Booking.com دەگەن كومپانيا بار. Əلەمگە əيگىلى كومپانيا. 1996 جىلى امستەردامدا نەگىزى قالانعان. Booking.com ارقىلى تۋريستەر كەز كەلگەن قالاداعى، كەز كەلگەن قوناقۇيدى الدىن الا برونداي الادى. بۇل جۇيە قىزمەت كورسەتۋ سالاسىنداعى كوشباسشىعا اينالعان.  Əلەمدە Booking.com-نىڭ قىزمەتىنە جۇگىنبەيتىن تۋريستەر كەمدە-كەم. وسى كومپانيادا قازىرگى كەزدە Əلىبەك داتباەۆ دەگەن جاپ-جاس قازاق جىگىتى جۇمىس ىستەيدى. ونى «ۇلاننىڭ» وقىرماندارىمەن تانىستىرعىم كەلدى. «بولماساڭ دا ۇقساپ باق» دەيدى اباي. مۇمكىن، ءبىراز وقىرمانعا ۇلگى بولار… بىزبەن سۇحباتقا كەلىسكەن كەيىپكەرىمىز əڭگىمەسىن بىلاي دەپ باستادى: 

– پاۆلودار قالاسىندا تۋىپ-ءوستىم. 2006  جىلى «جاس دارىن»  اتتى دارىندى بالالارعا ارنالعان مەكتەپتى ءبىتىرىپ، قازاق-بريتان تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنە IT ماماندىعى بويىنشا وقۋعا ءتۇستىم.

– ءسىزدى ەل Booking.com  كومپانياسىنا  جۇمىسقا ورنالاسقان سوڭ بىلە باستادى. Booking.com كومپانياسىندا ناقتى نە جۇمىس ىستەيسىز؟

– ناقتى ايتقاندا، قىزمەتىمنىڭ اتاۋى – IT Developer, ياعني باعدارلاما جاساۋشى. Booking.com كومپانياسىنىڭ ىشكى قولداۋ قىزمەتى جۇيەسىمەن جۇمىس ىستەيمىز. مەنىڭ كوماندامدا جەتى ادام بار، ونىڭ بىرەۋى جەتەكشى مەنەدجەر، قالعانى  باعدارلاما جاساۋشىلار. ءبəرىمىز əلەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كەلدىك – بىرەۋى مىسىردان، بىرەۋى ارگەنتينادان، بىرەۋى ءۇندىستاننان، بىرەۋى رەسەيدەن دەگەن سياقتى.  نەگىزىنەن مۇندا رەسەيدەن جəنە وڭتۇستىك امەريكا ەلدەرىنەن كەلگەندەر كوپ. ماعان دا ەندىگى جەردە يسپان ءتىلىن مەڭگەرۋ قاجەت سياقتى…

– Booking.com  كومپانياسىنا  جۇمىسقا ورنالاسپاس بۇرىن قاي جەرلەردە ىستەپ ەدىڭىز؟

– 2014-2015 جىلدارى اقش-تىڭ كاليفورنيا شتاتىندا ipsy.com ستارتاپىندا قىزمەت اتقاردىم. سايت پايدالانۋشى رەتىندە ايىنا 10 دوللار تولەيسىز، ال سىزگە سول ءۇشىن كەلەسى ايدىڭ باسىندا 4-5 ءتۇرلى كوسمەتيكالىق  تاۋارعا تولى  سومكە جىبەرىلەدى. ايتپاقشى، سومكەنى جەتكىزۋ قۇنى 10 دوللار. بۇگىنگى تاڭدا سەرۆيستى ەكى ميلليوننان استام ادام قولدانىپ ءجۇر. قاراپايىم اريفمەتيكا قولدانساڭىز،  كومپانيانىڭ ايىنا شامامەن قانداي اقشا تاباتىنىن بىلە الاسىز. 2015 جىلدىڭ جازىندا ۆيزا جəنە  باسقا جاعدايلارعا بايلانىستى كومپانيادان دا،  اقش-تان دا كەتۋگە ءمəجبۇر بولدىم.

– شەتەلدە جۇمىس ىستەۋدىڭ ارتىقشىلىقتارى، كەمشىلىكتەرى قانداي؟

– ەڭ باستى كەمشىلىك –  جانىڭدا وتباسىڭ مەن دوستارىڭ بولمايدى. قازاقستاندا جۇرگەندە  دوستارىممەن كوپ ارالاسىپ، كەزدەسىپ تۇراتىنمىن. شەتەلدە جۇمىس ىستەۋدىڭ تاعى ءبىر قيىنشىلىعى  – دەنساۋلىقتى ساقتاندىرۋ. نيدەرلاندىدا ايىنا 100 ەۋرونى ساقتاندىرۋعا تولەۋگە مىندەتتىسىز. ەگەر جەدەل جəردەم شاقىرساڭىز،  ءبىر شاقىرۋ ءۇشىن 1000 ەۋروعا دەيىن تولەۋ كەرەك بولادى. قازاقستاندا بۇل تەگىن. سوندىقتان نيدەرلاندى حالقى وزدەرىنىڭ دەنساۋلىقتارىن كۇتىپ، سپورتپەن اينالىسۋعا تىرىسادى.

ارتىقشىلىقتاردى اتاپ كەتسەم، شەتەلدە جۇمىس ءتəجىري-بەسى باعالانادى،  تولەيتىن اقىلارى بىزدىكىنە قاراعاندا بىرنەشە ەسە  كوپ. مىسالى، امستەردام قالاسىندا باعدارلاما قۇراۋشى مامان ايىنا 4-5 مىڭ ەۋرو ايلىق تابادى. ال، كاليفورنيادا پروگرامميستەردىڭ  ورتاشا جىلدىق جالاقىسى 100 مىڭ دوللارعا جۋىق.

– بىزدە باعدارلاما جاساۋشىلار كوپ. ولاردىڭ ءبəرى شەتەلدىك كومپانيالاردا جۇمىس ىستەپ جۇرگەن جوق. ال ءسىز وسى دەڭگەيگە قالاي جەتتىڭىز؟

– ستۋدەنت كەزىمدە شەتەلدە جۇمىس ىستەيمىن دەگەن وي بولعان دا جوق. ۋنيۆەرسيتەت بىتىرگەنىمە 3 جىل بولعاندا عانا ءتۇرلى شەتەلدىك كومپانيالارعا ءوتىنىش جازا باستادىم. ال Booking.com كومپانياسىنان  جۇمىسقا شاقىرتۋ الۋ ءۇشىن 3 اي قاتارىنان 40 شاقتى كومپانياعا  ءوتىنىش جىبەرىپ، 120-دان اسا سۇحباتتاسۋدان ءوتتىم.

– ءوزىڭىز سياقتى شەتەلدە جۇمىس ىستەيتىن قازاقستاندىقتاردان كىمدەردى بىلەسىز؟

– شەتەلدە جۇمىس ىستەيتىن قازاقستاندىقتاردىڭ سانى  كۇننەن-كۇنگە ارتىپ كەلەدى. سوڭعى 2-3 اپتادا مەنىمەن 4 قازاقستان ازاماتى حابارلاستى، ولاردىڭ ءبəرى Booking.com كومپانياسىنا جۇمىسقا ورنالاسۋ ءۇشىن  سوڭعى تۋرعا دەيىن  ءوتتى. قازىرگى كەزدە اقش-تا جۇمىس ىستەيتىن قازاق پروگرامميستەر بارشىلىق. مىسالى، وندا قۋات ەسەنوۆ، تۋعان اعام جəنىبەك داتباەۆ، نۇرجان باكيباەۆ، كەڭەس جəنە سەرىك بەكەتاەۆتار، سەرگەي ماكاگونوۆ، ماديار ايتباەۆ، عازيز تəجەنوۆ، شاميل ارسۋنۋكاەۆ، ەسەنجار جəنە نۇرلان قاناپيندەر، ولجاس ۇسىپباەۆ سىندى قازاقتىڭ جىگىتتەرى بار.

– باعدارلاما جاساۋشى ماماندىعىن ءوزىڭىز تاڭدادىڭىز با، əلدە اتا-اناڭىزدىڭ ىقپالى بولدى ما؟

– اتا-انام ماماندىق تاڭداۋىما  مۇلدە ىقپال ەتكەن ەمەس. مەنىڭ ويىمشا، ماماندىقتى بالا ءوزى تاڭداۋ كەرەك. اتا-انالاردىڭ ماقساتى – بالانىڭ  قابىلەتىن دۇرىس بايقاپ،  ونى ودان ءəرى نىعايتۋ جəنە ارتتىرۋ.

– قانشا ءتىل بىلەسىز؟

– قازاق، ورىس جəنە اعىلشىن تىلدەرىندە ەركىن سويلەپ، جازامىن. تۇرىكشە  ازداپ  سويلەيمىن. يسپان ءتىلىن مەڭگەرۋگە تىرىسىپ ءجۇرمىن.

– اعىلشىن ءتىلىن قالاي تەز ۇيرەنۋگە بولادى؟ تəجىريبەڭىزبەن بولىسە الاسىز با؟

– اعىلشىن ءتىلىنىڭ نەگىزدەرىن باستاۋىش  سىنىپتاردا وقي باستادىم. اقش-قا اعىلشىن ءتىلىن بىلەمىن دەپ بارعام. بىراق، ول جاققا بارا سالا  پراكتيكالىق دەڭگەيىمنىڭ تومەن ەكەنى بايقالدى. اينالامنىڭ ءبəرى  اعىلشىنتىلدىلەر بولعاسىن  ءۇش-ءتورت ايدىڭ ىشىندە سول تىلدە ەركىن سويلەپ كەتتىم. ءتىل ۇيرەنۋگە پراكتيكا كوپ əسەر ەتەدى.

– كىتاپتى كوپ وقيسىز با؟

– كىتاپتى كوپ وقيمىن دەپ ايتا المايمىن.  بۇنى ءوزىمنىڭ ەڭ ۇلكەن كەمشىلىگىم دەپ سانايمىن. نەگىزىنەن تەحنيكالىق əدەبيەت وقيمىن.

– قانداي سايتتاردى، گازەت-جۋرنالداردى  قارايسىز؟

– گازەت-جۋرنالدى پاراقتاپ وقىمايمىن، ەلەكتروندى نۇسقاسىن قارايمىن.  Techcrunch.com, crunchbase.com, producthunt.com, index.co, thenextweb.com, news.ycombinator.com دەگەن سايتتاردى ۇزبەي قاراپ تۇرامىن. ويتكەنى، ءبىزدىڭ سالاعا قاتىستى جاڭالىقتار وسى سايتتاردا قامتىلادى.

– سوڭىڭىزدان ەرىپ كەلە جاتقان ءىنى-قارىنداستارىڭىزعا نە ايتار ەدىڭىز؟

– جۇمىس، جۇمىس جəنە تاعى دا جۇمىس. ەڭبەك پەن باقىت ەگىز دەپ تەگىن ايتپاعان. بۇگىن كوپ جۇمىس ىستەسەڭىز، ەرتەڭ باقىتتى ءومىر سۇرەسىز.  ومىردە قانداي جاعداي بولسا دا، باسىڭىزدى تىك كوتەرىپ، ءوزىڭىزدىڭ اينالىساتىن جۇمىسىڭىزعا كۇش سالىپ، ەڭبەكتەنۋدەن توقتاماڭىز. بۇنى ءوزىمنىڭ باسىمنان كەشكەن تəجىريبە نəتيجەسىندە قورىتقان ءتۇيىن رەتىندە ايتىپ وتىرمىن.

– Əڭگىمەڭىزگە راحمەت.

 Əڭگىمەلەسكەن قانيا تابىس، سدۋ ستۋدەنتى

  «ۇلان»، №22