مەن 1986 جىلى قازىرگى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىن تاريح ماماندىعى بويىنشا بىتىرگەننەن كەيىن قىزىلوردا وبلىسىنا جۇمىسقا سۇرالىپ، وزىمە-ءوزىم 3-4 جىلدان كەيىن الماتىعا ورالامىن دەپ ۋادە ەتكەن ەدىم. سول ۋادەم 28 جىلدان كەيىن عانا ورىندالىپ، وتكەن جازدا الماتىعا كوشىپ كەلدىم. بىراق مەنىڭ ايتپاعىم بۇل تۋرالى ەمەس.

الماتىعا كەلىپ جاڭا جۇمىسقا ورنالاسقان كەزدە قىزىقتى جاعدايعا تاپ بولدىم. تۇسىنىكتى بولۋ ءۇشىن ءبارىن ءجاي-جاپسارىمەن ايتايىن. 1995 جىلى قىزىلوردا وبلىسىنىڭ جاڭاقورعان اۋدانىندا ورتا مەكتەپتە جۇمىس ىستەپ جۇرگەنىمدە اۋداندىق وقۋ ءبولىمى ءبىزدىڭ مەكتەپتە تاريحشىلاردىڭ وبلىستىق سەمينارى وتەتىندىگىن حابارلادى. وبلىستىق سەمينار بولعان سوڭ ءبارى دە تاپ-تۇيناقتاي بولۋى كەرەك قوي. وسىعان وراي اۋداندىق وقۋ ءبولىمىنىڭ باسشىلىعى ءۇيىپ-توگىپ تاپسىرمالار بەردى. تاريح كابينەتىن ۇيالمايتىنداي ەتىپ  جابدىقتاۋدى،  ۇلگىلى ساباقتار وتكىزۋدى جانە باسقا ءىس-شارالار ۇيىمداستىرۋ كەرەكتىگىن ايتتى.

سول كۇننەن باستاپ-اق دايىندىققا كىرىستىك. مەن ەڭ الدىمەن تاريح كابينەتىن جاڭاشا جابدىقتاۋدى قولعا الدىم. ەڭ الدىمەن كابينەتتىڭ تورىنە (سىنىپ تاقتاسىنىڭ جوعارى جاعىنا) تاريح تۋرالى ءسوز جازىپ قويۋ كەرەك دەپ شەشتىم. بىراق ونداي ءسوز تابا المادىم. ۋاقىت ءوتىپ بارادى، كۇتۋگە ۋاقىت جوق. سودان كەلىپ، تاريح تۋرالى ءسوزدى ءوزىم قۇراستىردىم دا ونى ءال-فارابيگە «ايتقىزىپ»، ياعني، «تاريحتى بىلمەي – وتكەندى، قازىرگى جاعدايدى ءبىلۋ، كەلەشەكتى بولجاۋ قيىن. ءابۋناسىر ءال-فارابي» دەپ جازىپ قويدىم.

سەمينار وتەتىن كۇن دە كەلىپ جەتتى. سەمينارعا قاتىسۋشىلار كابينەتتى ارالاپ كوردى. وزدەرىنە ۇناعان تۇستارىن، ونىڭ ىشىندە ءال-فارابي «ايتقان» ءسوزدى دە جازىپ الىپ جاتتى. ءبىز وتكىزگەن سەمينارعا العىستارىن ايتتى، وقۋ ءبولىمى تاراپىنان دا ماراپاتقا يە بولدىق، بىلىكتىلىك ساناتىمىز دا جوعارىلاندى.

قىزىقتىڭ كوكەسىن بىرنەشە جىلدان كەيىن كوردىم. ەكى مىڭىنشى جىلداردىڭ باسىندا قىزىلوردا قالاسىنا جۇمىسقا اۋىستىم. وسىندا جۇمىستا ءجۇرىپ قالاداعى مەكتەپتەردىڭ بىرىنەن ءال-ءفارابيدىڭ مەن «ايتقىزعان» ءسوزىن كوردىم. بيىلعى وقۋ جىلىندا وسى ءسوزدى الماتىداعى ءوزىم جۇمىسقا ورنالاسقان كوللەدجدىڭ تاريح كابينەتىنەن  دە كوردىم. سول كەزدە عانا ءبىر نارسەنى بۇلدىرگەنىمدى سەزدىم.

مىنە، مەنىڭ سوناۋ جىلدارداعى اڭعىرتتىعىمنان، مۇمكىن، ورەسكەل قاتەلىگىمنەن قۇراستىرعان تاريح تۋرالى ءسوزىم ءال-فارابيگە تەلىنىپ كەلەدى. ءتىپتى بۇل ءسوز بۇكىل قازاقستانعا تارالىپ كەتكەندەي. ەندى مەنىڭ نە ىستەۋىم كەرەك؟ اقىل قوسىڭىزدار. الدىمەن ۇلى بابامىز ءال-فارابيدەن كەشىرىم سۇرايمىن. ەكىنشىدەن، تاريح تۋرالى ايتىلعان بۇل ءسوزدى وقىرمانداردان، تاريحشىلاردان جانە باسقالاردان پايدالانباۋلارىن سۇرايمىن. قولىمنان كەشىرىم سۇراۋدان باسقا نە كەلەدى؟ بولار ءىس بولىپ كەتتى. وقىرماندار مەن تاريحشىلار دا مەنى كەشىرەر دەپ ويلايمىن.

بەكمىرزا سىرىمبەتۇلى،

الماتى قالاسى.

اباي.kz