديتسيا ۆسەم زانيماتسيا: ي ەكونوميكوي، ي مەديتسينوي، ي وبرازوۆانيەم، ي زدراۆووحرانەنيەم. ەسلي يا ناچينايۋ يگرات ۆ تەننيس، تو ۆەس كازاحستان توجە ناچيناەت يگرات. نيكتو رانشە نە ەزديل نا شىمبۋلاك، نو كوگدا يا ۆ 55 لەت ۆپەرۆىە ۆستال نا گورنىە لىجي ي ستال كاتاتسيا، منوگيە پوسلەدوۆالي موەمۋ پريمەرۋ. تەپەر نا شىمبۋلاك پروەحات نەۆوزموجنو. يلي ۆوت نا لوشادياح يا ستال كاتاتسيا - ستالي ۆوزروجداتسيا كونەزاۆودى», - دەگەن ءسوزىڭىزدىڭ ءوزى وسى ماسەلەنى قۇپتاي تۇسەدى. بۇدان تۇسىنگەنىمىز، ءسىز مەملەكەتتىك تىلدە سويلەي باستاساڭىز، جوعارى بيلىك تە، وبلىس، اۋدان، اۋىل اكىمدەرى دە، مەكتەپ ديرەكتورى دا، ءتىپتى قاراپايىم مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر دە قازاق تىلىندە سويلەيتىنى انىق. وسى ارقىلى مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋعا بيۋدجەتتەن ءبولىنىپ جاتقان قارجىنى ۇنەمدەۋگە، قوعامداعى تۇسىنىسپەۋشىلىكتەردى رەتتەۋگە بولار ەدى. ماسەلەن، ءسىزدىڭ كەڭەسشىڭىز ەرمۇحامەت ەرتىسباەۆ «ەكسپرەسس - ك» گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىندا بىلاي دەدى: «...ناچينايا س 1991 گودا لۆينايا دوليا ۆسەح بيۋدجەتنىح زاترات ۆ گۋمانيتارنوي سفەرە شلا نا ۆوزروجدەنيە كازاحسكوي كۋلتۋرى ي يازىكا، سوزدانيە كازاحسكوي گوسۋدارستۆەننوستي (دليا مەنيا «كازاحسكايا» ي «كازاحستانسكايا گوسۋدارستۆەننوست» - ودنو ي تو جە)». ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ەگەر ءسىز مەملەكەتتىك ءتىلدى جوعارى قۇرمەتتەپ، ارداقتاي بىلسەڭىز، وزگەلەرى دە وسى ونەگەدەن ۇلگى الار ەدى. بۇعان ءبىز سەنەمىز. بۇل - اقيقات.

قادىرلى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى!

مۇحتار شاحانوۆ باستاعان ۇلت تۇلعالارى قۇرامىنا كىرگەن «تاۋەلسىزدىكتى قورعاۋ» حالىقتىق قوزعالىسىن قۇرۋ جونىندەگى كەڭەس 19 قاڭتار كۇنى «ەل بىرلىگى» دوكتريناسىنىڭ ورنىنا «قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق ساياساتىنىڭ تۇجىرىمداماسىن» قابىلدادى. ءبىزدىڭ تۇسىنىگىمىزشە، بۇل قۇجاتتىڭ وزەگى - بىرىنشىدەن، قازاق ۇلتىن مەملەكەتقۇرۋشى ۇلت رەتىندە مويىنداۋ، ۇلتتى جويۋعا باستايتىن «قازاقستاندىق ۇلت» ساياساتىنان باس تارتۋ، بارشا ازاماتتاردى قازاق ۇلتىنىڭ ماڭىندا توپتاستىرۋ، تاۋەلسىزدىگىمىزدى باياندى ەتۋ، قازاق ءتىلىن شىن مانىندەگى مەملەكەتتىك ءتىل دەڭگەيىنە جەتكىزىپ، ونى بارلىق ەتنوستاردى بىرىكتىرەتىن فاكتورعا اينالدىرۋ، ەكىنشىدەن، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اتاۋىن «قازاق رەسپۋبليكاسىنا» اۋىستىرۋ. سونىمەن قاتار، بۇل قۇجاتتا ەلىمىزدەگى تاتۋ، بەيبىت ءومىردى ساقتاي وتىرىپ، ۇلتتىق ساياساتتى قالاي جۇرگىزۋ كەرەكتىگى دۇرىس ءارى ورىندى كورسەتىلگەن. ۇلتىمىزدىڭ باياندى كەلەشەگى ءۇشىن بۇل اسا قاجەتتى قۇجات. سوندىقتان دا، ءبىز سىزدەن «ەل بىرلىگى» دوكتريناسىنان باس تارتىپ، ونى حالىق تالقىسىنان ءتۇسىرۋدى، ونىڭ ورنىنا ۇلت جاناشىرلارى دايىنداعان «ۇلتتىق ساياسات تۇجىرىمداماسىن» زاڭدى قۇجات رەتىندە قابىلداۋدى سۇرايمىز!

«تاۋەلسىزدىكتى قورعاۋ» حالىقتىق قوزعالىسىنىڭ باستاعان ءىسىن تولىق قولدايتىنىمىزدى، قاجەت جاعدايدا، ونىڭ قاتارىنا دا وتۋگە دايىن ەكەنىمىزدى مالىمدەيمىز! ەگەر جوعارى بيلىك وكىلدەرى ۇلت تۇلعالارىنىڭ جانە ونى قولداعان حالىقتىڭ تالاپ - تىلەگىن ەسكەرۋسىز قالدىرسا، ءبىز زاڭ جولىمەن تىيىم سالىنبايتىن نارازىلىق شارالارىنىڭ بارلىق تۇرىنە قاتىساتىنىمىزدى جانە ونى ۇيىمداستىرۋ ىستەرىن قولعا الاتىنىمىزدى ەسكەرتەمىز!

قادىرمەندى پرەزيدەنت!

ۇلت ماسەلەسى كەيبىر كەڭەسشىلەر سياقتى كەكەتىپ - مۇقاتۋدى، ويىن - مىسقىلدى كوتەرمەيتىن اسا نازىك پروبلەما. ءبىز ءسىزدى بىلگىر ساياساتكەر، تاجىريبەلى لاۋازىمدى شەنەۋنىك رەتىندە بىلەمىز ءارى سىيلايمىز. ءوزىمىزدىڭ تالابىمىزدى ايتىپ، سىزگە حات جازۋىمىزدىڭ سەبەبى دە سوندا. جوعارىدا ايتىلعان ماسەلەلەردى ەسكەرىپ، ساياسي دۇرىس شەشىم قابىلدايسىز دەگەن ۇمىتتەمىز. 

جانبولات ماماي، «رۋح پەن ءتىل» كلۋبىنىڭ جەتەكشىسى، التىنبەك سارسەنبايۇلى اتىنداعى سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى; داۋرەن بابامۇراتوۆ، رەسپۋبليكالىق «بولاشاق» قوزعالىسىنىڭ جەتەكشىسى، «بولاشاق» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى; ازامات جەتپىسباەۆ

«ابىروي» جاستار قوزعالىسىنىڭ توراعاسى; ىرىسبەك دابەي، «الاڭ» جاستار ادەبي بىرلەستىگىنىڭ جەتەكشىسى; ەرنات الىمعازيەۆ، «ازات» جسدپ جاستار قاناتىنىڭ جەتەكشىسى; سەرىك جولداسباي، «الاش» قوزعالىسىنىڭ توراعاسى; اقبەرەن ەلگەزەك، اقىن، «سەرپەر»، ت.ايبەرگەنوۆ اتىنداعى سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى; باۋىرجان قاراعىزۇلى، اقىن، حالىقارالىق «شابىت» فەستيۆالىنىڭ باس جۇلدەگەرى; توقتارالى تاڭجارىق، اقىن، «سەرپەر» سىيلىعىنىڭ يەگەرى; بەيبىت سارىباي، جازۋشى، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ كەڭەسشىسى; دارحان بەيسەنبەك، جازۋشى; ىقىلاس وجاي، اقىن، «سارىارقا» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورىنىڭ ورىنباسارى; ماقسات رامازانۇلى، جازۋشى، «قازاق راديوسىنىڭ» قىزمەتكەرى; جانبوتا قاراشولاقوۆ، ساياساتتانۋشى; عادىلبەك اكىم، الەۋمەتتانۋشى; شىنار ساعىندىقوۆا، جۋرناليست; ءومىرجان ابدىحالىق، جۋرناليست; ۇلاربەك بايتايلاق، اقىن; ميراس نۋرمۋحانبەتوۆ، «سۆوبودا سلوۆا» گازەتىنىڭ ءتىلشىسى، پۋبليتسيست; ارتۋر نىعمەتوۆ، جۋرناليست; دينا بايدىلداەۆا، «ازات» جسدپ وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستىق بولىمشەسىنىڭ بەلسەندىسى; كامشات تاسبولات، جۋرناليست; جاننا بايتەلوۆا، «گولوس رەسپۋبليكي» گازەتىنىڭ ءتىلشىسى; دىنمۇحامەد زيادين، "Media Net" جۋرناليستەر ورتالىعىنىڭ ۇيلەستىرۋشىسى; ديلارا يسا، «جاس الاش» گازەتىنىڭ ءتىلشىسى; ءمولدىر اسقارقىزى، جۋرناليست; ەركىنبەك تۇرعىنوۆ، «مەملەكەتتىك ءتىل» قوعامدىق قوزعالىسىنىڭ القا مۇشەسى; باۋىرجان بەرىكۇلى، اقىن; قاراگوز ءسمادىل، جۋرناليست; ەلنۇر باقىتقىزى، ەكونوميكا شولۋشىسى; ۇمتىل زارىقحان، اقىن; ماقپال مۇقانقىزى، جۋرناليست; ەسبول سوتسيالحانۇلى، اقىن; راۋان وقاسوۆ، جۋرناليست; ديليارام اركين، جۋرناليست; بەيبىت مولداحمەت، «جالىن» جۋرنالىنىڭ ءتىلشىسى; ينگا يمانباي، ءتىلشى; ەربول الشىنباي، اقىن; نۇربولات امانجول، جۋرناليست; ولجاس ساندىبەكۇلى، اقىن، پۋبليتسيست; دۋمان بىقاي، جۋرناليست; سالامات وماش، جۋرناليست; ءمادي بەكماعانبەتوۆ، جۋرناليست; گۇلنار دىلداحانقىزى، جۋرناليست; سانات ۋرناليەۆ، جۋرناليست; جاسۇلان مايلىباي، جۋرناليست; كامشات ابىلقىزى، جۋرناليست; ازيز ورازباي، جۋرناليست; سەرىك جۇماباەۆ، جۋرناليست; سايان ەسجان، جۋرناليست; ەركىن يساحان، جۋرناليست; شىنار اسانقىزى، جۋرناليست جانە ت.ب.