وسى اڭگىمەنىڭ نوبايى ورال قالاسىنىڭ اەروپورتىندا قويىن داپتەرىمە ءتۇسىپ ەدى. اقپاننىڭ اياعى، ناۋرىزدىڭ باسى بولسا كەرەك. الماتىعا ۇشا الماي وتىرمىز – تۇتەگەن بوران. كوز اشتىرمايدى. باستى كەيىپكەردىڭ اتى دا سول جەردە ويىما سارت ەتە قالدى. ورال وبلىستىق تەلەراديوكوميتەتىنىڭ توراعاسى ناۋرىز سىدىقوۆ دەگەن اسا تاربيەلى، يناباتتى اعامىز بار ەدى – سول كىسىنىڭ ەسىمىن سيۋجەتكە تايانىش ەتتىم. ءارى قاراي وقيعا ءوز ارناسىن تاۋىپ جۇرە بەردى.

                                                                        (اڭگىمە)

      وسى اەروپورت بىتكەننىڭ ءبارى ءبىر-بىرىنە ۇقساس-اۋ. قايىر مەن كەيپتاۋندىكى، الماتى مەن دۇيشەنبىنىكى. ءزاۋلىمى دە، تابەنەگى دە. ۇلى قالانىكى دە، شاعىن شاھاردىكى دە. قونىپ جاتقان لاينەرلەر، ۇشىپ جاتقان لاينەرلەر. قايشالىستىڭ قاينار كوزى ناق وسىندا ما دەرسىڭ. ادامزات ۇتقىرلىعى، ءتىرى جان ساپىرىلىسى دا اەروپورت سياقتى جەردە عانا انىق سەزىلەدى. سەڭدەي سوعىلىسقان حالىق. تۇستىكتىڭ الا تاقيالارى مەن تەرىستىكتىڭ ۋنتالارى وسى جەردە توقايلاسادى. باكۋ، نوۆوسيبيرسك، تاشكەنت، نوريلسك، اشحاباد، ماگادان. الۋان-الۋان مەگاپوليستەردىڭ اتتارى ەفيردى شىرق اينالدىرادى. پاريج، بەرلين، پەكين، مادريد، ستامبۋل، ۆارشاۆا. تاعىسىن تاعىلار. تولاسسىز كەلدىك-كەتتىك.

     اەروپورتتار ءبىر-بىرىنەن اۋمايدى. سىرتى دا، ءىشى دە. داۋىلدان كەيىنگى ۇي قالۋ دا وسىندا. داۋىلدان كەيىن ەمەس-اۋ، داۋىل ۇيلىقتىرعان تىنىشتىق. قالجىراعان، قالعىعان جۇرت. اسىققاندا دۇنيەدەگى تۇمان، بۇرقاسىن بىتكەننىڭ نەبىر كوكەسى اەروپورت توبەسىنە تونە قالادى. جول بەرمەيدى، تۇگە. جارتىلىسقا ءالى دە تاۋەلدى ەكەنىڭدى  ەندى نەگە مويىنداماسقا، وسىندايدا مويىندايسىڭ. تابيعات پەن اەروپورت لاۋازىمىڭا پىسقىرمايدى دا. تاۋىڭنان دا، تاعىڭىنان دا ءتۇسىپ، رەيسىن كۇتكەن قاتارداعى جولاۋشىلار قاتارىنا قوسىلاسىڭ. سامولەت دەگەنىڭ اياق ارتا سالار دەربەس ماشينەڭ ەمەس.

     ۇدەرىس پەن ىرعاق، تىنىشتىق پەن سىلبىرلىق – ءبارى اەروپورتتا. قاراما-قايشىلىق، پارادوكس. ايتقاندايىن، قاراما-قايشىلىق ءىلىپ الاردى ىلگەرى باسقىزباۋشى ما ەدى، ديناميكانى، دامۋدى دەمەۋشى مە ەدى...

     وسى كۇنى نە كوپ – جولاۋشى كوپ، تۋريست كوپ، رومانتيكتەردىڭ ساندالبايى كوپ. سەن دە – سولاردىڭ ءبىرىسىڭ. جولاۋشىسىڭ، اسپانعا جالىنىشتى ءمۇساپىرسىڭ. وتىرا قالىپ، باجايلاي قاراساڭىز، ساپارشىلاردىڭ ءوزى ەكى ءتۇرلى. ءبىرى – تىزىلداقتار، ەكىنشىلەرى – سابىرلىلار. تىزىلداقتار ء«ارى جىلدام، ءارى سەنىمدى، ءارى جايلى» «اەروفلوتتى» جەرىىنە جەتكىزە سىباپ رەستورانعا تارتادى، سابىرلىلار باسقا سالعان سوڭ، نە قايران دەگەندەي كىتاپ، جۋرنال قارايدى، كوز شىرىمىن الادى. بارىنىكى ءبىر حارەكەت – ۋاقىت وتكىزۋ.

     وسى مىنا ءوزىمدى قاي توپقا جاتقىزسام ەكەن، بيولوگياداعىداي باۋىرىمەن جورعالاۋشىلاردىڭ بالەنىنشى كلاسىنىڭ تۇگلەنىنشى ءتۇرى دەگەندەي. كۇلەمىن-اۋ، كۇلكى سەنىڭ نە تەڭىڭ، الدىمەن ۇيىڭە جەتىپ الساڭشى، سورلى-اۋ؟ ومالىپ وتىرعانىڭا دا ءبىر كۇن. ابدەن مەزى بولدىڭ. ءبۇيتىپ دەمالعانى بار بولسىن، بالا-شاعامدى ساعىندىم. مىنا جۇرت تا مەن سەكىلدى ىشتەي تىنىپ وتىر-اۋ، ۇيرەنشىكتى تىرشىلىگىنە، داعدىلى كۇيبەڭىنە ورالعانعا نە جەتسىن.

     جان-جاعىما كوز تاستايمىن – قالعىپ-مۇلگىپ وتىرعان ەل. مەنىڭ وڭ قولتىعىمنان ءسال ارىرەكتەۋ جاسى وتىزداردى القىمداعان اقسارى جىگىت جايلاسىپتى. قاسى سيرەكتەۋ مە، قالاي؟ سول جاق شەكەسىندە بولار-بولماس سىزاتى بار. جيرەن شاشى وسى كۇنگى بوزبالالاردىكىندەي، قۇلاعى مەن جەلكەسى كورىنبەيدى. قادالىپ قالىپتى. قادالعانى – جاسىل مۇقابالى ەكى ەلى كىتاپ. ءبىر كىتابي عانا، موماقان جان بولدىڭ عوي دەپ سىرتتاي تون پىشەمىن تەك وتىرماي. وزگە جاستار دۋىلداسىپ، جارقىلداي كۇلىسىپ، سىرتتاعى ارباسۋ مەن ارپالىستى ەلەڭ قىلعىسى كەلمەيدى، مىناۋ سىقىلدى بۇيىعى ەمەس.

     اەروپورت، اەروپورت، اەروپورت. ارتۋر حەيليدىڭ وسى اتتاس رومان بار ما ەدى. قالاي ەدى، وقيعاسى الپىس جەتىنىڭ قىسىندا باستالۋشى ما ەدى؟ ءاي، قويشى، سونى، انە، ءبىزدىڭ رەيستى جاريالاپ جاتىر-اۋ دەيمىن. يا، ءسات...

- موسكۆا – ورال – جەزقازعان – الماتى   مارشرۋتى  بويىنشا  ۇشاتىن  №511  رەيسكە تىركەۋ باستالدى! – دەگەن دومودەدوۆو بيكەشىنىڭ سۇيكىمدى سۇڭقىلى قۇلاعىما مايداي جاعىپ بارادى. جولىمىز بولعاي. كەتەتىن بولدىق، ايتەۋىر، ۇشاتىن بولدىق، ايتەۋىر. تەكسەرۋدەن ەكى مارتە ءوتىپ، تيەسىلى كرەسلوما جايعاسقاندا بارىپ، ءدال قازىر قانات قومدارىمىزعا انىق كوزىم جەتكەندەي بولدى. ايتپەسە، كىم ءبىلسىن... ماڭداي تەرىمدى ءسۇرتىپ، سالوننىڭ باس-اياعىنا كوز جۇگىرتتىم. ماسساعان، ماناعى كورشىم تاعى ءدال وڭ جاعىما جايعاسىپتى. كەزدەيسوقتىقتى قارا. قولىندا باياعى جاسىل كىتابى. اكەم-اۋ، وسى نە وقىپ وتىر، سونشاما شۇقشياتىنداي قانداي دەتەكتيۆ. وسى كۇنى ەلدىڭ بارىنە دەتەكتيۆتىڭ شالىعى تيگەن. ءوزىم دە كىتاپقۇمارمىن.

-  عافۋ ەتىڭىز، قىزىق پە ەكەن؟ – مىناۋ ناقۇرىستىڭ سۇراعى بولدى ەندى، نە شارۋام بار

ەدى؟

- اعاسى،      ورەكەڭدەردىڭ     شۋكشينى     عوي،   «ايلى     تۇنگى    سۇحبات»    قوي،    ەرمەك بولسىن دەگەنىم عوي، - دەدى دە قويدى. ۇنىنەن مازامدى الماڭىزشى، جايىڭىزعا وتىرعانىڭىزعا نە اقى الاسىز دەگەن تىلەك اڭعارىلادى. ە-ە، قويساق قويدىق. «عوي» مەن «قويدى» جيىلەتىپ جىبەرەدى ەكەنسىڭ، فرانتسۋزدارشا «ر» دىبىسىنا «ع» دىبىسىن ارالاستىرا سويلەيدى ەكەنسىڭ  دەدىم ىشتەي ەرەكشە بەلگىلەردى تىزبەلەي. مەنى دە پروفەسسيونال دەيدى-اۋ، ءوزىم دە «قوي» مەن «عويعا» اۋىسىپ بارا جاتقاننان ساۋمىن با؟ قوي، جارقىنىم، مىزعىپ ال دەپ ءوزىمدى ءوزىم ۇگىتتەي باستادىم.

     «تۋ-154» - ءىڭ جايلى عوي، شىركىن. ساماۋىرىن قايناعانداي بولار-بولماس ىزىلى عانا، ءجۇرىسى بىلىنبەيدى. ءتىپتى ءبىر ورنىندا قالىقتاپ تۇرعانداي. ەش اڭعارمايسىڭ. بيىكتىك پەن قاشىقتىققا مۇرىن شۇيىرە قارايسىڭ. سولاي، انە، قۇشاق-قۇشاق كيلومەترلەر بۇرىنعى بيلىگىنەن ايرىلعان، ادام پسيحيكاسى قارا جەردىڭ بەتىمەن ەمەس، زەڭگىر كوكتىڭ استىمەن زىمىراۋعا ابدەن داعدىلانىپ العان. شاقىرىمدار ششارتتىلىقققا اينالدى. تۇسكە تامان الماتىدان شىعىپ، كەشكە قاراي ماسكەۋ شايىنا ىلىگەسىڭ. راس-اۋ، وسى... انە-مىنە دەگەنشە، ءاپ-ساتتە الماتىنىڭ ءدال توبەسىنەن دىك ەتتە تۇستىك. كادىمگى كۇندە كورىپ جۇرگەن ءوز قالام. كۇز ورتاسىنىڭ قالاسى. باسقا جاقتان دا كەلمەگەن سىقىلدىسىڭ. قوڭىرجاي ءتۇن، شامدارى جارقىراعان قوڭىرقاي كوشەلەر. اەروپورت پەن قالا اراسىنا  قاتىنايتىن جۇردەك اۆتوبۋس زىرىلداتىپ وتىرىپ ءۇيدىڭ جانىنا اكەلىپ تاستادى. بالا-شاعاما بازارلىعىمدى ۇلەستىرىپ، مارە-سارە بولىپ جاتىرمىز. وي، داۋرەن-اي، وسىنىڭ ءوزى ءبىر عانيبەت. ەلۋگە ەنتەلەگەن شاقتا وتباسى قىزىعىن ون جۇماققا دا ايىرباستامايسىڭ. كىم نە دەسە، و دەسىن، ءوز ءجونىم – وسى.

     الدىعا اس تا كەلدى. ايەلىم ءشاي قۇيىپ وتىرىپ:

- قاتقان «ەۆروپا» ستەنكاسىن تىقتىرىپ قويدىم. سوعان پۇل كەرەك بوپ تۇر. قاراستىر ءبىر جەردەن، - دەدى.

- ونى قايتپەكسىڭ، وسىندايدى ەكى جىل بۇرىن العان جوقپىز با؟ سوندا مىنالارىڭدى وتقا جاعاسىڭ با؟ - دەدىم جۋرنال قاراي وتىرىپ.

- ەلدەن   كەمبىز   بە،  انا    فتوردىڭ   تورىنەن  «ادميرالدى»  كورىپ،  شالقامنان  تۇسە جازدادىم. قالاي قاتاردان قالامىز. كەلگەن جۇرتتان ۇيات. انا بىزدەگى جامان-جاۋتىك مۋزىكانتتاردىڭ ءوزى «درەزدەن» مەن «زالتسبۋرگتى» الىپ جاتىر، الىپ جاتىر...

-  قۇلاق  ەتىن  جەمەشى، ىزىڭداماشى، بۇگىن  ءتۇنى ءولىپ قالماساق، ەرتەڭ دە كۇن بار عوي، - وسىلاي دەدىم دە شىناياعىمدى توڭكەردىم. ولاي دەمەي گور، ءتۇن ۇيقىڭدى ءتورت ەمەس، سەگىز بولەر.

     ەرتەڭىندە پروكۋراتۋراداعى قىزمەتىمىە كىرىپ شىقتىم. «دەمالىستا جۇرگەن ادامسىز، ناكە، ەشكىم مازالاعان جوق. ورتالىق كوميتەت جاق تا تىنىش. قام جەمەڭىز، ءسىزدى جوقتاتپايمىز»، - دەپ جاتىر جالتىر باس كومەكشىم. بوپتى، دۇرىس ەكەن. جارايدى، اباجاداي كابينەتتە تەكتەن-تەك وتىرا بەرۋ ءجون بولا قويماس مىنا كىسىگە سەنبەگەندەي. قىزمەتكەرلەردەن ۇيات-تى. ءبىر قاعازداردى الۋعا عانا كەلىپ ەدىم دەيىن دە كەتەيىن. گاراجدان ماشينە شاقىرتايىن.

     الماتى شەتىندەگى بۇراڭ-بۇراڭ كوشەلەرگە ءتۇسىپ ۇزاق جۇردىك. اقىرى كۇنشىعىس جاق توبەدەگى زيراتقا كەلىپ تۇمسىق تىرەدىك. مانا بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر تەاترى ارتىنداعى گۇل بازارىنان ءبىر شوق قىزىل راۋشان ساتىپ العانمىن. بۇل جەردە مەنىڭ جالپاق دۇنيەدەگى ەڭ جاقىنىم – انام جاتىر. الىس ساپاردان ورالعاندا وسىندا ءبىر سوقپاي كەتپەيمىن. كەلىنى مەن نەمەرەلەرى مۇندا ات ءىزىن سالمايدى. اجەسىنىڭ تاربيەسىن كورگەن ۇلكەن قىزىم كەلىپ تۇرۋشى ەدى، تۇرمىس قۇرعالى ول دا قويدى. ءوزىنىڭ ماماسى بولماعاسىن قايتسىن، ءوز شەشەسى ءتىرى.

     ولىلەر باسىنا گۇل اكەلۋ قازاق داستۇرىندە جوق. بىراق مەنىڭ شەشەم كوزى تىرىسىندە حوش ءيىسى اڭقىعان راۋشاندى ولەردەي جاقسى كورۋشى ەدى. قولىمداعى گۇلگۇلدى تىقىر ءشوپ باسقان تومپەشىك ۇستىنە قويدىم. «مەن كەلدىم، اپا». شلياپامدى الىپ ورىندىققا وتىردىم. جىم-جىرتتىق، كۇزدىڭ جىلىمىق كۇنى. ونى بۇل جاراندار قايتسىن، ءپاني قىزىعىنا قايتا قالاي قول سوزسىن. «ۇمىتپاساڭ بوپتى» دەگەندەي مىلقاۋ تومپەشىك. سۇلىق تۇسكەن دۇنيە. تىنىشتىق. قاي جەردىڭ مولاسىن كورسەڭ دە وسىنداي. ءبىر-بىرىنە ۇقسايدى. اناۋ جەردە زيرات جۇمىسشىلارى شىم قوپارىپ، ءدام-تۇزى تاۋسىلعان بىرەۋگە ورىن سايلاپ، الەك بولىپ جاتىر. سونادايدا قايتىپ بارا جاتقان قارالى شەرۋ. داريعا-اي، ۇلكەن مەن كىشىنىڭ، ۇلى مەن سۇمىرايدىڭ باس قوسار جەرى، تەڭەلەر جەرى، مىنە، وسى-اۋ. زيرات-اۋ... اڭعارسام، مۇندا دا وزىندىك سۋبورديناتسيا بار ەكەن. مىقتىلار مولاسى ءالى دە مىقتىلىقتان كەندە ەمەس، ەڭسەسى بيىك ەسكەرتكىش، اشەكەيلى-بوياۋلى، «ولگەننەن كەيىن دە ءبىز ارۋاقتار الەمىنىڭ تورىندەمىز» دەپ تۇرعانداي. مەنىڭ اپام عوي، مەنىڭ اپام، شاپ-شاعىن تەمىر شارباقتىڭ ورتاسىندا. جالعىز ادامعا ارنالعان ماڭگىلىك تۇرمە. زيرات اەروپورت ەمەس. ساپىرىلىسۋدان ادا، قايتا ورالۋ جوق... ءبارىمىز دە، ەرتە مە، كەش پە، وسى توبەشىكتەن تابىلارمىز. مەن دە، سەن دە. اناۋ دا. مەن كىممىن وسى؟ ادام بالاسىمىن. مەن كىمنەن كەممىن وسى؟ ەشكىمنەن كەم ەمەس شىعارمىن. مەنىڭ انام شە؟ ول كىسى زاتى بولەك جان ەدى عوي، مەن ءۇشىن ۇلى تۇلعا ەدى عوي. ەندەشە، مەن ونى نەگە كىشىرەيتەم، مەنىڭ شەشەمنىڭ زيراتى وسى جۇپىنى قالپىندا قالا بەرمەك پە؟ جەتىمسىرەتىپ قويام با؟ قوي، اعاشى قۇرىسىن، مۇلىگى قۇرىسىن. دۇنيە ورتەنىپ كەتسە دە مىنا دەگەن ەسكەرتكىش جاساتامىن. توقتاي تۇرىڭدار، بالەم، كورەرمىز ءالى-اق... دۇرىس، وسىڭ ءجون دەپ وزىمە ءوزىم دەم بەرەمىن. كوپتەن بەرى ۇستاتپاي جۇرگەن قىلمىسكەردى قولعا تۇسىرگەندەيمىن. ول كىم؟ نە بولماسا، تالاي جىل اداسىپ ءجۇرىپ، ەندى دۇرىس شەشىم تاپقان عالىمعا ۇقساتامىن ءوزىمدى. قىلمىسكەر دە، عالىم دا – مەنىڭ ءوزىم. و، توبا! ءوزىمدى ءوزىم ۇستادىم...

     قاس قارايىپ قالىپتى. اقىرىنداپ سىرتقا بەتتەدىم. ءتىرى ادام تىرلىگىن جاسايدى. جەل سوعىپ تۇر. كۇز ىزعىرىعى، مۇزداي جەل، ساي-سۇيەگىڭنەن وتەدى. تۋرا كوردەن سوعىپ تۇرعانداي.

-  سالەمەتپىسىز،  اعاسى!  -  قايدان   شىققان   ءۇن؟  سوستيىپ   تۇرىپ   قالدىم. اۋ،  مىنا قىزىقتى قارا! سامولەتتەگى اقسارى تانىسىم الگى. نە دەرىمدى بىلمەي ساسىپ قالدىم.

-  اعاسى، مەن ءسىزدى باعانا كوردىم عوي، ۇزاق وتىردىڭىز عوي، شاماسى، جاقىنىڭىز عوي، - دەدى اقسارى جىگىت بۇل جولى تاڭدانارلىق سوزشەڭدىك تانىتىپ.

- ءيا، اينالايىن، شەشەم عوي، جاتقان جەرى جايلى بولعىر.

- سىزدەي بالاسى بار ول كىسى باقىتتى عوي، - دەدى ول مەنىڭ اپامدى تىرىلەر ساناتىنا قوسا سويلەپ. - مەنىڭ دە انام وسىندا. ساعىنىپ قالىپپىن. رەسەيدەگى قاسىم قالاسىندا تۇرامىن عوي. ءسىز سەكىلدى ءبىراز مۇڭداسقىم كەلدى عوي. ال، اعاسى، تانىسىپ قويالىق، مەنىڭ اتىم ناۋرىز، ءوزىڭىزدىڭ نىسپىڭىز شە؟

     اپىرماۋ، اپپاي، مىناۋ زاۋال بولماسا يگى ەدى. تولىپ جاتقان نەتكەن سايما-سايلىق، نەتكەن دالمە-دالدىك. سەسكەنبەيىن دەسەڭ دە بولمايدى، اۋزىما ءسوز تۇسەر ەمەس. راسىندا دا...

- مەنىڭ دە اتىم ناۋرىز، اداش، اتتاس بولدىق، -  دەدىم  داۋىسىم  قالتىراي.  ول  بالەن دەمەدى. بۇل ۇقساستىق ونى سەلت ەتكىزبەگەن سياقتى. مەن ونىڭ بەتىنە ۇزاق قارادىم، انىقتاي قارادىم. ويلى ءجۇزدى، كوڭىلى جۇدەۋ ادام. قاسىنا وتىردىم، تەمەكى تۇتاتتىم. قارا مارمارداعى ورتا جاستاعى ايەل سۋرەتى ەكەۋمىزگە مۇسىركەي قارايدى. ەكى ناۋرىزدى دا ايايتىن سىقىلدى. انالاردىڭ ءبارى اياۋشىلىقتان جاراتىلعان-اۋ وسى.

     كىشى ناۋرىز ماعان قارادى.

- مەن   انەۋ   كۇنى   ۆاسيلي   ماكاروۆيچ   شۋكشيندى   وقىپ   وتىردىم   عوي.  «ايلى تۇنگى سۇحبات» قوي. ەڭ سوڭعى اڭگىمەسىنە «زيراتتا» دەپ ات قويىپتى. سوندا مىنانداي جولدار بار، اعاسى: ء«وز باسىمدى زيراتقا بەلگىلى ءبىر ماقسات جەتەلەيدى. وسىناۋ تومپەشىكتەر اراسىندا ەركىن دە وقىس ويلار كەلەدى». قالاي تاۋىپ ايتقان. وسىنداي جەردە عانا الدى-ارتىڭا قاراماي تەرەڭ ويعا شوماسىڭ. ويىڭ دا، بويىڭ دا تازارادى. سەكەمدەنبەي، ۇرەيلەنبەي باتىل سىلتەيسىڭ. شىركىن، ءمۇنداي اشىقتىققا نە جەتسىن... اعاسى، مەنىڭ كوزىم كوركەم ادەبيەتپەن اشىلدى دەسەم دە بولادى. ءوزىم وقىعان كىتاپتاردىڭ بەتتەرىندە ءبىز سياقتىلاردىڭ «بىلشىلداپسىڭ، ءبارى جالعان» دەگەن رەزيۋمەلەرى ءورىپ جۇرەتىن. كوسەمسىگەن بوزبالالار مەن قىز-قىرقىننىڭ نيگيليزمى دە باياعى. ءوز باسىم ونداي شاتپاقتاردان اۋلاق ەدىم. شەشەمنىڭ ارقاسىندا كىتاپ سىيلاپ ءوستىم. شۋكشيننىڭ الگى اڭگىمەسى ماعان قاتتى اسەر ەتتى. قاي-قايداعىلار ەسىمە ءتۇستى. مەن، اعاسى، شەشەمنىڭ و دۇنيەگە اتتانۋىنا سەبەپشى جانداردىڭ ءبىرىمىن دەسەم دە بولادى. ونىڭ جىرى كوپ. ءسىز، نەگە ەكەنىن بىلمەيمىن، ماعان ۇناپ وتىرسىز. ەگەر ءسىز جازۋشى بولساڭىز، سەنتيمەنتالدىق شاعىن اڭگىمەگە سيۋجەت تاۋىپ بەرەر ەم، - دەدى كىشى ناۋرىز كۇرسىنە وتىرىپ.

     مەن جازۋشى ەمەسپىن دەگەندەي باسىمدى شايقادىم. وعان ءبارىبىر سەكىلدى. ايتەۋىر، بىرەۋگە ايتىلاتىن اڭگىمە عوي تۇبىندە. تىڭدايىن. ول ورامالىمەن الاقانىن ىسقىلاي وتىرىپ، اڭگىمەسىن ونان ءارى ساباقتادى.

- مەن  وسى  الماتىدا تۋىپ-ءوستىم.  اكەم ترامۆاي جۇرگىزۋشىسى بولاتىن. ول كىسى جاقىن تۋىسىمداي عانا ەستە قالىپتى. ول بىزدەن بولەك تۇراتىن، ونىڭ سەبەبىن وسى كۇنگە دەيىن بىلمەيمىن. شەشەم دە ماعان اشىپ ايتا قويمادى. اكەم ماعان ءومىرى ىقىلاس ءبىلدىرىپ، باۋىرىنا تارتقان ەمەس... شەشەم اجارلى كىسى ەدى. مىنا سۋرەت جاسى ۇلعايعاندا تۇسكەنى عوي. مەن بەس جاسقا كەلگەندە اكەم دۇنيە سالدى. ول كىسى تاشكەنت داڭعىلىنداعى ەسكى زيراتقا جەرلەندى. شەشەم مارقۇم مۇندا. و دۇنيەدە دە باستارى بىرىكپەدى. سولاي، سولاي. شەشەم مۇعالىم ەدى، وسىنداعى ءبىر مەكتەپتە حيميادان ساباق بەرەتىن. مەنى ادام قىلىپ شىعارۋعا بار كۇش-جىگەرىن جۇمساپ باقتى مارقۇم. ەسەيگەن كەزىم، ءبارىن تۇسىنەم عوي. ءبىزدى تاستاپ كەتتى ەكەن دەپ شەشەم اكەمدى استە جاماندامايتىن، قايتا، جاقسى قىلىقتارىن ەسكە الۋدان ەش جالىقپايتىن. «سەنىڭ اكەڭ اسا مومىن، ادامگەرشىلىگى مول جان ەدى»، - دەيتىن. بۇل سوزىنە بۇلقان-تالقان بولاتىنمىن. تورەلىگىن ءوزىڭىز ايتىڭىزشى، وتباسىنان بەزىپ كەتكەن جاندى ادامگەرشىلىگى مول ەدى دەۋدىڭ ءوزى مورالعا ماڭايلاي ما؟ ماڭايلامايدى. مەنىڭ و كەزدەگى تۇسىنىگىم سونداي، وقتاي ءتۇزۋ بولاتىن، بىرجاقتىلىق قوي، ارينە. «سەنىڭ اكەڭە مەن ءسۇيىپ قوسىلدىم. ايتپەسە ۋنيۆەرسيتەتتە وقىعان كەزىمدە ءبىر گالوگەن، حيميالىق ەلەمەنت ولەردەگى ءسوزىن ايتىپ بەس جىل ءجۇردى»، - دەپ كۇلەتىن. سويتسەم، سونداي ءبىر كىسى بار ەكەن، قازىر پروفەسسور، ءبىر فاكۋلتەتتىڭ دەكانى كورىنەدى. اتى كىم ەدى، جاڭا عانا ءتىلىمنىڭ ۇشىندا تۇر ەدى. اپىراي، وسى...

     مەنى تاعى ۇرەي بيلەي باستادى. مىنا جىگىتتىڭ ايتىپ وتىرعانى ءبىزدىڭ تاپالتاق فتور ەكەندىگىنە شاك كەلتىرگەنىم جوق ەندى. سەنەر-سەنبەستەي:

-  بالكي، فتور دەمەۋوۆ شىعار، - دەدىم. باسقا  بىرەۋدى اتار دەگەن تۇيىردەي ءۇمىت ساۋلەسى

لىپ-لىپ ەتكەندەي ار جاعىمدا.

-  ءداپ ءوزى، ونى  ءسىز  قايدان بىلەسىز؟ فتور  پىشپەكۇلى دەمەۋوۆ. ءاي، بىراق ونداي بەلگىلى ادامدى بىلمەي سىزگە نە بوپتى. بىراق ماسەلە وندا ەمەس. شەشەم ەكەۋمىز ەل قاتارلى ءتۇتىن تۇتەتىپ جاتتىق. مەن ەرجەتتىم، ورتا مەكتەپتى مەدالمەن ءبىتىردىم. سول جىلى كازگۋ-ءدىڭ زاڭ فاكۋلتەتىنە وقۋعا ءتۇستىم. ءبارى شەشەمنىڭ ارقاسى، ءوزىمنىڭ ولەرمەندىگىم. ەشكىمنەن كەم بولعانىم جوق. ماتەريالدىق جاعىن ايتپايمىن. سۇيەنەرى جوق بالا قايسار بوپ وسەدى ەكەن. ء«ا» دەسە، ء«ما» دەۋگە دايار تۇراتىنمىن. شەشەم مارقۇم مەنى شپانا بولىپ، كوشە كەزىپ كەتە مە دەپ بەزەك قاعاتىن. وسى كۇنى تەلەۆيزوردان «ادام جانە زاڭ» تسيكلىنان جاپ-جاس قىلمىسكەرلەردى كورىپ جۇرگەن بولارسىز. مەن سولاردىڭ جاسىندا ەدىم. ايتەۋىر، ابىروي بولعاندا، ەشتەڭەگە ۇرىنبادىم، ەشكىمگە سوقتىقپادىم. ءبىرىنشى كۋرستى ىلعي «بەسپەن» بىتىرگەنىمدە شاعىن توي جاسادىق. وزىمىزگە جاقىن كىسىلەردى عانا شاقىردىق. داستارحانىمىز استا-توك بولماعانىمەن كوڭىلىمىز كەرەمەتتەي شالقىدى. شەشەم ءوزىنىڭ سۇيىكتى ء«لايلىم شىراعىن» ايتىپ وتىردى. شىركىن-اي، قاراعان ەكەش قاراعان دا ءوز جەرىندە دۇرىلدەمەي مە... ءوز ورتاڭا نە جەتسىن. ەندى، مىنە، بوتەن ەلدىڭ ىشىندە جاتىرسىڭ، قايران شەشەم، بەيباق انام. ۇلىڭ دا بوتەن جۇرتتىڭ بوداۋىندا ءجۇر...

     ول ماڭدايىن سيپاپ الدەنەنى ويىنا تۇسىرگەندەي ءبىراز وتىردى. ونان سوڭ يىعىن ەزىپ تۇرعان ءزىل-اۋىر سالماقتان ارىلارداي قوس جاۋىرىنىن قوزعاپ-قوزعاپ جىبەردى، ونان سوڭ بارىپ:

- ءسىز  دە  ستۋدەنت  بولعان شىعارسىز، ول ەشقاشان ۇمىتىلماس شاق قوي. ول جىلداردىڭ

قايتا ورالمايتىنى ءوز الدىنا. جولداس، دوس قانشاما. كامال دەگەن دوسىم بار مەنىڭ، قازىر تالدىقورعاندا تۇرادى. تاماشا ءانشى، ساۋىقشىل جان، قالادعى ويىن-تويدىڭ تۋى. ءبىر كۇنى ونەر ينستيتۋتى، قازىر قايتادان كونسەرۆاتوريا اتالىپتى عوي، ستۋدەنتتەرىنىڭ جاڭا جىلدىق كەشىنە قوياردا-قويماي ەرتىپ باردى. ونداي جيىنعا بارۋىم العاش رەت ەمەس-ءتى. بىراق ءدال، ءدال سول كەشتىڭ مەنىڭ ومىرىمدە وشپەستەي ءىز قالدىراتىنىن بىلسەمشى سول ۋاقىتتا (ول الدەبىر شاپاعاتتى ساتتەرىن ەسكە العانداي سۇيسىنەرلىكتەي جىميىپ قويدى). شەيك، تۆيست، روك-ن-رولدىڭ ءتۇبىن تۇسىردىك. ۆالسپەن قوسا باسىمىز شىركوبەلەك اينالدى... ايتپاقشى، ءسىز جالىققان جوقپىسىز؟ كەش باتىپ كەلەدى. وناندا ويعا ءتۇسىپ، اڭگىمەمىزدى ءبىر جىلىلاۋ جەردە، ماسەلەنكي، رەستوراندا جالعاتىرساق قايتەدى؟ – دەگەن ۇسىنىس ايتتى. وپ-وڭاي كونە كەتتىم. مەن بىلسەم، ادامنىڭ ءوز قىلىقتارىن ولشەپ-ءپىشىپ جاتپايتىن كەزدەرى دە بولادى عوي...

- مەن ونىمەن سول كەشتە تانىستىم، دالىرەك ايتسام، كامال تانىستىردى. بىردەن قۇلاپ

تۇسكەنىمدى العاشىندا مويىنداعىم كەلمەدى. قايتەيىن، ءاي-شايعا قاراماي الا جونەلسە. ءاليا ەكەن ول قىزدىڭ اتى. مىنا قىزىقتى قاراڭىز، مەنىڭ شەشەمنىڭ دە اتى ءاليا. عاشىقتىق جىرلارىنداعىداي ءبىراز ۋاقىتتان كەيىن ەس-تۇستەن ايرىلدىم. ونداي يىرىمگە تۇسكەن ادام نە قۇريدى، نە باقىت قۇسىنا قولى جەتەدى. «ماحاببات – ادام بالاسىنىڭ ەڭ  ۇلى تۋىندىسى»، - دەپتى عوي ءبىر داناگوي. وسى ءسوزدىڭ اقيحاتقا قانشالىقتى جۋىق ەكەنىن بىلمەيمىن، بىراق سۇيىسپەنشىلىك ادامنىڭ ءوزىن دانىشپاندار قاتارىنا قوساتىنىنا ءالى دە سەنەمىن. فيلوسوفتارداي ءوز تەزيستەرىمدى شاتپاقتاپ كەتتىم. ايىپ ەتپەڭىز. ءسىز تاماق الا وتىرىڭىزشى. سونىمەن ول كومپوزيتسيا فاكۋلتەتىندە وقيدى ەكەن. ايلار وتە ءبىر-ءبىرىمىزدى كورمەسەك... ءيا، دۇرىس ايتاسىز، تۇرا المايتىن بولدىق. كەلە-كەلە ونىڭ «پينكەرتون، پۋارو، مەگرە، پلەۆاكو» دەگەن ءازىلىن ەستىمەسەم، قوڭىلتاقسيتىن بولدىم. ساعىناتىندى شىعاردىم. وڭاشادا، ۇيدە وتىرعاندا ونىڭ سكريپكاعا ارنالعان شاعىن پەسالارىن تىڭدايتىنمىن. ءيا، ماگنيتوفونعا جازىپ العانمىن، ءوزى ورىنداعان. تالاسىپ تا، بۇرتيىسىپ تا قالامىز. ول الەمدار كارامانوۆ سياقتى مودەرنگە ءىش تارتاتىن سياقتاناتىن، مەن بولسام ۇلتتىق ءداستۇردى ۇناتامىن. بىراق ءبىز ءۇشىن بۇل نە، ءتايىرى. ءاليانى مەن جانىمداي جاقسى كورىپ كەتتىم. نە ءۇشىنى نەسى، اعاسى-اۋ؟ ونى قايدان بىلەيىن. نە ءۇشىن عاشىق بولعانىن بىلەتىن ادامعا مەن ات باسىنداي التىن بەرەر ەم. ول دا مەنى سۇيەتىن. راس ايتام. كۇزدىڭ وسىنداي ءبىر تۇنىندە:

- ناۋرىز، مەن سەنى سۇيەمىن.  سەن  سەنەسىڭ  بە؟! الىستاپ  كەتەتىن  سەكىلدىسىڭ سەن مەنەن.

قورقامىن، بويىمدى ۇرەي بيلەيدى، - دەگەنى بار مويىل كوزدەرى شاراسىنان شىعىپ. سول كەزدە-اق جارقىراعان كۇنىمىزدىڭ بايانسىز ەكەنىن سەزگەن ەكەن عوي بايقۇس قىز. مەن سىرت سيپاتقا ءماز بوپ ءجۇرىپ، ىشكى سىرعا ۇڭىلە الماپپىن. كوڭىل اۋدارماپپىن.

     كىشى ناۋرىز سول ءبىر ءدۇدامال شاعىن قايتا ەسكە العانداي شانىشقىمەن الدىنداعى ءمازىرىن شۇقىلاپ ءبىراز ءۇنسىز وتىردى. مەن دە جارىتىپ ەشتەڭە ايتا قويمادىم. تىڭداپ قانا وتىرمىن. بەيتانىس ادامعا ىلەسىپ رەستورانعا كەلگەنىم نە دەگەن وي مازالايدى انا جاعىمنان دا، مىنا تۇسىمنان دا. دەگبىرىم قاشا باستادى. ىشتەي ءاي قويشى، بولارى بولدى، كۇتتىم اقىرىن دەپ ورىندىعىمدا ءبىر ەڭكەيىپ، ءبىر شالقايدىم.

- انە-مىنە دەگەنشە، ەكى  جىل  زىمىراپ   وتە شىقتى. شەشەم  زەينەتكە شىقتى. اۋىرا

بەرەتىندى شىعاردى، - دەپ اقسارى جىگىت اڭگىمەسىن ساباقتادى. - انا-مىنانى ايتىپ قىڭقىلداۋىن كوبەيتتى. ءوزىم وتباسى قىزىعىن كورە المادىم، ەڭ بوماسا كەلىن جۇمساپ قالايىن. قوس ءاليا بولىپ جاراسىپ وتىرايىق، الىپ كەل دەپ كۇندە مازامدى الادى. قابىل الدىم، قابىل الماي قايتەيىن. شەشەمە ۋادە بەرسەم دە جايىمدى الياعا يمەنە-يمەنە جەتكىزدىم. ول مەنى جاڭا كورگەندەي كۇلىمسىرەي ۇزاق قارادى. يا جوق، يا جارايدى دەمەدى. ماماسىمەن اقىلداساتىن بولدى. دۇرىس قوي، تۋعانا اناسىنان اسىپ قايدا بارادى، اتا-اناسىنىڭ اق باتاسىن الماعان قىز وڭا ما. مەن، شىندىعىن ايتسام، ونىڭ اكە-شەشەسىن دە، قايدا ىستەيتىنىن دە بىلمەيمىن. ونىڭ ماعان ءبىر تيىنعا قاجەتى جوق.

     ەرتەڭىندە باس پوشتانىڭ قاسىنداعى ۋنيۆەرسيتەت سكۆەرىندە جولىقتىق. ءاليانىڭ ءجۇزى ءورت سوندىرگەندەي. ءىشىم مۇزداپ سالا بەردى، ءبىر سۇمدىقتىڭ بولارىن سەزدىم. ەسكە الۋدىڭ وزىنە جيرەنەم قازىردىڭ وزىندە، جانىم تۇرشىگەدى. ءاليانىڭ شەشەسىنىڭ ايتۋىنشا، مەن ونىڭ قىزىنا تەڭ ەمەس ەكەنمىن. ءسىز سەنەسىز بە، ءبىزدىڭ مىنا زاماندا سونداي توعىشارلار بار ەكەنىنە؟ بار! باس شايقاپ وتىرسىز، سەنبەيتىن سىقىلدىسىز. ارينە، نانۋ قيىن. جابايىلىق پا، توپاستىق پا – يمانسىز بىردەڭە. العاشىندا مەن دە ءوز قۇلاعىما ءوزىم سەنبەدىم. الياعا: «سەن شە، سەن ءوزىڭ نە دەيسىڭ، سەن قاي جاقتاسىڭ؟» - دەپ تەپسىنىپ تۇرىپ الدىم. ول موينىما اسىلىپ، جىلاپ قويا بەردى. ايتىپ ەدىم، سول تەكسىزبەن قول ۇستاسىپ كەتسەڭ، اسىلىپ ولەم دەدى دەپ سولقىلداپ قويا بەردى. مامام رۇقسات بەرمەسە، مەن كەلىسە المايمى، ناۋرىز، دەدى. بۇل – قورلاۋ، قورلاۋدان دا زورعى ناستە، مەنىڭ ويىمشا. شىداي المادىم، مورت سىندىم. يىلۋگە كونبەيتىن البىرت شاق قوي. ولاي بولسا، سەنىڭ سۇيەمىن دەۋىڭ جالعان، ەندى سەنىڭ بەتىڭدى كورمەيمىن دەپ اتىپ تۇردىم ورنىمنان. بالكىم، ودان دا اۋىر ءسوز ايتىپ جىبەرگەن بولارمىن. اشۋ ۇستىندە نە دەمەيسىڭ. وندايعا شىداۋدىڭ ءوزى مۇمكىن ەمەس. ءسۇيتىپ، ماحابباتتى ار-نامىس جەڭدى... توزە المادىم. ءبىر كوڭىلىم قالعان ادامعا ءىشىم سيرەك جىليدى. سودان كورمەي كەتتىم... ءيا، سونان سوڭ نە بولدى دەيسىز بە؟ سونان سوڭ...

     ۇيگە قالاي جەتكەنىمدى بىلمەيمىن. ءۇستى-باسىم مالمانداي. شەلەكتەپ قۇيعان جاڭبىردى دا سەزبەپپىن. داق ءبىر مەن ءۇشىن كوز جاسىن كول قىلعانداي مىنا اسپان. شەشەمە ءبارى ويداعىداي بولادى دەپ كەتكەنمىن. ەندىگى پوشىمىم مىناۋ. ەركە جەتىم بوپ وسسەم دە بۇنداي سوققى كورمەپ ەم، بەتىم قايتپاپ ەدى مۇنشالىق. مىنالارى ءوتىپ كەتتى، جەر قىپ كەتتى.

     ءىشى بىلگەن بولۋ كەرەك، شەشەم تىرس ەتپەدى. جىم-جىرت. تىم-تىرىس. جىندانىپ كەتە جازدادىم. تىنىشتىقتى دا تىڭداۋعا بولادى ەكەن، اعاسى، بىراق مەن سونى جاراتپايمىن. شاعىن بولمەدە شەشەم ەكەۋمىز عانا. ەسىرىك باسىم بەيكۇنا اناما بارىپ سوقتىقتىم. «نە عىپ ۇندەمەي قالدىڭ؟ بالاڭدى تەكسىز دەدى، سۇمەلەك دەدى. سەنىڭ اقىلىڭ بولسا، باياعىدا الگى حيميا ەلەمەنتىنە تيە سالار ەدىڭ عوي. قاي-قايداعى ترامۆاي جۇرگىزۋشى سورلىعا قوسىلىپ. ونىسى ءبىزدى تاستاپ كەتەدى تاعى!» - دەپ بۋلىقتىم. وكىرىپ جىلاپ ءجۇرمىن. شەشەمنىڭ شاپالاعى بەتىمە شارت ەتە تۇسكەندە، ازداپ ەسىمدى جيعانداي بولدىم. جاعىمنان وتىم شىقتى. كىشكەنتاي كەزىمدە دە ماڭدايىمنان شەرتىپ كورگەن جوق ەدى. انام مارقۇم كەڭ كىسى ەدى عوي. اقىرىن ايتتى: «بايى ولگەن قاتىنداي وزانداما، بالام. مەن دۇنيە-مۇلىك، اتاق-داڭققا قىزىقپايمىن. اكەڭە ءتىل تيگىزۋشى بولما ءومىرى، ونىڭ ەش جازىعى جوق. ءبارى سەنىڭ ورىسىڭنەن ارىرەك. بارىنەن دە ار-نامىس، ادامگەرشىلىك بيىك. ءۇھ! شاكىرتتەرىمە وسىنى ۇيرەتۋشى ەدىم، ەگەر ءوز بالاما ونى ۇعىندىرا الماسام، مەنىڭ ۇستاز دەگەن اتىم قايسى. ءۇھ!» انام اۋىر كۇرسىندى. مەن سورلى انا جۇرەگىنە جازىلماس جارا سالعانىمدى بىلمەپپىن عوي سول مەزەتتە. ديۆان ۇستىندە بۇكتۇسىپ جاتا بەردىم. انام تاعى اۋىر كۇرسىندى. ورىندىق سىقىر ەتە ءتۇستى. جالت قارادىم. شەشەم ورنىنان سىرعىپ بارا جاتىر ەكەن. وڭ قولىمەن جۇرەك تۇسىن ۇستاي بەردى. اتىپ تۇرىپ قۇشاقتاي الدىم. ءۇزىلىپ بارا جاتقان انامنىڭ اۋزىنان ءبىر-اق اۋىز ءسوز شىقتى. «كىشى اپا»، - دەدى، دەدى دە ءدىر ەتىپ بارىپ باسىلدى. اقىرعى دەمى تاۋسىلاردا ءوز شەشەسىن قاسىنا شاقىردى، بىراق ءوزى كەتتى قاسىنا. دارىگەرلەر ينفاركت دەدى، ينسۋلت دەدى. ونىڭ نە كەرەگى بار ەندى. ءۇھ... ەكى كۇننەن كەيىن جامباسى جەرگە ءتيدى. ءسۇيتىپ، بۇل دۇنيەدەگى جالعىز جاقىنىمنان ايرىلدىم. ەڭ بولماسا مەنىڭ قىزىعىمدى كورىپ، نەمەرە ءسۇيىپ اتتانبادى-اۋ. وزەگىمدى سول ورتەيدى. قايعى مەن قاسىرەتىمدى ايتىپ قايتەمىن. سول جالعىز قالعان قارالى كۇندەرىمدە جۇبانىشتى تاعى كىتاپتان تاپتىپ. حەمينگۋەيدىڭ: «قايعى-قاسىرەتتەن ءولىم عانا ايىقتىرا الادى، ال باسقانىڭ ءبارى ونى تەك جۇمسارتادى، باسەڭدەتەدى... قايعىعا ۋاقىت تا ەمشى دەيدى عوي، ەگەر وعان ءوزىڭنىڭ ولىمىڭنەن وزگە نارسە شيپا بولسا، وندا سەنىڭ قاسىرەتىڭ شىن قاسىرەت بولماعانى»، - دەگەن ءتۇڭىلۋ سوزدەرىنىڭ استىن سىزىپ قويدىم. ءبىر ءسات مەنىڭ دە ولگىم كەلدى. كۇنام تاۋداي. بىراق جان بەرۋ وڭاي ما، تاۋەكەل ەتە المادىم. شىنىمدى ايتسام. قورىقتىم. ولىمنەن تايسالمايتىن كىم بار؟..

     ەندى الماتىدا قايتىپ قالايىن. سىرتتايعا اۋىسىپ، الىستاعى قۇرىلسقا كەتتىم. وقۋىمدى جاقسى ءبىتىرىپ شىقتىم. ىشتەگى جارا جازىلعان سەكىلدى. كەيىن ءبارىن اقىلعا سالسام، مەنىكى ۇشقالاقتىق ەكەن. اقىلىم تۇستەن كەيىن كىردى. بەل شەشىپ كۇرەسۋىم كەرەك ەدى. ءوزىم ءۇشىن، ءاليا ءۇشىن. اشۋدىڭ جەتەگىندە كەتىپپىن، ەندى نە پايدا بارماق شايناعانمەن. ورالماس نارسەگە وكىندىڭ نە، وكىنبەدىڭ نە... قازىر كاسيموۆادا پروكۋرورمىن، قىلمىستى ىستەردى قاداعالايمىن. سونىڭ ءبارىن انام قادىرلەيتىن ادامگەرشىلىك تارازىسىنان وتكىزەمىن ىلعي. سولاي، اعاسى. ال انا ءاليا تۇرمىس قۇرىپتى. زەبراعا ۇقساس ءبىر اسپيرانت جىگىت بار بولاتىن. الاپەس كيىمگە قۇمارلىعى ءۇشىن العان اتى دا. وسىنداعى ءبىر سابازدىڭ بالاسى دەيتىن. قىزدار جاعى ونى عاجاپ كورەتىن، وريگينال دەيتىن، وزدەرى دەدەكتەيتىن سوڭىنان. ەن بايلىققا كۇمپ ەتە تۇسكىسى كەلەتىن. ال، مەنىڭشە، ول اكە داڭقىن جامىلعان  كادىمگى ىنجىق ۇرپاق. ودان باسقا دانەڭە ەمەس. قىزعانىشتان بەكەرلەپ وتىرعام جوق. ءسىز دۇرىس ءتۇسىنىڭىز. اركىمنىڭ پوتەنتسيالى، وي-ءورىسى دەگەن بار ەمەس پە؟ اكە باعى ينەرتسياسىمەن كەلە جاتقان جاننىڭ ءبىرى. سولاي، اعاسى... ءدام الا وتىرىڭىز. مەن دە ۇيلەندىم. جو-جوق، ورىس ەمەس، قۇداي ساقتاسىن، ءوزىمىزدىڭ نوعايلى، نوعاي قىزى. ءوزىمىزدىڭ ورىنبوردىڭ تۋماسى. ەكى بالام بار. سۋرەتتەرى مىنەكي، ءتوس قالتامنان ءومىرى تاستامايمىن قالاي، ءا؟ ايەلىم اسەم، ۇلدارىم اقىلدى، ماڭدايلارى كەرەقارىس... وسىلاي بولعان، اعاسى. مىنا ءىنىڭىزدىڭ قىسقاشا ءومىر تاريحى وسى. ۋاقىتىڭىزدى العانىما ايىپقا بۇيىرماڭىز... ايتەۋىر، ءبىر كىسىگە جايىمدى ايتقىم كەلدى، مۇڭىمدى شاققىم كەلدى. ونداي-ونداي سىزدە دە بولاتىن شىعار... ال، جەڭگەي، ۇكىمىڭىزدى ايتا بەرىڭىز، - دەدى ول داياشىنى شاقىرىپ.

     ءبىز ورنىمىزدان تۇردىق. ۇزاق قوشتاستىق، جىلى قوشتاستىق، تۋىستارداي قوشتاستىق. جولشىباي مەنىڭ ويىما مارك تۆەننىڭ ءبىر اڭگىمەسى ءتۇستى. ونىڭ ۇزىن-ىرعاسى مىناداي. ءبىر كىسى ادامزات بالاسى تاريحىندا ەڭ ۇلى قولباسى كىم بولعانىن بىلگىسى كەلەدى. بىرەۋلەر ونىڭ قايتىس بولعانىن، ەندى ونى و دۇنيەدەن ىزدەۋ كەرەك ەكەنىن ايتادى. الگى قۋاياق و جاققا دا جەتەدى. ۇجۇماق قاقپاشىسى اۋليە پەتردەن كەرەك ادامىنىڭ قايدا ەكەنىن سۇرايدى. ول اناداي جەردە تۇرعان ادامدى كورسەتەدى.

- قويىڭىز، بۇل كىسىنى مەن كوزى تىرىسىندە بىلەتىنمىن. بۇل قاراپايىم ەتىكشى بولاتىن.

- راس  ايتاسىڭ. ەگەر  ول   قولباسى  بولعاندا، ءسوز  جوق، تەڭى  تابىلماس  ەدى. – دەپ جاۋاپ

بەرىپتى پەتر اۋليە.

     كەزدەيسوقتىق پا، زاڭدىلىق پا؟ رەتى كەلگەندە، سەن دە جاقسى جار بولار ەدىڭ كىشى ناۋرىز! ەڭ ماڭدايالدىسى بولار ەڭ دەيمىن وزىمە ءوزىم كۇبىرلەپ. ۇيگە دە كۇبىرلەي كىردىم. ۇسقىنىمنان ايەلىم شوشىدى.

- زەبرا ۇيدە مە؟! – دەدىم زىلدەنە.

- قايداعى  زەبرا؟ زووپارك  قوي  دەپ  پە  ەڭ؟!  ءوزىڭنىڭ   دەنىڭ   ساۋ  ما؟ ءتۇن  ورتاسىندا

كەلۋدى قايدان شىعاردىڭ؟! گارنيتۋرعا اقشا تاپتىڭ با؟ - ايەلىم قولىنداعى شاينەگىن پليتاعا تارس ەتكىزدى..

- ءاليا قايدا؟ – دەدىم اقىرىن عانا.

- قايدا  بولۋشى  ەدى. قىزىڭ  مەن  كۇيەۋ بالا قۇدالاردىكىنە كەتكەن، - دەدى ايەلىم ءسال

جۇمسارا.

- كەتكەن  ەكەن  عوي  اكەسىنىكىنە.  سول  فتوردىكىنە  نەگە  تۇرمايدى  وسىلار؟  زەبرادان

اۋمايدى. مىقتىنىڭ ساعىز ۇرپاعى. قانداي كونتراست. اكەت ءارى پيجامانى. الاپەس بولعىم كەلمەيدى. وسى ءبىز نە بوپ بارامىز، بايبىشە؟ كەزدەيسوقتىق دەيىن دەسەڭ، زاڭدىلىققا ۇقسايدى. زاڭدىلىق دەيىن دەسەڭ، كەزدەيسوقتىقتان اۋمايدى. اقىل-وي بويلامايتىن بىردەڭە. ءا-ە-ە، كەزدەيسوقتىقتىڭ ءجيى قايتالانعانى – زاڭدىلىققا اينالعانى. فيلوسوفتار سولاي دەيدى، بايبىشە. ونى سەن بىلەسىڭ بە، بىلمەيسىڭ، بىلگىڭ دە كەلمەيدى. وسى سەن ەرتەڭنەن باستاپ ساپارعا شىقشى، اتتانشى سامولەتپەن ءبىر جاققا...

ورال، 1979 جىل.

Abai.kz