اۋىلدىڭ قارا شاڭىراعى – مەكتەپ. بۇل جونىندە،  18-مامىر كۇنى، ء ماجىلىستىڭ پلەنارلىق وتىرىسىندا، قر پرەمەر ءمينيسترى كارىم ءماسىموۆتىڭ اتىنا  فراكتسيانىڭ دەپۋتاتى بەرىك دۇسەنبينوۆ مالىمدەدى جاسادى.  

ەسىن جيىپ، ەتەگىن قىمتاعان ەلدىڭ ەڭ ءبىرىنشى قولعا الاتىن باستى ماسەلەسى – شەكارا شەبىن بەكەمدەۋ. بۇل تۇرعىدا قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ العاشقى جىلدارىنان-اق قيمىلداپ، قايسارلىقپەن قايرات كورسەتىپ، مەملەكەتتىك شەكارانى شەگەندەپ، حالىقارالىق كەلىسىم-شارتتاردى بەكىتىپ العانى بەلگىلى.

بۇگىنگى حالىقارالىق جاعدايداعى تۇراقسىز دۇربەلەڭدەر مەملەكەتتىڭ باستى نازارىن وسى ماسەلەلەرگە اۋدارۋدى تالاپ ەتەدى.

بۇل تاراپتا شالعاي اۋىلداردىڭ نەگىزىن ساقتاپ قالۋشى ماڭىزدى فاكتورلاردىڭ ءبىرى – شەكارالىق اۋىلدارداعى مەكتەپتەردىڭ جاعدايى.

ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتتەرىنە ساي، ەلىمىزدە ورتا ەسەپپەن جىلىنا 100-ut جۋىق مەكتەپ جابىلادى ەكەن. مەكتەپ، ءبىلىم ورداسى بولۋمەن بىرگە، بۇگىنگە اۋىلداعى جۇمىس بەرەتىن ورىن، اۋىلدىڭ قاسيەتتى قارا شاڭىراعى. ماڭىزدىلىعى جاعىنان اۋىلدا ورنالاسقان بىردە-ءبىر مەملەكەتتىك ورگان اۋىلداعى مەكتەپكە تەڭ كەلە المايدى.

اسىرەسە، شىعىس قازاقستان وبلىسى، سولتۇستىك قازاقستان، قوستاناي، پاۆلودار، اقمولا، باتىس قازاقستان وبلىستارىنداعى شەكارالىق اۋىلداردىڭ جاعدايى سىن كوتەرمەيتىندىكتەن، حالىقتى تۇراقتاندىرۋ مەن شوعىرلاندىرۋ ماسەلەلەرىن مەملەكەتتىك دەڭگەيدە شۇعىل قولعا الۋىمىز قاجەت.

سونىمەن قاتار، مەكتەپتىڭ ارقاسىندا اۋىلعا جاس ءبىلىمدى ماماندار تارتىلىپ، بولاشاقتا ولار اۋىلدارىڭ تۇرعىنى بولادى.

ەگەر، جىل سايىن شەكارا اۋماقتارىندا 5-6 مەكتەپ جابىلا بەرسە، 10 جىلدان كەيىن اۋىلداردان نە قالاتىنىن ەسەپتەي بەرىڭىز. جىل سايىن جابىلعان مەكتەپپەن بىرگە، سول اۋىلدىڭ شاڭىراعى قۇلاپ، وشاعى ءوشتى دەپ ساناڭىزدار. مۇمكىن شەنەۋنىكتەرگە جابىلعان مەكتەپ سانى تەك قانا تسيفر بولسا، بىزگە ول وسى اۋىلداعى ادامداردىڭ تاعدىرى، اۋىلدىڭ تاعدىرى.

مىسالى، ءبىر عانا شىعىس قازاقستان وبلىسى بويىنشا الساق، 1997-2011 جىلدار ارالىعىندا عانا شەكارالىق اۋداندارداعى 45 ەلدى مەكەن ەلىمىزدىڭ كارتاسىنان جويىلىپ، 20-دان استام مەكتەپ ءوز جۇمىسىن توقتاتقانى ازا بويىڭدى قازا قىلادى. 2012 جىلعا دەيىنگى دەرەككە قاراعاندا، 15 جىل ىشىندە زايسان، كاتونقاراعاي، كۇرشىم، ءۇرجار اۋداندارىنان 85,1 مىڭ ادام كوشىپ كەتكەن. بۇل اۋدانداردىڭ بارلىعى قازاقستاننىڭ شەكارالىق ايماقتارى. شىعىس قازاقستان وبلىسىندا تەك 2009-2010 وقۋ جىلىندا بالالار سانىنىڭ ازايۋىنا بايلانىستى 19 مەكتەپ، 2010-2011 ءبىلىم بەرۋ ارالىعىندا 17 مەكتەپ، 2011-2012 وقۋ جىلىندا 13 مەكتەپ جابىلعان. 2012-2013 وقۋ جىلىندا وبلىس بويىنشا 20 جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ جابىلىپ، 6 مەكتەپ قايتا ۇيىمداستىرىلعان. جالپى، 2009 جىلدان باستاپ وبلىستا 69 مەكتەپ جابىلىپ، 48 مەكتەپ قايتا ۇيىمداستىرىلعان. قايتا ۇيىمداستىرۋدىڭ دا تيگىزەر كەسىرى كوپ. ويتكەنى، 11 جىلدىق مەكتەپتەر توعىز جىلدىق نەمەسە توعىز جىلدىق مەكتەپتەردى باستاۋىش مەكتەپتەر مارتەبەسىنە اۋىستىرادى. بۇل دا حالىقتىڭ كوشۋىنە ىقپال ەتۋدە. بۇل بۇدان 5-6 جىل بۇرىنعى ءبىر عانا وبلىستاعى دەرەك.

بۇنداعى مەكتەپتەردىڭ جابىلۋ سەبەبى – مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ سانى ءتيىستى شەكتى مولشەرگە ساي كەلمەۋىنەن تۋىنداۋدا. قولدانىستاعى مەملەكەتتىك نورماتيۆ ءاربىر اۋىلدىق ەلدى مەكەندە مەكتەپ جاسىنداعى 5 نەمەسە ودان كوپ بالا سانىمەن باستاۋىش مەكتەپتىڭ، 41 جانە ودان كوپ بالا سانىمەن نەگىزگى مەكتەپتىڭ جانە 81 جانە ودان كوپ بالا سانىمەن ورتا مەكتەپتىڭ جۇمىس ىستەۋىنە كەپىلدىك بەرەدى.

شەكارالىق اۋماقتارعا ورنالاسقان اۋىلدارداعى حالىق سانىنىڭ ازايۋ ديناميكاسىمەن بىرگە، جوعارىدا كورسەتىلگەن نورماتيۆتەر، وسى اۋىلدارداعى مەكتەپتەردىڭ ءارى قاراي جابىلۋىنا ءوز ىقپالىن تيگىزە بەرەدى.

سوندىقتان، ءتيىستى باعدارلاما قابىلداۋمەن قاتار، ءبىرىنشى كەزەكتە شەكارالاس اۋىلدارعا قاتىستى ورتا مەكتەپتىڭ نورماتيۆتەرىن 81 بالادان 41 بالاعا دەيىن ءتۇسىرۋ قاجەت دەپ سانايمىز.

مىسالى، كورشىلەس قىتاي، رەسەي مەملەكەتتەرى شەكارالىق اۋداندارىن مىقتىلاۋ ءۇشىن بار كۇشتەرىن سالىپ جاتقانى بەلگىلى. قىتاي قازاقستانمەن شەكارالاس اۋداندارىنا حالىقتى شوعىرلاندىرىپ، مىزعىماس قامالدى قالالار سالىپ تاستاسا، رەسەي قيىر شىعىستاعى شەكارالىق اۋداندارىنا كوشىپ بارۋشىلار ءۇشىن گەكتارلاپ جەر تەلىمدەرىن تەگىن بەرۋدى قولعا الىپ، جاقىندا ءتيىستى زاڭ قابىلدادى.

جاقىندا باسپاسوزدە جاپونياداعى ترامۆاي مەكەمەسى شەت اۋىلدان قالاعا قاتىنايتىن جالعىز وقۋشى ءۇشىن توقتاتىلۋى ءتيىس ترامۆاي باعىتىن ەكى جىل بويى جۇمىس ىستەتكەنى جازىلدى. شەت اۋىلداعى ءبىر وقۋشى مەكتەبىن بىتىرگەنشە، جالعىز جولاۋشى ءۇشىن ترامۆاي قاتىناسىن توقتاتپاۋ – جاپونيانىڭ جاسامپاز رۋحتى ەل ەكەنىن كورسەتەدى. ال بىزدە جالعىز وقۋشى تۇگىل، جۇزدەگەن مەكتەپتەر جابىلىپ جاتىر.

سودان بەرى جالپى ەلىمىز بويىنشا شەكارالىق اۋداندارداعى حالىق سانى ودان سايىن كەمي تۇسۋدە. ويتكەنى، جىل سايىن كەمىندە 3-4 مىڭعا جۋىق تۇرعىن وبلىس ورتالىقتارىنا قونىس اۋدارۋدا. ەگەر بۇل ەلدىڭ ەتەگىن جالاڭاشتاپ جاتقان ەكپىندى دەرەۋ توقتاتىپ، شۇعىل قولعا الماسا، شەكارا شەبىمىزدى قورعايتىن حالىق قالمايدى. سەبەبى، شەكارانىڭ مىقتى بولۋى - ونداعى اسكەرلەردىڭ سانىنا عانا ەمەس، شەپ بۇزباي وتىراتىن حالىقتىڭ سانىنا دا بايلانىستى ەكەنى الميساقتان ايگىلى جايت.

شەكارالىق اۋدانداردىڭ حالىق سانىنىڭ كۇرت ازايۋى قيىن-قىستاۋ كەزىمىزدەگى وڭتايلاندىرۋدىڭ وڭاي تيمەگەنىن بىلدىرەدى. شەكارالىق اۋداندار تاراعان كەزدە جىل سايىن كوپتەگەن مەكتەپ جابىلىپ، سول كەزەڭدە 80-گە جۋىق اۋىل تولىق جويىلىپ كەتكەنى باسپاسوزدە تالاي جازىلدى.

قورىتا ايتقاندا، شەكارالىق اۋىلدارداعى مەكتەپتەردى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن مەكتەپتەردەگى وقۋشىلاردىڭ ءتيىستى شەكتى مولشەرىن كەمىتۋدى قولعا الۋ كەرەك.

سونىمەن قاتار، بۇل اۋدانداردا كاسىپكەرلىكتى دامىتۋعا، جاس مامانداردىڭ قيانداعى الىس اۋىلدارعا بارىپ، تۇراقتاپ قالۋىنا، جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن كوتەرۋگە، سونداي-اق تابيعي مۇمكىندىكتەرى بار اۋماقتاردا ءتۋريزمنىڭ دامۋىنا باعىتتالعان  ىنتالاندىرۋ شارالارىنا پارمەن تۋعىزۋىڭىزدى سۇرايمىز.

قۇرمەتتەن،

«اق جول» قدپ

پارلامەنتتىك فراكتسياسىنىڭ مۇشەلەرى:   

ب.دۇيسەنبينوۆ

ا.پەرۋاشەۆ

ە.نيكيتينسكايا

م.قازبەكوۆا

ە.بارلىباەۆ

د. ەسپاەۆا

ك. ابساتيروۆ

Abai.kz