ساتيرانى اركىم ارقالاي تۇسىنەدى. ساتيرا– ءوزىڭ جازىپ وتىرعان قۇبىلىستى، نەمەسە كەيىپكەرىڭدى ءاجۋالاپ، كەكەسىنمەن تۇيرەپ، اششى ساركازممەن سابالاپ تاستاۋدىڭ كوركەمدىك ءتاسىلى ەكەنىن ەكىنىڭ ءبىرى بىلەدى.

   وكىنىشتىسى سول، ساتيريكتەرىمىز كوركەمدىك ءتاسىلدى ادەبيەتتىڭ اڭگىمە جانرىنداعى كوركەمدىك تاسىلمەن شاتاستىرىپ الادى. سويتەدى دە، ءوزىنىڭ ورەسى جەتكەن «كوركەمدىك تاسىلمەن» ساتيرالىق اڭگىمە جازىپ شىعادى. ال ەندى وقىڭىز. ءسىزدى تارتپايدى عوي! ءسال–پال ءاجۋا قوسقانىمەن، كۇلمەيسىز، نە ىزالانىپ كىجىنبەيسىز. مۇنىڭ باستى سەبەبى، اڭگىمە جانرىنداعى كوركەمدىك ءتاسىلدىڭ جەتەگىندە كەتتى. ەڭ ءباستىسى–تىلى ساتيراعا كەلمەيدى. جاڭا تۋىلعان نارەستەنىڭ ءبىر-ەكى جىلدان كەيىن بىلدىرلاپ شىعىپ كەلە جاتقان تۇسىنىكسىز ءتىلى سياقتى، بىردەڭەلەردى جازعان بولادى... ساتيريكتەرىمىزدىڭ كادىمگى قاراپايىم تىلمەن «كوركەمدەپ» جازعان (تاۋەلسىزدىگىمىزدەن كەيىنگى) ساتيرالارىن وقىرمانداردىڭ تۇشىنىپ، قىزىعىپ وقىپ جاتقاندارى شامالى. ءبىردى-ەكىلى تانىستارى  كوز جۇگىرتىپ، «كەرەمەت ەكەن» دەسە، سوعان ءماز. جارايدى، ءماز بولا تۇرىڭىزدار، بىراق تاۋەلسىزدىگىمىزگە دەيىن ءومىر سۇرگەن ءبىرتۋار ساتيريك، اسا تالانتتى سىقاقشى وسپانحان اۋباكىروۆتىڭ ساتيرالىق كوركەمدىك ءتاسىلى دەڭ­گەي­ىندە  ءبىر دە ءبىر بۇگىنگى «كلاسسيكتەر» جازا العان جوق. مۇنى نەگە ايتىپ وتىر­مىن؟  كوركەم ساتيرا دەگەندە، اڭگىمە جانرىنداعى كوركەمدىك ءتاسىلدى ۇمىتۋ كەرەك، ساتيرالىق كوركەمدىك ءتاسىلدى ۇعىنۋ كەرەك. كوركەم گروتەسك، كوركەم گيپەربولا، كوركەم قيال... مىنە، ساتيراداعى كوركەمدىك ءتاسىل!  جازعانىڭىز جۇپ–جۇمىر بولسىن! تاعى دا قايتالاپ ايتايىن، ء«تۇن... اسپاندا جۇلدىزدار جىمىڭدايدى..» سياقتى «كوركەم سويلەمدەردەن» باستالاتىن ساتيراعا قۇسقىم كەلەدى... عافۋ وتىنەمىن!  اششى ساركازممەن ءورىلىپ، (دورەكىلىكتەن ساقتانىڭىز!) وقىرماننىڭ جانىن جادىراتىپ، ءارى كۇلكى سىيلايتىن، نەمەسە «قاپ، اتتەگەن-اي!» دەگىزىپ، ىزاسىن كەلتىرەتىن ساتيرا بولسىن! ساتيرالىق اڭگىمە ء«ا» دەگەننەن وقىرمانىن تارتىپ اكەتۋى كەرەك. اياعىنا جەتكەنشە اسىعىپ، «وح، قالاي اياقتالار ەكەن؟» دەگەن ويدىڭ جەتەگىندە جىميىپ قانا وتىرۋى كەرەك. نەمەسە «جىن ۇرعانداي»، سەلكىلدەپ كۇلىپ وقىعانعا نە جەتسىن! ال، وزدەرىن «كلاسسيك» ساناپ جۇرگەندەردىڭ  «كوركەمدىك تاسىلمەن» جازىلعان ساتيرالىق اڭگىمەلەرىن وقىپ كورىڭىز... اراسىنا قوسقان  قيالدارىن الىپ تاستاساڭىز، كادىمگى ورتاڭقول اڭگىمە بولىپ شىعادى. وسىنداي ساتيرا بىزگە كەرەك پە؟ بۇل جەردە و. اۋباكىروۆتەن كەيىن ساتيرانى «نوقتالاپ» العان سىقاقشىلار مۇلدە جوق دەۋدەن اۋلاقپىن. بار بولعاندا قانداي! بىراق، وتە از. از حالىقپىز. تاعى ءبىر ويلاناتىن جاعداي بار. ساتيرانى اركىم الىنشە سۇيرەيدى. ءبىرى ءالجۋاز، ءبىرى ءبىلىمسىز، (تالانتىن مەڭزەپ وتىرمىن) ىلدەبايلاپ سۇيرەگىسى كەلەدى، تىراشتانادى، بولدىرسا دا، بەرەكەسى كەتكەنىن بىلدىرگىسى كەلمەيدى. «كوركەمدىك تاسىلمەن» جازىلعان ساتيراسى وقىلمايدى. و، ايتپاقشى، كوركەم ساتيرا دەپ قالدىق قوي، ساتيرا–الدەكىمدەر جازعانداي، «ساحنا ءۇشىن جازىلاتىن كوركەم ەمەس ساتيرا، گازەتتىك ساتيرا» دەپ ءوز الدىنا بولىنبەيدى. وسىلاي جىكتەپ، «عىلىمي جاڭالىق اشقان» «كلاسسيكتىڭ» جازباسىن وقىپ، مىرس ەتە قالعانىم بار. ساحنادا وينالاتىن قويىلىم دا ساتيرالىق كوركەمدىك تاسىلمەن ءورىلۋى كەرەك! (وكىنىشتىسى–ساحنادا «جابايى» ساتيرا ورىن الىپ كەلەدى.) باسىلىمداردا، ينتەرنەتتە جاريالاناتىن ساتيرالىق اڭگىمەلەردىڭ «وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى» دەگەن بولعان ەمەس، بولمايدى دا. بىراق، اركىم ءوزىنىڭ يەگى عانا جەتكەن بيىگىنەن سويلەيدى. قالاي دەسەك تە، بۇگىنگى ساتيرا ءوز قادامىن نىق باسىپ كەلەدى. گيپەربولا، گروتەسك، ساركازم قوسپاي-اق، ادەمى، قىشىتپا تىلىمەن كوركەم ساتيرا جازاتىندار دا وقيعانى قۇبىلتىپ بەرىپ، وقىرماندارىنا جول تاۋىپ جاتىر. جوعارىدا ايتقانىمىزداي، اڭگىمە جانرىنىڭ جەتەگىندە كەتكەندەر تىم بولماسا، وقيعانى دا ويناتا بىلمەيدى. جالپىلاما تاقىرىپتى قاۋزايدى دا، ونىسى ۇيىقتاتاتىن بايانداماعا ۇقساپ كەتەدى. نەمەسە، كەيىپكەرلەرىن ء«بىرتۇرلى» اتتارمەن اتاسا، ساتيرا جازعانداي بولادى. ساتيريكتەردىڭ ءبارى وسپانحانشا جازسىن دەگەن «زاڭ» جوق ارينە، بىراق ءوز ءستيلىن تاۋىپ، ۋاقىت كوشىنە ىلەسە بەرگەن عانا ۇتادى. ەڭ باستى قاعيدا: ساتيرا جازعىڭىز كەلەدى مە؟ وقىرمانىڭىز كوپ بولسىن! وزىنەن باسقا ەشكىمنىڭ دە وقىعىسى كەلمەيتىن ساتيرا—تۇبىركۇلەز ساتيرا... ال، «تۇبىركۇلەز» ساتيرانى --ۋاقىت پاتشا ءولتىرىپ تاستايدى...

 Abai.kz