قر پرەزيدەنتى پارمەن بەرىپ، ءماجىلىس مەرزىمىنەن بۇرىن تارايتىنى بەلگىلى بولدى. ءتىپتى، ءماجىلىس سايلاۋىنىڭ قاشان، قاي كۇنى وتەتىنى دە بەلگىلەنىپ، دوداعا «دوپۋسك» العان 7 پارتيا ءوز ۇمىتكەرلەرىن انىقتاي باستادى. قازاقستاندىق ساياسي ساراپشىلار بۇل جولعى سايلاۋدان كوپ وزگەرىستەر كۇتەتىنىن ايتقان بولاتىن. شيرەك عاسىردان بەرى اتتان تۇسپەي كەلە جاتقان، پارلامەنتتەگى اقساقالدار ەليتاسىن، جاس بۋىننىڭ الماستىراتىنى تۋرالى دا از ايتىلعان جوق. كەزەكتەن تىس پارلامەنت سايلاۋى – گەرونتاكراتيالىق جۇيەنىڭ ءترانزيتى مە، الدە ساياسي قاجەتتىلىك پە؟

ءجا، جۇرگەنىنەن تۇرعانى كوپ پارمەنسىز پارلامەنتتى تارقاتۋ قازاقستانداعى ميني-پارتيالارعا كادرلىق جانە قۇرىلىمدىق اۋىس-ءتۇيىس جاساۋعا ءام ەلباسى 2011 جىلى كوتەرگەن كوپپارتيالى پارلامەنتتى جاساقتاۋدىڭ ەكىنشى قادامىن جۇزەگە اسىرۋ سەپ بولسا كەرەك-ءتى. ماسەلەنكي، فورمالدى-وپپوزيتسيا باقىلاۋشىلارى پرەزيدەنت شەشىمى شىقپاستان، جاڭا جاساقتالاتىنى پارلامەنتكە پرەزيدەنتشىل «اۋىل» پارتياسىنىڭ وتەتىنى تۋرالى جورامالداعان ەد.

حوپ، سايلاۋ سايلاۋىمەن. جاقىندا قازاقستاندىق قر قارجى ءمينيسترى باقىت سۇلتانوۆ مىرزا 2016 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا وتەتىن ءماجىلىس جانە ءماسليحات دەپۋتاتتارىن سايلاۋ ناۋقانىنا  مەملەكەت قازىناسىنان 4 ميلليارد تەڭگە بولىنەتىنىن حابارلادى.

«2016 جىلعى سايلاۋعا 4 ملرد تەڭگە بولىنگەن. سەناتتاعى، ماجىلىستەگى، ماسليحاتتاعى وزگەرىستەر، قايتا سايلاۋ نەمەسە باسقا دا شىعىندار — بارلىعىنا وسى. 2016 جىلى بىزدە 4 ملرد قاراستىرىلعان»، — دەدى ب.سۇلتانوۆ. دەگەنمەن ونىڭ سوزىنشە، پارلامەنت سايلاۋىنا قانشا قارجى جۇمسالاتىندىعى ء«الى ەسەپتەلمەگەن».

ال قر ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ  توراعاسى قۋاندىق تۇرعانقۇلوۆ مىرزا، بيىلعى سايلاۋ ناۋقانىنا بيۋدجەتتەن 8 ميلليارد تەڭگە بولىنەتىنىن ايتىپ قالعان ەد.

ء«ماسليxات جانە ءماجىلىس دەپۋتاتتارىن سايلاۋدى بىرلەسىپ وتكىزۋ ارقىلى ءبىز بيۋدجەتتىك قاراجاتتى ەداۋىر ۇنەمدەيتىن بولامىز. ۇنەم كولەمى شامامەن 4,8 ملرد تەڭگەنى قۇراپ وتىر. جالپى سايلاۋ ناۋقانىنا ءبىز شامامەن 8 ملرد تەڭگە بولىنەدى دەپ قاراستىرىپ وتىرمىز»، — دەدى ول.

تۇرعانقۇلوۆتىڭ ايتۋىنشا، جالپى پارلامەنت ماجىلىسىنە 107 دەپۋتات، جەرگىلىكتى ماسليxاتقا 3335 دەپۋتات سايلانادى.

راس، جاقىندا «7kun.kz» سايتى قازاقستانداعى سايلاۋدىڭ قۇنىن ەسەپتەگەن.

مىسالى، 2011 جىلى قر پارلامەنتى سەناتىنىڭ سايلاۋىنا قازىنادان 256 ميلليون تەڭگە بولىنسە، ءدال سول جىلى كەزەكتەن تىس پرەزيدەنت سايلاۋىنا بيۋدجەتتىڭ 4,3 ميلليارد تەڭگەسى جۇمسالعان.

ال 2012 جىلى ءماجىلىس پەن ءماسليحات سايلاۋى دەپ شاپقىلاپ ءجۇرىپ، بيۋدجەتتىڭ 5 ميلليارد 200 ميلليون تەڭگەسىن جاراتىپ جىبەرىپتىك.

2013 جىلى جەرگىلىكتى اكىمدەر سايلاۋىنا قازىنادان  334 ميلليون تەڭگە جۇمسالدى.

2014 جىلى دا قازاقستاندىقتار سايلاۋ وتكىزدى. بۇل جولى سەنات سايلاۋى. قازىنانىڭ 369 ميلليون تەڭگەسى جۇمسالدى بۇل سايلاۋدا.

2015 جىلى كەزەكتەن تىس پرەزيدەنت سايلاۋىن ءساتتى وتكىزدىك. سايلاۋ ناۋقانىنا مەملەكەت بيۋدجەتىنەن 5,5 ميلليارد تەڭگە ءبولىندى.

پارلامەنتتىڭ تومەنگى پالاتاسىن مەرزىمىنەن بۇرىن تاراتۋ تۋرالى سىبىس شىعا باستاعاندا، ءبىز پارلامەنتتەگى اۋتسايدەرلەردى شەگەرىپ، نەگىزگى جاساقتى ويىنعا شىعارۋ كەرەكتىگىن باستاما ەتىپ كوتەردىك.

بيلىكتەگى باس پارتيا قۇرامىنا مۇشە، بۇگىندە قازاقستاننىڭ تولىققاندى ازاماتتارى اتانعان، قانداستار اتىنان جاڭا جاساقتالاتىن ماجىلىسكە وكىل كەرەكتىگىن دە از جازعان جوقپىز. انشىلەر مەن سپورت جۇلدىزدارىن جيناعان جۇلدىزدى پارتيا ءبىزدىڭ باجايىمىزعا باس قاتىرماسا كەرەك. 127 ادامنان قۇرالعان «نۇر وتان» ۇمىتكەرلەرى قاتارىنان قانداستاردىڭ بىرەۋى دە تابىلمادى. اتتەگەن-اي، دەدىك.

دەسەك تە، بيىلعى دودادا بيلىكشىل «اۋىل» پارتياسى مەن قازىرگى تاڭدا ليدەرسىز جۇرگەن «جسدپ» ءوز ۇمىتكەرلەرىنىڭ ءتىزىمىن جاريالادى. «اۋىل» پارتياسى ۇىنعان 19 ازاماتتىڭ ىشىندە، كاسىپكەر – باحارگۇل تولەگەنقىزى مەن «جسدپ» جاساقتاعان 27 ادامنىڭ تىزىمىنە «قازاقستاننىڭ ورالماندار بىرلەستىگىنىڭ» جەتەكشىسى راحىم ايىپۇلى ەندى. ء«اپ، بارەكەلدى»، دەستىك.

ءتۇيىن: ءوزىن-ءوزى تارقاتۋدى سۇراعان پارلامەنتتىڭ تومەنگى پالاتاسىن قايتا سايلاۋ ءۇشىن – مەملەكەت قازىناسىنان 4 ميلليارد تەڭگەنىڭ تارك ەتۋ اسىرەسىلتەۋ ەمەس پە؟

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz