قازاق كوشىنىڭ باسىندا الدى-ارتىنا قاراماي، قايقايىپ بارا جاتقان كوكەم جۋىقتا جاڭا ءبىر جۇمباقتى جۇتىلدىرماي تاستادى. پارلامەنتتىڭ اشىلۋ سەسسياسىندا اڭقيىپ-ماڭقيىپ وتىرعان دەپۋتاتتاردى قايدام، مەن شاشالىپ قالا جازدادىم.

سونداعى ءسوزدىڭ نوبايى مىناداي: «وبسە»-ءنىڭ استانادا وتەتىن ءسامميتى «قازاقستاننىڭ الەم الدىنداعى بەدەلىن عانا كوتەرىپ قويمايدى، سونىمەن بىرگە ەلدىڭ دامۋىنا ەكپىن بەرەدى، قازاقستانداعى بىرلىك پەن ءپاتريوتيزمدى ودان ارى نىعايتادى».

ءبىر قاراعاندا، جامان ءسوز ەمەس. دۇڭكيىپ وتىرعان دەپۋتاتتار سياقتى دۇركىرەتىپ قول سوعۋعا بولادى. مەنىڭ ءۋاليحان جەزدەمنىڭ، - دەپۋتات قاليجانوۆتى ايتام، - وسى سوزگە قۇشىرلانىپ سوققان قولى قيراپ قالا جازدادى. مادينوۆ تا شاپالاعى شاشىلىپ قالعانشا ۇردى. بۇرىن-سوڭدى مۇندايدى ەستىمەگەن ادام سياقتى: جان-جاعىنا الاق-جۇلاق ەتىپ، مەن قالاي ۇرام دەگەندەي، بىلشىلداتتى-اي كەلىپ. ال ورال-سكيپەردىڭ ۇرىسى - بوران: كوشباسشى كوكەمنىڭ تۋ سىرتىنان قوس قۇلاعىن جەلبىرەتكەن «سكۆوزنياكتى» جەلدەتتى. ەندى بولماسا، ەكى ەزۋى جەلكە تۇسىنان قوسىلارداي ءماز.

بىراق مەن گرامم تۇسىنبەيمىن: بۇل جيىن ەلدىڭ دامۋىنا قالاي ەكپىن بەرمەك; ول ەكپىن قاي قۋىستان شىعادى; ۇيىمعا مۇشە ەلدەردىڭ باسشىلارى استاناعا اقشا ارقالاپ اكەلە مە؟ جەلتوقساننىڭ جەلىنەن تىعىلارعا تەسىك تاپپاي، تارباعاتايدىڭ تاقىر جوتاسىندا سيىر باعىپ جۇرەتىن مارات اعاما ول دامۋدان سىڭار ەتىگىنە جاعاتىن ماي بۇيىرا ما؟

قازاق كوشىنىڭ باسىندا الدى-ارتىنا قاراماي، قايقايىپ بارا جاتقان كوكەم جۋىقتا جاڭا ءبىر جۇمباقتى جۇتىلدىرماي تاستادى. پارلامەنتتىڭ اشىلۋ سەسسياسىندا اڭقيىپ-ماڭقيىپ وتىرعان دەپۋتاتتاردى قايدام، مەن شاشالىپ قالا جازدادىم.

سونداعى ءسوزدىڭ نوبايى مىناداي: «وبسە»-ءنىڭ استانادا وتەتىن ءسامميتى «قازاقستاننىڭ الەم الدىنداعى بەدەلىن عانا كوتەرىپ قويمايدى، سونىمەن بىرگە ەلدىڭ دامۋىنا ەكپىن بەرەدى، قازاقستانداعى بىرلىك پەن ءپاتريوتيزمدى ودان ارى نىعايتادى».

ءبىر قاراعاندا، جامان ءسوز ەمەس. دۇڭكيىپ وتىرعان دەپۋتاتتار سياقتى دۇركىرەتىپ قول سوعۋعا بولادى. مەنىڭ ءۋاليحان جەزدەمنىڭ، - دەپۋتات قاليجانوۆتى ايتام، - وسى سوزگە قۇشىرلانىپ سوققان قولى قيراپ قالا جازدادى. مادينوۆ تا شاپالاعى شاشىلىپ قالعانشا ۇردى. بۇرىن-سوڭدى مۇندايدى ەستىمەگەن ادام سياقتى: جان-جاعىنا الاق-جۇلاق ەتىپ، مەن قالاي ۇرام دەگەندەي، بىلشىلداتتى-اي كەلىپ. ال ورال-سكيپەردىڭ ۇرىسى - بوران: كوشباسشى كوكەمنىڭ تۋ سىرتىنان قوس قۇلاعىن جەلبىرەتكەن «سكۆوزنياكتى» جەلدەتتى. ەندى بولماسا، ەكى ەزۋى جەلكە تۇسىنان قوسىلارداي ءماز.

بىراق مەن گرامم تۇسىنبەيمىن: بۇل جيىن ەلدىڭ دامۋىنا قالاي ەكپىن بەرمەك; ول ەكپىن قاي قۋىستان شىعادى; ۇيىمعا مۇشە ەلدەردىڭ باسشىلارى استاناعا اقشا ارقالاپ اكەلە مە؟ جەلتوقساننىڭ جەلىنەن تىعىلارعا تەسىك تاپپاي، تارباعاتايدىڭ تاقىر جوتاسىندا سيىر باعىپ جۇرەتىن مارات اعاما ول دامۋدان سىڭار ەتىگىنە جاعاتىن ماي بۇيىرا ما؟

تۇككە تۇسىنبەيمىن: جيىندى ءبىز وتكىزەمىز، تايلى-تاياعىمىز قالماي، ايازدى استانانىڭ قار باسقان كوشەلەرىن مىسىق جالاعانداي ەتەمىز، شاشىلامىز، شارشايمىز - سول ەكپىننەن ەتپەتىمىزدەن تۇسەرىمىز راس. ال جيىنعا جينالعاندار كەلىپ-كەتكەننەن قانداي دامۋ ەكپىنى پايدا بولادى؟  ۇققىم كەلەدى-اق، بىراق ۇقپايمىن.

ايتپاقشى، بۇل سامميت ءبىزدىڭ «بىرلىك پەن ءپاتريوتيزمدى» قالاي نىعايتاتىنى تاعى دا تۇسىنىكسىز.  كورىنگەن جەرگە بۇكتەمەي تىعا بەرەتىن «بىرلىگىن» بىلمەيمىن، ال «ءپاتريوتيزمى» پونياتنو - ماقتانۋىمىز كەرەك: بۇرىن-سوڭدى مۇنداي ءسامميتتى كىم وتكىزدى دەپ; كەۋدە قاعۋىمىز كەرەك: ءبىز دۇنيەنىڭ الدىندا زىتىپ بارا جاتىرمىز دەپ. سوندا الماتىعا جۇمىس ىزدەپ كەلىپ، سەيفۋللين كوشەسىن تورىپ جۇرگەن جۇمىسسىز جىگىتتەر «ءپاتريوتيزمدى» پەرىپ تاستاماي ما؟ ۇكىمەتتەن ءۇمىتى ءۇزىلىپ، ەرەۋىلگە شىققان ۇلەسكەرلەردى تۇرمەگە سۇيرەپ اپارۋعا بولار، بىراق ولاردى «پاتريوتيزمگە» سۇيرەسەڭ، جولاي ما؟ بازاردا تاشكى سۇيرەتىپ جۇرگەن كەشەگى «متم»-نىڭ شىرت تۇكىرگەن مەحانيگى مەڭدىبايعا «پاتريوتيزم» ارتىق پا، جوق الدە مەكتەپكە كەتىپ بارا جاتقان بالاسىنىڭ سومكەسىنە سالىپ جىبەرەر ءبىر «پيروجكيى» قىمبات پا؟ بولشوي ۆوپروس!

...ءبىر جيىندا مۇحتار اعا دا، - شاحانوۆتى ايتام، - ءسوز سويلەدى. «بىزگە ابسە قاجەت پە، ابسەدەن بىزگە قايىر جوق!»- دەيدى مۇقاڭ. ءبىز تۇرمىز اعامىزدىڭ «ابسەسىنە» اۋزىمىزدى اشىپ. جيىن سوڭىندا سۇرايمىن: «اعا، «ابسە» دەگەنىڭىز نە؟» - دەپ. مۇحتار اعا وزىنە-ءوزى ىرزالىقپەن جىميىپ الدى دا: «ول- «وبسە» دەگەنىم، توراعاسى ساۋداباەۆ بولعان سوڭ، بۇل ۇيىمدا قايلاقىلىق قادىر قالدى ما دەگەنىم عوي...».

سويلەۋ ەكپىنىن وزگەرتىپ، ءبىر سوزگە ءبىراز اڭگىمە سىيعىزعان اعامنىڭ تاپقىرلىعىنا رازى بولدىم. بۇل ەندى، شىنىندا دا، ەكپىن: تىم بولماعاندا كۇلدىرەدى.

ەرمۇرات باپي

«وبششەستۆەننايا پوزيتسيا» گازەتى (پروەكت «DAT» № 31 (68) 08 قىركۇيەك  2010 جىل.