بەيبىتشىلىككە تاعى ءبىر قاۋىپ ءتوندى. بۇل قاۋىپ حالىقتىڭ ەمەس، ساياساتكەرلەردىڭ وكتەمدىگى مەن مەملەكەت باسىنداعىلاردىڭ پاراساتسىزدىعىنان ورىن الۋدا. بيلىك ءۇشىن جانە گەوسياسات ءۇشىن جانتالاس تاعى ءبىر سوعىسقا الىپ باراتىنداي. ۋ. ۋەستمورلاند ايتقانداي «سوعىستى اسكەريلەر باستامايدى، سوعىستى ساياساتكەرلەر باستايدى» دەگەنى دە راسقا كەلەتىندەي. اڭگىمە ۋكرايناداعى داعدارىس تۋرالى بولماق.

بۇل قاۋىپ اسىرەسە رەسەي جانە اقش پرەزيدەنتتەرىنىڭ سوزدەرىنەن كەيىن ودان ءارى ءورشي ءتۇستى. رەسەي پرەزيدەنتى ۋكرايناداعى جاعدايعا وراي «باسقا ەلدەردەگى وتانداستارىمىز ءزابىر كورىپ شاعىمداناتىن بولسا، ول ەلگە اسكەر كىرگىزىپ ولاردى قورعاۋعا دەيىن بارامىز» دەگەندەي مالىمدەمە تاراتتى. بۇل سوزدەن كەيىن رەسەيمەن كورشى رەسپۋبليكالارداعى، ياعني  بۇرىنعى كسرو قۇرامىندا بولعان ەلدەردەگى ورىستاردىڭ قۇلاعى كوتەرىلسە، جەرگىلىكتى ۇلتتى الاڭداتتى. ءتىپتى كەيبىر رەسەيلىك ساياساتكەرلەر تەرريتوريالىق تۇتاستىققا قاۋىپ توندىرەتىن سوزدەر دە ايتتى، ايتىپ دا جاتىر. ال اقش پرەزيدەنتى ب. وباما تەلەارنالاردىڭ بىرىنە بەرگەن سۇقباتىندا «اقش-تىڭ اسكەري قۋاتى رەسەيدىكىنەن الدەقايدا اسىپ تۇسەدى» دەگەندەي سەس تە كورسەتتى. پاراساتتى ساياساتكەرلەر  بۇلاي ايتپاۋى كەرەك ەدى.  

بۇگىنگىنى جانە بولاشاقتى ويلاۋ ءۇشىن دە وتكەندى ەسكە الىپ ودان ساباق الا ءبىلۋ دە كەرەك.  مەملەكەت باسشىلارىنىڭ جۇدىرىق كورسەتۋىنەن بولعان جاعداي وتكەن عاسىردىڭ 60-جىلدارىنىڭ باسىندا ورىن العان ەدى. بۇل كەزدە الەم يادرولىق سوعىس قارساڭىندا تۇردى.  بۇل «كاريب داعدارىسى» بولاتىن.  ۋكراينا داعدارىسىنىڭ قالاي وربيتىندىگىن بولجاۋ ءۇشىن دە وتكەنگە قوز جۇگىرتكەن ارتىق بولمايدى.

«كاريب داعدارىسى» اتاۋى اقش پەن كسرو اراسىنداعى جاپپاي قارۋلانۋ  باسەكەلەسىنىڭ ەڭ قاۋىرت كەزەڭىندە، 1962 جىلى قازان ايىندا كسرو-نىڭ كۋبادا ءوز زىمىراندارىن، ونىڭ ىشىندە يادرولىق قارۋ تاسىمالداي الاتىن زىمىراندارىن ورنالاستىرۋى مەن اقش-تىڭ كۋبا ارالىن بلوكوداعا                الۋى مەن  شابۋىل جاساۋعا دايىندالۋى كەزىندە پايدا بولدى. يادرولىق سوعىس قاۋىپىنىڭ تۇتانۋىنا شاق قالعان بۇل داعدارىس 1962 جىلى كۇزدە كسرو مەن اقش اراسىندا كۋباعا بايلانىستى پايدا بولعان ساياسي-اسكەري جانجالدان تۋىندادى.

بۇل جانجالدىڭ تۋىنداۋىنىڭ العىشارتتارى 1959 جىلى 1 قاڭتاردا كۋبادا فيدەل كاسترونىڭ باسشىلىعىمەن بولعان رەۆوليۋتسيادان كەيىن-اق باستالعان ەدى. توڭكەرىس ناتيجەسىندە ۇكىمەت باسىنا كوممۋنيستەر كەلدى. قۇلاتىلعان ۇكىمەت جاقتاۋشىلارى اقش-تى پانالادى جانە اقش ەلىنەن كومەك سۇرادى. 1961 جىلى ساۋىردە اقش-تىڭ قولداۋىمەن ۇيىمداستىرىلعان كۋبا ەميگرانتتارىنىڭ شابۋلى ءساتسىز اياقتالدى. بىراق اقش كۋباداعى كوممۋنيستىك ۇكىمەتتى قۇلاتۋدان باس تارتپادى. كسرو ۇكىمەتى دە كاسترو بيلىگىن ساقتاپ قالۋ ارەكەتتەرىن جاساپ باقتى.

1962 جىلى شىلدە ايىندا ماسكەۋگە راۋل كاسترو باستاعان كۋبا دەلەگاتسياسى كەلەدى. ولار كسرو باسشىلىعىنان اسكەري كومەك بەرۋ تۋرالى كەلىسسوزدەر جۇرگىزەدى. بۇل كەلىسسوزگە ن.حرۋششەۆ تا قاتىسىپ، كۋبا جەرىندە كەڭەس ەلىنىڭ يادرولىق قارۋلاردى تاسىمالداي الاتىن زىمىراندارىن ورنالاستىرۋ تۋرالى ۇسىنىس جاسايدى. كۋبا باسشىلىعى بۇل ۇسىنىستى قابىل الادى. كوپ ۇزاماي-اق كۋبا ارالىنا كەڭەس زىمىراندارىن جەتكىزۋ باستالىپ تا كەتەدى. بۇل وقيعانى بىلدىرمەۋ جانە الەم نازارىن باسقا جاققا اۋدارۋ ءۇشىن ن.حرۋششەۆ ءوزىنىڭ بيلىگى كەزەڭىندەگى ەڭ ۇزاق ەل ارالاۋعا شىعادى. ول ەكى ايعا جۋىق ارادا ەلدىڭ سولتۇستىگى مۋرمانسكىدە، پەتروزاۆودسكىدە، مۋرمانسك وبلىسىندا، ورتالىقتاعى تۋلا، ورلوۆ، كۋرسك وبلىستارىندا، شىلدە ايىنىڭ سوڭىندا ۋكراينانىڭ كرەمەنچۋك، دنەپروپەتروۆسك، حەرسون وبلىستارنىدا بولىپ، تامىز ايىنىڭ ءبىر بولىگىن قىرىمدا دەمالىستا بولادى. دەمالىستان كەيىن ورتا ازيا رەستۋبليكالارىنا بارادى، وزبەكستاننىڭ وزىندە عانا ءبىر  اپتا بولادى. زىمىراندار كۋباعا جەتكىزىلىپ، ولاردى قۇراستىرۋ قىزۋ ءجۇرىپ جاتقان كەزدە عانا، 10 قازاندا ماسكەۋگە ورالادى.

كسرو-نىڭ كۋبا ەلىنە اسكەري كومەك بەرۋ تۋرالى حابارى امەريكاندىق ساياساتكەرلەر مەن اسكەريلەردى مازالاندىرماي قويمايدى. كۋبا ارالىن باقىلاۋ كۇشەيتىلەدى. كسرو-نىڭ كۋبا جەرىندە بالىقشىلار كەنتىن سالىپ جاتىرمىز دەگەن جەلەۋمەن زىمىران الاڭدارىن سالىپ جاتقانداعى بەلگىلى بولادى. اقش ۇكىمەتى كسرو-نىڭ ۆاشينگتونداعى ەلشىسى ا.دوبرىنىن ارقىلى ءوزىنىڭ «الانداۋشىلىعىن» بىلدىرەدى جانە كۋباعا جاقىن ماندا 45 اسكەري كەمە جانە 10 مىڭ تەڭىز جاياۋ اسكەرلەرى قاتىسقان اسكەري جاتتىعۋ وتكىزەدى. «ۋ-2» اسكەري بارلاۋ ۇشاعى كۋبا جەرىندەگى سۋرەتكە ءتۇسىرۋ ارەكەتتەرىن جيىلەتەدى. اقش پرەزيدەنتى دجون كەننەدي كونگرەستەن 150 مىڭ  ادامدى اسكەرگە شاقىرۋ تۋرالى رۇقسات سۇرايدى جانە كسرو-نىڭ كۋبا جەرىندە قانداي دا زىمىراندىق قارۋدىڭ ورنالاستىرۋىنا توزە المايتىندىعىن مالىمدەيدى.

كسرو كۋباعا زىمىراندار مەن بومبىلاۋشى ۇشاقتاردى جەتكىزۋ ارقىلى حالىقارالىق نورمالاردى بۇزباعان ەدى. كۋبا تاۋەلسىز ەل بولعاندىقتان اسكەري كومەك بەرۋ جانە اسكەري كومەك الۋ ەكى ەلدىڭ اراسىنداعى ۋاعدالاستىق ارقىلى شەشىلەتىن. مىسالى، اقش ۇكىمەتى كسرو-عا جاقىن ورنالاسقان تۇركيا، نورۆەگيا، جاپونيا، يتاليا، گفر ەلدەرىنە يادرولىق قارۋ تاسىمالدايتىن ۇشاقتار مەن زىمىرانداردى ورنالاستىرۋدا كسرو-نىڭ رۇقساتىن سۇراعان دا جوق. تۇركيا جەرىنەن كسرو–نىڭ ەۆرولىق بولىگىنە جىبەرىلگەن  زىمىران وسى بولىكتەگى كەز كەلگەن نۇكتەگە 10 مينۋتتا جەتسە، كسرو زىمىراندارى اقش جەرىنە 25 مينۋتتا عانا جەتەتىن. اقش ارمياسى كسرو-عا قارسى كەز كەلگەن قاشىقتىقتاعى زىمىراندارىن پايدالانا السا. كسرو تەك الىس قاشىقتىقتاعى قۇرلىقارالىق زىمىراندارىن عانا پايدالانا الاتىن. وسى تەڭسىزدىكتى جويۋ ءۇشىن دە كسرو ۇكىمەتى كۋبانىڭ اسكەري كومەك بەرۋ ءوتىنىشىن پايدالانىپ قالۋعا تىرىستى. بىراق ن.حرۋششەۆ اقش-تىڭ اسكەري قۋاتتىلىعى مەن كەڭەس وداعى زىمىراندارىن باتىس جارتى شارىندا ورنالاسۋىنا باتىل قارسى تۇراتىنىن جانە ونى بولدىرماۋ ءۇشىن بارلىق مۇمكىندىكتى، ونىڭ ىشىندە يادرولىق قارۋدى دا پايدالانۋعا بارتىندىعىن ەسكەرمەگەن ەدى. اقش-تىڭ جوعارى بيلىگى كۋبادا كەڭەس راكەتالارىن ورنالاستىرماۋ ءۇشىن بارلىق جاعدايدى، سونىڭ ىشىندە ۇلكەن سوعىستىڭ بولۋىنا دا دايىن تۇردى.

كەڭەس باسشىلىعى اقش پرەزيدەنتىنىڭ مۇنداي باتىل ارەكەتىن جانە امەريكاندىق فلوتتىڭ كۋبا جاعالاۋىنداعى ءىرى اسكەري جاتتىعۋ جاساۋىن ەسكەرمەدى. ن.حرۋششەۆ كەڭەستىك زىمىرانداردى كۋباعا ورنالاستىرۋ ارقىلى امەريكاندىقتاردى قورقىتىپ، يادرولىق شابۋل جاساۋ تەپە-تەڭدىگىن جاساۋعا بولادى دەپ ويلادى. بىراق بۇل وي جۇزەگە اسپادى، حرۋششەۆ قاتەلەستى.

12 قىركۇيەك كۇنى كەڭەس وداعى تەلەگرافتىق اگەنتتىگىنىڭ (تاسس) حابارلاماسى شىقتى. وندا «كسرو ۇكىمەتى كەڭەس وداعىنىڭ باسقا ەلگە، ونىڭ ىشىندە كۋباعا جاۋدىڭ سوققىسىنا جاۋاپ قايتارۋ ءۇشىن ءوز زىمىراندارىن ورنالاستىرۋىنىڭ ەشقانداي قاجەتتىلىگى جوق. ويتكەنى، ءبىزدىڭ يادرولىق قارۋىمىزدىڭ كۇشتىلىگى جانە ۇلكەن قاشىقتىققا جەتكىزىلۋىنىڭ جىلدامدىعى وتە زور. سوندىقتان دا كەڭەس وداعى ءوزىنىڭ يادرولىق قارۋلارىن باسقا جەرلەرگە ورنالاستىرۋعا ءزارۋ ەمەس» دەپ مالىمدەدى. ن.حرۋششەۆتىڭ اقش پرەزيدەنتى دجون كەنەدەنگە جازعان جەكە حاتتارىندا دا وسىلاي دەپ ايتىلدى. ال بۇل كەزدە ارالعا كسرو-نىڭ 42 يادرولىق زىمىراندارى جەتكىزىلىپ بولعان ەدى.

قىركۇيەكتىڭ سوڭى مەن قازان ايىنىڭ باسىندا كۋبا اۋماعى بۇلتتى بولعاندىقتان اقش سۋرەتكە ءتۇسىرۋ ۇشۋلارىن جاساي المادى. وسىنى پايدالانعان كەڭەس اسكەرىنىڭ باسشىلارى زىمىرانداردى اسكەري دايىندىققا كەلتىرۋ جۇمىستارىن جەدەلدەتە ءتۇستى. ن.حرۋششەۆ پەن ف.كاسترو اقش بارلاۋ قىزمەتى كۋباداعى زىمىرانداردى بايقاپ بولعانشا ونىڭ تولىق دايىندىققا كەلەتىنىنە كامىل سەندى. حرۋششەۆ ءوزىنىڭ كەيىننەن جازعان ەستەلىكتەرىندە ء«بىزدىڭ كۋباداعى يادرولىق قارۋدىڭ كۇشتىلىگى سونداي، نيۋ-يورك، چيكاگو جانە باسقا دا ءىرى وندىرىستىك قالالاردىڭ كۇلىن عانا قالدىرادى. ال ۆاشينگتون تۋرالى ايتۋدىڭ قاجەتى دە جوق. ول شاعىن اۋىل عانا»  دەپ جازعان ەدى.

اقش بارلاۋ ۇشاعىنىڭ 10 قازاندا تۇسىرگەن سۋرەتى امەريكاندىقتاردى قاتتى الاڭداتتى. بۇل سۋرەتتە ون كۇن بۇرىن عانا دجۋنگلي ورمانى بولعان جەردە اۆتوموبيل جولدارى مەن قۇرىلىستىڭ ءجۇرىپ جاتقانى ايقىن كورىنگەن ەدى. كەننەدي سۋرەتكە ءتۇسىرۋ بارلاۋىن جالعاستىرۋعا تاپسىرما بەرەدى. بىراق  كۋباعا تايفۋن جاقىنداپ، سۋرەتكە ءتۇسىرۋ 14 قازاندا عانا مۇمكىن بولادى. امەريكاندىق بارلاۋ ۇشاعى جوعارى بيىكتىكتەن عانا ەمەس، 130 مەتر بيىكتىكتەن دە سۋرەتكە ءتۇسىرۋ جاساي الادى. كۋبا جەرىندە زەنيتتىك زىمىراندار ەمەس، يادرولىق قارۋلار تاسىمالداي الاتىن «جەر-جەر» زىمىراندارىنىڭ ورنالاستىرىلىپ جاتقانى ايقىن بەلگىلى بولادى. 17 قازان كۇنى جاسالعان سۋرەتتەردەن زىمىرانداردىڭ تۇمسىقتارى دا انىق كورىنەدى.

مۇقيات بارلاۋ ناتيجەسىندە كۋبادا كسرو-نىڭ 42 زىمىرانى مەن 40 مىڭ اسكەرىنىڭ ورنالاستىرىلعانى ءمالىم بولدى. كەننەدي «ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ اتقارۋ كوميتەتىن» قۇرادى. دجون كەننەدي جانە ونىڭ ءىنىسى روبەرت كۋبانى تەڭىز ارقىلى تولىقتاي وقشاۋلاۋعا (بلوكوداعا) الۋدى ۇسىنادى. اسكەريلەر كۋبادا ورنالاستىرىلاپ جاتقان زىمىران الاڭدارىن تولىق بومبىلاۋ قاجەتتىگى تۋرالى ايتادى. اقش ۇكىمەتى كسرو سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنەن كۋباداعى ورنالاستىرىلىپ جاتقان قارۋ جونىندە ناقتىلى جاۋاپ الا الماعاننان كەيىن 22  قازان كۇنى كۋبانى تەڭىزدەن دە، اۋەدەن دە قورشاۋعا الىپ، وقشاۋلايدى. اقش پرەزيدەنتى كۋباعا شابۋىل جاساۋ تۋرالى ۇسىنىستى كەيىنگە قالدىرا تۇرادى.

كاريب تەڭىزى اۋماعىندا اقش-تىڭ 180 اسكەري كەمەسى ورنالاسادى. الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندەگى امەريكاندىق اسكەرلەر دە تولىق دايىندىققا كەلتىرىلەدى. اتوم سۇڭگۋىر قايىقتارى دا وزدەرىنىڭ بۇرىنعى باعىتتارىن وزگەرتىپ، بۇيرىقتى كۇتىپ تۇرادى. ستراتەگيالىق بومبالاۋشى ۇشاقتار دا يادرولىق قارۋمەن جابدىقتالىپ، ءبىرى ۇشىپ كەلىپ قونىپ جاتسا، ەكىنشىسى اسپانعا كوتەرىلىپ جاتتى. وڭتۇستىكتەگى فلوريدا تۇبەگىندە 6 ديۆيزيا ورنالاستىرىلىپ، ولار دا مۇزداي قارۋلاندىرىلادى.

22 قازان كۇنى دجون كەننەدي تەلەارنا ارقىلى ءسوز سويلەيدى. ول كۋبانىڭ تولىق وقشاۋلانۋعا الىنعانىن، جانە اقش-تىڭ مۇنداي قادامعا نەلىكتەن بارعاندىعىن تۇسىندىرەدى. «بۇل ءبىزدىڭ العاشقى قادامىمىز. پەنتاگونعا اسكەري قيمىلداردى ودان ءارى جۇرگىزۋ تۋرالى بۇيرىق بەرىلدى» دەپ مالىمدەيدى. ونىڭ بۇل مالىمدەمەسى اقش-تى عانا ەمەس باتىس ەلدەرىن دە، الەمنىڭ باسقا دا ەلدەرىن شوشىتتى. الەمدە يادرولىق سوعىس قاۋپى ءتوندى. اقش-تىڭ اسكەري ءمينيسترى ر.ماكنوماري كۋبانى بومبىلاۋ جانە باسىپ الۋ جوسپارى ۇسىنادى. بۇل جوسپاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ءمينيستردىڭ ەسەبى بويىنشا 250 مىڭ سولدات، 90 مىڭ تەڭىز جاياۋ اسكەرى جانە جۇزدەن استام دەسانتتىق كەمەلەر قاجەت بولدى.

كەڭەس باسشىلىعى دا اقش-تىڭ بۇل ارەكەتتەرىنەن تولىق حاباردار بولىپ وتىردى. اق ءۇي مەن كرەملدە ساياساتكەرلەر مەن اسكەريلەردىڭ كەڭەستەرى ۇزىلمەدى. كۋبا جەرىندەگى زىمىرانداردى دايىندىققا كەلتىرۋ جۇمىستارى تاۋلىك بويى جۇرگىزىلدى. بۇل زىمىرانداردىڭ تولىق دايىندىققا كەلتىرىلۋى ءۇشىن ءالى دە بىرنەشە كۇن قاجەت بولدى.  دەگەنمەن دە حرۋششەۆ يادرولىق سوعىستى قالامادى، ول تەك كۋبا جەرىندە كۇشتى اسكەري بازا ورنالاستىرعىسى عانا كەلدى.

24 قازان كۇنى كسرو ۇكىمەتى اقش-تىڭ كۋبانى تولىق وقشاۋلاۋعا الۋىن جانە باسقا دا اسكەري ارەكەتتەرىن باتىل ايىپتاعان مالىمدەمە تاراتتى جانە بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىن شۇعىل تۇردە شاقىرۋدى تالاپ ەتتى. كسرو قورعانىس ءمينيسترى ەلدىڭ قارۋلى كۇشتەرىن جوعارى دايىندىقتا ۇستاۋ تۋرالى جانە قىزمەت مەرزىمى جەتكەن جاۋىنگەرلەردى اسكەردەن قايتارۋدى كەيىنگى قالدىرۋ تۋرالى بۇيرىق بەردى. كەڭەس باسشىلىعى كۋبادا يادرولىق قارۋدىڭ جەتكىزىلگەنىن مويىندامادى، ول جەردە تەك قورعانىس ساناتىنداعى قارۋلار بار دەۋدەن تانبادى.

كۋبانىڭ رەۆوليۋتسيالىق باسشىسى فيدەل كاسترو دا بۇكىل ەلدە جاپپاي شاقىرۋ جاريالادى. قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ شۇعىل تۇردە شاقىرىلعان وتىرىسىندا كەڭەس ەلىنىڭ ۋاكىلدى وكىلى ۆ.زورين كۋبا جەرىندە بىردە-ءبىر يادرولىق قارۋدىڭ جوق ەكەندىگىن مالىمدەدى. بۇل ۋاقىتتا كۋباعا قاراي كەڭەس وداعىنىڭ تاعى دا 20 كەمەسى كەلە جاتتى جانە ونىڭ العاشقى توبى كۋبانى وقشاۋلاۋ ايماعىنا جاقىنداپ قالعان ەدى. ن.حرۋششەۆ سەزىك تۋدىرماۋ ءۇشىن ءوزىن سابىرلى ۇستادى، سىرتقى جاۋلاردىڭ ونىڭ ءاربىر قادامىن اڭديتىنىن بىلگەن ول 23 قازان كۇنى كەشكە ۇلكەن تەاترعا بارىپ كونتسەرت تاماشالادى. وسى كۇنى اقش پرەزيدەنتى دجون كەننەدي كاريب تەڭىزىنە كەڭەستىك اتوم سۇڭگۋىر قايىقتارىنىڭ كەلىپ كىرگەنى تۋرالى حابار الدى. 24 قازان كۇنى تاڭەرتەڭ كەڭەستىك ەكى كەمە كۋبانى وقشاۋلاۋ ايماعىنا جاقىندادى، ونى سۇڭگۋىر قايىقتار قورعاپ ءجۇردى. وعان قارسى امەريكاندىق ۇشاق تاسىمالدايتىن «ەسسەكس» كەمەسى شىقتى. بۇل كەمە سۇڭگۋىر قايىقتارعا قارسى كۇرەس قارۋلارىمەن جابدىقتالعان بولاتىن. اقش-تىڭ اسكەري ءمينيسترى ر.ماكنوماري قاجەت بولعان جاعدايدا كەڭەستىك اتوم سۇڭگۋىر قايىعان اتقىلاۋعا بۇيرىق بەردى.

بۇل جاعدايدان حاباردار بولعان حرۋششەۆ تاۋەكەلگە بارا المادى، كەمەلەرگە توقتاۋعا بۇيرىق بەردى جانە كەننەديگە تەز ارادا كەزدەسۋ تۋرالى ۇسىنىس جاسادى. كەننەدي كۋبادان كەڭەستىك زىمىراندار تولىق اكەتىلگەن جاعدايدا عانا كەزدەسۋگە ءازىر ەكەندىگىن جەتكىزدى. امەريكاندىق  بارلاۋ ۇشاقتارى بۇل زىمىرانداردىڭ بىرنەشە كۇن ىشىندە دايىن بولاتىندىعى تۋرالى مالىمەتتەر بەردى. كۋباعا كەڭەس ەلى باسشىلارىنىڭ ءبىرى ا.ي.ميكويان ۇشىپ كەلدى. حرۋششەۆ كاسترو جاعدايدى ۋشىقتىراتىن شەشىم قابىلداپ قويار دەپ قاۋىپتەندى.  ميكويانعا كەڭەس جانە كۋبا ۇكىمەتتەرىنىڭ ءىس-ارەكەتتەرىن ۇيلەستىرۋ تۋرالى تاپسىرما بەرىلگەن بولاتىن. سول كۇنى كەڭەستىك زەنيتشىلەر كۋبا ءۇستىن بارلاپ جۇرگەن اقش ۇشاعىن اتىپ تۇسىرەدى، ۇشقىش اندەرسون دا قازا تابادى.

26 قازان كۇنى كەننەدي كۋباعا شابۋىل جاساۋعا  دايىندالۋعا بۇيرىق بەرەدى. كەشكە قاراي حرۋششەۆ كەننەديگە جاڭا حات جىبەرەدى، ول كۋبادا كەڭەستىك يادرولىق قارۋدىڭ بار ەكەندىگىن مويىندايدى جانە يادرولىق سوعىستىڭ باستالۋى بۇكىل الەم ءۇشىن ۇلكەن زارداپ بولاتىندىعىن، سوندىقتان دا ەكى جاقتىڭ دا سابىرلىلىق ساقتاۋ قاجەتتىگىن، زىمىرانداردى كەڭەستىك وفيتسەرلەردىڭ تولىق باقىلاۋىندا ەكەندىگىن، بۇل قارۋلاردىڭ اقش-قا باعىتتالماعاندىعىن ايتادى. حرۋششەۆ بۇل حاتىندا كەننەديگە كۋبانى وقشاۋلاۋدى الىپ تاستاۋدى جانە كۋباعا اقش-تىڭ شابۋىل جاسامايتىنداعى تۋرالى ۋادە بەرۋىن سۇرادى. وسىنداي جاعدايدا عانا كسرو كۋباعا جەتكىزىلگەن قارۋلاردى الىپ كەتەدى جانە ولاردى جويادى دەگەن ۋادە بەردى. بۇل حاتقا جاۋاپ كەلمەي جاتىپ ەرتەڭىنە تاڭەرتەڭ حرۋششەۆ كەننەديگە ەكىنشى حاتىن جىبەرەدى، بۇل حاتتا اقش-تىڭ تۇركياداعى زىمىراندارىن الىپ كەتۋى تۋرالى ايتىلادى. اقش پرەزيدەنتى كەننەدي 28 قازان كۇنى شەشىم قابىلداۋعا ءتيىس بولاتىن. وسى كۇنى تاڭەرتەن كەڭەس وداعى كۋباداعى ءوز اسكەرلەرى مەن زىمىراندارىن الىپ كەتەتەىندىگىن مالىمدەدى. وسىلايشا، الەم بىرەر ساعات قالعاندا عانا يادرولىق سوعىس قاۋپىنەن قۇتىلادى.

كەيىننەن ساياساتكەرلەر مەن اسكەريلەر ايتقانداي «الەمگە يادرولىق سوعىس قاۋپى «كاريب داعدارىسى» كەزەڭىندەگىدەي ەشقاشان تونگەن ەمەس». شىندىعىندا دا يادرولق سوعىس قاۋپىنىڭ كۇشەيگەنى سونشالىقتى، اقش پرەزيدەنتى دجون كەننەدي كسرو-نىڭ كۋبا جەرىندە ورنالاستىرىپ جاتقان اسكەري نىساندارىن زىمىرانمەن اتقىلاۋ تۋرالى مالىمدەمەسىن ءوز قولىمەن قاعازعا جازىپ، دايىنداپ قويعان ەدى. كەيىننەن جاريالانعان بۇل مالىمدەمەدە «مەن امەريكاندىق وتانداستارىم الدىنداعى ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنە وتىرىپ، اسكەرگە بۇيرىق بەردىم. اقش اۋە كۇشتەرى قازىر كۋبا جەرىندە يادرولىق قارۋلاردى جويۋ ءۇشىن اتوم قارۋىنا جاتپايتىن زىمىراندارمەن اسكەري قيمىلدار جۇرگىزىپ جاتىر» دەپ جازىلعان ەدى. الەم ەلدەرىنىڭ باقىتىنا قاراي بۇل مالىمدەمە سول كۇيى جۇزەگە اسپاي قالدى.

گارۆورد ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ بەلفەر عىلىمي ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى جانە «كاريب داعدارىسىن» زەرتتەۋشى گرەم الليسون: «بۇل قۇجاتتارعا قاراپ اقش پرەزيدەنتى كەننەديدىڭ كۋباداعى زىمىرانداردى اۋەدەن اتقىلاۋعا بۇيرىق بەرۋگە شاق قالعانىن بايقايمىز. ەگەر كەننەدي كسرو-نىڭ كۋباعا يادرولىق زىمىراندارىن ورناتىپ قويعانىن بىلگەندە 48 نەمەسە 72 ساعات ىشىندە شابۋىل جاساۋ تۋرالى بۇيرىق بەرۋگە ءماجبۇر بولاتىن  ەدى. ونىڭ سوڭى يادرولىق سوعىسقا ۇلاسار ەدى» دەپ جازدى.

وسىلايشا، ەكى ەل باسشىلارىناڭ سىن ساعاتتا سابىرلىلىق تانىتۋىنىڭ ارقاسىندا عانا «كاريب داعدارىسى» بەيبىت تۇردە شەشىلدى.  بۇل تەكە-تىرەستە ەكى جاق تا جەڭىلگەن جوق. كاريب داعدارىسىنان كەيىن حرۋششەۆتىڭ دا، كەننەديدىڭ دە حالىقارالىق دەڭگەيدەگى بەدەلى ارتتى. بىراق ۆاشينگتوندا دا، ماسكەۋدە دە جانە كۋبادا دا بۇل سوعىستىڭ بولعانىن قالاعاندار دا بولدى. ءبىر جىلدان كەيىن كەننەدي قاستاندىقپەن ءولتىرىلدى، ال حرۋششەۆ بۇكىل قىزمەتىنەن ايىرىلدى. الەم بۇگىنگى كۇنگە دەيىن كاريب داعدارىسىنىڭ ساباقتارىن ۇمىتقان جوق. بۇل وقيعا مەملەكەت باسشىلارىنىڭ قيىن ساتتاردە ەرىك-جىگەرلىك تانىتا السا كەز كەلگەن جانجالدى بەيبىت تۇردە شەشە التىندىعىن دا كورسەتكەن ەدى.

ۋكرايناداعى داعدارىستا دا ساياساتكەرلەردىڭ پاراساتتىلىق پەن ەرىك-جىگەر تانىتا الاتىنىنا سەنەيىك. بۇل اسىرەسە اقش جانە رەسەي پرەزيدەنتتەرىنىڭ ۇستانىمىنا بايلانىستى بولماق. «كاريب داعدارىسى» كەزىندەگى باستى ساياسي ورىنداۋشىلار دا  وسى ەكى ەلدىڭ باسشىلارى بولاتىن. ۋكراينا قازىر كۋبانىڭ كەبىن كيگەندەي كۇيدە. ۋكراينا حالقى جانە بۇكىل الەم جۇرتشىلىعى ۋكراينا داعدارىسىنىڭ ديپلوماتيا ارقىلى شەشىلەتىنە ءۇمىتتى. سوعىس ەشكىمگە دە جەڭىس اكەلمەيدى. ونىڭ اكەلەتىنى قايعى-قاسىرەت پەن بۇلىنشىلىك جانە قيراندى عانا. ۋولتەر موندەيل دەگەن دانىشپان ء«ۇشىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ ارداگەرلەرى بولمايدى» دەگەن ساۋەگەيلىك ايتىپتى. سولاي بولىپ جۇرمەسىن دەپ تىلەيىك. بۇل داعدارىس  ديپلوماتيا ارقىلى شەشىلسە اقش پەن رەسەي پرەزيدەنتتەرىنىڭ دە بەدەلى كوتەرىلىپ، الەم جۇرتشىلىعىنىڭ ولارعا العىس تا ايتاتىندىعى انىق.

كەشەگى جەنەۆادا 3+1(اقش، رەسەي، ەۋروپا وداعى جانە ۋكراينا) تۇرپاتىندا وتكەن  كەلىسىمدە جاعدايدى ساۋىقتىرۋعا باعىتتالعان ۋاعدالاستىققا قول جەتكىزىلدى. كەلىسسوزگە قاتىسقاندار، اسىرەسە رەسەي مەن ۋكراينا وسى ۋاعدالاستىقتى ورىندار بولسا  الەمگە تونگەن قاۋىپتىڭ بەتى دە قايتار ەدى.  الەم حالقى دا وسىنى كۇتەدى.

بەكمىرزا   سىرىمبەتۇلى، قىزىلوردا قالاسى

 Abai.kz