قايرات كەلىمبەتوۆ: ورتاق ۆاليۋتا...وعان ءالى ەرتە
رەسەي تەلەارنالارىنىڭ بىرىنە سۇحبات بەرگەن ۇلتتىق بانك توراعاسى قايرات كەلىمبەتوۆ قازاقستان، رەسەي، بەلارۋس ەلدەرىنىڭ ورتاسىندا بولۋى ىقتيمال ورتاق ۆاليۋتاعا قول جەتكىزۋ ءالى ەرتە ەكەندىگىن ءبىلدىردى. ال، رەسەيلىك ماماندار بولسا، ورتاق ۆاليۋتا تاياۋ جىلدارى، مىسالى 2025 جىلدارعا قاراي دۇنيەگە كەلەتىندىگىن ايتىپ ءجۇر. «بۇل مۇمكىن ەمەس، - دەيدى قايرات نەماتۇلى، - سەبەبى ورتاق ۆاليۋتا دەگەن ويىنشىق ەمەس. ماسەلەنكي، ەۋروپا ەلدەرى وزدەرىنىڭ ءتول ۆاليۋتاسى «ەۋروعا» دەيىن 50 جىلدى سارپ ەتتى. سوندىقتان ءبىز دە اسىقپايمىز».
سۇحبات بارىسىنداعى باس بانكيرىمىزدىڭ سوزىنە قاراعاندا، قازاقستاننىڭ التىن قورى 100 ميلليارد دوللاردان اسىپ كەتكەن كورىنەدى. «التىن قور كەز كەلگەن قاۋىپتىڭ الدىن الۋ ءۇشىن جاسالعان بەرىك قامال» دەگەن ءسوزدىڭ ەمەۋرىنىن اڭعارتا كەلىپ كەلىمبەتوۆ: «باتىس پەن رەسەي اراسىنداعى تەكە-تىرەس ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىنا قانداي دا ءبىر اسەر ەتىپ جاتقان جوق» ، - دەدى.
ورتاق ۆاليۋتا تۋرالى قر ۇلتتىق بانك توراعاسى الىس بولاشاققا بولجام جاساعانىمەن ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق اياسىندا وسى ماسەلەنى ءجيى قاۋزاپ جۇرگەن رەسەي جاعى ونىڭ (ازىرگە اتى بەلگىسىز ورتاق ۆاليۋتانىڭ) اينالىمعا تەزدەپ ەنۋىن قالايتىنىن بىلەمىز. تەڭ دارەجەدەگى ارىپتەستىكتەن گورى تىزىگىندى تارتا ۇستاپ، باياعى «ۇلكەندىگىن» كورسەتۋدەن تانبايتىن كرەمل بيلىگى ەۋروپا ەلۋ جىل جۇرگەن جولدى ەكى-اق جىلدا ەڭسەرۋى مۇمكىن دەيتىن كۇدىك باسىم بىزدە.
رەسەيمەن اراداعى ينتەگارتسيالاردىڭ بارىندە يدەيا ۇسىنىپ جۇرەتىن اقوردانىڭ كەيبىر اسىعىس ارەكەتتەرىنە قازىر كەلىمبەتوۆ سياقتى ازاماتتار ساقسىنىپ قاراي باستاعانعا ۇقسايدى. ورتاق ۆاليۋتا تۋرالى قايرات نەماتۇلىنىڭ بولجامى سوعان سايادى.
ورتاق ۆاليۋتا دەمەكشى، بۇرىنعى رۋبل ايماعىندا قالىپ قويعان 1990 جىلدارى قازاقستاننىڭ قانداي زيان شەككەنىن پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ ءوزى دە ەسكە الىپ جازعان بولاتىن. قازاق راديوسىنىڭ ەفيرىنەن بەرىلگەن نازارباەۆتىڭ ەستەلىگىندە رف-ءنىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتى بوريس ەلتسيننىڭ قالاي الداپ كەتكەندىگى جاريا ەتىلگەن-ءدى.
Abai.kz