مەملەكەتتىك دەڭگەيدە كوڭىل بولىنسە، مارال شارۋاشىلىعىنىڭ بولاشاعى زور. ماسەلەن، قىتايدا جاساندى جولمەن ۇرىقتاندىرۋدىڭ ارقاسىندا، مارال ءمۇيىزىنىڭ سالماعى 24 كەلىگە جەتكەن.

ال بىزدە اتالعان مال شارۋاشىلىعى كاسىبىمەن اينالىسۋشىلار نەبارى 9 كگ سالماققا يەك ارتىپ، سونى قاناعات تۇتۋدا. قازاقستاندا يرەك ءمۇيىز جىلىنا ءبىر كەسىلسە، قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىندا كەم دەگەندە ەكى رەت الىنادى.  تاعى ءبىر ماڭىزدى ماسەلە، قىتاي حالقى مارالدى باسقا مالدان بولەك جايىپ، قانىنا دەيىن كادەگە جاراتسا، قازاقستاندا كاسىپكەرلەر تەك ءمۇيىزىن ساتۋمەن شەكتەلىپ، قوي-سيىرمەن بىرگە ورىستەتە بەرەدى ەكەن. ال بۇدان جۇقپالى اۋرۋلار قاۋپى جوعارىلايدى.

مىنە، ءدال وسى ەلىمىزدە تىڭ جاڭالىق بولىپ سانالاتىن قولمەن ۇرىقتاندىرۋ ءتاسىلىن قىتايلىق عالىم جانشوۋ مين، شىعىس قازاقستان وبلىسى اۋماعىندا ورنالاسقان شارۋا قوجالىقتارى يەلەرىنە ۇيرەتىپ قايتتى.

كورشى مەملەكەت وكىلىن «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى اگروبىلىكتىلىك ورتالىعى ارنايى شاقىرتىپتى. 3 سەمينار وتكىزىپ ۇلگەرگەن ءۇرىمشى قالاسىنىڭ تۇرعىنى ءوزى دە بۇعى وسىرۋمەن اينالىسىپ، كول-كوسىر كىرىسكە كەنەلۋدە. سەبەبى، ول جاقتا ءتيىستى سالا جان-جاقتى زەردەلەنگەن، ەمدىك قاسيەتى مول، ەتى مەن سۇيەگى جانعا شيپا، بويعا ازىق جانۋاردى كۇتىپ ۇستاۋعا مۇقيات كوزقاراس قالىپتاسقان. قىتاي فەرمەرلەرى بۇگىندە قولعا كوندىككەن تىرشىلىك يەسىنىڭ ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا جاقسىلاپ باپتاۋعا كىرىسىپتى.

ماسەلەن، التاي وڭىرىندەگى قازاقستاندىق ارىپتەستەرىمەن باي تاجىريبەسىن ءبولىسىپ، بىرنەشە كۇن ەركىن پىكىر الماسقان جانشوۋ ءميننىڭ وزىندە مارالدىڭ 20 مىڭ باسى بار ەكەن. دارىسكەر بۇل شاعىن شارۋاشىلىقتى دا كەڭىنەن ءوربىتىپ، ارتاراپتاندىرۋعا، تەرەڭىنەن وڭدەپ، مول پايدا تابۋعا بولادى دەگەندى كەلتىرەدى.

«سىزدەرگە العاش رەت اياق باسىپ وتىرمىن. قاجەتتى قۇرال-جابدىقتى قوسا اكەلدىم. بۇل اپپارات باعاسى 15-18 مىڭ اقش دوللارى شاماسىندا. قولمەن ۇرىقتاندىرۋدى جىگىتتەرگە ءىس جۇزىندە كورسەتتىم. ەرىنبەي دامىتاتىن بولسا، قازاقستانداعى بۇعى شارۋاشىلىعىنىڭ كەلەشەگى كەمەل. ەل ىشىندە ءوندىرىس اشىپ، شيكىزاتتان دارىلىك ۇنتاق جاساسا، قوسپالارمەن نىعايتسا، قۇنى دا الدەقايدا قىمبات بولاتىنى داۋسىز، - دەدى ج.مين. – ساباق بارىسىندا جاساندى جولمەن ەگۋ ارقىلى بۋاز كۇيگە ەنگەن 10 ۇرعاشى بۇعى امان-ەسەن تولدەپ قالسا، عاجاپ ەمەس. تابيعي  سيپاتتا 40 پايىز مارال ءتول بەرسە، بىزدەگى تەحنولوگوليادا مۇمكىندىك - 90%. سونىمەن قاتار، ارنايى باققان مالدىڭ دەنەسى مەن سۇيەگى ءىرى بولىپ، كوز سۇيسىنتەدى».

قىتاي ۇكىمەتىنەن جاساندى ۇرىقتاندىرۋداعى جەتىستىكتەرى ءۇشىن ەكى مارتە ماراپاتتالعان بىلىكتى اۋىل شارۋاشىلىعى مامانى جانشوۋ مين شەتەلگە شىققاندا دا ۇنەمى مارال وسىرۋدەگى جاڭاشىلدىقتاردىڭ قىر-سىرىمەن تانىسىپ جۇرەدى ەكەن. سودان بەدەلدى اكادەميكتەردىڭ دارىستەرىنە قاتىسىپ، وزىندىك دەربەس ادىستەمەسىن تۇزگەن.  

اگروبىلىكتىلىك ورتالىعىنىڭ باسقارۋشى ديرەكتورى بولات سەيسەنوۆ مارال شارۋاشىلىعىنا ۇكىمەت قولداۋ تانىتىپ، سۋبسيديا بولىنسە، ەكونوميكاعا ۇلەسى قوماقتى بولارىنا، ەكسپورت نارىعىنا جاڭا ءونىم قوسىلاتىنىنا سەنىمدى.

«دارىلىك قۋاتى كۇشتى ءمۇيىزدىڭ 1 كەلىسى 350 دوللارعا باعالانادى. سوندا ەسەپتەي بەرىڭىز، تابىستىڭ قانداي بولاتىنىن. جالپى تازا ءشوپتى تاڭداپ قورەكتەنەتىن مارالدىڭ ءتۇرلى اعزا مۇشەلەرى دەرتكە تاپتىرماس شيپا، تۇنىپ تۇرعان قازىنا.  بەل مەن ومىرتقا اۋىرىپ، تىزە سىرقىراعاندا ەتىن ءپىسىرىپ جەپ، سورپاسىن ىشسە تەز ايىقتىرىپ، تاۋقىمەتتى جەڭىلدەتەدى.  جاستاردىڭ اراسىندا مال تۇقىمىن اسىلداندىرۋعا، جاساندى جولمەن ۇرىقتاندىرۋعا قىزىعۋشىلىعى ويانا باستادى. سىرت كەلبەتى سۇلۋ بۇعى شارۋاشىلىقتارىن تۋريزم نىساندارى رەتىندە ۇسىنساق تا ارتىق ەتپەس ەدى»، - دەپ پىكىرىن ءبىلدىردى ورتالىق وكىلى.   

الدابەرگەن كەمپىرباەۆ

Abai.kz