باستالدى!.. قازاق مۇندايدى «جەر استىنان جىك شىقتى» دەيدى. جىك ەمەي نە؟ باستاعان باسقا ەمەس، ەلىمىزدىڭ باس گازەتى – «ەگەمەن قازاقستاننىڭ» ءوزى.

نە بوپ قالدى دەرسىز؟ ەندەشە، تىڭداڭىز!..

سىزدەن جاسىرىپ قايتەم، ءوز باسىم «ەگەمەننىڭ» تۇراقتى وقىرمانىمىن دەپ ماقتانا المايمىن. سوندىقتان بۇل «بايگەنىڭ» قاشان باستالعانىن ناقتى ايتا المايمىن. مەنىڭ كوزىمە بۇگىن ءىلىندى...

 كورشى كابينەتتە وتىراتىن قىزمەتتەس اعام (ايتۋلى اكادەميكتەردىڭ ءبىرى. اتى-ءجونىن ايتپاي-اق قويايىن!..): «تۇرەكە، بۇل ءوزى نە بوپ كەتتى؟ ەلباسىمىز باستاپ، قالعانىمىز قوستاپ «قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىن» تويلايمىز دەپ جۇرگەندە مىنالار نە دەيدى؟! سەن وسىعان جاقىنسىڭ عوي، وقىپ كورشى!» - دەپ قولىنداعى گازەتىن ۇستاتتى.

«ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ 6 تامىز، 2015 جىلعى 148-ءنومىرى. بەسىنشى بەت. «قازاق حاندىعىنا 550 جىل» دەگەن ايدارمەن بەتتى تۇگەل دەرلىك الىپ، ء«از جانىبەك حان: اڭىز بەن اقيقات» اتتى ماقالا باسىلىپتى. اۆتورى – تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى جاڭابەك جاقسىعاليەۆ.

ءسوز باسىندا ەگەمەندىكتەر «ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ وتكەن جىلدىڭ تامىلجىعان تامىز ايىنىڭ سوڭىندا قازاق ءۇشىن قاسيەتتى دە قۇتتى مەكەن ۇلىتاۋدا ۇلت تاريحى حاقىندا تەرەڭنەن تولعانىپ، كوپشىلىكتىڭ كوكەيىندە جۇرگەن كۇپتى ويلاردى ءدوپ باساتىن ساليحالى سۇحباتىندا 2015 جىلى قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىن اتاپ وتەتىنىمىزدى اتاپ ايتقان ەدى. ءسويتىپ، وتاندىق تاريحشى-عالىمداردىڭ الدىنا جاڭا مىندەتتەر جۇكتەدى...

...تاريح ادىلدىكتى ىزدەيدى، بۇرمالاۋعا جول بەرىلسە – ول تاريح بولۋدان قالادى. وسى رەتتە ەلىمىزدىڭ باس گازەتى «ەگەمەندە» كوتەرىلگەن ماسەلەنى جاڭاشا كوزقاراسپەن سارالاۋعا تالپىنىس جاساعان شاعىن زەرتتەۋىمىزدى جۇرتقا ۇسىنىپ وتىرمىز» - دەپ كىرىسپە بەرىپتى.

جاسىراتىنى جوق، ماقالا جالپى – قىزىقتى دەرەكتەرى مەن وزىندىك ىزدەنىستەرى بار جاپ-جاقسى ماقالا. بىراق جاڭالىق ەمەس. بىرقاتار تاريحشىلار مەن زەرتتەۋشىلەردىڭ ءتىزىمىن كەلتىرىپ، بۇنى اۆتوردىڭ ءوزى دە مويىندايدى. كولدەي ماقالادان كوڭىلگە تۇيگەنىمىز – ءبىزدىڭ «...وسىعان دەيىن ءاز جانىبەك دەپ جۇرگەن حانىمىز قازاق حاندىعىنىڭ نەگىزىن قالاعان باراقۇلى جانىبەك ەمەس، التىن وردا حانى وزبەكۇلى جانىبەك ەكەن... بۇدان قازاق حاندىعىنىڭ نەگىزىن سالعان ايگىلى جانىبەك حاننىڭ مارتەبەسى مەن بەدەلىنىڭ ەش تومەندەمەسى حاق» (اۆتوردىڭ ءوز ءسوزى). دۇرىس! كەلىستىك...

جارايدى، قازاق حاندىعىنىڭ نەگىزىن قالاعان ءاز جانىبەك ەمەس، ء«جاي جانىبەك-اق» بولا قويسىن!..

اۆتورعا ايتار ەشقانداي داۋىم جوق!.. سوندا دەيمىن-اۋ، بۇكىل ەل بوپ مەملەكەتتىك دەڭگەيدە اتاپ وتكەلى وتىرعان ايتۋلى شارا اۋپىرىممەن جاڭا باستالعان كەزدە جەردەن جەتى قويان تاپقانداي بوپ، جۇرتتى الا تايداي ءبۇلدىرىپ ءبىر بەت ماقالا بەرگەندەگى ەگەمەندىكتەردىڭ ماقساتى نە؟ تۇسىنبەيمىن...

ونسىز دا «جەڭىستىڭ 70 جىلدىعى» مەن «اسسامبلەيانىڭ 20 جىلدىق» تويىنان تۇگىمىز قالماي اقجىلىگىمىز شىعىپ، «ا، قۇدايلاپ!» زورعا جەتكەندە بۇلارى قالاي؟!

 ايتپاقشى، قوس تويدى قاتار اتقارىپ قىرىلىپ قالا جازداعاندا سىر الدىرماعان سابازدار كەزەك «قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا» كەلگەندە تۇرالاي باستادى. ءبىرى الاقان جايىپ، ەل-جۇرتتان جىلۋ سۇراۋدى باستاسا، ەكىنشىسى 20 سەريالىق ءفيلمنىڭ قىسقارتا-قىسقارتا قاڭقاسىن قالدىردى. قىسقاسى، نە كەرەك، جەتىم قىزدىڭ تويىنداي عىپ، باستالماي جاتىپ-اق جۇلىم-جۇلىمىن شىعاردى.

ەندىگىمىز – مىناۋ!.. جەتپەگەنى وسى ەدى. جارىسقا ەندى «ەگەمەن» ارالاستى... بۇل نە؟ «سابوتاج» با؟! الدە قازاق توي تويلاۋدىڭ ورنىنا قىرىق پىشاق بوپ ءبىر-بىرىمەن قىرقىسىپ جاتسىن دەپ ادەيى ىستەلگەن ارەكەت پە؟ مۇرات نە؟..

ەلدىگىمىز قايدا؟ ەلدىڭ ەگەسى قايدا؟! ء«اي، اعايىندار، مەملەكەتتىك دەڭگەيدە وتكىزىلىپ جاتقان ءىس-شارا، بۇرا تارتپاي ءبىر اۋىزدى بولايىق!» - دەپ اقىل ايتار ءبىر ادام تابىلماي ما؟! بۇل قانداي باسسىزدىق؟ بۇل قانداي پىكىرتالاس؟! الدە بيىلدان كەيىن ءومىر جوق پا؟..

قازاق – كونبىس، كەڭپەيىل، دارحان حالىق. بىراق بار نارسەنىڭ شەگى بولادى. سەنىم دە سارقىلىپ، ءتوزىم دە تۇگەسىلەدى!.. سوندىقتان، باتىرلار، شەكتەن شىقپايىق!..

P/S.   ...قۇلدان دا ءبىر ءسوز!..

قۇرمەتتى ارىپتەستەر! قولىنا قالام ۇستاعان بارشا قازاق زيالىلارى!.. ءسىز بەن ءبىزدىڭ ءسوزىمىزدى تىڭداپ جاتقان ءتىرى پەندە جوق. ەندەشە، ءبارىن سولارعا-اق بەرەيىك!..

وزدەرى تويلاسىن. ءبىزسىز!.. ەسەسىنە، ەرتەڭ ارىمىز تازا بولادى.

«ەگەمەن» دۇرىس ايتادى... «تاريح ادىلدىكتى ىزدەيدى، بۇرمالاۋعا جول بەرىلسە، وندا ول تاريح بولۋدان قالادى».

وزدەرى وتكىزسىن. ءبىزسىز!..

ال ءبىز ءسوزىمىزدى سوسىن ايتامىز!..

تۇرماعانبەت كەنجەباەۆ

 اقىن، قازاقستان جازۋشىلار جانە

جۋرناليستەر  وداعىنىڭ مۇشەسى.

8 تامىز، 2015 جىل.  استانا.  

Abai.kz