ءوستىپ ءجۇرىپ... ءجا، بىزدىكى سىنشىلىق ەمەس. ءوز ويىمىزدى ولەڭنەن كورگەن سوڭ... ريزاشىلىق بىلدىرگەن ءجون. راس، تاڭدانۋ دا بار. الايدا قۋانىش باسىم. تۇسىنىككە. پايىمعا. تانىمعا. وسى ايتقاندارىمىزدىڭ ىشىنەن تانىمدى ءبولىپ العىمىز كەلەدى. سەبەبى ول – يمان. جانە دە ول اركىمگە ءبىر ءناسىپ بولا بەرمەيتىن يمان. اقبەرەن ەلگەزەكتىڭ الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ بىرىندە جاريالانعان «دانەكەر» اتتى ولەڭىن وقىعاندا سول يمان قۋاتىن سەزدىك. وقىپ كورەلىك:

«مەن سەنى سۇيەم!» – دەسەم، 
ول تىلسىمنىڭ ءامىرى. 
مەن ارقىلى بىلدىرەر، 
ءوز سەزىمىن ءتاڭىرى! 

مۇڭ قيناسا ۇدايى، 
جۇرەگىڭدە دىرىلدەپ. 
سەنى ويلادى قۇدايىم، 
«بالاپانىم، كۇنىم» دەپ!

ىزا بۋسا ءبىر دەمدە، 
كوڭىل قالسا، بوساعان. 
جىلايدى ەكەن كەۋدەڭدە، 
سەنى اياپ جاساعان...

كۇلكىڭ تۇرسا ەزۋدە، 
ءتىرى جاندى قاراتقان:
جاردەمدەستى سەزۋگە، 
ءبىر باقىتتى جاراتقان!

ءىشىڭ قاردان ءتۇڭىلىپ، 
قىسقا اينالسا ءومىرىڭ. 
ساعان قارار ءۇڭىلىپ، 
كوكتەم بولىپ ءتاڭىرىڭ. 

ەركەلەتسەڭ بالاڭدى، 
«بالاپانىم، كۇنىم» دەپ. 
ساعىنعاندا اناڭدى، 
ءتاڭىر تۇرار كۇلىمدەپ... 

«مەن سەنى سۇيەم!» – دەسەم، 
مەن ايتتى دەپ ويلاما. 
سەنى سۇيگەن – ۇلى اللا، 
مەن – دانەكەر جاي عانا! 

مەنىڭ مۇحتار كوكەم (شاحانوۆتى ايتامىن) «قازىرگى كەۋدەسىن سوعىپ جۇرگەن اقىنداردىڭ، ءتىپتى اناۋ پالەنشە مەن تۇگەنشەنىڭ ولەڭدەرىنىڭ ءوزىن وزگە تىلگە اۋدارساڭ ءشوپ بولىپ قالادى» دەۋشى ەدى. مۇحاڭ ايتقان پالەنشە مەن تۇگەنشەنى جاستايىمىزدان ءپىر تۇتىپ وسكەندىكتەن، اۋەلگىدە مۇحاڭنىڭ پىكىرىن قوستاماق تۇگىلى «وسىلاي ايتۋعا قالايشا اۋزى بارادى» دەپ ۇناتپاي قالاتىنمىن. جۇرە كەلە ءوزىمنىڭ ستاندارتتى وي شەڭبەرىندە قالىپ قويعانىمدى ءتۇسىندىم. باقسام، مۇحاڭنىڭ ايتقاندارىنىڭ جانى بار. ءبىز ءسوز ويناتۋدى شەبەرلىككە بالاپ كەلىپپىز. ال ويلى ولەڭدى ىلۋدە بىرەۋ عانا جازىپ، ىلۋدە بىرەۋ عانا ايتا الادى ەكەن. سونداي ويلى ولەڭ – ءبىز تىلگە تيەك ەتىپ وتىرعان اقبەرەن ەلگەزەكتىڭ «دانەكەرى».

اقبەرەن – نازاردا جۇرگەن اقىننىڭ ءبىرى. ءوز باسىم ونىڭ سەبەبىن جاڭاشىلدىعىنا بايلانىستى دەپ قابىلدايتىنمىن. الايدا ول جاڭاشىلدىققا... ءجا، ول بولەك اڭگىمە. «دانەكەرگە» كەلەيىك. سىنشىلار «تاقىرىبى ولەڭدى اشىپ تۇر» دەۋشى ەدى عوي. سول قالىپتاسقان جاتتاندى پىكىردى ءبىز دە ىشتەي قايتالادىق. سوسىن... سۇيسىندىك. ء «اي، اقبەرەن ونى قايدان بىلەدى-ەي» دەگەندى دە وي ەلەگىنەن وتكىزدىك. سەبەبى اقبەرەننىڭ «مەن ارقىلى بىلدىرەر، ءوز سەزىمىن ءتاڭىرى» دەۋى كەزىندە ءدۇيىم مۇسىلمان قاۋىمى قابىلداي الماعان مانسۇر حاللاجدىڭ ء«اننال حاقىمەن»، ياعني «مەن – اللامىن» دەۋىمەن پارا-پار تۇر.

اللا «مەن سەنى سۇيەمىن» دەۋ ءۇشىن نەگە اقبەرەندى قاجەت ەتىپ تۇر؟ ءوزى ايتا الماي ما؟ ءيا، ايتا الادى. ايتتى دا. راس، ايتقان اقىن. بۇلاي ويلاۋ ماتەرياليستىك كوزقاراس. وكىنىشكە قاراي، ول كوزقاراس ەشقاشان وزگەرمەيدى. شىنتۋايتىنا كەلگەندە ايتقان اقىن ەمەس، اللا. ءبىزدىڭ اقبەرەندى مانسۇر حاللاجبەن قابات قويۋىمىز سوندىقتان.

ولەڭدى قالىپتاسقان سىنشىلىق ءۇردىس بويىنشا تالداساق، ياعني ادامعا ءتان ارقيلى كوڭىل اۋانى ولەڭ تىلىمەن ايتساق، «مۇڭ قيناسا»، «ىزا بۋسا»، «ەزۋدە كۇلكىڭ تۇرسا»، «مەن سەنى سۇيەم» دەسەڭ، سونىڭ ءبارى اللانىڭ «سەنى ويلاۋى»، «سەنى اياۋى»، «جاردەمدەسۋى»، «كۇلىمدەۋى» ەكەندىگىن اقىن شىنايى سەنىممەن جەتكىزە العان. ەگەر ءبىز ولەڭدى وسىلاي تۇسىنسەك، بۇل پىكىردى جازباعان بولار ەدىك. ولەڭ وسىنداي تۇسىنىك تۇرعىسىندا جازىلعاندا وندا اقىن ءبىز جوعارىدا ايتقان مانسۇر حاللاج دەڭگەيىنە كوتەرىلە الماعان بولار ەدى.

باسى اشىق جايت. بۇل ولەڭدە پاراللەلدىك ولشەم جوق. ادام مەن اللا... بۇل ەكەۋى ەشقاشان قاتار تۇرا المايدى. بار نارسە، ول – اللا. ال دانەكەر... ول – ماتەريا. ماتەرياليستەر ەشقاشان اللانى كورمەيدى. ولاردىڭ ۇعىمىنداعى اقيقات – دانەكەر.

ءبىز دە قايتالايىق. «مەن سەنى سۇيەم!» بۇنى – اكەنىڭ بالاعا دەگەن ماحابباتى دەپ قابىلدايىق. الايدا اكەگە قاراعاندا بالاعا دەگەن انا ماحابباتى الدەقايدا باسىم. انا بالاسى ءۇشىن وتقا دا، سۋعا دا تۇسۋگە، ءتىپتى جان بەرۋگە دە دايىن. كەز كەلگەن انا وسى الاۋ سەزىمدى ءوزىمنىڭ تابيعي بولمىسىم دەپ قابىلدايدى. وسى تۇسىنىكتى اقبەرەن جوققا شىعارادى. اناعا ءتان ماحاببات... شىنتۋايتىنا كەلگەندە ول ماحاببات اناعا ءتان ەمەس. ول – انالىق ەمەس، اللالىق كورىنىس. ءبىز جوعارىدا يمانعا بالاعان تانىم كىمدە بولسا سول ادام بالاسى ءۇشىن بايەك بولعان انادان اللانى كورگەندەي، وزگە دە كەز كەلگەن جاراتىلىستان جاراتۋشى يەنى سەزىنە الادى. سەبەبى، بار نارسە تەك – سول. ءيا، اللادان باسقا ءتاڭىر جوق.

ۇعىنىقتىلىق ءۇشىن ايتايىق. و دۇنيەدە ادامدار اراسىنداعى تۋىستىق سەزىم اجىرايدى. تۋىستىق سەزىم ادام جادى ءوشىپ قالعاندىقتان ەمەس، سول سەزىمدى بەرىپ تۇرعان اللا ەكەندىگى ايقىندالعاننان كەيىن بارىپ اجىرايدى. اقيقات ايقىندالعاننان كەيىن ءومىر بويى بايەك بولىپ جۇرگەن بالاڭنىڭ وزىڭە ەشقانداي دا جاقىندىعى جوق ەكەندىگىن بىلگەندە جانە ونىڭ سەنەن ساۋاپ الۋ ءۇشىن سوڭىڭا تۇسكەنىن كورگەندە قۇران كارىمدە ايتىلعانداي ودان الباستى كورگەندەي قاشاسىڭ.

اكە، انا، بالا بۇل – رۋحتىڭ ومىرگە كەلۋىنە نەگىزدەلگەن «جۇيە». بولماسا رۋحتا ۇلكەن-كىشى، اكە-بالا دەگەن ۇعىم جوق. وعان دالەل – ءبىزدىڭ رۋحىمىزدان الىنعان الميساق ۋادەسى. اللا بارشا رۋحقا ء(بىزدىڭ جانىمىزعا) «مەن سەندەردىڭ جاراتۋشى يەلەرىڭ ەمەسپىن بە؟» دەگەندە ولار ءبىراۋىزدان ء«يا» دەپ جاۋاپ بەرگەن. مىنە، ءدال سونداي تۋىستىق بايلانىس جوق «رۋحتار تەڭدىگى» اقيرەتتە قايتادان قالپىنا كەلەدى. ولاي بولماعان جاعدايدا كەز كەلگەن انا جانناتقا بارعانىمەن بالاسىنىڭ جاعدايىن ويلاپ پۇشايمان بولۋىن قويماعان بولار ەدى. ال ونداي كوڭىل اۋانى ءجانناتتىڭ تابيعاتىنا ءتان ەمەس.

دانەكەر – ءدىني تىلدە ء«ۋاسيلا» دەپ اتالادى. ءۋاسيلا – ءبىزدىڭ ءداستۇرلى دىنىمىزگە ءتان. ۋاھابيلەردىڭ باستى ۇستانىمى – ءۋاسيلانى مويىنداماۋ. الايدا، ءۋاسيلانى تانىماي ەشكىم دە اللانى تاني دا المايدى. ۋاھابيلەردىڭ ءۋاسيلانى قابىلداماۋى – ولار قاي نارسەدەن دە اللانى ەمەس، دانەكەردى كورەدى.

قۇران كارىمدە «اللا سەندەرگە جاقسىلىق جاساعانداي سەندەر دە وعان جاقسىلىق جاساڭدار» دەگەنگە ساياتىن ايات بار. سوندا ءبىز اللاعا قالاي جاقسىلىق جاساماقپىز؟ ءدىن عۇلامالارىنىڭ ايتۋىنشا اللا ءبىزدى بار ءتارىزدى كورسەتىپ، ءوزىن جاسىردى. ەگەر ءبىز ءوزىمىزدىڭ جوق ەكەنىمىزدى تانىتا الساق، سوندا اللانىڭ بار ەكەندىگى ايقىندالادى. بىزدەن كۇتىلىپ وتىرعان جاقسىلىق – سول. ەگەر ءبىز انا ماحابباتىنان اللانى كورە الساق، جاقسىلىق جاساۋ ءمانىن تۇسىنگەن بولار ەدىك. سوندا «انا – دانەكەر» جوق بولادى دا، تەك اللا عانا قالادى. جالپى اللانىڭ قاسىندا تەك جوقتىق قانا بولادى. ال «انانى» بار دەپ بىلەتىندەردىڭ شىن اتى – ماتەرياليستەر.

ءبىز كوپ ايتتىق. ال اقبەرەن بولسا ونى «مەن سەنى سۇيەم!»  دەسەم، مەن ايتتى دەپ ويلاما» دەپ ءبىر-اق اۋىز سوزبەن تۇيىندەيدى. بۇل ەندى اقبەرەن ەلگەزەككە عانا ءتان شەبەرلىك. دۇرىسى – تانىم. تانىم تۋرالى جوعارىدا ايتقانبىز. ءتامام.

قۇديار ءبىلال

Abai.kz