ەكى اۋىز ءسوز...

                                   ءى.  شىركىن، ەگەر...

جاقىندا فەيسبۋكتان سارسەنعالي ءىنىمنىڭ شاڭىراق قۇرعانىن وقىپ ەكى ۇداي سەزىمگە بولەندىم.

اۋەلى، ارينە،  قۋاندىم!.. قۋانعانىم – قىرىق بەستەن اسقاندا ءىنىم اقىرى جار ءسۇيىپ، وتاۋ تىگىپتى. قۇتتى بولسىن!.. «باس ەكەۋ بولماي، مال ەكەۋ بولمايدى»... اللا جار بولسىن!..

سوسىن ەرىكسىز ويعا قالدىم... ويلانعانىم – كەشە قانداي ەك، بۇگىن قاندايمىز؟ كەشە كىم ەدىك، بۇگىن كىمبىز؟!

قازىرگى كۇنى ەلىمىزدە بەتكە ۇستار بەس-التى كۇيشى بولسا، سونىڭ ءبىرى – سارسەنعالي جۇزباەۆ. ء«اۋ» دەگەننىڭ ءبارى ءانشى ەمەس. قۇدايعا شۇكىر، قازاقتا دومبىرى ۇستاعان جىگىتتەر از ەمەس، بىراق ءبارى ء«شامشى ەمەس»...

سارسەنعاليدىڭ باسقالاردان تاعى ءبىر ارتىقشىلىعى – دومبىرا مەن قوبىزدا بىردەي وينايتىندىعى.

ەسىمە وتكەندەگى ءبىر كەزدەسۋىمىز ءتۇستى. «تۇراعا، كۇي شىعاردىم... تىڭداپ اتىن ءوزىڭىز قويىڭىز!» - دەپ ارنايى كەلگەن. كوپ وتىردىق. كوسىلە كۇي تارتىپ، شەشىلە سىر شەرتتى. تالاي اڭگىمەنىڭ باسىن قايىردىق. كەتەر كەزدە «تۇراعا، كۇيدەن قادىر، كىسىدەن قايىر كەتكەن زامان عوي. ايتارىمدى ايتىپ، تارتارىمدى تارتا الماي ءجۇرمىن. ەرتەڭ كوزىمىز كەتكەن سوڭ سارسەنعاليدىڭ ساۋساعىن كىم باعالايدى؟!» دەپ ەدى.

ايتپاقشى، كۇيدىڭ اتىن «قايران دۇنيە» قويدىق!.. وعان دا ءبىرتالاي ۋاقىت بوپتى.

«قازاق راديوسى» الماتىدان استاناعا قونىس اۋدارىپ، سارسەنعاليدىڭ دا استانالىق بولعانىنا ءۇش جىلدىڭ ءجۇزى بولىپتى. ءبارىمىز قاتار كەلدىك. قۇداي جازدى – ءبىز كوندىك. كونبەگەندە قايتەسىڭ؟!

قازىر كۇيشى ءىنىم «شالقار» ۇلتتىق ارناسىندا – جۇرگىزۋشى-رەداكتور. «ناريدىرگەن»، «كۇي – شەجىرە» اتتى اۆتورلىق حابارلارى ونەر سۇيەر قاۋىمعا جاقسى تانىس.

قىرىق بەسكە كەلگەنشە قىز تاپپاي جۇرگەن ەشتەڭەسى جوق، جاعدايى بولمادى. قىرىق بەس جىل ءومىرىنىڭ جارتىسىنان كوبى كىسى ەسىگەندە ءوتىپتى. پاتەر جالداۋمەن. قازىر دە سولاي. شىقپا، جانىم، شىقپا دەپ، ايلىقتان ايلىققا زورعا جەتەدى. جاسىراتىن نەسى بار، ءبارىمىز سولاي!..

ءسويتىپ ءجۇرىپ ۋاقىت وتكىزىپ الدى. قانشا دەگەنمەن ەل الدىندا جۇرگەن ادام. نامىس كوردى مە، كىم ءبىلسىن؟ بەلگىلى جاعداي عوي... كىسى جاس كەلگەن سايىن جاسقانشاق بولا بەرەدى. كەيىن تارتار كەدەرگى دە كوبەيەدى. تۇسىنىكتى ءجايت. دەسە دە، ەشتەن كەش جاقسى... قايىرلى بولسىن!..

ۇكىمەتتەن قايران جوق. مەملەكەتتىك تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسىنا ىلىنە الماسى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. بىرىنشىدەن، «قازاقستان» تەلە-راديو كورپوراتسياسى – اكتسيونەرلىك قوعام. ەكىنشىدەن، جاڭا قۇرىلعان جاس وتباسى بولعانمەن – جاسى كەلمەيدى. باياعى سول – بىتپەيتىن سىلتاۋ. قول جەتىمدى باسپاناعا ءبىز سياقتى بەيشارا قازاقتىڭ قولى ولسە دە جەتپەيدى. ساي سايعا، باي بايعا قۇيعان زامان.

ءبىر قىزىعى، استاناعا كەلگەن ءۇش جىلدا ءۇش پاتەر اۋىستىردىم. ۇشەۋى دە مەملەكەتتىك باعدارلاما بويىنشا بەرىلگەن ۇيلەر. ەگەر، شىنىمەن، ءۇيسىز-كۇيسىز جۇرگەن مۇقتاج ادامدار بولسا، وزدەرى نەگە تۇرمايدى؟ تاڭ قالامىن. سۇراستىرىپ كورسەم، كوبى سونداي. بۇل ءبىر ۇلكەن بيزنەسكە اينالعان سەكىلدى. نارىق ساياساتى. ءۇيى – ءۇي، اقشاسى اقشا جاساپ جاتىر. ءبىر قازاقتى ءبىر قازاق تالاعان زامان.

«قايىرى جوق بايلىقتان، ەل قونباعان ءشول ارتىق»... كەيدە ويلايمىن، بايلىق ادامعا نە ءۇشىن كەرەك؟ ارينە، ۇلكەن مۇمكىندىكتەرگە قول جەتكىزۋ ءۇشىن. ال ول – قانداي مۇمكىندىكتەر؟ ويعا العان ءىسىڭدى، العا قويعان ماقساتىڭدى ورىنداۋ. جاقىنىڭا، دوسىڭا، جۇرتىڭا جاقسىلىق جاساۋ. ارتىڭدا قالار ءىس ءبىتىرۋ.

ال ءبىزدىڭ بۇگىنگى بايلار قانداي؟ «جارلى بايعا، باي قۇدايعا جەتسەم دەگەن» اتانجارىس. داڭعازا داراقىلىق. بىرىنەن ءبىرى اسادى. نە ەلگە، نە جەرگە قايىرى جوق!..

قايىرسىز بايلىق، كىسىلىكسىز بيلىك قۇمعا سىڭگەن سۋ سياقتى... كوزدەن كەتكەن سوڭ، كوڭىلدەن دە ءوشىپ، ءىز-ءتۇزسىز جوعالادى. مۇرات سول بولسا، الدىڭنان جارىلقاسىن!..

ءبىر عانا ىسىمەن ماڭگىلىك قالعاندار بار. الىسقا بارماي-اق ءابدىلدانىڭ مۇقاعاليعا، نۇرعيسانىڭ شامشىگە جاساعان قامقورلىعىن الىڭىز!.. ەشقاشان ۇمىتىلمايدى. قازاق باردا!..     

قاي بايدىڭ، قاي اكىمنىڭ ەستە قالارىن ۋاقىت كورسەتەر. بارىنە – بولاشاق تورەشى. بىراق ءبىر داۋسىز شىندىق – قازاق باردا، قازاقتىڭ كۇيى باردا – سارسەنعالي بار. قازاق قالعان جەردە – سارسەنعالي دا قالادى!.. سول كەزدە ەرتەڭگى ۇرپاق «بۇل قالاي؟ ەلى قايدا، جۇرتى قايدا؟!» دەمەي مە؟ سوندا نە دەيسىز؟..

جاقسىنىڭ اتى جاقسى ءىس، ۇلگىلى سوزىمەن، ونەگەلى ونەرى مەن ءىرى تىرلىگىمەن قالادى. باسقانىڭ ءبارى – الدامشى، وتكىنشى نارسە.

زۇلقارنايىنعا «كۇننىڭ كوزىن كولەگەيلەمەي، بىلاي تۇر!» - دەمەسە، ديوگەندى بۇگىن كىم بىلەر ەدى؟!

شىركىن، ەگەر مەنىڭ قولىمدا سونداي مۇمكىندىك بولسا، تويعا تارتۋ رەتىندە سارسەنعالي ىنىمە ءۇي سىيلار ەم!.. اتتەڭ، قول قىسقا!..

دەگەنمەن، «توبەسىز جەر، ەگەسىز ەل بولمايدى»... سارسەنعالي ءىنىمنىڭ دە ەلى، جەرى بار. كىم بىلەدى، ءبىرى بولماسا – ءبىرى ەستىر، ءبىرى بولماسا – ەكىنشىسى ويلانار!.. ءبىزدىڭ ەلىمىز، ءبىزدىڭ جەرىمىز! قاسيەتتى سوزاق جۇرتى!..

                                              ءىى.  ەگەر مەندە...    

«دەيدى-دەيدى» اڭگىمە كوپ. ءبىرى انانى، ءبىرى مىنانى ايتادى. تەڭگەمىزدەن قۇن كەتتى، ەلىمىزدەن سىن كەتتى دەيدى. ءبىرى اتىن وزگەرتەيىك دەسە، ەكىنشىسى زاتىن وزگەرتەيىك دەيدى. تاعى بىرەۋلەر ءتىپتى «جۇيە وزگەرمەي ەشتەڭە وزگەرمەيدى!» دەيدى. دۇرىس...

قانشا ۇكىمەت، قانشا پارلامەنت اۋىستى. ەكى پرەمەرىمىز ءىستى بولىپ، قانشا مينيسترلەرىمىز بەن اكىمدەرىمىز ۇرى بوپ شىقتى؟ قاندى بالاق قاراقشى اتانعاندارى دا از ەمەس. تاعى نە قالدى؟!

ەكى اۋىز ءسوز... تەك جۇيە ەشقاشان وزگەرمەيدى. ءيا، يەسى وزگەرمەي!..

 قانشا ءمىنسىز جوسپار جاساساڭ دا، نەبىر عاجايىپ باعدارلاما دايىنداساڭ دا – ەشتەڭە شىقپايدى.

ءيا، نيەت وزگەرمەي!..

 اباي اتام ايتپاقشى، «ەگەر مەنىڭ قولىمدا... زاڭ كۇشى بولسا»، الدىمەن سونى وزگەرتەر ەم!.. بىراق ونداي زاڭ قايدا؟!

تۇرماعانبەت كەنجەباەۆ – اقىن،

قازاقستان جازۋشىلار جانە جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى.

Abai.kz