2015 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا دۇنيەجۇزىندەگى التەرناتيۆتى ەنەرگيا كوزدەرىن زەرتتەۋگە جانە دايىنداۋعا تارتىلاتىن ينۆەستيتسيا 380 ميلليارد دوللاردى قۇراعان. سوڭعى 10 جىلدىڭ كولەمىندەگى اتالعان سەكتورعا سالىنعان سالىم 4 ەسەگە وسكەن. ال قازاقستاننىڭ اتالعان نارىققا ءوتۋى ءۇشىن ەكسپو-نىڭ ماڭىزى ەرەكشە بولماق، -دەپ حابارلايدى ranking.kz سايتى.

جاڭارتىلعان ەنەرگيا كوزدەرىن دايىنداۋعا جانە زەرتتەۋ ماقساتتارىنا تارتىلعان جاھاندىق ينۆەستيتسيا كولەمى – 2015 جىل

سوڭعى 10 جىلدىڭ ىشىندە  (2005-2015) جاڭارتىلعان ەنەرگيا كوزدەرىن (جەك) دايىنداۋعا جانە زەرتتەۋ ماقساتتارىنا تارتىلعان جاھاندىق ينۆەستيتسيا كولەمى – 3 تريلليون دوللاردى قۇراعان.  ەگەر 2005 جىلى اتالعان سەكتورعا دۇنيەجۇزى بويىنشا 99 ملرد. دوللار  تارتىلسا، 2015 جىلى بۇل كورسەتكىش 380 ملرد. دوللاردى قۇراپتى (4 ەسەگە وسكەن).

2012-2013 جىلدارداعى جاھاندىق داعدارىس دەندەگەن تۇستا جەك تارتىلعان ينۆەستيتسيا كورسەتكىشى ازايعانىمەن، سوڭعى ەكى جىلدىڭ ىشىندە اتالمىش سالاداعى ديناميكالىق ءوسىم بايقالۋدا. Bloomberg New Energy Finance (BNEF) مالەمتتەرىنە سۇيەنسەك، 2015 جىلى ءوسىم ديناميكاسى 5 پايىزدى قۇراپ، ينۆەستيتسيا مولشەرى وتكەن جىلدارمەن سالىستىرعاندا 20 ميلليارد دوللارعا ارتقان.

كەيىنگى ون جىلدىڭ ىشىندە جەك سەكتورىن زەرتتەۋ جانە دايىنداۋ ماقساتىنا تارتىلعان ينۆەستيتسيا قۇرىلىمى ايتارلىقتاي وزگەرگەن. سونداي-اق، جەل ەنەرگەتيكاسى سالاسىنا تارتىلعان سالىم كولەمىندە وزگەرىستەر كوپ بايقالمايدى (40 پايىز كولەمىندە). ال كۇن ەنەرگياسىن وندىرۋگە تارتىلعان سالىمنىڭ ۇلەس سالماعى 22 پايىزدان 56 پايىزعا دەيىن ارتقان.

سونىمەن قاتار، بيووتىن جانە قالدىقتاردى وڭدەۋ ارقىلى الىناتىن ەنەرگەتيكا قۇرىلىمى سوڭعى ون جىلدا دۇنيەجۇزى ينۆەستورلارى ءۇشىن ماڭىزدىلىعىنان ايىرىلعان. مىسالى، 2005 جىلى اتالعان سەكتورعا بارلىق ينۆەستيتسيانىڭ 13 پايىزى تارتىلسا، قازىرگى تاڭدا بۇل كورسەتكىش بار بولعانى 1-2 پايىزدى قۇرايدى. ءدال وسى سەكىلدى كىشى گيدروەلەكتروستانتسيا سالاسى دا ەداۋىر تومەندەپ، ينۆەستيتسيالىق سالىم مولشەرى 10 پايىزدان 1 پايىزعا دەيىن ازايعان. سونىمەن قاتار، زەرتتەۋلەر ناتيجەسىنە كوز جۇگىرتسەك، دۇنيەجۇزى ينۆەستورلارىنىڭ قىزىعۋشىلىعىن تۋدىرا قويماعان سەكتورلارعا – گەوتەرمالدى جانە مۇحيت ەنەرگياسى سالاسى كىرگەن. سوڭعى 10 جىلدىڭ ناتيجەسىندە بۇل سالالارعا تارتىلعان ينۆەستيتسيا كولەمى تومەنگى شەكتى كورسەتكەن.

جەك سەكتورىن زەرتتەۋ جانە دايىنداۋ ماقساتىنا تارتىلعان ينۆەستيتسيا كارتاسىنىڭ گەوگرافيالىق ورنالاسۋى  جاھاندىق ترەندتى كورسەتتى. مىسالى، سوڭعى 10 جىلدىڭ كورسەتكىشى بويىنشا ەۋروپا ەلدەرىنىڭ ۇلەس سالماعى 46 پايىزدان 17 پايىزعا دەيىن ازايعان. دەسە دە، اتالمىش سەكتوردا قىتايدىڭ ۇلەسى 11 پايىزدان 36 پايىزعا دەيىن ارتقان. قحر جەك سەكتورىندا كوشباسشىلىقتى ءۇش قاتارىنان ۇستاپ كەلەدى. 2015 جىلى جەك سەكتورىنداعى قىتايلىق ينۆەستيتسيانىڭ مولشەرى 103 ميلليارد دوللاردى قۇراپتى (2014 جىلمەن سالىستىرعاندا 17 پايىزعا ارتقان). بۇل كورسەتكىش ەۋروپادا – 48 ملرد.دوللار (-21 پايىز), ازيادا (قىتاي مەن ءۇندىستاندى ەسەپتەمەگەندە) – 47,6 ملرد.دوللار (-2 پايىز), اقش-تا 44,1 ملرد.دوللاردى (+19 پايىز) قۇرايدى.

سونداي-اق، اتالمىش سەكتورداعى ءوسىم قىتاي مەن اقش ينۆەستورلارىنىڭ ۇلەسىنە تيەسىلى بولعان. ءوسىم دەڭگەيى ارتقان وزگە دە ايماقتار كوشباسشى ەلدەرمەن سالىستىرعاندا جەك سالاسىنا ينۆەستيتسيا تارتۋدا ارتتا كەلەدى جانە جاھاندىق ينۆەستيتسيا ستاتيستيكاسىنا ىقپال ەتپەگەن. دەسە دە، سوڭعى جىلدارداعى كورسەتكىشتەر بويىنشا تاياۋ شىعىس پەن افريكا ەلدەرىندە ءوسىم ەداۋىر بايقالعان. بۇل ەلدەردە ءوسىم 58 پايىزدى قۇراپ، 12,5 ملرد.دوللاردى، ءۇندىستان 22 پايىز وسىممەن 10,2 ملرد.دوللاردى قۇراعان. جەك سالاسىنا ينۆەستيتسيا تارتۋدا برازيليا داعدارىس كەزەڭىندە ايتارلىقتاي ءوسىمدى ازايتىپ، 10 پايىزدىق كورسەتكىشپەن 7,1 ملرد.دوللار كولەمىندە سالىم سالعان. بۇل سالاداعى وزگە دە امەريكا ەلدەرىنىڭ (اقش پەن برازيليانى ەسەپتەمەگەندە) ۇلەسى – 12,8 ملرد.دوللاردى قۇرايدى (3 پايىز).

قازىرگى تاڭدا جاڭارتىلعان ەنەرگيا كوزدەرىن زەرتتەۋگە جانە دايىنداۋعا قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىرعان الەمنىڭ كوشباسشى ەلدەرى تولىقتاي 2017 جىلى استانا قالاسىندا وتەتىن ەكسپو-2017 حالىقارالىق كورمەسىنە قاتىساتىندىقتارىن مالىمدەدى. استاناداعى ەكسپو-2017 كورمەسىنىڭ نەگىزگى تاقىرىبى «بولاشاقتىڭ ەنەرگياسى» دەپ اتالادى. سونىمەن قاتار، قىتاي، ءۇندىستان، گەرمانيا، شۆەيتساريا مەن تاياۋ شىعىستاعى مۇناي الپاۋىتتارى مەن التەرناتيۆتى ەنەرگەتيكا سەكتورى بويىنشا ۇلكەن تاجىربيە يەگەرلەرى ەلورداداعى كورمەگە قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىر. بۇل ءوز كەزەگىندە قازاقستاننىڭ اتالمىش سالاعا الەمدىك ينۆەستورلاردى تارتۋعا ۇلكەن جول اشاتىن مۇمكىندىك تۋدىرىپ وتىر.

ايسۇلۋ تۇرسىنباەۆا

Abai.kz