جەكسەنبى, 24 قاراشا 2024
مىڭ ءبىر مىسال 13706 2 پىكىر 19 جەلتوقسان, 2016 ساعات 08:51

«ۇلت» دەگەن ءسوز قايدان شىقتى؟

«ۇلت — قوعامدى ۇيىمداستىرۋدىڭ اناعۇرلىم كەڭ تاراعان بىرلىگى. نەگىزىندە XX-XXӀ عاسىرلار عالامدىق دەڭگەيدەگى ساياسي ۇيىمداسۋدىڭ نەگىزگى بىرلىگى بولىپ تابىلاتىن ۇلتتىق مەملەكەتكە سايكەس كەلۋى كەرەك. ۇلت مەملەكەتتى قاجەتتى زاڭدىلىقپەن قامتاماسىز ەتەدى جانە تەك ۇلتتىق مەملەكەتتەر حالىقارالىق قاتىناستاردىڭ تولىققاندى سۋبەكتىلەرى رەتىندە ءومىر سۇرە الادى دەگەن پىكىر قالىپتاسقان. ۇلتتىق ەمەس مەملەكەتتەر تولىققاندى بولىپ ەسەپتەلمەيدى. ولار نە ۇلتتىققا اينالۋى كەرەك، نە ءومىر ءسۇرۋىن توقتاتۋى كەرەك»  (ۋيكيپەديا — اشىق ەنتسيكلوپەدياسىنان الىنعان مالىمەت).

«كازوردا كز» ۇلت دەگەن نە؟ دەگەن سۇراققا (http://kazorta.org/lt-degen-ne/) «ۇلت دەگەن — ەڭ الدىمەن، باستى قۇراستىرعان ادامداردىڭ توبى» (سوۆوكۋپنوست)» دەپ جاۋاپ بەرىپتى..

ۇلت – ۇل دەگەن ءتۇبىر سوزدەن جانە «ت» دەگەن دىبىس-تاڭبادان تۇرادى. ۇلدىڭ ماعىناسى بارشامىزعا بەلگىلى «ۇل (ەر)» بالا، وسى تۇبىردەن ۇلان، قۇلان،  ۇلاناق، ۇلى، ۇلىق، ۇلىقتاۋ، ۇلىس، ۇلىتاۋ، قۇلسارى، سۇلتان ت.ت. دۇنيەگە كەلدى. ۇلى ءسوزى كەز كەلگەن جاقسى ۇعىمنىڭ ەڭ جوعارعى شەگىن بىلدىرەدى. مىسالى، ۇلى دالا، ۇلى ادام، ۇلى تۇلعا، ۇلىق، ۇلىقتاۋ، ۇلىتاۋ، ۇلى باۋ، ۇلى ەسپە، ۇلى قۇدىق ت.ت. بولىپ كەتە بەرەدى.

ال، «ت» دىبىسى ءسوزدىڭ قاي جەرىندە قولدانىلسا دا تولىپ، تولىستى، ەندى وزگەرمەيدى دەگەن ماعىنا بەرەدى. مىسالى، ۇلت، بۇلت، ۇرت، جۇرت، قۇرت، ات، ۇت، قۇت، جات، جۇت، وت، تۇت، ءسۇت، توبىش، توعىز، توعىز وعىز، توقسان، توقسان توعىز ت.ت.. اتام قازاقتىڭ شەجىرە دەرەگى بويىنشا «ت» دىبىسى توعىز سانىن يەمدەنگەن توبىشتاردىڭ ەسىمىن بەرەدى. ەجەلگى شەجىرەلەردەگى رۋلاردىڭ بارىنە تاڭبا ۇلەستىرەتىن وعىز قاعاننىڭ ەسىمىنىڭ دە «ەر مەن ايەل» دەگەن ماعىناسى بار. وع (وق، وعلان، ۇل، ۇلان), عىز (قىز). كوپتەگەن زەرتتەۋشىلەر وعىز بەن ادايدى سينونيم دەپ تۇجىرىمدايدى. بۇل جەردە سينونيم دەگەننەن كورى،  وعىزداردى ادايدىڭ ۇرپاعى دەگەنىمىز دۇرىس. سەبەبى، وعىزداردىڭ تەگى ادايدىڭ جەتىنشى نەمەرەسى توبىشتان تارايدى. توعىز سانى توبىشتاردىڭ ساندىق اتاۋى. توعىزدىڭ ءسوز ءتۇبىرى وعىز بولاتىنى وسىدان.

ەجەلدە بارلىق دۇنيە توعىز سانىمەن ەسەپتەلگەن. مىسالى، بۇگىنگى قازاقتا توعىز قۇمالاق (ويىن), توعىز-توعىزدى قالىڭمال (ۇزاتىلعان قىزعا بەرىلەتىن دۇنيە-مۇلىكتىڭ ءار ءبىرىن توعىز-توعىزدان جاساپ بەرۋ، ءتىپتى مىنەتىن اتى توعىز، ارتاتىن تۇيەسى توعىز بولادى).

توعىز ايىپ (بەرىلەتىن جازانىڭ سالماعىنا وراي – ءبىر توعىز، ەكى توعىز، ءۇش توعىز دەپ، ونى توعىز-توعىزعا كوتەرەدى). ءبىر توعىز-توعىز بەستى-بەس جاسار ات. ال وسى ايىپ توعىز-توعىزعا بارعاندا «توقال توعىز» دەپ اتالعان. بۇل توقسان ات.

«توعىز بيە تارتۋ عىپ

الدىنا الىپ بارايىق (340 بەت).

…جىبەردى تارتۋ قىلىپ توعىز ادام («قامبار باتىر» 344 بەت).

«توعىز قابات تورقاڭنان – توقتاشىقتىڭ تەرىسى ارتىق» دەگەن ماتەل دە ەرتەدەن بەرى ايتىلىپ كەلەدى.

ۇلى جاراتۋشى – اللانىڭ توقسان توعىز ەسىمى بار دەلىنەتىنىنىڭ دە سىرى وسى.

بۇلت – وزدەرىڭىز كورىپ وتىرعانداي ءسوز ءتۇبىرى ۇلت. بۇلت اسپاندا، ۇلت جەردە. جەر بەتىندەگى ۇلتتار دا، تۋرا اسپانداعى بۇلتتار سياقتى دۇنيەگە كەلىپ، جەل ايداعان كەزدە جوڭكىلە كوشىپ، بىرەسە ىدىراپ، بىرەسە قايتا قوسىلىپ، نەمەسە جويىلىپ تا جاتادى. بۇلتتىڭ قۇرامى بۋ، قوزعاۋشى كۇشى جەل. ۇلتتىڭ قۇرامى ادام، قوزعاۋشى كۇشى ەل ء(بىر رۋلى ەل).

«ب» دىبىسى ارقاشاندا بالا دەگەن ماعىنا بەرەدى. ال، الا، بال، بالا دەگەن بىرىككەن سوزدەردەن تۇرادى. «ا» - اتا، ء«ا» - اكە، «ب» - بالا دەلىنىپ الىپپە تاڭبالارىنىڭ ءۇشىنشى دىبىس تاڭباسىن بەرەدى.

سالت – اتا سالتى. باسى اتانى سىيلاۋدان باستالىپ، ارتى اكەنى، اعانى جانە ءاربىر قازاق بالاسى وزىنەن ۇلكەندەردىڭ ءبارىن سىيلاۋمەن جالعاسادى. مەن قازاقپىن دەگەن جانعا بۇل قاعيدا وزگەرمەۋگە ءتيىس.

«س» دىبىسى ءسوزدىڭ قاي جەرىندە قولدانىلسا دا «ساق، ساقتار» دەگەن ماعىنا بەرەدى. مىسالعا، ءبارىمىز بىلەتىن «ساعا» دەگەن ءسوزدى الايىق. ساعا – اعىن سۋدىڭ باستاۋ الاتىن ساعاسى. وسىعان سايكەس قازاقتا «سۋ اقپايتىن با ساعادان، ءسوز باستالمايتىن با ەدى اعادان» دەگەن ناقىل ءسوز بار. ساعانىڭ تولىق ماعىناسى ساق اعا. قازاقتىڭ اتا سالتىن قالىپتاستىرعاندار دا وسى ساق اتالارىمىز. اقيقاتقا اتا بولعانداردا وسى ساق اتالارىمىز. ساقتىڭ ءتۇبىرى «اق» بولاتىنى وسىدان. قولىنداعى بارىن ەلمەن ءبولىسىپ، ساقي (مىرزا) اتانعانداردا وسى اتالارىمىز.

اتام قازاقتىڭ ەجەلگى شەجىرە-تاريحىنىڭ بارىندە دە نۇق پايعامباردىڭ كەمەسى توقتاعان تاۋدىڭ اتاۋى «جۋدى» دەپ اتالادى. ول تاۋدىڭ قازىرگى اتاۋى قازىعۇرت، ياعني قازىق جۇرت. قازىق قازاقتىڭ كوپتەگەن لاقاپ اتتارىنىڭ ىشىندەگى ەڭ نەگىزگىلەرىنىڭ ءبىرى. بالاماسى جەرگە قاعىلعان قازىق. سەبەبى، باسقا جۇرتتاردىڭ ءبارى كەلەدى، كەتەدى. ال، قازىق جۇرت ورنىنان ەشقاشان قوزعالمايدى. اسپانداعى تەمىرقازىق جۇلدىزى دا سولاي. ول دا، قاققان قازىق سياقتى، ماڭگى باعىت-باعدار بەرىپ، جول سىلتەپ تۇرا بەرەدى. ال، العاشقى كەمەنىڭ (ەم، ەمۋ، ەمشەك، ەم-دوم جاساۋ، ەمشى، ەمحانا، ەمەن، ەملە، تەمىر، سەمسەر، يەمەن ت.ت.) اۆتورى قاز ادايدىڭ جەتىنشى بۋىن ۇرپاعى بۇزاۋ-جەمەنەيلەر. بۇل ۇعىمداردىڭ ءبارىنىڭ «ەم» دەگەن ءبىر تۇبىردەن، ياعني ءبىر اتادان بولاتىنى وسىدان.

ۇلت اتاۋىنىڭ اۆتورلارىن مىنا كورشى ورىستار «ناتس (ناتس) دەپ دالدەپ تۇرىپ اتايدى. «ن» دەگەن دىبىس قازاقتا نۇق پايعامبار اتامىزدىڭ ەسىمىن بەرسە، ەكىنشى  ات – اد (ادام اتا)  قاۋىمى اتاۋىن بەرەدى. ال، ۇندىلەر (ينديا) اتا سالتىن كۇنى بۇگىندە دە «ناتا سالتى»، ياعني نۇق اتا سالتى دەپ اتايدى.

قازىعۇرت دەمەكشى، اتام قازاقتىڭ ءسوز جاساۋ قاعيداسىندا ەكى ءسوزدى بىرىكتىرىپ ءبىر ءسوز جاساعاندا، دىبىس ۇندەستىگىنە سايكەس ەكىنشى ءسوزدىڭ ءبىرىنشى دىبىسى، نەمەسە ءبىرىنشى ءسوزدىڭ سوڭعى دىبىسى ءتۇسىپ قالىپ، قوسىلىپ ايتىلادى. مىسالى، ۇستىڭگى جۇرت – ءۇستىرت، اتامىزدىڭ جۇرتى – اتاجۇرت، سارى اعا – سارعا، حان اعا – قاڭعا، حان اۋىلى – قاڭلى، تورى ايعىر – تورايعىر، تورى ات – تورات (تاۋرات), مان اكە – مەكە، بي اداي – بيداي، قۋ اداي اكە – قۇدايكە، جارىلاردىڭ كەنتى – جاركەنت،  جارىلاردىڭ بۇلاعى – جاربۇلاق، بالىقشى ساق عۇن – بالاساعۇن، الىپ كەل – اكەل، الىپ بار – اپار ت.ت. بولىپ كەتە بەرەدى. دەمەك، وسى قاعيداعا سايكەس قازىعۇرتتىڭ شىنايى ماعىناسى قازىق جۇرت، ياعني قازاق جۇرتى بولىپ تابىلادى.

جۋدى – جۋ جانە ۇد (ھۇد) دەگەن ەكى بىرىككەن سوزدەن، ياعني ەجەلگى ەكى اتامىزدىڭ اتىنان تۇرادى. بۇل جەردە جۋ بالاسى، ھۇد (ۇت) پايعامبار اتاسى. سەبەبى، «ى» دىبىسى «ي»، «ي»، ء«ى» جانە «ن» دىبىستارى سياقتى كەز-كەلگەن ەسىم ءسوزدىڭ سوڭىنا جالعانسا بالاسى (ۇلى، قىزى), ۇرپاعى، جالعاسى، ياعني سول اتانىڭ (رۋدىڭ) ىشىنەن شىقتى دەگەن ماعىنا بەرەدى. مىسالى، توقتامىس جارى، بەكتەمىس جارى، اكىم تارازى، تۇڭعىشباي ءال تارازى، قۇسايىن شەرازى ت.ت. بولىپ كەتە بەرەدى. نۇق پايعامبار زامانىندا جۋ ەلىنىڭ مالى تۇگەل توپان سۋعا كەتىپ قىرىلعاندىقتان ولار جۇتقا ۇشىرادى. قازاقتىڭ «جۇت» دەگەن ءسوزى وسىلاي دۇنيەگە كەلدى.

 جۋ ء(جۇز، جۇرت، جۋدى) ەلىنىڭ تەگى ء(تۇبى) كىم ەكەندىگىنە قۇران اياتتارى ايقىن جاۋاپ بەرەدى. «…سونداي-اق، اد ەلىنە باۋىرلارى ھۇد (جىبەردىك)» (قۇران كارىم. «ال-حاققا سۇرەسى». 65 ايات).

بۇگىنگى قازاقتار، سونىڭ ىشىندە قازاقتىڭ شەجىرەلىك جۇيەسىنىڭ ەڭ سوڭىندا تۇرعان قاز ادايلار سول ەجەلگى اد ەلىنىڭ، ياعني ادام اتا قاۋىمىنىڭ قاراشاڭىراعى يەلەرى بولىپ تابىلادى.

جۇرت – جۋ، ۇر دەگەن ەكى بىرىككەن سوزدەن جانە «ت» دىبىسىنان تۇرادى. جۋ ەلى اتاۋىنىڭ ماعىناسىن جوعارىدا ايتتىق، ال ۇر ء(ۇر) – تۇران مەن تۇرىكتىڭ ءتۇپ اتاۋى. «ت» دىبىسى (تاڭباسى) ارقاشاندا تولىپ-تولىسقاندى، ياعني كەز كەلگەن ۇعىمنىڭ ەڭ جوعارعى شەگىنە جەتكەنىن بىلدىرەتىنىن جوعارىدا ايتتىق. سول ايتقانىمداي، ۇلت (ۇل - ادام اتا مەن اۋا انانىڭ ۇلدارى) ءوسىپ-ءونىپ، كوبەيىپ ۇلتقا اينالىپ تۇر), ءسۇت (سۋدىڭ اعارعان ەڭ ساپالى ءتۇرى), سىرت (ىشكى ەمەس), جىلت (كورىندى دە جوق بولدى), ءورت ء(بارى جانىپ كەتكەن) ت. ت. بولىپ كەتە بەرەدى.

العاش رەت ۇل، ۇلى، ۇلان، ۇلت اتاۋلارى كونە ماڭعىستاۋداعى ەجەلگى ماد (مان اداي) پاتشالىعى داۋىرىندە دۇنيەگە كەلگەن. ونىڭ توپونوميكالىق ايعاقتاماسى ۇلاناق اتتى جەر اتاۋى بولىپ تابىلادى.

 «ۇلاناق – قاراتاۋ جوتاسىنىڭ وڭتۇستىك جاعىنداعى تاۋارالىق اڭعار، تاۋشىق پەن جىڭعىلدى اۋلىنىڭ ارالىعىندا. جىڭعىلدى اۋلىنان سولتۇستىك-باتىستا. اداي مەن تۇرىكپەن اراسىنداعى ءۇش ۇلكەن شايقاستىڭ ءبىرى وسى ۇلاناقتا بولعان دەلىنەدى. …مۇنى ۇلاناق قىرعىنى دەيدى. ءتىرى ادام از قالادى. ۇلاناق دەگەن ءسوز تۇرىكپەننىڭ دۇنيەگە كەلگەن نارەستە احىلاپ تۋدى دەپ وگلاناق اتاعان، قازاقتار ونى وزىنشە ايتىپ ۇلاناق بولىپ كەتكەن» دەلىنەدى (سەرىكبول قوندىباي «ماڭعىستاۋدىڭ جەر-سۋ اتاۋلارى» الماتى-2010. 289 بەت).

اقيقاتىندا، ماڭعىستاۋداعى توپونوميكالىق اتاۋلاردى وزگە ەلدىڭ سوزىنەن شىعارۋ دۇرىس بولمايدى. قاس بي (كاسپي) دەپ بۇكىل الەم ەلدەرىمەن مويىندالعان اتالارىمىز وزگە ەلدىڭ تىلىنە ءزارۋ بولماعان. ماڭعىستاۋداعى بارلىق اتاۋلار قازاقتىڭ ءتول ءسوزى. اداي شەجىرەسىنەن، ياعني مانقىستاۋ تاريحىنان حابارى بار جاندار ءۇشىن بۇل داۋعا جاتپايدى.

«ول كەزدە تەكتى ۇلداردىڭ زامانى ەدى،

سول ۇلدار ەل ەتكەن عوي ءتامام ەلدى،

ادايدىڭ اردا تۋعان ارىستارى

بۇگىنگە الىپ كەلگەن امان ەلدى.

ول كەزدە بولعان نەبىر قاندى مايدان،

ادايدىڭ كەزدەرى از با باعى تايعان.

ءبىر مەزگىل ۇلاناقتىڭ جازىعىندا

تۇركپەننىڭ كەتكەنى بار سالىپ ويران.

زاماننىڭ ءدال وسىنداي قياسى بار،

سول جەردىڭ «جاۋ جول» دەگەن قياسى بار.

قايتسە دە اداي-شوڭاي مەكەن ەتكەن،

ەلىمنىڭ ۇلاناقتاي ۇياسى بار» (ع.ءارىپ «كاسپي تراگەدياسى» الماتى-2008. 169 بەت).

تۇسىنىكتەمە: شوڭاي ادايدىڭتوبىشىنان تارايدى. توبىش رۋى (ىشىنەن مودە، ەدىل قاعاندار،

قاراساي، قازي، وراق، ماماي ت.ب. شىققان) ادايدىڭ توعىزىنشى بۋىن ۇرپاعى، جەتىنشى نەمەرەسى بولىپ تابىلادى. م.اۋەزوۆتىڭ «اباي جولى» رومانىنداعى اڭگىمە بولاتىن «شوڭ» دەگەن ءسوزدىڭ ماعىناسى وسى. وسى وڭىردە اباي مەن شاكارىم شىققان توبىقتى رۋىمەن اتتاس تاۋ شوقىسى بار، وندا اۋليە بەكەت – ءپىر اتانىڭ مەشىتتەرىنىڭ ءبىرى ورنالاسقان. ابايدىڭ اتا تەگى قازاق – جانارىس (ورتا ءجۇز) – ارعىن – مەيرامسوپى – توبىقتى بولىپ تاراتىلادى.

ۇلاناق - ۇل، ان، ۇلان، اق دەگەن بىرىككەن سوزدەردەن تۇرادى. ماعىنالارى دا سول العاشقى كۇيىندە، كۇنى بۇگىندە دە قولدانىستا. مان اتالارىنىڭ ءىزىن جالعاستىرىپ، ولاردىڭ داڭقىن اسىرعان ناعىز ۇلى، بەل بالاسى بولىپ شىعادى. ال، اق ءسوزى ماننىڭ ۇلدارى اقپان (ساق) اتالارىمىزدىڭ اتى. ادىلەت دەگەن ۇعىمدى اد قاۋىمى (ادام اتا) دۇنيەگە اكەلسە، اقيقات (شىندىق) دەگەن ۇعىم ادايدىڭ بەسىنشى بۋىن ۇرپاعى، ءتورتىنشى نەمەرەسى اقپانداردان باستالادى. بۇكىل الەم ەلدەرىنىڭ ۇلت ء(سوز ءتۇبىرى «ۇل») دەپ اتالاتىنىنىڭ جانە ادامي قاسيەتتىڭ بيىك شىڭىنىڭ «سۇلتان»، تومەنگى ساتىسىنىڭ «ۇلتان» دەلىنەتىنىنىڭ سىرى وسى.

وسى ايتىلعانداردىڭ توپونوميكالىق ايعاقتاماسى رەتىندە ايتارىمىز، ماڭعىستاۋدا ۇلاناقتان دا وزگە اتاۋلار تولىپ جاتىر. مىسالى:

ۇلى – سارىتاس شىعاناعىنا باراتىن سولتۇستىك اقتاۋ جوتاسىنداعى تەرەڭ شاتقال-سايدىڭ جوعارعى جاعىندا ورنالاسقان. كەتىكتەن شىققان جول ۇدەككە جەتكەن سوڭ تارماقتالىپ، ءبىرى – بوزاشى تۇبەگىنە، ەكىنشىسى – وڭتۇستىك اقتاۋ جوتاسى ارقىلى حيۋا باعىتىنا جۇرەدى.

 ۇلىباۋ – ساي; شايىر اۋلىنىڭ شىعىس جاعىندا 1-2 كم جەردە.

ۇلىەسپە – بوزاشى تۇبەگىنىڭ تەڭىز جاعالاۋىندا.

ۇلىكۇندىك – تاۋ; بوستانقۇمنىڭ وڭتۇستىك شەتىندەگى، سۇمسانىڭ تەرىستىك بەتىندەگى قوس تاۋ-تورتكۇل. ولار ۇلى كۇندىك جىنە كىشى كۇندىك دەپ اتالادى. اڭىز بويىنشا، ەرسارى باتىردىڭ اس پىسىرۋگە پايدالاناتىن وشاعى وسى ەكى تاۋ بولعان ەكەن.

ۇلىقۇدىق (ۇلىقۇي) – كەتىكتەن (قازىرگى فورت-شەۆچەنكو قالاسى) شاعادامعا (كراسنوۆودسك) باراتىن جول بويىندا.

ۇلىقىز – ۇلىقىزەمشەك. ۇستىرتتەگى قىزەمشەك توبەسىنىڭ ەكىنشى اتاۋى.

ۇلىقىرعىن – قاراعان-بوساعا وڭىرىندە.

«ون ۇشتە ۇل – ۇلان، ون بەستە قىز – ۇلان» دەگەن ماقال سولاردان قالدى.

قاز، قازان، قازار، قازىق، قازىق جۇرت، قازىعۇرت، تەمىر قازىق جۇلدىزى - قازاق ۇلتى اتاۋىنىڭ ءسينونيمى بولىپ تابىلادى.

جوعارىدا كورسەتىلگەندەردەن شىعاتىن قورىتىندى، ۇل بالا، ياعني ۇلى اتالارىمىز ءوسىپ-ءونىپ، كوبەيىپ،  تولىپ-تولىسىپ ۇلتقا اينالىپ تۇر. بۇل تۇجىرىم اقىل-ەسى دۇرىس قازاق بالاسى ءۇشىن داۋعا جاتپاۋعا ءتيىس. بۇكىل الەمدەگى ۇلتتار اتاۋىنىڭ شىعۋ تەگى وسى. ۇلتتىڭ باستاۋى اتا، اكە، بالا، نەمەرە، شوبەرە، شوپشەك ت.ت. بولىپ جالعاسىپ كەتە بەرەتىن ۇل بالا. ۇلى جاراتۋشى – اللانىڭ قالاۋى ايەل ادام ۇلت قۇرا المايدى.

تاريح تاعلىمى: كەز-كەلگەن ۇلتتىڭ باستاۋى ۇل (ۇرپاق ءۇشىن اتا), رۋ، ەل ء(بىر رۋلى ەل) ولار تولىپ، تولىسقان كەزدە ۇلتقا اينالادى. دەمەك، ءاربىر ۇلت، سول ۇلتتىڭ تۇبىندەگى ءبىر ەر ادامنان، ياعني ءبىر اتادان باستالادى. اتام قازاقتىڭ اتا سالتىندا ءبىر اتانىڭ بالاسى ءبىر ءتىل دە، ءبىر ءدىن دە بولۋعا ءتيىس. سوندىقتان سول ۇلى اتالارىمىز ء«تىل تۇعىرىڭ، ءدىن دىڭگەگىڭ»، ء«تىلى ەكەۋدىڭ، ءدىنى ەكەۋ، ءدىنى ەكەۋدىڭ سوڭى قۇردىم»، ياعني ونىڭ سوڭى سول ۇلتتىڭ ىدىراۋىنا اپارىپ سوعادى دەگەن.

 تاريحقا ۇڭىلسەك، قازىرگى ەۆرەيلىك ەۆروپالىقتار مەن امەريكالىقتاردىڭ ناسيحاتتاپ جۇرگەن «گەندەرلىك ساياساتى» سياقتى ساياساتتار بۇرىندا دا سان رەت بولعان. ونىڭ سوڭى الەم ەلدەرىن ازدىرىپ ماتريارحاتقا، ياعني بالالاردىڭ ءوز اكەلەرىنىڭ كىم ەكەنىن ايىرا المايتىنداي بەي-بەرەكەتتىكتىڭ سوڭى، جىنىس اۋرۋىن قوزدىرىپ، قوعام ءوزىن-ءوزى ىشتەن ءشىرىتىپ جويعان. نەمەسە، لۇت قاۋىمى سياقتى اللانىڭ قاھارىنا ۇشىراعان.

وسى جولداردى وقىعان بارشاڭىزعا ۇلى جاراتۋشى اللا يمان بەرگەي!

قوجىربايۇلى مۇحامبەتكارىم، ماڭعىستاۋ

Abai.kz

 

 

 

 

 

2 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

سىني-ەسسە

«تالاسبەك سىيلىعى»: تالقاندالعان تالعام...

اباي ماۋقاراۇلى 1491
بىلگەنگە مارجان

«شىعىس تۇركىستان مەملەكەتى بەيبىت تۇردە جوعالدى»

ءالىمجان ءاشىمۇلى 3260
ءبىرتۋار

شوقاننىڭ ءازىل-سىقاقتارى

باعدات اقىلبەكوۆ 5578