قازىرگى قوعامدا اراق اتاۋلىنى اتامىزدىڭ باتاسىنان ارتىق قوياتىن بولىپ الدىق قوي. سورپانىڭ الدىندا اراق ىشپەسەك سورىمىز قايناپ قالاتىنداي «پودسورپادان» باستاپ، قۇدانى شىعارىپ سالار الدىندا جولدارىنا تاۋ قۇلاپ كەتەتىندەي «كەتەراياق» «ىرىمىن» جاسايمىز. ونىڭ بارلىعى زامان اعىمىمەن ويدان شىعارىلعان جاڭا داستۇرلەر بولىپ قالىپتاسىپ كەتتى. ايتەۋىر اراق ىشۋگە دەگەن سىلتاۋ، ودان باسقا تۇك تە جوق. بىراق وسى ءبىر «داستۇرلەر» سوڭعى كەزدە تۇرمىسىمىزعا دەندەپ كىرگەنى سونشالىق «جولاشار» مەن «كەتەراياقسىز» توي وتپەيتىن حالگە جەتتىك. ءتىپتى كەي اعالارىمىز اراقسىز وتەتىن تويلارعا بارعىسى كەلمەي، «مولدالاردىڭ تويى ما»، «قاي اتاسى اراقسىز جيىن جاساپ ەدى»، «بەس جاشىك اراق الا سالسا قالتالارى قاعىلىپ قالا ما» دەپ تۋلايتىندى شاعاردى. اراقتى بانكىمەن ءىشىپ «تانكى» بولاتىنىمىز بىلاي تۇرسىن، كەسەگە قۇيىپ شەشەلەرىمىزبەن قاعىسىپ ىشەتىن «جوعارى» دەڭگەيدەمىز. جاسىرىپ قايتەمىز ءبىزدىڭ تىرلىك قازىر سونداي. بىراق سوڭعى ۋاقىتتا سوراقىلىقتارعا دا جول بەرىپ ءجۇرمىز. اسىرەسە اراق اتاۋلىعا ات قويۋعا كەلگەندە الدىمىزعا قارا سالمايمىز.

قازىرگى قوعامدا اراق اتاۋلىنى اتامىزدىڭ باتاسىنان ارتىق قوياتىن بولىپ الدىق قوي. سورپانىڭ الدىندا اراق ىشپەسەك سورىمىز قايناپ قالاتىنداي «پودسورپادان» باستاپ، قۇدانى شىعارىپ سالار الدىندا جولدارىنا تاۋ قۇلاپ كەتەتىندەي «كەتەراياق» «ىرىمىن» جاسايمىز. ونىڭ بارلىعى زامان اعىمىمەن ويدان شىعارىلعان جاڭا داستۇرلەر بولىپ قالىپتاسىپ كەتتى. ايتەۋىر اراق ىشۋگە دەگەن سىلتاۋ، ودان باسقا تۇك تە جوق. بىراق وسى ءبىر «داستۇرلەر» سوڭعى كەزدە تۇرمىسىمىزعا دەندەپ كىرگەنى سونشالىق «جولاشار» مەن «كەتەراياقسىز» توي وتپەيتىن حالگە جەتتىك. ءتىپتى كەي اعالارىمىز اراقسىز وتەتىن تويلارعا بارعىسى كەلمەي، «مولدالاردىڭ تويى ما»، «قاي اتاسى اراقسىز جيىن جاساپ ەدى»، «بەس جاشىك اراق الا سالسا قالتالارى قاعىلىپ قالا ما» دەپ تۋلايتىندى شاعاردى. اراقتى بانكىمەن ءىشىپ «تانكى» بولاتىنىمىز بىلاي تۇرسىن، كەسەگە قۇيىپ شەشەلەرىمىزبەن قاعىسىپ ىشەتىن «جوعارى» دەڭگەيدەمىز. جاسىرىپ قايتەمىز ءبىزدىڭ تىرلىك قازىر سونداي. بىراق سوڭعى ۋاقىتتا سوراقىلىقتارعا دا جول بەرىپ ءجۇرمىز. اسىرەسە اراق اتاۋلىعا ات قويۋعا كەلگەندە الدىمىزعا قارا سالمايمىز.

وسىدان ءبىراز بۇرىن ساۋدادا قازاقتىڭ ماڭدايىنا بىتكەن ونەردەگى جۇلدىزدارىنىڭ اتىن، قاي جەردە بولماسىن قازاقتىڭ قۇرمەتتىسىنە اينالعان تۇلعالاردىڭ نىسپىسىن اراقتىڭ بوتەلكەسىنە جابىستىردىق. بىراق «ءاسانالى» مەن «بيبىگۇلدەردى» ىشكەندەر   بەكەجان بولىپ ويناپ، ءان سالىپ بۇل-بۇلداردى جەرگە قاراتقان جوق. بۇل تۋرالى تالاي سىندار ايتىلدى. بىراق سول «اششى سۋ» قۇيىلعان قۇتىلاردى ساۋدا ورىندارىنان ءالى دە بايقاپ ءجۇرمىز. امال قانشا؟ قازاقتا: «اكەسىن ساباعاندى كورگەنبىز، بىراق ارباعا بايلاپ قويىپ ساباعاندى كورمەپپىز»، - دەگەن قاعيدالى ءسوز بار. جاقىندا ءبىزدىڭ گازەت «نۇرەكە» دەگەن اتاۋى بار اراقتى شىعاراتىن كاسىپورىنعا دا سىن ايتتى. الايدا سول اراق بۇگىنگە دەيىن دۇكەندەردە سامساپ تۇر. باعاسى دا قىمبات ەمەس، سۇرانىس تا جوعارى دەپ ايتا المايمىز. تەك اراقتىڭ اتىنا قىزىعىپ «ەلباسىمەن قاتار وتىرىپ ىشكەندەي بولايىق» دەپ الاتىندار جەتكىلىكتى. بۇدان اسقان ماسقارالىق بار ما؟ ەلدىڭ كوشباسشىسىن وسىلاي ۇياتتى ەتىپ، قارالاۋعا بولا ما؟ بۇنى باسقا ەمەس جاساپ وتىرعان دا ءوز اعايىندارىمىز. ارينە، ەلباسىدان باسقا نۇرسۇلتان اتتى ادامدار جوق پا دەيتىن دە بولار. الايدا استارىندا نەنىڭ جاتقانىن اڭعارۋ قيىن بولماس. ونىڭ ۇستىنە «نۇرەكە» دەپ قالجىڭدايتىنداي قۇرداستارى ما ەدى؟ قازىر ساۋدادا «پۋتينكا» دەگەن اتاۋى بار اراق ساتىلۋدا. بىراق اراق اتاۋلى ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ دىلىندە جوق ەكەنىن ەسكەرۋ كەرەك شىعار. قاشانعى كورشىمىزگە قاراپ ۇلي بەرەمىز. قويعىلارى كەلسە قازاققا ءتان قىمىز، شۇبات نەمەسە ءتۇرلى تابيعي سۋسىنداردى وندىرىسىندە قويسىن، ال اراقتى پرەزيدەنتتىڭ اتىمەن اسپەتتەۋدىڭ قاجەتى شامالى. بىراق مۇنىمەن قازاقستانداعى ات قويۋ قويىرتپاعى تاۋسىلمايدى ەكەن. بۇگىنگى كۇنى داستارحانداردىڭ كوركىن «اق وردا» دەگەن اراق اشىپ ءجۇر. سىرتى باسقا دەمەسەڭ، ءىشى سونداي   «شايتان سۋ». جانە دە بۇل اراقتىڭ جارناماسىن وقىسا توسەك تارتىپ جاتقان ادامداردىڭ ءوزى توستاعان سۇرايتىن سەكىلدى. بوتەلكەسىنىڭ سىرتىنا: «اق وردا» اراعى «ليۋكس» سپيرتىنە تاۋدىڭ تازا بۇلاق سۋىن جانە قوسىمشا قوسپالار قوسۋ ارقىلى كلاسسيكالىق تاسىلمەن جاسالىنعان. ەرەكشە تازا، جۇمساق ءدامدى. سالقىن تۇردە پايدالانۋعا ۇسىنىلادى». «ءوندىرۋشى «شالقار-2000» جشس. الماتى وبلىسى، شالقار اۋلى» دەپ جازىپ قويىپتى. ال كەرەك بولسا. جارناماسىن وقىپ ىشپەك تۇگىلى شومىلعىڭ كەلەدى. بىراق سول اراقتى ءوندىرىپ وتىرعاندار ويلانۋ كەرەك شىعار. قاي قازاق قاي زاماندا حان وتىراتىن وردانى وسىلاي قورلاپ ەدى؟ ءتىپتى رەسەيدە «كرەمل»، امەريكادا «اق ءۇي» دەگەن اتاۋلى اراقتار بار ما؟ مەملەكەتىك ماسەلەلەر شەشىلەتىن، جەرگىلىكتى حالىقتىڭ  حالىقارالىق دەڭگەيدەگى بەدەلى جايلى وي جارىستىراتىن جەردى ءبۇيتىپ اراققا تەلىپ قويۋدان ۇياتتان ورتەنبەسەك، بايىپ كەتكەن جوقپىز. جانە ودان اق ورداعا باس سۇققاندار «اق وردا» ءىشىپ كەتكەن جوق. مۇنىڭ بارلىعى تەك جارناما. بىراق جارناما ءۇشىن جۇرتىمىزدىڭ جاعاسىن جىرتپاق تۇگىلى تىرىدەي كورگە تىقپالاۋدىڭ قاجەتى شامالى بولار. جانە بۇعان زيالى قاۋىمنىڭ دا تۇك بولماعانداي تىنىش جاتۋى قىنجىلتادى. قازىر ساۋدادا «حاوما» دەگەن «جىندۋ سۋ» ساتىلۋدا. سولاردىڭ ءبىرىنىڭ ءونىمىنىڭ قۇتىسىنىڭ سىرتىنا جابىستىرىلعان قاعازعا كونە تۇركى جازۋىنىڭ ارىپتەرى تاڭبالانعان. اۋ، بالبال تاستان كورگەن جازۋلاردى اتامىزعا نالەت ايتتىراتىن اراقتان كورەمىز دەپ كىم ويلاعان. بۇل ءتول مادەنيەتىمىزدى قورلاۋ ەمەس پە؟ الدە اراقتىڭ ساۋداسى ارتسىن دەپ ەلدىك ماسەلەگە اينالعان دۇنيەلەرگە سىرت قاراپ ومالىپ وتىرا بەرەمىز بە؟

بەيبىت بوجەن،

پاۆلودار قالاسى.