اعىمعا اربالعان وقۋشى
تاياۋدا وتكەن ءبىلىم سالاسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ تامىز كونفەرەنتسياسىندا اقتوبە قالاسىنىڭ «باس پەداگوگى» – قالالىق ءبىلىم ءبولىمىنىڭ باسشىسى ءلاززات ورازباەۆا 87 مەكتەپ وقۋشىسىنىڭ ءداستۇرلى ەمەس ءدىني اعىمداردىڭ جەتەگىندە جۇرگەنىن مالىمدەپ، ايدى اسپانعا ءبىر-اق شىعاردى. بۇل مالىمەتتى «باس ۇستاز» تارقاتىپ تا ايتپادى، سەبەبىن دە تاپتىشتەپ جاتپادى.
كوپ جىلدان بەرى «وبلىستا ءدىني احۋال تۇراقتى» دەپ كەلگەن جەرگىلىكتى اتقامىنەرلەر ەلدى دۇرلىكتىرگەن اتىس-شابىستاردان كەيىن جۇمعان اۋىزىن اشپاي، وزگە قىزمەتتەرگە اۋىسىپ كەتە باردى. سول كەزدەرى حالىقتى شوشىندىرعان جايتتار جىلدار وتە باسىلىپ جاتقان سياقتى كورىنىپ ەدى، الايدا جاڭا وقۋ جىلى الدىندا ءلاززات ورازباەۆا حانىم كۇماندى اعىمدار تۋرالى ءسوز قوزعادى. 87 وقۋشىعا قاتىستى تىلگە تيەك ەتكەن پەداگوگ حانىمنىڭ نە ايتپاعىن بىلمەك بولىپ، قوڭىراۋ دا شالعان ەدىك. قابىلداۋ بولمەسىندەگى حاتشى قىز ارنايى قابىلداۋ كۇنى الدىن الا جازىلىپ، كەزەكپەن كىرۋگە ۇسىنىس جاسادى. امالىن تاۋىپ، ۇيالى تەلەفونىنا شىقتىق. ءبىزدىڭ اتى-ءجونىمىزدى تاپتىشتەپ سۇراعان ورازباەۆا حانىم گازەتتەن ەكەنىمىزدى ءتۇسىندى مە، جينالىستا وتىرعانىن العا تارتىپ، تۇتقانى قويا سالدى. سودان قايتىپ ۇيالى تەلەفونىن كوتەرمەدى...
ول ءوزى باستاعان ءىستى ءارى قاراي جالعاستىرعىسى كەلمەدى مە، الدە شىنىمەن جينالىستان قولى بوسامادى ما؟ وبلىستاعى ءدىن سالاسىنداعى ازاماتتاردى سوزگە تارتقىمىز كەلگەن.
«اڭسار» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ وكىلى اسقار ءسابدين ءبىلىم ءبولىمى باسشىسىنىڭ مالىمەتىنەن حاباردار ەكەنىن جاسىرمادى. «بۇل ماسەلە بويىنشا «اڭسار» بىرلەستىگى زەرتتەۋ جۇرگىزدى. ءتىپتى ءبىزدىڭ ساۋالىمىزعا جاۋاپ بەرەدى-اۋ دەپ تەولوگ تولەگەن تالدىباەۆقا ءجون سىلتەپ، تەلەفونىن دا تاۋىپ بەردى. كىمنىڭ وتىرىك ايتاتىنىن ءبىر قۇدايدىڭ ءوزى ءبىلسىن، الايدا تۇتقانى كوتەرگەن تالدىباەۆ مىرزا ەشقانداي زەرتتەۋدىڭ جوقتىعىن ايتىپ، انت-سۋ ءىشىپ جاتتى.
ء«تىزىمدى (اعىمعا ەرىپ كەتكەن وقۋشىلاردىڭ ءتىزىمى – اۆت.) مەن قايدان بىلەمىن، ونى ايتقان ادامنىڭ وزىنەن سۇرارسىڭ. سول كىسىنىڭ ءوزى جاۋاپ بەرسىن»، – دەپ ات-تونىن الا قاشتى تالدىباەۆ مىرزا. ءجا، «احۋال تۇراقتى» دەپ ەسەپ-قيسابىن جۇرگىزە بەرسىن، جوسپارلى ىستەرىن (قۇر وتىرىس پەن ناتيجەسىز باسقوسۋ) ءدىندار ازاماتتار جۇرگىزە بەرسىن دەلىك! ەڭ بولماعاندا ءوز وي-پىكىرىن ايتۋعا ءداتى جەتپەگەن ءدىن سالاسى قىزمەتكەرلەرىنەن ءىس ونبەيتىنىن تۇسىنگەن سوڭ، ءتارتىپ ساقشىلارىنا جولىعۋعا تۋرا كەلدى.
پوليتسيا كاپيتانى، جاسوسپىرىمدەردى تاربيەلەۋدە ەداۋىر جۇمىس تىندىرىپ، وبلىستا كوپكە تانىلا بىلگەن ازامات سەرىك ساعيەۆتى سوزگە تارتتىق:
– 87 وقۋشى ءداستۇرلى ەمەس ءدىني اعىمعا كىرىپ كەتتى دەپ سەنىمدى تۇردە، ناقتى ايتۋعا بولماس. ولار شاريعات ەرەجەلەرىمەن جۇرگەن شىعار. اتا-اناسى تالاپ ەتىپ وتىرعان شىعار. ءدىني ادەبيەتتەردە تارتىپكە باعىنۋ كەرەكتىگى انىق ايتىلعان. مەملەكەتتىڭ زاڭناماسىن ساقتاۋ كەرەك. مەكتەپكە كيەتىن كيىمدەرگە قاتىستى دا زاڭ تالاپتارى ورىندالۋى كەرەك. مەكتەپ جاسىنداعى بالالار ءدىني اعىمعا اقىل-پاراساتى تولىسىپ، ءوز ەركىمەن كىرىپ كەتە قويماس. مۇحاممەدتىڭ (س.ا.ۋ.) وزىنە پايعامبارلىق 40 جاسىندا قونباپ پا ەدى؟! ەگەر بالا ءوز ەركىمەن، اقىل-ساناسىمەن ءدىني اعىمعا كىرەر بولسا، تۇسىنۋگە بولادى. الايدا بۇعاناسى قاتىپ ۇلگەرمەگەن وقۋشىنى اعىمعا تارتۋ دۇرىس ەمەس. زايىرلى مەملەكەت زاڭدارىنا سايكەس، ءدىن مەن ءبىلىم جۇيەسى ەكى بولەك الەم. ەگەر مەكتەپتە ارنايى كيىم ۇلگىسى قاراستىرىلسا، وقۋشى سونداي كيىممەن جۇرۋگە ءتيىس، – دەيدى قۇزىرلى ورگان قىزمەتكەرى ساعيەۆ مىرزا.
پوليتسيا كاپيتانىنىڭ پايىمىنشا، وكىنىشكە قاراي، بۇگىندە قالا كوشەلەرىندە اراب ۇلتىنىڭ كيىم ۇلگىسىن ءجيى ۇشىراستىرۋعا بولادى. ال قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق كيىمىن تەك توي-تومالاق، ۇلتتىق مەرەكەدە عانا كورۋگە بولادى. وسى ماسەلەنى و باستا ءسوز ەتكەن ءبىلىم ءبولىمى باسشىسى، بيۋدجەتتەن قاراجات الىپ، ءدىني احۋالدى ەگجەي-تەگجەي ساراپتاپ وتىراتىن ءدىندار ساراپشىلارىمىز دا ءجونى دۇرىس اڭگىمە ايتۋدان قاشقالاقتايدى. الدە «ساقالدى» اڭگىمە قىلسا، ىزىنەن بىرەۋلەر شام الىپ تۇسەدى دەي مە ەكەن؟ جوق، الدە «قىسقا بالاقتىنى» ءسوز قىلساق، قۇزىرلى ورىنداردىڭ قىسپاعىنا ۇشىرايمىز دەپ قورقا ما؟ تىم بولماعاندا، ءوز پىكىرىن بىلدىرۋگە بولاتىن ەدى عوي.
P.S. اقتوبە وبلىسىندا 1200 ءسابيدىڭ ۆاكتسينا جاساۋدان «باس تارتقانى» انىقتالدى. ءدىني كوزقاراسى بولەك اتا-انالاردىڭ كەسىرلەرىنەن سابيلەرگە بىردە-ءبىر رەت ۆاكتسينا ەگىلمەپتى.