الماتىداعى «اتامۇرا» باسپاسىنان (2012-جىلعى، قر بعم ۇسىنعان 4 باسىلىمى وڭدەلگەن) ش.اۋەلباەۆ، ءا.ناۋرىزباەۆا، ر.ىزعۇتتىنوۆا، ا.قۇلاجانوۆالاردىڭ قۇراستىرۋىمەن جارىق كورگەن. الىپپە (جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتىڭ1-سىنىبىنا ارنالعان) وقۋلىعىنىڭ 132-134 بەتتەرىندەگى «كىم نەدەن كۇشتى؟» اتتى ەرتەگىسىن وقىپ جاعامدى ۇستادىم. 

ەرتە-ەرتە ەرتە ەكەن،

ەشكى ءجۇنى بورتە ەكەن.

قىرعاۋىل ءجۇنى قىزىل ەكەن،

قۇيرىق ءجۇنى ۇزىن ەكەن.

مۇزعا بارىپ قونعان ەكەن،

جامباسى اۋىرىپ قالعان ەكەن.

سول ۋاقىتتا جاساعان يەم مۇزدان سۇراپتى: مۇز، مۇز سەن نەدەن كۇشىت بولدىڭ؟ ەرتەك وسىلاي الىپپەدە وتە ساۋاتسىز جالعاسقان. سانا سەزىمى ەندى قالىپتاسىپ كەلە جاتقان جەتكىنشىكتەردى بۇلايشا ادىستىرعان بولار ما؟ ءبىز بۇل ەرتەگىنى بالا كەزىمىزدە اجەمىزدەن تىڭداعادا بىلاي باستالىپ، مىناداي اياقتالاتىن: 

ەرتە، ەرتە ەرتەدە،

ەشكى ءجۇنى بورتەدە.

قىرعاۋلى ءجۇنى قىزىل ەكەن،

بالاق ءجۇنى ۇزىن ەكەن ( بۇگىنگى الىپپەدەگىدەي قۇيرىق ءجۇنى ەمەس، قۇيرىقتا قانات بولادى، وندا ءجۇن بولمايدى، كەرىسىنشە بالاعىندا بولىمسىز ءجۇن بولادى)

مۇزعا بارىپ قونعان ەكەن،

تايىپ جىعىلىپ جامباسى سىنعان ەكەن.

سوندا قىرعاۋىل مۇزادان  سۇراپتى، مۇز، مۇز سەن نەتكەن كۇشتى ەدىڭ؟ سولاي قىرعاۋىل كۇننەن سۇراپتى، قىرعاۋىل بۇلتتان سۇراپتى، قىرعاۋىل جاڭبىردان سۇراپتى، قىرعاۋىل جۋساننان سۇراپتى دەپ كەتە بەرەدى... (بۇگىنگى الىپپەدە جاڭبىر اتىمەن جوق سۇراپ جۇرگەن جاراتقان يەم ەكەن) ...قوشاقان، قوشاقان سەن نەتكەن كۇشتى ەدىڭ؟ مەن كۇشتى بولسام، قاسقىر تاماعىمنان تارتار ما ەدى دەپ جالعاسىپ جاتادى (بۇگىنگى الىپپەدە قاسقىر قوشاقاننىڭ تاماعى ەمەس قۇيرىعىنان تارتىپتى، نەگىزىندە قاسقىر قويدى تاماقتان الادى). (اجەمىزدىڭ ەرتەگىسىندە) قۇمىرسقا، قۇمىرسقا سەن نەتكەن كۇشتى ەدىڭ؟ مەنىڭ، ارقاما التى بۇت، جەلكەمە جەتى بۇت جۇك كوتەرەتىن كۇش بەرگەن ءبىر اللا دەپ جاۋاپ بەرۋشى ەدى، ال بۇل الىپپەدە قۇمىرسقا ءوزىم مىقتىمىن دەپ شىرەنىپ تۇر. جاراتقان يەم سوندا ءۇنسىز قالىپتى. مىنە سوراقىلىق! وسىعان باستارى جەتپەگەن اۆتورلارعا تاڭىم بار، وسىلاي وسكەن ۇرپاق ەرتەڭ اكە-شەشەسىن تىڭداي ما؟ اللانى تاني ما؟ ول دا قۇمىرسقا سىندى ء"وزىم مىقتى" دەپ شىرەنەر.

وسى الىپپەنىڭ 131 بەتىندە قوجاناسىردى «قوجا» دەپ كورسەتىپتى، ونداعى سۋرەتتە قازاقتىڭ ات بايلايتىن جەرى قوجاننىڭ كىندىگىنەن دە كەلمەي تۇر، ال قازاقتىڭ ات بايلاتىن كەرمەسى اناداي بيىكتە تۇرماۋشى ما ەدى. بىلايعى كەزدە ات بايلاعانعا باسى ەكى اشا ماما اعاش پايدالانادى مۇندا ونىڭ ءبىرى جوق. 134 بەتىندە باقانى «باقاتاي» دەپ تىم ەركەلەتىپ جىبەرىپتى. مەن ۇزاقتان جاۋابىن تابا الماي جۇرگەن تىزەگە جەتپەيتىن جەل جەلپىسە نەمەسە جوعارى تەپكىشەككە كوتەرىلگەندە ارتىندا كەلە جاتقان ادامعا بارىن كورسەتەتىن كويلەكتىڭ كىنالىسى تاعى وسى الىپپەدەگى سۋرەتتەر ەكەنىن كوز كوردى. 

 ابدۋراقىن نۇرحالىق

Abai.kz