قۇرمەتتى ەرمۇرات باپي مىرزا!

بيىل قايتالاي وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلگەن «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» زاڭىنا ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆ 24-قاراشادا قول قويعان كۇنى، اتالمىش زاڭعا بايلانىستى الدىن-الا جازىپ، دايىنداپ قويعان «زاڭ تۇزەلدى، قانداسىم، سەن دە تۇزەل!» اتتى وسى ماقالامدى پرەزيدەنت كەڭسەسىنە جىبەرگەم. ول كىسىلەر اسىقپاي وقىپ، 9-جەلتوقساندا «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنە جولداپتى.

باس گازەتتىڭ باسشىسى ساۋىتبەك ءابدراحمانوۆ مىرزا ماقالامدى قورجىنىنا سالىپ اپ، وبلىستاردى ارالاپ كەتىپتى دە، 23-جەلتوقسان كۇنى «تىم ۇزاق ەكەن، ىقشامداپ باسامىز» دەپ، قىسقارتىلعان نۇسقاسىن جاقىندا وزىمە جىبەرىپتى.

ءوزىڭىز جاقسى بىلەسىز، «كوشى-قون تۋرالى» زاڭعا وزگەرىس ەنگىزۋ وڭايعا تۇسكەن جوق! سول ءۇشىن دە ماقالانى كولەمدىرەك ەتىپ، «ەگەمەن قازاقستاننىڭ» ءبىر جارىم بەتىنە شامالاپ جازعام. ارى قاراي ۇلت كوشباسشىسى مەن الىستان كەلگەن اعايىننىڭ فوتولارىمەن كومكەرىپ، ايقارا بەتكە بەرەدى، ءسويتىپ، الىستان كەلگەن اعايىن مەن بيلىك اراسىنداعى كوڭىل كىربىڭىن جويۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى دەپ ويلاعام عوي مەن بايقۇس. قايدام، ءۇمىتىم جەلگە ۇشىپ، ىڭعايسىز جاعدايعا قالىپ وتىرمىن. مىنە، ءيتىس-تارتىسپەن جيىرما كۇن ءوتتى: كوپ قىرتىمبايلىق نە كەرەك، ۇلكەن ۇيدەن قالاي ءتۇستى، سولاي ۋاعىندا باسۋى كەرەك قوي «ەگەمەن قازاقستان»!

ءۇش جىل بويى سەرگەلدەڭگە تۇسكەن باۋىرلارى ءۇشىن جارتى بەتىن قيماعان باسىلىمنان نە سۇرايسىز؟!! ارىز كوتەرىپ، اقورداعا جۇگىرۋ – بىزگە جات قىلىق!

«ناعاشىما حات» دەگەن تاقىرىپپەن ءسىزدىڭ گازەتىڭىزدە باسى باستالعان وسىناۋ يگىلىكتى شارۋانىڭ سوڭعى قورتىندىسىن دا ءوزىڭىز قورىتىندىلاۋدى وتىنەم، ەراعا!

ەسكەرتۋ: ماقالانىڭ «ەگەمەن قازاقستان» قيىپ تاستاعان جەرلەرىن قارا قارىپپەن قيسايتىپ بەردىم.

قۇرمەتپەن،

اۋىت مۇقيبەك –

اقىن، «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ مۇشەسى.

30.12.2015

استانا

قۇرمەتتى، اۋىت باۋىرىم!

مەن سەنىڭ ءوز قازاعىڭ ءۇشىن ەتەگىڭ جاسقا تولا ەڭىرەپ جۇرگەنىڭدى ءوز كوزىممەن كوردىم. ماعان وسى حاتتى جازىپ وتىرعانىڭدا، كولكىلدەگەن جاس كوزىڭە تۇنىپ، ءىشى-باۋىرىڭ وكسىككە تولى بولعانىن دا سەزەم. شىنىمدى ايتسام، وزىڭە جاۋاپ جازۋ ۇستىندە، مەنىڭ دە كوڭىلىم بوساپ وتىر...

بۇل ەندى بوساڭدىقتىڭ، بوزوكپەلىكتىڭ بەلگىسى ەمەس، باۋىرىم. بۇل – ەلدىڭ ەرتەڭىنە ەلەڭدەگەن ەر ازاماتتىڭ جىگەرىن قايراۋى دەپ بىلەم. بىراق سەنىڭ جانىڭدى جىلاتقان سول جاس قازاققا قيانات قىلماقتاردىڭ موينىنا ارتىلماسىن دەپ تىلەيىك...

قازاققا ينەنىڭ جاسۋىنداي عانا جانى اشيتىن ادام بولسا، ول سەنىڭ جاندارمەن جاي-كۇيىڭدى بىلسە كەرەك: جەر دۇنيەگە تارىداي شاشىلعان وسى قازاقتىڭ باسى بىرىگۋى ءبىر ساعان عانا كەرەك سياقتى، باسىڭدى تاۋعا دا، تاسقا دا ۇرىپ، بارماعان باستىعىڭ، كىرمەگەن ەمەن ەسىگىڭ قالعان جوق. ەگەر ءدال قايرات بوداۋحان ەكەۋىڭ وسىنشاما جانپيدالىقپەن الىسپاعاندا، بالكىم سوڭعى قابىلدانعان كوشى-قون ماسەلەسى جونىندەگى زاڭ شاتقاياقتاپ قالار ما ەدى؟ بالكىم، وسى قازاقتان سەن سياقتى ءجۇز جىگىت، اسىرەسە اتاق-دارەجەسى جەر جاراتىن التى-جەتى ازامات الىستا قالعان اعايىنى ءۇشىن اتقا قونعاندا، بۇگىندە مۇنداي ازاپتان ادا بولار ما ەدىك؟!

ەندى كورگەن كۇنىمىز – مىناۋ: ءوز ەلىمىزدە ءجۇرىپ، ءوز قازاعىمىزعا اراشا ايتار ءسوزدىڭ ءوزىن سۇراپ الاتىن بولدىق، ونىڭ ءوزىن الدەكىمدى رەنجىتىپ المايىق دەپ، بۇقپانتايلاپ ايتقان كۇننىڭ كەرىن كەشۋدەمىز. بۇل تۋراسىندا ايتا بەرسەڭ، قانجىلاعان ءسوز تاۋسىلمايدى. بىراق، باسقانى بىلمەيمىن، ال مەنىڭ جەكە ءوزىم سەنىڭ ەل الدىنداعى ەسىل ەڭبەگىڭ، ناعىز ەر ازاماتقا ءتان ەرلىگىڭ ءۇشىن، باسىمدى يەمىن. بۇل ەرلىكتىڭ ەسەسى ساعان قايتپاسا دا، حالقىمىزعا ەسەپسىز نەسىبە بولارى – داتكە قۋات.

مىنە، سول ەرلىگىڭە ءبىر ەسكەرتكىش رەتىندە، ءبىز – «دات» باسىلىمىنىڭ اقىلداستار القاسى سەنىڭ رەداكتسياعا جولداعان جازباڭدى قاز-قالپىندا جاريالاۋدى شەشتىك. ءتىپتى، ەلباسىڭا باعىشتاي جازعان بارلىق العىس سەزىمىڭدى دە سول كۇيى باس ارىپتەرمەن قالدىردىق.

امان بول، باۋىرىم! ەل ىشىندە سەن سياقتى قازاعى ءۇشىن شىرىلداپ جۇرگەن جىگىتتەر جەر باسىپ جۇرگەندە، شىنىندا دا ءبىز ماڭگىلىك ەلگە اينالاتىن شىعارمىز...

اعالىق نيەتپەن –

ەرمۇرات باپي.

30.12.15.

الماتى.

زاڭ تۇزەلدى، قانداسىم، سەن دە تۇزەل!

سۋرەتتە اتا جۇرتىنا العاش كەلگەن اعايىندار اەروپورتتىڭڭ ءاسفالتىن سۇيۋدە.

• قر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ قانداستارمەن كەزدەسۋ ءۇستىندە.
•  
  

• ەلدىڭ ءبىر بولاشاعى – قازاق جەرىنە قايتقان قازاقتاردىڭ ۇرپاعى.

ەلباسى ءسوزى – ءبىزدىڭ «بويتۇمارىمىز»

ەكى نارسە اپ-انىق: ءبىرىنشى، قازاققا دەگەن اللانىڭ ىقىلاسىنىڭ ەرەكشە ەكەندىگى. ايتپەسە، تاۋەلسىزدىك الماعان بولار ەدىك. سوسىن، سول ىقىلاسى شەكسىز اللانىڭ راحىمىمەن نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ حالقىمىزدىڭ باعىنا تۋعان ۇل ەكەندىگى. ايتپەسە، ۇلى كوش اتاجۇرتقا بەتىن ەرتە بۇرماس ەدى!

كوشى-قون! ول – ۇلت كوشباسشىسى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ تاۋەلسىزدىكتى الا سالىپ، نەبارى ون بەس-اق كۇننەن كەيىن جولعا قويعان تۇڭعىش ءھام ۇلى ساياساتى! نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ كەمەڭگەر تۇلعا ەكەنىن تورتكۇل دۇنيەگە بىردەن تانىتقان – الىستا جۇرگەن اعايىندى اتاجۇرتقا شاقىرۋ تۋرالى شىعارعان وسى باتىل ءارى ءتاريحي شەشىمى!

«قىمباتتى وتانداستار! ەجەلگى اتامەكەنىنەن جىراقتاپ قالعان سىزدەردى كەشەگى كۇنگە دەيىن اتا-بابا جەرىنە قايتىپ كەلە الامىز با دەگەن سۇراقتىڭ الاڭداتىپ كەلگەنىن مەن جاقسى بىلەمىن. تۋعان جەردىڭ ءتۇتىنى دە ىستىق دەيدى حالقىمىز. قانداس باۋىرلارىمىزدى بايىرعى اتاقونىسىنا تارتۋ ماقساتىندا ادام پراۆوسى تۋرالى ەلارالىق ەرەجەلەردى باسشىلىققا الا وتىرىپ، قازاقستان ۇكىمەتى «باسقا رەسپۋبليكالاردان جانە شەتەلدەردەن سەلولىق جەرلەردە جۇمىس ىستەۋگە تىلەك ءبىلدىرۋشى بايىرعى ۇلت ادامدارىن قازاقستاندا قونىستاندىرۋ ءتارتىبى مەن شارتتارى تۋرالى» ارنايى قاۋلى قابىلدادى. سوندىقتان اتامەكەنگە كەلەمىن دەۋشى اعايىندارعا جول اشىق. اتا-بابا ارۋاعى الدارىڭىزدان جارىلقاسىن!» («الىستا جۇرگەن اعايىندارعا اق تىلەك»، «ەگەمەندى قازاقستان» گازەتى، 1992 جىل، 1 قاڭتار) – دەگەن ەلباسى ءسوزىن الىستان كەلگەن ءاربىر قازاق ءبىر نۇكتەسىن قالدىرماي جاتتاپ الۋى ءتيىس! ءتىپتى، بالالارىنىڭ موينىنا «بويتۇمار» ەتىپ، تاعىپ قويسا دا ارتىقتىق ەتپەيدى!! ەستەرىڭىزدە بولسىن، بۇل ۇرپاقتان ۇرپاققا جالعاسىپ، ماڭگىلىك ەلىمىزبەن بىرگە ماڭگىلىككە قالاتىن ۇلى ءسوز!!! بىرەۋ ءبىلدى، بىرەۋ بىلمەدى، بۇگىنگى «ماڭگىلىك ەل» – ۇلتتىق يدەياسىنىڭ ىرگەتاسىن نۇرەكەڭ وسىلاي ەرتەرەك قالاپ قويعان بولاتىن. 

مىنە، سودان بەرى شيرەك عاسىرعا تاياپتى، نۇرسۇلتان ءابىشۇلى شەتەلدەن كەلەتىن قازاق كوشى توقتاسىن دەپ ەشقاشان ايتقان ەمەس. ەسەسىنە، دۇنيە ءجۇزى قازاقتارىنىڭ ءار قۇرىلتايى سايىن «اتامەكەن سىزدەردى اسىعا كۇتەدى، قۇشاق ايا قارسى الادى، قولدان كەلگەن بار مۇمكىنشىلدىگىن جاسايدى. بۇل – ءبىزدىڭ پارىزىمىز!» دەۋدەن ءبىر تانباي كەلەدى!

قانداستارىمىزعا ءتورت جىلسىز ازاماتتىق بەرىلمەيتىن ەتىلىپ، 2013 جىلدىڭ 10 جەلتوقسانىندا قابىلدانعان «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» زاڭدى بەس اي، جيىرما ءتورت كۇننىڭ ىشىندە قايتا وزگەرتۋ تۋرالى ۇكىمەتكە تاپسىپما بەرۋ – ناعىز كەمەڭگەردىڭ عانا قولىنان كەلەتىن ۇلكەن ەرلىك پەن ۇلىلىق دەپ ۇققان ءجون! تاريحتان بەرى ايتىلىپ كەلە جاتقان «حان جارلىعى – بىرەۋ!» دەگەن ءسوز، مىنە، وسىندايدا ايتىلسا كەرەك!

سوندىقتان، جوعارى-تومەنگى بارلىق اتقارۋشى بيلىك بۇل ساياساتتىتىڭ ماڭىزىن تەرەڭ ءتۇسىنۋى ءارى ونى بارلىق قىزمەتتىڭ ماڭداي الدى ەتىپ ۇستاۋى كەرەك! ءبىر كۇن دە كىدىرتۋگە بولمايدى! مەملەكەتتىك ءباسپاسوز – اقپارت قۇرالدارى ونى قالت جىبەرمەي قاداعالاپ، دارىپتەپ وتىرۋعا مىندەتتى!..

زاڭ تۇزەلدى...

ۇلتىمىزدىڭ تاعدىرىنا، مەملەكەتىمىزدىڭ بولاشاعىنا قاتىستى وسىناۋ توتەنشە ماڭىزدى زاڭ ماجىلىسكە كەلىپ تۇسكەننەن كەيىن، 43 ادامنان جۇمىس توبى قۇرىلىپ، ءىستى بىردەن باستاپ كەتتى. بۇل تالقىلاۋعا دەپۋتاتتارمەن قاتار، سىرتقى ىستەر، ىشكى ىستەر، ادىلەت، دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە الەۋمەتتىك دامۋ مينيسترلىكتەرىنىڭ، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ، حالىقارالىق كوشى-قون ۇيىمىنىڭ وكىلدەرى، باسقا دا جاۋاپتى قىزمەتكەرلەر تۇگەل قاتىستى.

قاتىستى ەرەجەگە ساي، ءبىز ادىلەت مينيسترلىگىنە زاڭدى تۇردە تىركەلگەن كەز-كەلگەن مەملەكەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ اتىنان كىرۋىمىز كەرەك ەكەن. قايرات بوداۋحان ءوزى باسقاراتىن «ورالمانداردىڭ رەسپۋبليكالىق «اسار» قوعامدىق بىرلەستىگى اتىنان ەندى. ەشبىر ۇيىمعا مۇشە بولماعاندىعىم سەبەپتى، مەن «جەبەۋ» قوعامدىق بىرلەستىگىنە قولقا سالىپ، ۇسىنىس حات الدىم. 

شىن مانىندە ءبىز جۇمىس توبىنا دەپۋتات گۇلنار سەيتماعامبەتۆانىڭ شاقىرۋىمەن، ءماجىلىس توراعاسى حابيبوللا جاقىپوۆتىڭ بەكىتۋىمەن كەلدىك. وعان ءبىزدى تانىستىرعان ءماجىلىس اپاراتى جەتەكشىسىنىڭ ورىنباسارى سابىر قاسىموۆ. ونىڭ جوعارعى جاعىندا قر پرەزيدەنتى كەڭسەسىنىڭ باستىعى ماحمۇت قاسىمبەكوۆ اعامىز تۇردى...

زاڭ جوباسى تالقىلانباس بۇرىن، ەلباسى تاپسىرماسىمەن ورالمانداردى قونىستاندىرۋ ءۇشىن وڭىرلەردى ايقىنداۋ تۋرالى قر ۇكىمەتىنىڭ 2014 جىلعى 20 ناۋرىزداعى №248 قاۋلىسى شىققان بولاتىن. وندا ەلىمىزدىڭ 14 وبلىسى تۇگەلىمەن ورالمانداردى قونىستاندىرۋعا ارنالعان وڭىرلەر ەتىلىپ بەكىتىلگەن. كەيىن، وسى جىلدىڭ 11 مامىرىندا ۇكىمەت بۇل قاۋلىعا تاعى وزگەرىس ەنگىزىپ، اقمولا، اتىراۋ، باتىس قازاقستان، قوستاناي، پاۆلودار، سولتۇستىك قازاقستان جانە شىعىس قازاقستان سياقتى 7 وبلىستى ارنايى ءوڭىر ەتىپ بەلگىلەپ قويعان.

سونىمەن، جۇمىس توبى ماجىلىستە گۇلنار سۇلەيمەنقىزىنىڭ جەتەكشىلىگىمەن 2014 جىلى 04 مامىردا ەلباسىمىزدىڭ №1026 بۇيرىعىمەن ۇكىمەت دايىنداعان «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە حالىقتىڭ كوشى-قونى جانە جۇمىسپەن قامتىلۋى ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ جوباسىنا وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋگە ارنالعان 17 وتىرىس وتكىزدى.

بۇل جولعى وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى قر-نىڭ 2011 جىلعى 22 شىلدەدەگى №477-IV زاڭىن نەگىز ەتىپ ەنگىزىلدى. بىراق، ەسكى زاڭنىڭ بۇرىنعى ءتيىمدى تۇستارى ودان ارى ءتىپتى دە جەتىلدىرىلە ءتۇستى:

جاڭا زاڭ جوباسىندا، ەڭ باستىسى، كوشىپ كەلگەن بارلىق ەتنيكالىق قازاقتار، قونىستانعان وڭىرىنە قاراماستان، بەس جۇمىس كۇنى ىشىندە «ورالمان» مارتەبەسىن الا الادى. ءۇش اي ىشىندە تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋعا رۇقسات الىپ، ىقتيارحاتى قولىنا تيەدى. ىقتيارحات العان كۇننەن باستاپ، ءبىر جىل مەرزىمدە ء(وتىنىش بەرگەن كۇننەن باستاپ، ءۇش اي ىشىندە) جەڭىلدەتىلگەن (تىركەۋ) تارتىپپەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىنا قول جەتكىزەتىن بولدى. سونىمەن بىرگە، قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا تۇراقتى تۇرۋعا ىقتيارحات الۋ ءۇشىن، ەتنيكالىق قازاقتار تولەم قابىلەتىن راستاۋدان بوساتىلادى. سونداي-اق، ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ اشتىرىپ كەلگەن ۆيزاسىنىڭ ساناتىنا قاراماستان ىقتيارحات الا بەرۋگە مۇمكىندىگى بار.

ال، كوشىپ كەلگەن اعايىندار جوعارىدا ايتىلعان ۇكىمەت بەلگىلەگەن وڭىرلەرگە قونىستانعان جاعدايدا، بەس جىل باسقا وڭىرگە كوشپەۋ شارتى استىندا، ولارعا كولىك شىعىندارى تولەنەدى. وتاعاسىنا 50, وتباسى مۇشەلەرىنىڭ اربىرنە 35 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش كولەمىندە ءبىر جولعى جاردەماقى بەرىلەدى. قىزمەتتىك تۇرعىن ۇيمەن نەمەسە جاتاقحانا بولمەسىمەن قامتاماسىز ەتۋ كوزدەلگەن. بۇرىن كوشىپ كەلىپ قونىستانعان، ەندى سول وڭىردەن ۇكىمەت ايقىنداعان ەكىنشى وڭىرگە قونىس اۋدارعان باۋىرلار دا وسى الەۋمەتتىك قولداۋعا يە بولا الادى.

ەگەر، قانداستارىمىز وسى تيىمدىلىككە قول جەتكىزگەن سوڭ، بەس جىل تولماي جاتىپ، ۇكىمەت ايقىنداعان وڭىردەن باسقا وبلىستارعا كوشىپ كەتكەن جاعدايدا، بۇل تولەمدەر مەن باسپانالار تۇگەلدەي قايتارىلىپ الىنادى.

مۇنىڭ ءبارى ۇكىمەتتەن دايىندالىپ كەلگەن جەڭىلدىكتەر مەن تيىمدىلىكتەر. سوندىقتان، جۇمىس توبىنىڭ قاراۋىنان ءبىر اۋىزدان ماقۇلدانىپ ءوتتى.

ارينە، جۇمىس توبى ۇكىمەت ۇسىنعان جوبامەن شەكتەلىپ قالعان جوق، باتىل قادامدارعا بارىپ، كوپ جاڭالىقتار جاسادى. اتاپ ايتار بولساق، دەپۋتات گۇلنار سەيتماعامبەتوۆا ءوز قولىمەن «سايكەستەندىرۋ نومىرلەرىنىڭ ۇلتتىق تىزىمدەرى تۋرالى» زاڭنىڭ 9-بابىنا جەكە سايكەستەندىرۋ ءنومىرى قانداستارىمىزعا «ورالمان» كۋالىگىمەن بىرگە بەرىلەتىن ەتىپ، تولىقتىرۋ ەنگىزدى.

ىشكى ىستەر مينيسترلىگى مەن كوشى-قون كوميتەتىنىڭ بىرلەسكەن ۇسىنىسىنا ساي، «49-باپ. كوشىپ كەلۋشىلەرگە قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا تۇراقتى تۇرۋعا ارنالعان رۇقساتتى بەرۋدەن باس تارتۋ نە ونىڭ كۇشىن جويۋ ءۇشىن نەگiزدەرىنىڭ» 1) تارماعى وسى جولى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ شەتەلدىكتەردىڭ قۇقىقتىق ەرەجەسى تۋرالى زاڭناماسىن بىرنەشە رەت بۇزعان;» دەپ وزگەرتىلدى.

بۇرىن بۇل ء«بىر رەت بۇعان;» بولاتىن.

زاڭ جوباسى وسى وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلىپ قانا قولدانىسقا ەنسە، شىنى كەرەك، قاتتى ءبىر قايناۋى ىشىندە كەتەر ەدى. مەن دەپۋتات اعايىنداردى بىلىكسىز دەۋدەن اۋلاقپىن، بىراق ءوز باستارىنان كەشپەگەن سالانىڭ ۇڭعىل-شۇڭعىلى ولاردى تەرەڭ بويلاتا بەرمەيتىنى بەرلگىلى. ونىڭ ۇستىنە ەش جوو-دا كوشى-قون تۋرالى ءدارىس تە وقىتىلمايتىنى تاعى انىق. سوندىقتان گۇلنار سۇلەيمەنقىزىنىڭ وسىناۋ پروتسەستى باسىنان كەشىرگەن، الىستان كەلگەن اعايىنمەن كۇندەلىكتى تۇرمىستا قويان-قولتىق ارالاسىپ جۇرگەن قايرات ەكەۋمىزدى شاقىرعانى وتە دۇرىس بولدى. ءبىز بولساق، سول كوشپەندى ءومىردىڭ ءوزى ۇيرەتكەن تاجىريبە نەگىزىندە، «اتتەڭ-اي، وسىلاي بولساشى!!!» دەپ جۇرگەن ويلارىمىزدى ورتاعا سالدىق تا وتىردىق.

سونىمەن، ءبىزدىڭ تاراپىمىزدان بىرىلگەن ۇسىنىس بويىنشا، زاڭ جوباسىنداعى 15-باپقا جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ قۇزىرەتىنە ءبىرىنشى بولىپ، «13-1) حالىقتىڭ كوشى-قونى ماسەلەلەرى جونىندەگى ۋاكىلەتتى ورگان بەلگىلەگەن تارتىپپەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتتارىنىڭ وتباسىن بىرىكتىرۋ ماقساتىندا شەتەلدەردە تۇراتىن ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ اراسىنان تۋىستارىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا قونىستاندىرۋ ءۇشىن شاقىرۋلارىن قارايدى جانە كۋالاندىرادى;» دەگەن جاڭا تارماق ەندى.

بۇل تارماق، باسقا ەمەس، قحر-دا تۇراتىن قانداستارىمىز ءۇشىن اسا كەرەك. ويتكەنى، ول ەلدىڭ ازاماتتارىنىڭ قولىندا شەتەلگە شىعاتىن تولقۇجات جوق. بۇرىن تۋىستارىمىزدى جەكە تۋىسشىلاۋ جولىمەن، جاستاردى وقۋعا، كەيىندەپ حات جازۋ ارقىلى شاقىرىپ جۇردىك. سونىڭ وزىندە وتباسىمەن تولىق كەلگىسى كەلگەندەرگە كەدەرگى كوپ بولاتىن، مەكتەپ جاسىنداعى بالالارىن جىبەرمەي الەك سالاتىن. قىتاي ساياساتىنىڭ قىلتىڭى مەن سىلتىڭى كوپ ەكەنىن ەسكەرسەك، كەلۋدىڭ بۇل جولدارىنىڭ دا ەرتەڭى بۇلىڭعىر. ەندى وسى شاقىرۋ قۇجاتى ارقىلى ولار سول ازاپتان قۇتىلاتىن بولادى، وتباسى مۇشەلەرىمەن ءبىر جولدا تۇگەل كوشىپ كەلە الادى.

سوسىن، 26-باپ. ورالمانداردىڭ قۇقىقتارى مەن مىندەتتەرىنە «4) قىزمەتتىك نەمەس جەكە تۇرعىن ءۇيى بولماعان كەزدە ورالمانداردى بەيىمدەۋ جانە ىقپالداستىرۋ ورتالىقتارىندا ۋاقىتشا ورنالاستىرۋ ورتالىقتارىندا ءبىر جىلدان اسپايتىن مەرزىمگە ۋاقىتشا تىركەلۋىنە قۇقىعى بار» دەگەن تاعى ءبىر تىڭ تارماقتى كىرگىزدىك. بۇل ارقىلى قانداستارىمىز تاۋەلسىزدىكتەن بەرگى ۋاقىتشا تىركەۋگە تۇراتىن ءۇي تاپپاي قينالىپ كەلگەن تاۋحىمەتتى ارتقا تاستايدى.

ءۇشىنشى ءبىر ەڭبەگىمىز – 33-باپ. ءبىلىم الۋ ماقساتىندا كەلەتىن كوشىپ كەلۋشىلەردىڭ نەگىزگى قۇقىتارى مەن مىندەتتەرىنە تولىقتىرىلعان «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا ءبىلىم الۋ ماقساتىندا كەلگەن ەتنيكالىق قازاقتار وقۋعا تۇسكەننەن كەيىن: 1) تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك، ورتادان كەيىنگى، جوعارى جانە جوعارى وقۋ ورىندارىنان كەيىنگى ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىنىڭ جاتاقحانالارىندا ۋاقىتشا تىركەلۋگە; 2) تۇراقتى تۇرۋعا جانە جەڭىلدەتىلگەن تارتىپپەن (تىركەۋ تارتىبىمەن) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىن قابىلداۋ تۋرالى ءوتىنىشحات بەرۋگە قۇقىعى بار.» دەگەن قوس تارماق.

ۇكىمەت ءار جىلى جىلى جوو-نا قابىلداناتىن ستۋدەنتتەردىڭ 2 پايىزىق ورنىن شەتتەن كەلگەن ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ بالالارىنا بەرەدى. مىسالى، بيىل سىرتتان كەلگەن قانداستارعا 1190 ءبىلىم گرانتى ءبولىندى. مەملەكەت قاراجاتىمەن وقىعان وسىنداي جاستارىمىز، ازاماتتىعى بولماندىعى سەبەپتى، وسىعان دەيىن وقۋى بىتكەن سوڭ، كەلگەن ەلىنە قايتۋعا ءماجبۇر بولاتىن. باسقا جەرگە تىركەلىپ، ازاماتتىققا قۇجات تاپسىرعان كۇننىڭ وزىندە، تىركەلگەن جەرىڭدە تۇرماعانى ءۇشىن «قۇقىقتىق ەرەجەسى تۋرالى زاڭنامانى بۇزعان» بولىپ ەسەپتەلەتىن. مىنە، بۇل ماسەلە دە جاڭا زاڭدا شەشىمىن تاپتى. قانداس ستۋدەنتتەر وقۋدى ءبىتىرىپ بولعانشا، ءوزى تۇراتىن جاتاقحاناعا تۇراقتى تىركەۋگە تۇرىپ، قر ازاماتتىعىن الىپ ۇلگىرەدى.

كۇندەلىكتى تۇرمىسىنا كەرەك قوي دەپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنا پايدالاناتىن تەحنيكالارىن قانداستارىمىزدىڭ كەدەن سالىعىنسىز الىپ ءوتۋى تۋرالى ۇسىنىس جاسادىق. وكىنىشكە وراي، ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتىڭ كەلىسىمشارتىندا باسقا ەلدەردەن كەدەن ارقىلى الىپ وتەتىن توۆارلاردىڭ تىزىمىندە جەر جىرتۋعا، ءشوپ شابۋعا ارنالعان مۇنداي تەحنيكالار جوق ەكەن. سوندىقتان ءوتىنىشىمىز قابىلدانبادى.

ەسەسىنە، زاڭ جوباسىنىڭ 23-بابىندا «4-1) ...قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەدەن ءىسى تۋرالى زاڭناماسىنا سايكەس، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىنا كەلگەن كەزدە كولىك قۇرالدارىن قوسا العاندا، جەكە پايدالانۋىنداعى مۇلكىنە كەدەن تولەمدەرىن تولەۋدەن بوساتىلادى» دەگەن تارماق بار ەكەن. دەمەك، اتاجۇرتقا كوشىپ كەلەتىن ەتنيكالىق قازاقتار جەكە مەنشىك ماشينالارى مەن جۇكتەرىن كەدەننەن سالىقسىز الىپ وتە الادى.

ء«بىلىم تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى زاڭىنىڭ 66-بابىنا سايكەس، مەملەكەت ءار جىلى ەتنيكالىق قازاق جاستارى ءۇشىن دايىندىق كۋرسقا دەپ، 1400 بالاعا ارناپ قاراجات بولەدى. كوپ جاعدايدا سول كەلگەن بالالاردىڭ سانى بەلگىلەگەن مەجەگە تولماي جاتادى. كەي جىلدارى ءتىپتى اشىلماي قالۋ قاۋپى تۋعانىن دا بىلەمىز. بيىل ءبىرشاما كورىم ەكەن، بىراق گرانت تاعى تولىق يگەرىلمەگەنىن ەستىدىك. وعان سەبەپ، وقۋعا قابىلداۋ باستالعان تۇستاعى شەتەلدەردەگى كونسۋلدىقتارىمىزداعى ۆيزا كەزەگىنىڭ قيىندىعى. سونى ەسكەرىپ، وقۋ ماقساتىمەن كەلەتىن قانداستارىمىزعا ۆيزانى كونسۋلدىقتار كەزەكسىز بەرۋ تۋرالى تارماق ەنگىزۋدى ۇسىندىق. بۇل تالابىمىزدى دەپۋتات نۇرتاي سابيليانوۆ بىردەن قولداپ، جۇمىس توبىنىڭ جەتەكشىسىنە ۇسىندى. ول تاعى ءبىر ەمەس، ەكى-ءۇش وتىرىستا قىزۋ تالقىلاندى. بىراق، قانشا تىرىسساق تا، سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى وكىلدەرى، الداعى ۋاقىتتا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا كەلۋگە ءوتىنىش بەرگەن ۇلتى قازاق ازاماتتارعا ءبىر جولدا ءۇش جىلعا كوپ مارتەلى ۆيزا بەرۋ جاعىن قاراستىرىپ جاتقانىن ايتىپ، بۇل ءوتىنىشىمىزدى كەرى قايتارتتى. جانە بۇل يگىلىكتى ءىستىڭ ىسكە اساتىنىنا جۇمىس توبىن سەندىردى دە...

ايتپاقشى، وسى ۆيزا جونىندەگى جانايقايىمىز تۇرتكى بولدى-اۋ دەيمىن، جۇمىس توبىنىڭ سوڭعى وتىرىسىنا تاياعاندا سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ەرلان ىدىرىسوۆتىڭ كەڭەسشىسى كەرىم قوجامبەرديەۆتىڭ ۇسىنىسىمەن، 49-باپقا «4) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىنداعى شەتەلدىكتەرگە جانە ازاماتتىعى جوق ادامدارعا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۆيزالارىن بەرەدى، جويادى، قالپىنا كەلتىرەدى، سونداي-اق ولاردىڭ قولدانىلۋمەرزىمدەرىن ۇزارتادى جانە...» دەگەن تاعى ءبىر تاماشا تولىقتىرۋ جاسالدى. اللا قالاسا، قانداستارىمىز ۆيزاسىنىڭ مەرزىمى بىتسە، كەلگەن ەلىنە قايتا جۇگىرمەي-اق، ەلىمىزدەگى كوشى-قون پوليستسياسى باسقارمالارىنان ۆيزاسىن ۇزارتا بەرەتىن بولادى...

نەگىزى، وسىنىڭ ءبارى كوشى-قون زاڭىنا 2011 جىلى 22 شىلدەدە وزگەرىس ەنگىزىلگەن كەزدە دە كۇيىپ تۇرعان، شەشىم تابۋى وتە كەرەك قولبايلاۋ ماسەلەلەر بولاتىن. مىنە، شىنايى ىنتا، پەيىل بولسا، ءبارى دە شەشىلەدى ەكەن!

ەلگە ايگىلى «ەكى انىقتاما»

سوڭعى جىلدارى قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنان كوشىپ كەلگەن قانداستارىمىزدى قانجىلىك قىپ كەلگەن ەڭ باستى كەدەرگى – ەكى انىقتاما ەكەنى بەلگىلى.

ونىڭ ءبىرىنشىسى – «شىققان مەملەكەتتىڭ كەلىسىمى تۋرالى انىقتاما» («شىعۋ پاراعى»).

ول تۋرلى ماجىلىستەگى جۇمىس توبىنىڭ ەمەس، ءبىز بەرگەن وتىنىشكە ساي، مۇرات باقتيارۇلى باستاعان بەس سەناتوردىڭ ۇكىمەت باسىنا جولداعان دەپۋتاتتىق ساۋالىنان كەيىن، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ 2015 جىلعى 7 ساۋىردەگى №315 قاۋلىسىمەن، قىتايدان كەلەتىن قانداستارىمىزدان تالاپ ەتىلمەيدى دەپ، مەملەكەتتىك قىزمەتتەر ستاندارتتارىنداعى تىزبەگە ەسكەرتۋ ەنگىزىلدى.

زاڭ جوباسىنا وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ بارسىندا، جۇمىس توبىنىڭ ەڭ كوپ تالقىسىنا تۇسكەن، جوبانى تالقىلاۋدى تابانى كۇرەكتەي توعىز ايعا سوزدىرعان – «سوتتىلىق» تۋرالى انىقتاما.

ەلىمىزدە بۇل انىقتاما تۋرالى جازباعان، ايتپاعان باق جوق! قازاقستاندى قويىپ، شەتەل ءباسپاسوزى بەتىندە دە كوپ كوتەرىلدى. ايتىلا-ايتىلا، قىتاي ۇكىمەتى شەتەلگە شىعۋعا تيىم سالعان جەتى ءتۇرلى ساناتتاعى ادامدى مينيسترلەر مەن دەپۋتاتتار ساۋساعىن بۇگىپ، جاتقا ساناپ بەرەتىن دەڭگەيگە جەتتى. قاي قالاعا بارىڭىز، كىممەن تانىسىڭىز، قاي كابينەتكە كىرىڭىز، شەتتەن كەلگەن قازاق ەدىم دەسەڭىز بولى، ادامدار بىردەن «الگى سوتتىلىق تۋرالى انىقتامالىرىڭىز نە بولدى، جويىلدى ما؟!» دەگەن سۇراق قوياتىن بولدى.

جۇمىس توبىنىڭ سوڭعى وتىرىسىنا دەيىن ءبىر دە ءبىر كۇن كۇن تارتىپتەن تۇسكەن ەمەس. ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى تامارا دۇيسەنوۆانىڭ جەكە قابىلداۋىندا دا بولدىق. كوشى-قون كوميتەتى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى اسلان قارجاۋباەۆ قاتىستى ورگانداردىڭ جاۋاپتىلارى مەن ماماندارىن شاقىرىپ، ارنايى مينيسترلىك دارەجەلى جينالىس تا اشتى. رەسەي، گەرمانيا، يزرايل باستاعان سەگىز ەلدىڭ رەپوتريانت قابىلداۋ ءتارتىبىن تەكسەردىك، ەشبىر مەملەكەتتىڭ زاڭىندا مۇنداي باپ جوق...

سونىمەن، ءاۋ باستا-اق ءبىز بۇل انىقتامانى سۇراتۋدى 9-باپتاعى ىشكى ىستەر ورگاندارىنىڭ قۇزىرتىنە بەرۋدى وتىندىك. قاجەت بولعان جاعدايدا، ولار سوتتىلىعىنىڭ بار نە جوقتىعىن ايقىنداۋدى ءوز بەتىنشە جۇزەگە اسىرۋدى ءوز مىندەتتەرىنە السىن دەدىك.

جۇمىس توبى اقىلداسا كەلە، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تەرريتورياسىندا اۋىر نەمەسە اسا اۋىر قىلمىس جاساعان بولسا;» دەگەن وزگەرىسكە توقتادى.

سوڭعى ناتيجەدە، زاڭ جوباسىنىڭ وسىعان قاتىستى 49-بابىنىڭ 9)-تارماعى ۇكىمەت ۇسىنعان «اۋىر نەمەسە اسا اۋىر قىلمىس جاساعانى ءۇشىن الىنباعان نەمەسە وتەلمەگەن سوتتىلىعى بار;» دەگەن رەداكتسيامەن قابىلداندى.

بىراق، ونىمەن دە توقتاماي، گۇلنار سەيتماعامبەتوۆانىڭ كۇشىمەن ىشكى ىستەر مينيسترلىگى ەلىمىزدەگى قحر-نىڭ ەلشىلىگىنە حات جازىپ، جاۋاپ تا الىندى...

بىراق، سوڭعى مالىمەتتەرگە قاراعاندا، قىتاي ەلىنىڭ باس گازەتى «جەنمين جيباو» 2015 جىل، 25 تامىزداعىعى سانىندا قىتايدىڭ قوعام قاۋىپسىزدىك مينيسترلىگىنىڭ وسى جىلدىڭ 22 تامىزىنداعى بۇيرىعىنا سىلتەمە جاساي وتىرىپ، قىتاي قوعام قاۋىپسىزدىك تاراۋلارى جاعىنان بەرىلمەيتىن 18 ءتۇرلى انىقتامانىڭ تىزىمدىگىن جاريالاپتى.

سول «18 انىقتامانىڭ» 14-ءسى «سوتتىلىققا ياعىني زاڭعا قايشى قىلمىسىنىڭ بار نەمەسە جوقتىعىنا» بايلانىستى انىقتاما ەكەن.

وندا، «كەز-كەلگەن جەكە تۇلعانىڭ قىلمىسقا قاتىستىلىعى جونىندەگى مالىمەت قوعامدىق قاۋىپسىزدىك مەكەمەلەرىنىڭ ىشكى شارۋاسى»-دەي كەلىپ، جەكە ادامدار جايلى تولىق ماعلۇمات العىسى كەلسە; انىقتاما تالاپ ەتكەن ورىننىڭ تەكسەرۋ وكىلەتتىگى بار قۇزىرەتتى ادامى قىزمەتتىك كۋالىگىمەن جانە اتالعان مەكەمەلەردىڭ ارنايى قاتىناس حاتىمەن كەلگەن جاعدايدا عانا مالىمەت بەرىلۋى مۇمكىن. ال، اتالعان انىقتاما جەكە تۇلعانىڭ ءوز قولىنا بۇدان بىلايعى جەردە ەشقاشان بەرىلمەيدى» – دەلىنگەن! دەمەك، «انىقتاما» بەرىلەدى. بىراق، جەكە تۇلعانىڭ قولىنا ەمەس، سۇاتقان مەكەمەنىڭ جاۋاپتى ادامىنا. قىسقاسى، كىم سۇراتسا، سول ادام ءوزى بارۋى كەرەك قىتايعا! جانە ول بۇيرىقتىڭ قىتايدا جەرگىلىكتى جەرلەردە قاتاڭ اتقارىلىپ جاتقانى دا ءمالىم بولدى.

سوندىقتان، بۇل انىقتاما ماسەلەسى دە جوعارىداعى «شىعۋ پاراعى» سەكىلدى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ارناۋلى قاۋلىسىمەن، قىتايدان كەلەتىن قانداستارىمىزدان تالاپ ەتىلمەيتىن ەتىلىپ، شەشىم تابۋى ءتيىس!

اعالارعا العىس

زاڭ بويىنشا، ءجۇمىس توبىندا قايرات بوداۋحان ەكەۋمىزدىڭ جينالىستا داۋىس بەرۋگە قۇقىعىمىز جوق، تەك ۇسىنىس قانا ايتا الامىز ەكەن.

قانداستارىمىزدىڭ كەدەرگىسىز قۇجاتتناۋىنا كەرەك-اۋ دەگەن تۇيىندەردى، زاڭ جوباسىنىڭ باپتارىنا سايكەس، كەستەگە ءتۇسىرىپ، جۇمىس توبىنداعى كەز-كەلگەن دەپۋتاتتقا اپارىپ تۇسىندىرەمىز. وعان حالىق قالاۋلىسى قولىن قويىپ، جۇمىس توبىنىڭ جەتەكشىسىنە جونەلتەدى. يدەولوگياسى دۇرىس بولسا بولعانى، گۇلنار سۇلەيمەنقىزى وتىرىستىڭ تالقىسىنا سالادى. دەپۋتات ءوز ۇسىنىسىن قورعاپ شىعۋعا مىندەتتى. قاجەت بولعان جاعدايدا، جۇمىس توبى جەتەكشىسىنىڭ رۇقساتىمەن ءبىزدىڭ ول ۇسىنىسقا تۇسىنىك جاساۋىمىزعا، وتكىزۋ تۋرالى وتىنۋىمىزگە مۇمكىندىك بەرىلىپ وتىردى. قىسقاسى، زاڭ جوباسى وسى تارتىپپەن تاپتەشتەلىپ قارالدى. وبالى نە، الدان سمايىل، نۇرتاي سابيليانوۆ، قۇتتىقوجا يديريسوۆ، مايرا ايسينا، گۇلميرا يسيمباەۆا، باقىتبەك سماعۇل، الماس تۇرتاەۆ، ازامات ابىلداەۆ، ولگا كيكولەنكو، مەرۋەرت قازىباەكوۆا – قاي-قايسىسىنىڭ دا قاشان بارساق ەسىگى ايقارا اشىق تۇردى. كوڭىلى تاسىپ، قارسى الىپ وتىردى. ءبىر دە ءبىر ءوتىنىشىمىزدى جەرگە تاستاعان ەمەس، قولداپ، قۋاتتاپ، وتۋىنە بار كۇشتەرىن سالىپ باقتى.

وسى جەردە، ءجۇمىس توبىنا جەتەكشى ەتىپ گۇلنار سەيتماعامبەتوۆانى تاڭداپ قويعان ءماجىلىس توراعاسى حابيبوللا جاقىپوۆ اعامىزعا مىڭ دا ءبىر العىس ايتۋىمىز كەرەك!

گۇلەكەڭ ەركەككە ءتان مىنەزىمەن، ناعىز جەتەكشىگە لايىق بولىمىسىمەن كىرىستى بۇل يگىلىكتى ىسكە. قولىنان كەلگەننىڭ ءبارىن جاسادى. ارىپتەستەرى دە كىلەڭ ءبىر سايدىڭ تاسىنداي ىرىكتەلگەن تۇلعالاردان جاساقتالىپتى. ولار وسىناۋ ورايدى پايدالانىپ، 2013 جىلعى شاراسىزدىقتان جىبەرگەن «اتتەگەن-ايدى» تولتىرۋعا، بىلەكتەرىن سىبانا تىرىسىپ باقتى. سوعان ساي، ءبىز دە شامامىز جەتكەنشە كومەگىمىزدى اياعامىز جوق، ويدا جۇرگەننىڭ ءبارىن ۇسىندىق.

ءسوز ورايى كەلىپ تۇرعاندا، قر پرەزيدەنتى كەڭسەسىنىڭ باستىعى ماحمۇت قاسىمبەكوۆتىڭ اتىن ەرەكشە ىقىلاسپەن اتاپ، جاساعان ازاماتتىعىن ايتىپ وتكەنىمىز ءجون. ماحمۇت بازارقۇلۇلى تەك وسى ماسەلە بويىنشا ءبىر مەنىڭ ءوزىمدى اقوردادا ءتورت مارتە جەكە قابىلدادى. ءسويتىپ، ءۇنىمىزدىڭ پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنە، ودان ارى ۇلكەن كىسىگە جەتۋىنە دە ۇنەمى ىقپال ەتىپ وتىردى.

سوسىن، ءماجىلىس اپاراتى جەتەكشىسىنىڭ ورىنباسارى، قازاقتىڭ اياۋلى پرەزەنتى سابىر قاسىموۆ اعامىزدىڭ كورسەتكەن كومەگى ءتىپتى ەرەكشە. قازاق كوشىنىڭ توقىراۋىنا قابىرعاسى قاتتى قايىسقان، جار قۇلاعى جاستىققا تيمەي تۇس-تۇسقا قوڭىراۋ شالىپ، ءبىزدىڭ ءوتىنىشىمدىڭ وتۋىنە كۇش سالعان، ءتيىستى قابىلداۋلارعا كىرۋىمىزگە جول اشقان ءبىر كىسى بولسا، ول – وسى سابىر احمەتجانۇلى!

سونىمەن بىرگە، قر پرەزيدەنتىنىڭ كەڭەسشىسى مۇحتار قۇل-مۇحامەدتىڭ، قر دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە الەۋمەتتىك دامۋ ءمينيسترى تامارا دۇيسەنوۆانىڭ، سەناتورلار مۇرات باقتيارۇلىنىڭ، قۋانىش ايتاحانوۆتىڭ، جابال ەرعاليەۆتىڭ، نۇرلان ءورازاليننىڭ، ماجىلىسمەن جامبىل احمەتبەكوۆتىڭ، قر ىشكى ىستەر ۆيتسە-ءمينيسترى، پوليتسيا گەنەرال-مايورى ەرلان تۇرعىنباەۆتىڭ، قر دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە الەۋمەتتىك دامۋ ۆيتسە-ءمينيسترى ءبىرجان نۇرىمبەتوۆتىڭ، كوشى-قون كوميتەتىنىڭ توراعاسى احمادي سارباسوۆتىڭ، ءىىم كوشى-قون پوليتسياسى دەپارتامەنتىنىڭ توراعاسى سەرىك سايىنوۆتىڭ، كوشى-قون كوميتەتى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى اسلان قارجاۋباەۆتىڭ، ءىىىم كوشى-قون پوليتسياسى دەپارتامەنتى ازاماتتىق جانە يمميگراتسيا باسقارماسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى سابىرجان سەيتجانوۆتىڭ جانە ءابدىمۇتال الىبەكوۆ پەن سەرىك ساعىنوۆتىڭ ارقايسىسى، ءوز مۇمكىندىكتەرىنە قاراي، قولىنان كەلگەن قامقورلىعىن اياعان جوق. اسىرەسە، قر دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە الەۋمەتتىك دامۋ ۆيتسە – ءمينيسترى بولىپ ءمينيسترى ءبىرجان بيدايبەكۇلى قالاي كەلدى، جۇمىس توبىنىڭ جۇمىسى سولاي قارقىن الا باستادى. ەكى تىلگە بىردەي جەتتىك ءبىرجان بۇل سالانىڭ بىلىكتى مامانى ەكەن، قاي ۇسىنىستى الدىنا قويساڭ دا، قامشى سالدىرماي دالەلدەپ بەرىپ وتىردى. قىسقاسى، «جاس كەلسە، ىسكە!» دەگەن حالىق دانالىعىن ءبىرجان بيدايبەكۇلى بىزگە قاپىسىز دالەلدەپ بەردى.

ەشقاشان ەسىمىزدەن شىعارمايتىن ەڭبەگى ەرەسەن، قانداستارىمىز ەڭ كوپ جۇگىنەتىن تاعى ءبىر ۇلكەن سالا – ءباسپاسوز – اقپارات قۇرالدارى جانە ولاردىڭ باسشىلارى مەن قىزمەتكەرلەرى.

ءبىر ءسات تاۋەلسىزدىكتەن بەرگى جىلدارعا كوز جىبەرىپ، جالپى قازاق زيالى قاۋىمى مەن جوعارىدان تومەنگە دەيىنگى اتقارۋشى بيلىكتىڭ تىزگىنىن ۇستاعان تۇلعالارىنىڭ ۇلتىنا سىڭىرگەن ەڭبەگىن، كىسىلىك كەلبەتى مەن ادامگەرشىلىك بولمىسىن ولشەگىڭىز كەلسە، ەڭ ءادىل تارازى – پرەزيدەنتىمىزدىڭ كوشى-قون ساياساتى دەر ەدىم.

نۇرسۇلتان ءابىشۇلى، تۇسىنە بىلگەن جانعا، ەل ەركىندىگىن قولىنا العان كۇننەن باستاپ، «ەجەلگى اتامەكەنىنەن جىراقتاپ قالعان سىزدەردى كەشەگى كۇنگە دەيىن اتا-بابا جەرىنە قايتىپ كەلە الامىز با دەگەن سۇراقتىڭ الاڭداتىپ كەلگەنىن مەن جاقسى بىلەمىن. تۋعان جەردىڭ ءتۇتىنى دە ىستىق دەيدى حالقىمىز.» دەپ، الىستا جۇرگەن اعايىندى بىردەن اتاجۇرتقا شاقىرىپ، ۇلتىن ءسۇيۋدىڭ تەڭدەسسىز ۇلگىسىن كورسەتكەن ەدى عوي؟! مىنە، ۇلىلىق!!!

ءبىز سول ۇلى باستامانى قانىن جەرگە تامىزباي، بىردەن دوڭگەلەتىپ الىپ كەتە الدىق پا؟! ۇگىت – ءناسيحاتىن ۇزبەي جۇرگىزە بىلدىك پە؟!

«قازاق كوشىنىڭ باسىنا قارا بۇلت ءۇيىرىلىپ، ۇلت مۇددەسى سىنعا تۇسكەن سول ءبىر قيىن تۇستا وسى باسىلىمدار نە جازدى ەكەن؟!» – دەپ پاراقتاي قالساڭىز، جانىن شۇپەرەككە ءتۇيىپ، ماسەلە كوتەرگەندەرى دە; ءۇنسىز قالىپ، كۇنباعىستىڭ كۇيىن كەشكەدەرى دە سارعايعان گازەت بەتتەرى مەن ينتەرنەت يىرىمدەرىندە سايراپ تۇر.

ەندى ءبىر ەلۋ جىلدان كەيىن كىمدەردىڭ نەمەرە-شوبەرەلەرى اتالارىنىڭ وشپەس ەڭبەگىن وقىپ، مەرەيى تاسيدى; كىمدەردىڭ نەمەرە-شوبەرەلەرى جەر شۇقىپ وتىرادى؟! – ول ەندى بولاشاقتىڭ ەنشىسىندەگى شارۋا.

ءبىز بۇگىن تەك كوش-كوش دەپ كوز جاسىمىزدى كول ەتىپ جۇرگەن كۇندەردە قول ۇشىن بەرگەن، قىسىلعان جۇرتقا پانا، باس-كوز بولعان سول اعالارىمىز بەن باسىلىمدارعا باسىمىزدى ءيىپ، اق جول تىلەۋمەن عانا ءسوزىمىزدى اياقتايمىز!

ەلدىڭ ەلدىگى – ۇلتتىق ماسەلەگە كەلگەندە، ۇستانىمى بەرىك مەملەكەتشىل تۇلعالارى ارقىلى ساقتالادى. قانداس اعايىندار وسىنداي ەل اعالارىنىڭ دا قادىرىن بىلە جۇرسە ەكەن دەيمىز!!!

قانداستار، سەن دە تۇزەل!

شەتتەگى قانداستار ءۇشىن ءبىر نارسە تاعى انىق! ول – قازاقستاننان باسقا جەردەگى، كەسىپ ايتايىن، قازاقتاردىڭ بۇدان بىلايعى جەردە بولاشاعى ءتىپتى جوق! قاي ەلدە بولسىن، ادام رەتىڭدە بىرەۋدەن الدا، بەرەۋدەن كەيىن كۇن كەشە بەرۋگە بولاتىن شىعار، ءتىپتى ىرعىن ءتۇرمىس كەشىرۋىڭىز دە مۇمكىن، بىراق ۇلتتىق بولمىستى ساقتايتىن ەش مۇمكىندىك قالمادى. قازىر ىرعالىپ-جىرعالاتىن، ويلانىپ-تولعاناتىن ۋاقىت ەمەس، دۇنيە دۇبىرگە تولىپ تۇر. ەسىڭ بارىڭ، ەلىڭدى تاپ!

كورىپ وتىرسىزدار، ۇلت كوشباسشىسى ن.ءا.نازارباەۆ قول قويعان «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» جاڭارتىلعان زاڭ، تىنىشتىعىن بەرسە، قازاق كوشىنىڭ ەكىنشى ءبىر التىن قاقپاسىن اشاتىنى اقيقات! اللا قالاسا، مەنىڭ ساۋىتبەك ءابدراحمانوۆ اعام وبلىس اكىمدەرىنە «بيىل وبلىستارىڭىز نەشە مىڭ «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنە جازىلدى دەپ ەمەس، الدىمەن اۋىلدارىڭىزعا الىس-جاقىن شەتەلدەردەن قانشا مىڭ ەتنيكالىق قازاق وتباسى كوشىپ كەلدى!» – دەپ، سۇرايتىن كۇن تۋدى.

سول ءۇشىن الىستان كەلگەن، كەلۋدىڭ ءسات-ساعاتىن كۇتىپ جۇرگەن قانداستارىمىز ەڭ الدىمەن ۇلت كوشباسشىسىنىڭ وسى ەڭبەگى مەن قامقورلىعىن باعالاي ءبىلۋى كەرەك! تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارى كەلگەن اعايىن ءبىر-ءبىر پاتەردىڭ كىلتىن الىپ، تالتاڭداعان كۇندەر دە بولعان. ونى ۇرپاق ميىنا ءسىڭىرىپ وتىرعان ءجون. ءبىلىمدى جاستار، زيالى قاۋىم وكىلدەرى بيلىك پارتيالارىنا، جاستار بىرلەستىكتەرىنە كوپتەپ مۇشە بولىپ كىرگەنى، جاڭا قونىستىڭ ساياسي ومىرىنە بەلسەنە ارالاسقانى، ءسويتىپ، ەلباسى توڭىرەگىنە تىعىز توپتاسقانى ابزال. ءبىر كۇن بۇرىن كەلگەن اعايىن ارتىنان كەلەتىن تۋمالارىنا وڭ باعىت-باعدار سىلتەۋگە مىندەتتى.

بەكەر وبالى كانە، قانداستارىمىز ۇلتارالىق قاتىناسقا، تاتۋلىقتى ساقتاۋعا شەتىنەن شەبەر! شەتتە ءجۇرىپ، ولار بۇل نازىك ساياساتتىڭ اكادەمياسىنان وتكەن. بۇل جاعىنان كوپ الاڭداۋعا ورىن جوق.

جەرگىلىكتى حالىقپەن تاتۋلىقتى ساقتاۋدىڭ، جاڭا ورتاعا ءسىڭىسۋدىڭ ەڭ ءبىر تاماشا جولى – اقسارباس ايتىپ سويىپ، تۇرعىلىقتى جۇرتپەن قۇيرىق-باۋىر اساسقان قۇدالىقتى جيىلەتۋ – قىز الىسىپ، قىز بەرىسۋ. ورتاق نەمەرە مەن جينەن ءبارىن جاقىنداتادى.

ورالمانداردى قونىستاندىرۋ ءۇشىن ۇكىمەت ايقىنداعان وڭىرلەردىڭ قاي-قايسىسى دا تۇگىن تارساڭ، مايى شىعىپ، تۇتاسىپ تۇر. مەنشە، شەتتەگى تۋىسقاندار ءۇشىن قازاقستان بۇگىندە جۇمباق الەم ەمەس! عىلىم دامىپ، عالامتور سالتانات قۇرعان زاماندا كوزدەن تاسا، كوڭىلدەن قالتارىس قالاتىن ەشتەڭە جوق. ءبىرازىمىزدىڭ ءبىر-ءبىر وتاۋىمىز وسىندا. دەپۋتات سەرىكباي نۇرعيساەۆ ايتقانداي، ەلىڭمەن، اۋىلىڭمەن، ورتاڭمەن كوشىپ كەل دە، بوس تۇرعان ەلدىمەكەندەرگە قونىستانا بەر!

ء«تارتىپسىز ەل بولمايدى، تارتىپكە باعىنعان قۇل بولمايدى» – دەپتى باتىر بابامىز باۋىرجان مومىشۇلى. ەڭ قۇرىعاندا، سول كوشى-قون زاڭنىڭ وزىڭە كەرەك-اۋ دەگەن تۇستارىن ءبىلىپ العانىڭ ارتىقتىق ەتپەيدى. قازىر، قۇدايعا شۇكىر، كەم دەگەندە، ءبىر وتباسىندا ءبىر بالا ينتەرنەتتىڭ قۇلاعىندا وينايدى. جاسى سەكسەننەن اسقاندا عابباس قابىشەۆ پەن مەكەمتاس مىرزاحمەتوۆ اعالارىمىز يگەرىپ العان كومپيۋتەردىڭ تەتىگى جاستار ءۇشىن ونشا قيىنعا سوعا قويماس. «Google»-ءدى اشىپ، «كوشى-قون» دەپ باسىپ قالساڭىز، «حالىقتىڭ كوشى-قونى» تۋرالى زاڭ جارق ەتىپ شىعا كەلەدى. ونىڭ ۇستىنە، زاڭ سونشالىقتى كۇردەلى دە ەمەس، كوشى-قونعا قاتىستى بارلىق سالانىڭ قۇزىرەتى مەن مىندەتى تايعا تاڭبا باسقانداي اشىق كورسەتىلگەن. مىسالى، «ورالمانداردىڭ قۇقىقتارى مەن مىندەتتەرى» 26-باپتا سايراپ تۇر. وزدەرىڭىز كەلەر-كەلمەستەن وتە كوپ سۇرايتىن «ورالماندارعا، ەتنيكالىق قازاقتارعا جانە ولاردىڭ وتباسى مۇشەلەرiنە بەرiلەتiن جەڭiلدiكتەر مەن الەۋمەتتiك كومەكتiڭ باسقا دا تۇرلەرiن» 23-باپتان كوشىرىپ الىڭىز دا، انە، 15-باپتا جازۋلى تۇر، «جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ قۇزىرەتىنە» بارىپ، جۇگىنە قويىڭىز!

ءوز قۇقىعىڭ مەن مىندەتىڭدى بىلسەڭ، زاڭ تالاپتارىمەن جۇرسەڭ، سەندە ەشكىمنىڭ حاقىسى جوق! جەڭىلدىكتەن دە كەم قالمايسىز، دەلدالعا دا جەم بولمايسىز. كەشەگى جارتى الەمدى دۇبىرلەتكەن كوكجالدار اكپار مەن سەيىتتىڭ، وسپان مەن قاليبەكتىڭ، ۇزاق پەن جامەڭكەنىڭ بۇگىنگى ۇرپاعىنا ءوزىنىڭ ۇلى دالاسىنا ورنالاسقان ماڭگىلىك ەلىنە كەلىپ الىپ، قىرسىزدىعىنان قۇجاتتارىن تارتقىزىپ قويىپ، «مەن ورالمان ەدىم!» – دەپ كوشەدە ەڭىرەپ ءجۇرۋ، كوز جاسىن كول ەتۋ ەندى جاراسپايدى!!!

قۇدايعا تاۋبە، تاۋەلسىزدىكتىڭ، ەلباسىمىزدىڭ ەرتە جولعا قويعان نارىقتىق ەكونوميكاعا باعىتتالعان جاقسى ساياساتىنىڭ ارقاسىندا قازاقستان بيىك بەلەستەردى، اسقار اسۋلاردى باعىندىردى. سونىمەن بىرگە، تاۋەلسىزدىك جىلدارىنان بەرى الىستان كوشىپ كەلگەن اعايىنداردىڭ دا تىرشىلىگى جامان ەمەس. ءبارى دەرلىك بولماسا دا، كوبى اۋقاتتى تۇرادى. سونىڭ ءبىر بەلگىسى جىل سايىپ ءوتىپ جاتاتىن مەرەي تويلار مەن باتىر بابالارىمىزعا ارناپ بەرىلگەن استار.

مەن بىلگەندە، قازىرگە دەيىن تاڭجارىق جولدىۇلى مەن قاليبەك حاكىم رايىمبەكۇلىنىڭ 100 جىلدىعى مەملەكەت جاعىنان تويلاندى. ال، وسپان يسلامۇلى باستاعان باتىرلار مەن دانالارىمىزدىڭ داتاسى الىستان كەلگەن اعايىندارىنىڭ، جەرلەستەرى مەن ەتجاقىندارىنىڭ باستاماسىمەن ءار ون جىلدا ءبىر دۇركىرەپ ءوتىپ كەلەدى. قۋانارلىعى سول، سوڭعى جىلدارى عانا جاكۋلا بولىستىڭ 150 جىلدىعىنا، ەر جانىبەكتىڭ 300 جىلدىعىنا، بايتايلاق باتىردىڭ 312 جىلدىعىنا ارنالعان اس-تويلاردىڭ ەشبىرىنىڭ ءسانى مەن سالتاناتى ابىلاي حان مەن قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا ارنالعان شارالاردان ەش كەم سوققان جوق. كۇمبەزدەرىن دە كۇنشىلىك جەردەن كورىنەتىن ەتىپ، كۇمبىرەتىپ تۇرىپ تۇرعىزدىق. اسىرەسە، ەر جانىبەكتىڭ 300 جىلدىعى! ونىڭ بەر جاعىندا اۋدان، اۋىل كولەمىندە ءبىز ەستىمەگەن قانشاما تويلار ءوتىپ جاتىر؟!. دەمەك، قانداس اعايىندارىمىزدىڭ قالتاسى توق دەگەن ءسوز. ءبىز ءبىر قاۋىم ەل بولعانىمىزدى، قاسيەتتى قارا شاڭىراق قازاقستاننىڭ سانىنە ءسان، انىنە ءان قوسا الاتىندىعىمىزدى جان-جاقتىلى دالەلدەدىك. ءوز مۇددەمىزدى ءوزىمىز قورعاپ، پىكىر كوتەرە الاتىنىمىزعا دا كوزدەرىڭىز ابدەن جەتتى.

قايتالاپ ايتايىن، بۇل جەتىستىكتىڭ ءبارى تاۋەلسىزدىكتىڭ، ۇلت كوشباسشىسى ن.ءا.نازارباەۆتىڭ ەرەن ەڭبەگىنىڭ ارقاسى!

ءسوز جوق، جوعارىدا مەن ەسىمدەرىن اتاعان وسى التى تۇلعانىڭ التاۋى دا قالاي ۇلىقتاساق تا جاراساتىن، جاس ۇرپاققا بەرەر ۇلاعاتى مەن ونەگەسى مول كىسىلەر. جانە ولار ءبىر ءوڭىردىڭ، ءبىر تايپانىڭ عانا ەمەس، التى الاشقا تۇگەل ورتاق ارىستار!

ارينە، ءوز تابان ەت، ماڭداي تەرىمەن تاپقان دۇنيەسىن قالاي جۇمساۋدى اركىم ءوزى بىلەدى! دەگەنمەن، ارعى بەتتەن كەلگەن اعايىننىڭ بىتكەن رۋىنىڭ بىتكەن باتىرىنا ەندى ۇلاناسىر توي جاساي بەرۋ دە تىم جاراسا بەرمەس ءداستۇر دەپ ويلايمىن. ەلباسى ن.نازارباەۆتىڭ سوزىنە قۇلاق تۇرسەك، «تەك وتكەن تاريحىمەن عانا ماقتاناتىن ەلدىڭ بولاشاعى بۇلىڭعىر. ءار بۋىن وكىلدەرى اتا-بابا داڭقىنا داڭق قوسىپ، ابىرويىن ارتتىرىپ، بۇكىل دۇنيە ءجۇزى الدىندا بەدەلىن بيىكتەتە بىلگەن ەلدىڭ عانا بولاشاعى جارقىن، مەرەيى ۇستەم بولادى» (2015 جىلى 11-قىركۇيەكتە، استانادا وتكەن «قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا» ارنالعان سالتاناتتى جينالىستا سويلەگەن سوزىنەن). تويمەن داڭق قوسىپ ەمەس، ارينە!

ەستەرىڭىزدە بولسىن، مەرەيتويلار مەن اتاۋلى كۇندەردى مەرەكەلەۋ تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 1999 جىلعى 28 قىركۇيەك №1465 قاۋلىسى بار. سوندا «2) جەكەلەگەن تۇلعالاردىڭ مەرەيتويلارى العاشقى ءجۇز جىلدىقتا – ءجۇز جىلدىعى، ودان كەيiنگi جۇزجىلدىقتاردا ءاربiر جيىرما بەس جىلدا اتالىپ وتiلەدi» دەپ بەكىتىلگەن.

قايتا، ارەڭ قولىمىز جەتكەن كوشى-قون زاڭىندا جاسالعان وسىناۋ مول مۇمكىندىكتى بارىنشا ۇتىمدى پايدالانىپ قالعانىمىز ءابزال. ەستى ازامات ءۇشىن پالەنشە باتىردىڭ 250 جىلدىعىن تويلاعاننان گورى، ءوز اۋىلىڭنان وزگە جۇرتقا كىرىپتار بولىپ جۇرگەن 25 وتباسىن كوشىرىپ اكەلىپ، ارقا توسىنە قونىستاندىرساڭ، ازاتتىق جولىندا مەرت بولعان اناۋ باتىر اتا-بابالاردىڭ ارۋاعى ساعان وكپەلەمەيدى. قايتا، اماناتى ورىندالعانىنا، تۇقىمىنىڭ ازات وتان تورىنە جەتكەنىنە ءدان ريزا بولادى.

مەنشە، ەڭ جاقسى توي – ءبىر جىلىكتى اسىپ، اتا جۇرتتا تانىسقان كورشى-قولاڭدى شاقىرىپ، قاۋقىلداسىپ وتكىزگەن قونىس تويى! ودان قالسا، ەرۋلىك!!

قۇداي ءساتىن سالىپ، ەلباسىمىز قولداپ، تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ «كوشى-قون قورى» قۇرىلىپ جاتسا، سالماقتىڭ اۋىر جاعىن الدىمەن ءوزىمىزدىڭ كوتەرۋىمىزگە تۋرا كەلەدى.

جالپى، قازاق بۋرجۋازياسى قالىپتاسىپ ۇلگىردى دەپ ايتۋعا ابدەن بولادى. بىراق، ۇلتتىق دەڭگەيگە كوتەرىلە العان جوق. وكىنىشكە وراي، كوبى اتا-بابالارىنا اس-سۋ بەرىپ، ات شابىس وتكىزۋدەن; كەسەنە تۇرعىزىپ، مەشىت سالدىرۋدان ارىعا بارا الماي كەلەدى. سوندىقتان، تاۋەلسىزدىك جىلدارى ورالعان قانداستارىمدى قويىپ، قيىلى زاماننىڭ قىسپاعى كەزىندە ارعى بەت اسىپ كەتكەن ەلدىڭ مۇنداعى بۇگىنگى ۇرپاعىنا دا ايتارىمىز – «تۇماندى جىلدارى كوز جازىپ قالعان تۋمالارىڭدى تۋعان جەرىڭە قايتارىپ ال، قانداستارىڭا قارايلاس!» دەگەن وسى ءوتىنىش!

سوسىن، ەستە بولاتىن تاعى ءبىر ماڭىزدى ماسەلە بار! كوشىپ كەلگەن سوڭ، «اداسقان كۇشىك سەكىلدى» ەسكى جۇرتقا قاراپ «ۇلىعاندى» قويۋ كەرەك! قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسى بويىنشا، مەملەكەتتىڭ سىرتقى ساياساتىنىڭ نەگىزگى باعىتتارىن ايقىندايتىن قوعامدىق ءۇيىم باسشىلارى ەمەس، پرەزيدەنت! ۇكىمەتتىك دەلەگاتتسيا، ساۋدا-ساتتىق، وكۋ جانە تۋىسقانشىلاۋلاردىڭ بارىس-كەلىسى، ارينە، ءجونى مۇلدە بولەك اڭگىمە. قازاقتار ءۇشىن، ءوز وتانىڭ تۇرعاندا، ءيتىنىپ بارىپ «حۋاتسياو» بولۋدىڭ ەندى تۇككە كەرەك جوق!!!

وسى ءبىر نازىك ءتۇيىندى ناقتىلاي ءتۇسۋ ءۇشىن، ءبىر مىسال كەلتىرە كەتەيىك. كەزىندە «الاش وردا» پارتياسىنىڭ كوسەمدەرى جاپون مودەلىندەگى ەل قۇرامىز دەپ، ءوز الدىنا بيىك ماقسات ۇستانعانى بەلگىلى. ال، قازاقستان مەن جاپونيانىڭ كازىرگى قارىم-قاتىناسى ءتىپتى جاقسى. كەشە كوشىپ كەلگەن قانداس باۋىرلارىمىز ءۇشىن بۇگىن قىتايدىڭ جاپون باسقىنشىلارىنا قارسى سوعىسىنىڭ 70 جىلدىعىنا ارنالعان پارادىن بارىپ كوزدەن كەشىرگەننەن گورى، قازاقستان قارۋلى كۇشتەرىنىڭ استانادا جىلدا وتەتىن پارادىن تاماشالاۋ كەرەمەت باقىت ەمەس پە؟!! شىڭجاڭ ۇيعىر اۆتونوم رايونىنىڭ 60 جىلدىعى مەرەيتويىنا بارعاننان گورى، قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا قاتىسۋ الدە قايدا مارتەبە عوي!؟ بۇدان ەشتەڭە ءبۇلىنىپ تە كەتپەس، دەگەنمەن ازاماتتىق ۇستانىم دەگەن بار ەمەس پە!؟

شەتتەن كەلگەن، كەلۋ الدىندا تۇرعان ءار قازاققا ايتارىم: سەنىڭ وتانىڭ – قازاقستان رەسپۋبليكسى! پرەزيدەنتىڭ – نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ!! ەلورداڭ – استانا!!!

ارينە، مۇنداي يگى باستامالار، وڭ وزگەرىستەرگە جانە ءپرينتسيپتى ماسەلەلەرگە كەلگەندە، ەڭ الدىمەن ۇيتقى بولاتىن، ەلدى وتانشىلدىق باعىتقا جەتەلەيتىن – ارعى بەتتەن ەرتە كەلگەن زيالى قاۋىم – بەجىڭنەن، ماسكەۋدەن، ۇلانباتىردان... وقىعان ءبىلىمدى، سانالى ازاماتتار!

كىندىك قانى تامعان تۋعان جەرىن، كۇل توككەن اتا جۇرتىن تاستاپ، ەكىنشى ءبىر ەلگە كەتۋ، ارينە، كىم-كىمگە دە وڭاي شارۋا ەمەس. ءىشىڭدى ۋداي اشىتادى. ءبىر عۇمىر ساعىنىشپەن وتەسىڭ. بىراق، تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ ماڭگىلىگى، جاس ۇرپاقتىڭ نۇرلى بولاشاعى ءۇشىن ءبارىن قۇربان ەتۋىمىزگە تۋرا كەلەدى. ەسىڭىزدە بولسىن، الەمدەگى بارشا قازاق – ءبىر قازاق! سوندىقتان، بۇل دا سەنىڭ اتا-باباڭنىڭ جەرى! قازاقستان امان بولسا، قازاق ەشقاشان دالادا قالمايدى! مەملەكەتتىڭ قاۋىپسىزدىگىن قورعايتىن ونىڭ ارمياسى ەمەس، حالقى ەكەنىن دالەلدەپ جاتۋدىڭ ءوزى ارتىق. حالقى مول مەملەكەتتىڭ، ءبىز قۇساپ دۇرىس باسقارا السا، قايعىسى از بولادى.

اسا مارتەبەلى ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆ ءسوزىنىڭ ءبىر كەزەگىندە «كەلەم دەگەندەرگە قازاقستاننىڭ جەرى كەڭ، ەلى كەڭ، جاعدايى بار، زاڭ قابىلداندى، قۇقىقتارىڭ بار. نە ىستەيىم دەسەڭ، قانداي جۇمىس ىستەيىم دەسەڭ، قانداي بيزنەسپەن شۇعىلدانام دەسەڭ، كەلىڭدەر دە، اينالايىن قازاعىم، كۇنىڭدى كورىپ، بايىڭدار!» -دەگەن بولاتىن. كەشە عانا ەكى جۋرناليستكە بەرگەن بەيرەسىمي سۇحباتىندا «ول ساياسات وزگەرمەيدى. بىزگە قايتىپ كەلەم دەگەن اعايىندارعا – قازاقتارعا ەسىك اشىق. مەن كوبىرەك كەلگەنىن قالايمىن ول ادامداردىڭ!» دەدى سول ءسوزىن تاعى قايتالاپ.

مىنە، سول زاڭ تاعى تۇزەلدى، قانداستار! ەندى سەندەر دە تۇزەلىڭدەر!! جالتاقتاماي، اتتىڭ باسىن الاتاۋ مەن ارقاعا بۇرىڭدار!!!

اۋىت مۇقيبەك.

قاراشا-جەلتوقسان،2015جىل.

استانا

«دات» گازەتى