قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى قىتايدىڭ توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى شىجان قانقوي (چجان حانحوي) مىرزانىڭ ەكى ەل اراسىنداعى ۆيزا ماسەلەسى توڭىرەگىندە كوتەرگەن انتي-ديپلوماتتىق، ەموتسياعا تولى ءام كىجىنىستى مالىمدەمەسىنە تۇسىنىك بەردى،-دەپ حابارلايدى Tengrinews.kz ءتىلشىسى.

ىدىرىسوۆ تىزگىنشىسى بولىپ وتىرعان مينيسترلىكتەگىلەر باق-تا قىزۋ تالقىعا تۇسكەن ەلشى مىرزانىڭ مۇنداي مالىمدەمەسىنە (قازاقستاننىڭ ءسىم-ءىن جەكىپ-ۇرىسقان، كەيىستى سۇحباتى) تاڭقالىستارىن بىلدىرگەن.

ءسىم تاراتقان تۇسىنىكتەمەدە، قازاقستاننىڭ قازىرگى سىرتقى ساياسات ۆەدومستۆوسىنىڭ ۆيزالىق ساياساتى اشىق ءارى قر زاڭنامالارى نەگىزىندە جۇرگىزىلىپ جاتقانى ايتىلادى. شىجان مىرزانىڭ اگرەسسيۆتى سۇحباتىنا قاتىستى ءسىم  سىلاپ-سيپاپ، ءبۇي دەپتى:

«قر ءسىم-ءنىڭ شەتەل ازاماتتارى مەن شەتەلدىك ديپلوماتتارعا ۆيزا بەرۋ ءتارتىبى ۆەربالدى نوتا نەگىزىندە ەلشىلىكتەر مەن كونسۋلدىق قىزمەتكەرلەنىنىڭ جاقىن تۋىستارىنا (سونىڭ ىشىندە قحر ەلشىلىگىگىڭ قىزمەتكەرلەرىنە دە) G1 كاتەگورياسى بويىنشا ءۇش رەتتىك ۆيزا بەرىلىپ كەلگەن. بۇل كاتەگوريا بويىنشا شەتەل ازاماتتارى 1 جىلدىڭ ىشىندە 90 تاۋلىك قر تەرريتورياسىنا كىرىپ، ءجۇرىپ-تۇرۋ قۇقىعى بەرىلەدى. ال قحر-نىڭ قازاقستانداعى ەلشىلىگىنىڭ ۇزدىكسىز تالاپتارىن ەسكەرىپ، قر ۇكىمەتى اتالمىش رەجىمدى وزگەرتىپ، قحر ەلشىشىكتەرى مەن كونسۋلدىق قىزمەتكەرلەرىنىڭ جاقىن تۋىستارى ءۇشىن ۆ2 كاتەگورياسى بويىنشا (1 جىلدىڭ ىشىندە بىرنەشە مارتە قر تەرريتورياسىنا كىرۋگە، ءار كىرگەن مەرزىمى 90 تاۋلىككە دەيىن ۇزارتىلعان) «قوناق-ۆيزاسى» بەرۋ تۋرالى شەشىم شىعارعان. ءسىم-ءنىڭ بۇنداي شەشىمگە كەلۋدەگى نەگىزگى ماقساتى – ەكى ەل اراسىنداعى قالىپتاسقان ىنتىماقتاستىق ءارى سەرىكتەستىكتى ساقتاپ قالۋ ءام سەنىمدى ارتتىرۋ»،-دەلىنگەن ءسىم مالىمدەمەسىندە.

ەسكەرەت كەتەيىك، شىجان مىرزا تىستەنىپ تۇرىپ، «حانسۋ حالقى ەشقاشاندا قازاقتى، قازاقستاندىقتاردى كەمسىتكەن ەمەس، ەشقانداي شەكتەۋلەر قويىپ كورگەن ەمەس» دەگەنىمەن، ەلشى مىرزانىڭ «وتىرىگى» وسى جەردە  اشكەرەلەنىپ قالدى.

قازاقستان ۇكىمەتى حانسۋلىق ديپلوماتتارعا كەڭشىلىك جاساپ،  ءار 90 تاۋلىكتە ءبىر مارتە ۆيزا جاساۋعا مۇمكىندىك بەرگەنىمەن، قحر ۇكىمەتى قازاقستاندىق ديپلوماتتارعا، ەلشىلىك قىزمەتكەرلەرىنە مۇنداي مۇمكىندىك بەرمەي وتىر.

سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ مالىمدەمەسىنەن تۇيگەنىمىز، قحر ۇكىمەتى قازاقستاندىق ديپلوماتتارعا قىسقا مەرزىمدى S2 كاتەگورياسى بويىنشا ۆيزا بەرەدى. بۇل كاتەگوريا ءبىزدىڭ ساياساتكەرلەردى قىتاي تەرريتورياسىندا 30 تاۋلىكتەن ارتىق بولدىرمايدى.

سونىمەن قاتار، قىتاي ۇكىمەتى 2016 جىلدىڭ 1 اقپانىنان باستاپ قازاقستاندىق ازاماتتارعا (تۋريستىك، جەكە ت.ب. ماقساتتار بويىنشا) ۆيزا بەرۋدى شەكتەگەن.

وسىعان بايلانىستى ىدىرىسوۆ مىرزانىڭ باسشىلىق ەتەتىن مينيسترلىگى قحر ۇكىمەتىنە حات جولداپ، تۇسىنىكتەمە بەرۋدى تالاپ ەتكەن. ازىرگە قىتاي تاراپىنان ء«لام» دەگەن جاۋاپ بولماي تۇر.

ءتۇيىن: ەستەرىڭىزدە بولسا شىجىن مىرزا شىجىڭدانىپ سويلەگەن كۇنى ءبىز حانسۋ ديپلوماتىنىڭ كاسىبي ءىس جۇرگىزۋ شەبەرلىگىن سىنىپ، قازاقستان ۇكىمەتىن ۇركىتىپ-قورقىتقان سۇحباتىنا قاتىستى ءسىم-ءنىڭ جاۋابىن بىلمەك بولعان ەك.

سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ رەسمي سايتىنىڭ تومەنگى جاعىندا كورسەتىلگەن ءتورت ءنومىردىڭ تەك بىرەۋى عانا جاۋاپ بەردى. ءوزىن ء«سىم-ءنىڭ باسپاسوزبەن بايلانىس ءبولىمىنىڭ حاتشىسىمىن» دەپ تانىستىرعان اقمارال تولەگەنوۆا ەسىمدى ازاماتشا شىجان مىرزانىڭ شي شىعارعان كەيىستى سوزدەرىنە قاتىستى ناقتى جاۋاپ بەرەتىن ادام - جايناقوۆ ءانۋار ەسىمدى جىگىت ەكەنىن ايتتى. جايناقوۆ مىرزا ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ باسشىسى ەكەن. الايدا باق-پەن قويان-قولتىق جۇمىس جاساۋى ءتيىس جايناقوۆ مىرزانىڭ جۇمىسى تىم قاۋىرت كورىنەدى. ءبىز مينيسترلىك قىزمەتكەرىمەن باينالىس ورناتا المادىق.

دەسە دە، حانسۋ ەلشىسىنىڭ دورەكىلىگى باق-تا قىزۋ تالقىلانىپ، قوعامدىق ورتانىڭ اشۋىن كەلتىرگەن سوڭ، ىدىرىسوۆ مىرزانىڭ مينيسترلىگى ماسەلەنى سىلاپ-سيپاپ قويۋدى ءجون كورسە كەرەك. ايتپەسە وزدەرىن «الەمنىڭ ەكىنشى ەكونوميكاسى» سانايتىن شىجان مىرزانىڭ ەلىنىڭ قاھارىنان ۇرىكتى مە، ايتەۋىر ەكى ەل اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق پەن سەنىمدىلىك تۋرالى تولعاي ايتىپ، ۆيزانى توقسان كۇنەن ارتىق بەرە المايتىن جەتكىزىپتى.

ىدىرىسوۆتىڭ ورگانى شىجان مىرزانىڭ تالاپتارىنا قارسى تالاپتار قويماپتى. دالىرەك ايتساق،قحر ۇكىمەتىنىڭ قاساقانا ميلليونداعان قانداستارىمىزدىڭ وتانعا ورالۋىنا كەدەرگى جاساپ جاتقانى تۋرالى ءسوز ەتىلمەگەن.

ايتىپ-ايتپاي نە كەرەك، ديپلومات مادەنيەتىن ۇرىپ قويعان شىجان مىرزا تەپسىنىپ، كۇشەنىپ، شىجىندانىپ سويلەدى. مينيسترلىك وعان سىپايى جاۋاپ قايتاردى. وسىمەن ءبارى ءبىتتى. ءىس جىلى جابىلىپ قويدى. ال قازاقستاننىڭ ىشكى ساياساتىنا ورىنسىز ارالاسىپ، قازاقستاندىق ساياساتكەرلەر مەن جوعارعى ۇكىمەتتى ورىنسىز سىناعان، ديپلوماتيالىق ادەپتى ۇمىتىپ، اشىق قوقان-لوققى كورسەتكەن ەلشىگە ەش جازا قولدانىلمادى، ەش ەسكەرتۋ جاسالمادى.

وسىدان بارىپ، «زاڭىڭ جۇمساق، مەملەكەتتىك قىزمەتتەگىلەرىڭ ءمىنايى سەبەپتەرمەن باق وكىلىنىڭ سۇراعىنا جاۋاپ بەرە الماسا، ارينە، شىجاندار شىجىندانىپ سويلەيدى ەمەس پە»، دەمەسكە شاراڭ جوق.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz