رەسپۋبليكامىزدىڭ ۇلكەن ەنەرگەتيكالىق الەۋەتiنە قاراماستان ەلiمiزدiڭ وڭتۇستiك وڭiرلەرiندە ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ تاپشىلىعى بايقالادى. نەگiزگi تۇتىناتىن ارزان ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ باسىم بولiگi باسقا ايماقتاردان تاسىمالدانادى. ويتكەنi, وزiمiزدە وندiرiلەتiن ەلەكتر ەنەرگياسى ءوز قاجەتiمiزدi وتەمەيدi. ونىڭ ۇستiنە، «3-ەنەرگوورتالىق» اق-ى مەن «جامبىل گرەس» اق-ىندا وندiرiلەتiن ەلەكتر قۋاتىنىڭ قۇنى وزبەكستاننان يمپورتتالاتىن تابيعي گاز بەن مازۋت باعاسىنىڭ قىمباتتىعىنا بايلانىستى جوعارى بولىپ وتىر. وسىنىڭ سالدارىنان ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ 50%-عا جۋىعىن ەلiمiزدەگi ءۇش iرi ەلەكتر ستانساسى ءوندiرiپ، ولارعا سالماق تۇسۋدە. بۇل ءوز كەزەگiندە قۋاتتاردى تاڭداۋدا تۇتىنۋشىنىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىنىڭ شەكتەلۋiنە الىپ كەلۋدە. سول سەبەپتi ەلەكتر ەنەرگياسى كوتەرمە ساۋدا نارىعىندا قولايلى باسەكەلەستiكتi قاجەتتi دەڭگەيiنە كوتەرۋگە قول جەتكiزە المادىق.

قازiرگi تاڭدا قولدانىستاعى نارىق مودەلiن پiسiپ-جەتiلدiرەتiن كەز كەلدi. وندا ەلiمiزدە 2030 جىلعا دەيiن ءوندiرۋ/تۇتىنۋ بولجامدى تەڭگەرiمدەرi جانە سالا الدىنداعى مiندەتتەرi مەن باسىمدىقتارى ەسكەرiلەدi. بۇل ءۇشiن بارلىق نارىق سۋبەكتiلەرiنiڭ جۇمىسىنا اشىق جانە باسەكەلەستiك جاعداي جاسالۋى قاجەت.

كەلەسi قادام – بۇل وڭiرلiك ەلەكترجەلiلiك كومپانيالاردى (وەك) iرiلەندiرۋ. وڭتۇستiك قازاقستان وبلىسىندا ەلەكتر ەنەرگياسىن ءبولۋ جانە تاراتۋ قىزمەتiمەن تاريفi 0,94 تەڭگە/كۆت-ساع.، – 5,23 تەڭگە/كۆت-ساع.، ۇزىندىعى 8 شاقىرىمنان – 22942 شاقىرىم بولاتىن 6 تابيعي مونوپوليا سۋبەكتiلەرi اينالىسادى. ولاردىڭ بiرiگۋi ەنەرگيامەن جابدىقتاۋ سەنiمدiلiگiن ارتتىرۋعا، ايماقتاردا ەلەكتر ەنەرگياسىن بەرۋ مەن ءبولۋ قىزمەتiنiڭ شىعىنىن ازايتۋعا جانە تۇتىنۋشىلار ءۇشiن ەلەكتر ەنەرگياسى قۇنىن تومەندەتۋگە مۇمكiندiك بەرەدi.

تاعى بiر ماڭىزدى جاڭالىقتاردىڭ بiرi – ەلەكتر ەنەرگەتيكاسى سالاسىنا ينۆەستيتسيا تارتۋدى ىنتالاندىراتىن جاڭا تاريفتiك ساياساتتى ەنگiزۋ جوسپارلانىپ وتىر. ول بويىنشا تاريف ەكi كومپونەنتكە بولiنەدi. بiرiنشiسi – كۇردەلi شىعىنداردى قارجىلاندىرۋ ءۇشiن بەلگiلەنگەن تiركەلگەن بولiگi. ەكiنشiسi – ەلەكتر ەنەرگياسىن ءوندiرۋ بارىسىنداعى اينىمالى شىعىنداردى جابۋعا ارنالعان پايدالانىلعان ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ تولەمدەرi. ساراپشىلار تاريفتەر «شىعىندار» ءادiسi بويىنشا بەكiتiلسە، تاريفتەردiڭ جاڭا قۇرىلىمى قالىپتاسقان جاعدايدى وزگەرتەتiنiن ايتىپ وتىر.

مونوپولياعا قارسى ورگان قىزمەتiنiڭ جۇمىس iستەۋ كونتسەپتسياسىن وزگەرتۋ جانە ەىدۇ ستاندارتتارىنا سايكەستەندiرۋ ءۇشiن بiرقاتار وزگەرiستەر ەنگiزۋ جوسپارلانعان.

ەىدۇ ۇسىنىمدارىنا سايكەس، مونوپولياعا قارسى ورگان تومەندەگi ينستيتۋتسيونالدىق ستاندارتتارعا ساي بولۋى تيiس:

1) مونوپولياعا قارسى ورگان باسقا مەملەكەتتiك ورگانداردان تاۋەلسiز بولۋى كەرەك، ياعني ول باسقا مەملەكەتتiك ورگاننىڭ بولiمشەسi بولماۋى تيiس;

2) مونوپولياعا قارسى ورگاننىڭ باسشىلىعى بەلگiلەنگەن مەرزiمگە (5 جىل) تاعايىندالۋى قاجەت جانە وسى مەرزiم اياقتالعانعا دەيiن، قىلمىسقا جول بەرiپ قويماسا، ونى اتقاراتىن لاۋازىمىنان ءجونسiز بوساتۋدان قورعالۋى تيiس;

3) مونوپولياعا قارسى ورگان تەك باسەكەلەستiكتi قورعاۋ جانە ەكونوميكالىق تيiمدiلiككە قول جەتكiزۋدi عانا ماقسات ەتۋi تيiس. ياعني ول تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىن قورعاۋدان، باعالاردىڭ ءوسۋiن تەجەۋ جانە وزگە دە تاريفتiك رەتتەۋلەردەن بوساتىلۋى كەرەك.

ەىدۇ-نىڭ ۇسىنىمدارىنا سايكەس، مونوپولياعا قارسى ورگان ەركiن باسەكەلەستiكتi دامىتۋمەن اينالىساتىن دەربەس ورتالىق – اتقارۋشى ورگان بولۋى تيiس.

ب.Iزباساروۆ، قر ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلiگiنiڭ تابيعي مونوپوليالاردى رەتتەۋ جانە باسەكەلەستiكتi قورعاۋ كوميتەتiنiڭ وقو بويىنشا دەپارتامەنتiنiڭ ءبولiم باسشىسى.

Abai.kz