مۇحتار شاحانوۆ باستاعان ۇلت جاناشىرلارى مەن تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەسىپ جۇرگەن جەكە ازاماتتار جانە كەيبىر تاۋەلسىز پارتيا مۇشەلەرى كەزەكتى ماۋسىمنىڭ رياسىز «كۇرەسىن» باستاپ كەتتى. اقىن مۇحتار شاحانوۆتىڭ ەكپىنى وتكەن جىلداعىداي باسەڭ بولماۋى كەرەك سياقتى. ويتكەنى ەلىمىزدىڭ ىشكى-سىرتقى ماسەلەسى بىلتىرعىدان كوپ جانە كۇردەلى.

- مۇحتار اعا، جۇرەكتىڭ ەمى - تىنىشتىق قوي. بىراق ءسىزدىڭ جۇرەك ۇلت ءۇشىن ەش مازا تاپپايدى. دەنساۋلىعىڭىز قالاي؟

- قازىرگى كەزەڭ بەي-جاي جۇرەتىن، ءوزىنىڭ جەكە باسىنىڭ مۇددەسىن عانا كوزدەيتىن كەزەڭ ەمەس. «كىمدە-كىم وسىنداي كەزەڭدە ۇلتىنىڭ حالىنە جانى اشىماسا، ول ازامات ەمەس جانە قازاق ەمەس» دەگەن قاتاڭ دا ءادىل ۇستانىممەن كەلە جاتقاندىقتان، جۇرەگىمە سالماق تۇسسە، ول زاڭدىلىق ەمەس پە؟

وتكەن جىلى تۇركيا مەملەكەتىندە جان-جاقتى كلينيكالىق تەكسەرۋلەردەن وتكىزگەن دارىگەرىم قانىمنىڭ ءجيى قويۋلاناتىنىن انىقتادى. وعان قوسا، قان تامىرلارىمنىڭ تورتەۋى تارىلىپ، بىتەلۋگە جاقىن قالعان ەكەن. ءتورت ساقينا سالامىز دەپ ەدى، سونىڭ ەكەۋىن سالدىرۋعا عانا قارجىم جەتتى. بىراق، قۇدايعا شۇكىر، ازىرشە ءجۇرىپ جاتىرمىز...

- كۇز - ناۋقان. ساياسات ءۇشىن دە بۇل ماۋسىمنىڭ مازاسىزدىعى - ءوز الدىنا ۇلكەن اڭگىمە. الماتى قالاسىنىڭ اكىمى ەسىموۆكە «مەملەكەتتىك ءتىلدى قولداۋ» اكتسياسىن وتكىزۋ تۋرالى ءوتىنىش حات جازىپسىزدار. بۇل ماسەلە قالاي شەشىلدى؟

مۇحتار شاحانوۆ باستاعان ۇلت جاناشىرلارى مەن تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەسىپ جۇرگەن جەكە ازاماتتار جانە كەيبىر تاۋەلسىز پارتيا مۇشەلەرى كەزەكتى ماۋسىمنىڭ رياسىز «كۇرەسىن» باستاپ كەتتى. اقىن مۇحتار شاحانوۆتىڭ ەكپىنى وتكەن جىلداعىداي باسەڭ بولماۋى كەرەك سياقتى. ويتكەنى ەلىمىزدىڭ ىشكى-سىرتقى ماسەلەسى بىلتىرعىدان كوپ جانە كۇردەلى.

- مۇحتار اعا، جۇرەكتىڭ ەمى - تىنىشتىق قوي. بىراق ءسىزدىڭ جۇرەك ۇلت ءۇشىن ەش مازا تاپپايدى. دەنساۋلىعىڭىز قالاي؟

- قازىرگى كەزەڭ بەي-جاي جۇرەتىن، ءوزىنىڭ جەكە باسىنىڭ مۇددەسىن عانا كوزدەيتىن كەزەڭ ەمەس. «كىمدە-كىم وسىنداي كەزەڭدە ۇلتىنىڭ حالىنە جانى اشىماسا، ول ازامات ەمەس جانە قازاق ەمەس» دەگەن قاتاڭ دا ءادىل ۇستانىممەن كەلە جاتقاندىقتان، جۇرەگىمە سالماق تۇسسە، ول زاڭدىلىق ەمەس پە؟

وتكەن جىلى تۇركيا مەملەكەتىندە جان-جاقتى كلينيكالىق تەكسەرۋلەردەن وتكىزگەن دارىگەرىم قانىمنىڭ ءجيى قويۋلاناتىنىن انىقتادى. وعان قوسا، قان تامىرلارىمنىڭ تورتەۋى تارىلىپ، بىتەلۋگە جاقىن قالعان ەكەن. ءتورت ساقينا سالامىز دەپ ەدى، سونىڭ ەكەۋىن سالدىرۋعا عانا قارجىم جەتتى. بىراق، قۇدايعا شۇكىر، ازىرشە ءجۇرىپ جاتىرمىز...

- كۇز - ناۋقان. ساياسات ءۇشىن دە بۇل ماۋسىمنىڭ مازاسىزدىعى - ءوز الدىنا ۇلكەن اڭگىمە. الماتى قالاسىنىڭ اكىمى ەسىموۆكە «مەملەكەتتىك ءتىلدى قولداۋ» اكتسياسىن وتكىزۋ تۋرالى ءوتىنىش حات جازىپسىزدار. بۇل ماسەلە قالاي شەشىلدى؟

- بىلتىرعى جىلعى ءىس-شارا بارىسىندا اكىمدىك ءوزى رۇقسات بەرگەنىمەن، حالىقتىڭ نازارىن باسقا جاققا بۇرىپ اكەتۋ ءۇشىن، ءدال سول كۇنى بىزبەن جاعالاستىرىپ، قالا كۇنىن مەرەكەلەۋدى جوسپارلاپتى. بۇرىن قالا كۇنى قىركۇيەكتىڭ العاشقى سەنبىسىندە وتەتىن. دەگەنمەن 3000 ورىندىق رەسپۋبليكا سارا­يىنا 4500 ادام جينالىپ، ۇشتەن ءبىرى باسىنان اياعىنا دەيىن تۇرەگەپ تۇردى. ال ەگەر بيلىكتىڭ رۇقساتىنسىز الاڭعا شىقساق، ەلباسىنىڭ ءوزى تۇگىل، اعايىن-تۋعان­دارى تۋرالى سىن اۋزىمىزدان شىعىپ كەتسە، تەمىر توردىڭ ارعى جاعىندا 18 جىل تەگىن تاماق ءىشىپ قاي­تۋىمىز ابدەن مۇمكىن.

بيىل رەسپۋبليكا سارايى جوندەۋدە بولعان­دىقتان، قالالىق اكىمدىك تاراپىنان رۇقسات س.اسفەندياروۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق مەديتسينالىق ۋنيۆەرسيتەتتىڭ كونگرەسس-حولىنا بەرىلدى. وعان شامامەن 1,5 مىڭ ادام سىيادى، بۇعان قوسا كىشىگىرىم الاڭى دا بار ەكەن. بيلىكتىڭ بىزگە بەرگەن رۇقساتى -  وسى.

- ءتىل تۋرالى جاسالعان 2011-2020 جىلدارعا ارنالعان باعدارلاما باسپاسوزدە جاريالاندى. باعدارلامانىڭ كوڭىلىڭىز تولماي جۇرگەن كەمشىلىگىن ءبىر-بىردەن اتاپ، وقىرمانعا جىپكە تىزگەندەي ەتىپ ءتۇسىندىرىپ بەرە الاسىز با؟

- بۇل باعدارلامانىڭ، ءوز كەزەگىندە، شالاعاي، بۇلىڭعىر تۇستارى دا جوق ەمەس. جوبانىڭ بىرىڭعاي بيلىكتىڭ پىكىرى مەن ۋاجىنە قۇرىلعاندىعى كوزگە ۇرىپ تۇر. مىسالى، باعدارلامانى ىسكە اسىرۋشى مەملە­كەتتىك ورگانداردىڭ ناقتى مىندەتتەرى ايقىندالماعان.

«باعدارلاما ماقساتى» دەگەن بولىمىندە ماقسات­تان گورى، باعدارلاما افوريزمدەرى دەگەن اتاۋعا كوبىرەك كەلەتىن: «بىرىنشىدەن، مەملەكەتتىك ءتىل - ۇلت بىرلىگىنىڭ نەگىزگى فاكتورى. ەكىنشىدەن، دامىعان ءتىل مادەنيەتى - زيالى ۇلتتىڭ كۇش-قۋاتى»، - دەگەن سياق­تى بايلامدار ورىن العان.

باعدارلامانىڭ تاعى ءبىر باسى اشىلماعان تۇسى - «قازاقستان حالقىنىڭ باسقا دا تىلدەرىن ساقتاۋعا مەملەكەتتىك قولداۋ كورسەتۋ» دەپ جازىلعان مىندەتى. ءبىزدىڭ زاڭنامالىق تۇسىنىگىمىزدە «قازاقستان حالقىنىڭ ءتىلى» دەگەن ۇعىم جوق، ونىڭ ورنىنا «مەملەكەتتىك ءتىل» جانە «ەتنوستىق ءتىل» دەگەن ۇعىم بار. سول سەبەپتى اتالمىش مىندەت «قازاق­ستانداعى ەتنوستىق تىلدەردى ساقتاۋعا مەملەكەت تاراپىنان قولداۋ» بولىپ تۇزەتىلۋى كەرەك.

ەندى باعدارلامانىڭ ماقساتتى ينديكاتورىنا كەلەيىك. ەگەردە ءورىستىلدى مەكتەپتەردە قازاق ءتىلى ءپان رەتىندە عانا ساناۋلى ساعاتپەن ون جىل بويى وقى­تىلسا، ونىڭ ناتيجەسى مەملەكەتتىك تالاپ­قا جاتقىزىلماستان، ۇبت ءناتي­جەسىن جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ تالابىنا اينالدىرماي، بيلىك «مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرگەن مەكتەپ تۇلەكتەرىنىڭ ۇلەسىن 100 پايىزعا دەيىن» قالاي جەتكىزەتىنى تۇسىنىكسىز.

مەملەكەتتىك ءتىلدى قولدانۋدى كوپشىلىككە تاراتۋداعى شارالار جۇيەسى دە ازدىق ەتەدى. مەملەكەتتىك تىلدە سويلەۋشىنىڭ كەمەل بەينەسىن قالىپ­تاستىرۋ ءۇشىن تەلەشوۋلار ۇيىمداستىرۋ، فيلمدەر مەن كليپتەر، باق قۇرال­دارىن قولداۋ ازدىق ەتەدى. عىلىم مەن تەحنيكا، كوممەرتسيا جانە تۇتىنىم، ديپ­لوماتيا، جارناما ت.ب. سالالارداعى قازاق ءتىلىنىڭ قولدانىسىنا دا ارنايى توقتالىپ، ماقسات-مىندەت قويۋ كەرەك ەدى.

وسى سياقتى كەمشىلىكتەردى سارالاپ، قانشا تالداساق تا بيلىكتىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋعا ىقىلاسى جوق ەكەنى سەزىلەدى. پرەزيدەنت اقورداسىنداعى اپپاراتتىق جينالىستاردىڭ ءبارى تەك ورىس تىلىندە وتەتىنى قالاي؟ مەملەكەتتىك تىلگە بيلىك وسىلاي قاراسا، وزگەلەرگە نە جورىق؟

- جۇرت اراسىندا ءسىز باستاعان تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەسىپ جاتقان ازاماتتارعا قارسى ايتىلىپ جۇرگەن سىني پىكىر كوپ. ياعني بيلىكتىڭ ەشقاشان جەڭىلمەيتىنى جونىندە الۋان ءتۇرلى اڭگىمە بار. سىزدىڭشە، بۇل ءجونى دۇرىس ءسوز بە نەمەسە بيىلعى ەڭبەكتەرىڭىز وتكەن جىلعىدان قالاي بولۋى مۇمكىن؟

- وتكەن جىلى ۇكىمەت بيلىگى بۇكىل قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ حالقىن ءوزىنىڭ نەگىزگى باستاۋىن «امەريكاندىق ۇلتتان» الاتىن «قازاقستاندىق ۇلت» جاساۋعا تالپىندى. بۇل شارانى ەرەكشە اسىعىستىقپەن ورىنداعىسى كەلدى. بارلىق ۇلتتان ءبىر ۇلت جاسايتىن بۇل يدەيا باسىن كوتەرسە، تەك قازاقتار عانا ەمەس، ەلىمىزدەگى ءاربىر ۇلت وكىلى ۇلتتىعىن جوعالتار ەدى. «مەن قازاقپىن»، «مەن ۇيعىرمىن»، «مەن كارىسپىن» دەپ جازۋ تۇرماق، ول تۋرالى ايتۋعا بولمايتىن كەزگە جول اشىلار ەدى. الدى ورىستاندىرۋدان باستالعان كوش سوڭى اعىلشىن­داندىرۋ، ياعني تۇتاس جاھان­دانۋ­مەن بارىپ اياقتالار ەدى. بيلىك تاراپىنان جوسپارلانعان بۇل توڭكەرىس - بىلە بىلگەن ادامعا ءاربىر ۇلتتىڭ ۇلتتىعىنا تونگەن زور قاۋىپ ەدى. ءدال وسى تۇستا بۇل شاراعا قارسى مەن اشتىق جاريالاماقشى بولدىم. دەموكرا­تيالىق، وپپوزيتسيالىق، پاتريوتتىق پارتيالار مەن جاستار ۇيىمدارى، زيالى قاۋىم وكىلدەرى، بەلگىلى ونەر، ءبىلىم، عىلىم قايراتكەر­لەرى، اتاپ ايتساق: ا.ءاشىموۆ، م.مىرزاحمەتوۆ، د.يسابەكوۆ، ع.قابىشەۆ، س.سماتاي، ن.ءنۇسىپجانوۆ ت.ب. جانە رەسپۋبليكا اۋماعىنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن 4 مىڭنان استام ادام بىزبەن بىرگە اشتىق جاريالاۋعا دايىن ەكەندىكتەرىن ءبىلدىردى. وسىنداي جال­پىلىق سيپات الا باستاعان تولقۋلاردان تىزگىنىن تارتقان بيلىك ۇلت مۇددەسى جولىندا ورتاق كەلىسىمگە كەلۋدى ۇسىندى.

تالقى كەزىندە دوكتريناداعى «قازاق­ستاندىق ۇلت» يدەياسىن تۇبىرىمەن الدىرتىپ تاستادىق. جانە «قازاقستاننىڭ ءار ازاماتى مەملەكەتتىك ءتىلدى بىلۋگە مىندەتتى» دەگەن سويلەم ەندىردىك. بۇل ءبارىمىزدىڭ رۋحاني جەڭىسىمىز ەدى. دوكتريناعا پرەزيدەنت قول قويدى. بىراق 2011-2020 جىلدارعا ارنالعان تىلدەردى قولدانۋ مەن دامىتۋ باع­دارلاماسىندا اتالمىش سويلەم مۇلدە ەسكەرىلمەگەن. بۇل بيلىكتىڭ ويىنى ەمەي، نەمەنە؟

- پرەزيدەنت نازارباەۆ الماتى وبلىسىنىڭ قىزىلاعاش اۋىلىنا بارعاندا: «ورالماندار وتانعا ەش نارسە بەرگەن جوق»، - دەگەن بولاتىن. سىزدىڭشە قالاي، شەتتەن كەلگەن قاراكوزدەر، پرەزيدەنت ايتقانداي، قازاقستانعا ۇلەس قوسقان جوق پا؟

- شەتەلدەن كوشىپ كەلىپ جاتقان قانداستارىمىز تۋرالى اڭگىمە قوزعاساق، بۇل ارادا دا قوردالانعان ماسەلەلەر تولىپ جاتىر. قازاق حالقىنىڭ 5 ميلليونعا جۋىعى وزگە الىس-جاقىن شەت مەملەكەتتەردە تۇرىپ جاتىر. ولارعا جاپپاي ءوز وتانىنا كوشۋگە جاعداي جاساۋ ارقىلى دەموگرافيالىق، ءتىل، ءدىن تۇرعىسىنداعى ماسەلەلەر از دا بولسا شەشىمىن تابار ەدى. وسى ورالمانداردىڭ ءبىرازى تاريحي وتانىن اڭساپ، ەلگە ورالدى. بىراق بۇل رەتتە ازاماتتىق الىپ، قۇجات جاساتىپ، جەڭىلدىك الۋ ءۇشىن بەلگىلى دەڭگەيدە قۇزىرلى ورىندارعا پارا بەرۋى جازىلماعان زاڭ رەتىندە قالىپتاستى. بۇعان قوسا، كەزىندە پارلامەنتتە ورالماندار ورىس ءتىلىن ءبىلۋى كەرەك دەگەن زاڭ قابىلدانىپ كەتتى. ول جەردە ا.ايتالى ەكەۋمىز قارسى داۋىس كوتەردىك. ايتسە دە، ۇلتسىزدانعان دەپۋتاتتار جەڭىسكە جەتتى. ال پرەزيدەنتتىڭ جاڭاعى سوزىنە كەلسەك، ونىڭ تەرەڭ ويلانباي، ءاتۇستى ايتىلا سالعان ءسوز ەكەنى ايدان انىق.

- مۇحتار اعا، ەلىمىز كەدەندىك وداققا كىرگەنىنە 2 ايداي ۋاقىت بولىپ قالدى. وسى ۋاقىت ارالىعىندا ەل ەكونوميكاسىنا تيگىزگەن كەدەندىك وداقتىڭ پايداسىن كورە الدىڭىز با؟

- ەڭ الدىمەن كەدەندىك وداق تەڭ وداقتار بىرلەستىگى ەمەس. وداق بولعاننان كەيىن تەڭ قۇقىلى، بىردەي داۋىس مولشەرى بار مۇشەلەر بىرىگۋى كەرەك ەدى. قالاي ايتساق تا، ول ەل ەكونوميكالىق، دەمو­گرافيالىق جاعىنان دا بىزگە وداقتاس بولا المايدى. وسى ۋاقىتتاردا جان-جاقتى قىمباتشىلىق ورىن الىپ كەلەدى. بيلىكتە جۇرگەن ازاماتتاردىڭ ءبىرى  ماۋلەن اشىمباەۆقا وسى جونىندەگى ناقتى دايەكتەرگە نەگىزدەلگەن «تاۋەل­سىزدىكتى قورعاۋ» ۇيىمىنا مۇشەلىككە وتكەن قوعامدىق ۇيىمدار­دىڭ، ەكونوميست عالىمداردىڭ زەرتتەۋ­لەرىن، ۇسىنىستارىن بىلدىردىك.

جالپى، قاي كەزدە دە، وتارلاۋدىڭ باسى ەڭ الدىمەن ەكونوميكادان باستالعان. ەكونوميكانى جاۋلاپ العان سوڭ، ول ەلدى ۋىستا مىقتاپ ۇستاپ وتىرۋعا بولادى. ودان كەيىن تولقۇجات، اقشا ورتاق بولادى، ونان سوڭ شەكارا ورتاقتاسادى، ودان بارىپ تاۋەلسىزدىگىمىز جويىلاتىنى انىق. بيلىكتىڭ وسىنداي قاۋىپتى قادامعا نە ءۇشىن بارىپ وتىرعانى تۇسىنىكسىز. 16 ملن. حالىق سانىمەن عانا وزىنەن قانشاما ەسە ۇلكەن الىپ يمپەريانىڭ بارلىق توسقاۋىلدارىنا توتەپ بەرەمىن دەپ ويلاۋ - وتە جاڭساق، شاتاسقان ۇعىم. سونداي-اق وداقتاس ەلدەردىڭ باسشىسى بولعان كەڭەستىك رەسەي مەن قازىرگى فەدەراتسيالىق رەسەيدىڭ ۇستانىپ وتىرعان يدەياسى - جەر مەن كوكتەي.

وتكەن داۋىردەگى ينتەرناتسيوناليزمدى دارىپتەۋ يدەياسى قازىر تۇبىرىمەن جويىلعان. ءتىپتى اكە-شەشەسىمەن ورىس تىلىندە ەمەس، ءوز تۋعان تىلىندە سويلەسكەنى ءۇشىن ول ادامدى ويلانباي ولىمگە قياتىن ادامدارى بار ەلدە شوۆينيزم جالاۋى جەلبىرەپ تۇر.

ءوز قاراماعىنداعى ۇساق ۇلتتاردى رەفەرەندۋم ارقىلى جويۋعا نەگىزدەپ، ۇلتتىق مەكتەپتەردى جاپپاي جاۋىپ، تەك ورىس تىلىندە ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردى عانا قالدىرىپ جاتىر. ستالين، حرۋششەۆ، ودان كەيىن برەجنەۆ زامانىندا دا كەڭەس وداعىنىڭ بيلىگى كوتەرىلىس پەن نارازىلىق تۋىپ كەتە مە دەپ قاۋىپتەنسە، قازىرگى رەسەي اشىقتان-اشىق قالت قادامدارعا قينالماستان بارىپ وتىر. كەدەندىك، تاريفتىك اسپاپتاردى تۇگەل­دەي ءوز قولىنا ۇستاعان رەسەي قازاق­ستاننىڭ بولاشاعىن ويلايدى دەپ ايتا المايمىن.

- وسى كۇنى قوعامدا ساياساتتىڭ ەمەس، ءدىننىڭ ماسەلەسى كۇيىپ تۇر. وزگە ءدىندى ايتپاعاندا، ءوزىمىز سەنىپ جۇرگەن يسلام ءوز ىشىنەن سيىردىڭ بۇيرەگىندەي سان تارماققا ءبولىنىپ، جاستارىمىزدىڭ اراسىنا ىرىتكى سالىپ جاتىر. ءدىننىڭ مۇنداي قىزمەتىنە بيلىك تە ەركىندىك جاساپ وتىرعان سياقتى. قوعامداعى ادام سەنىمىن ۋلاپ جاتقان مۇنداي جاعداي ءسىزدى الاڭداتپاي ما؟

- ءدىن الاۋىزدىعى جالپى ەل اراسىنا بۇرىن-سوڭدى بولماعان دەڭگەيدە ىرىتكى سالۋدا. قانشاما عاسىرلاردان بەرى اتا-بابامىزدىڭ ۇرپاقتان-ۇرپاققا اۋىسىپ كەلە جاتقان ءدىنى - يسلام. كەيىنگى تاريحي جاعدايلارعا ساي ورىستاندىرۋ كەزەڭىندە حريستيان ءدىنى قازاق جەرىنە ورنىقتى. ال قازىرگى قازاق ەلىمىزدە نە كوپ - ءدىن كوپ. تىركەلگەنى بار، تىركەلمەگەنى بار، ولاردىڭ ۇزىن سانى 4 مىڭنان اسىپ جىعىلادى. ءبىر دىندە ۇيىپ وتىرعان حالىقتى جىك-جىككە ءبولىپ، سانسىراتىپ قويۋ - بىرەۋلەر ءۇشىن وتە پايدالى، ساياسي باسقىنشىلىق جول. مىسالى، امەريكا جىل سايىن ءدىني اداسۋ­شىلىق تۋدىراتىن ءارتۇرلى ماقساتتى سەكتالار مەن ۇيىمداردى قارجى­لان­دىرۋ ءۇشىن 11 ملرد. دوللار كولەمىندە قاراجات بولسە، ونىڭ ۇلكەن بولىگى قازاقستانعا قاراي قۇيىلىپ جاتىر. الىس-جاقىن كورشىلە­رىمىزدە مۇنداي وسپادارسىز شارالارعا شەكتەۋ قويى­لادى. ال بىزدە شەتتەن تىق­سىرىلعان ءدىني ۇيىمدارعا، جاڭا اعىمدارعا، باسبۇزار دىندەرگە قۇشاعى­مىز ايقارا اشىق. سەبەبى، قازاقستان كوپ كونفەسسيالى دىندەر ورتالىعىنا، باسى ەشقاشان بىرىكپەگەن دىندەردىڭ توس­قاۋ­ىلسىز ەركىن ءومىر ءسۇرىپ جاتقان مەكەنىنە اينالىپ وتىر. ءدىن الاۋىز­دىعىنان حالىقتى تازا يسلامي جولعا قايتارۋعا قازاقستان مۇسىل­ماندارى ءدىني باسقار­ماسىنىڭ كۇشى جەتپەيدى. جانە بيلىككە قيعاش كورىنىپ قالامىز با دەپ قورقادى. بۇل اراداعى پروبلەما - شاش ەتەكتەن.

- مۇحتار اعا، ءسىز ادەبيەتتە وزىندىك مەكتەپ قالىپتاستىرعان اقىنسىز. زامانداس، اعا-باۋىرلارىڭىز مۇشايراعا قاتىسىپ، جۇلدە الىپ جاتىر. شىعارماشىلىعىڭىزدىڭ تىنىسى نە بولىپ جاتىر، جازعان-سىزعاندارىڭىز وقىرمان قولىنا ءتيىپ جاتىر ما؟

-تىنىش قانا ۇيدە جاتىپ، شىعار­ماشىلىقپەن اينالىسىپ وتىرۋ، ارينە، ماعان دا ۇنايدى. بىراق قوعامداعى بارلىق ماسەلەلەردىڭ زورى - ۇلت مۇددەسىنەن سىرت قالۋ ازاماتتىققا جاتپايدى. جاقىندا عانا «قىرعىز ەۆەرەسى جانە ونى قورشاۋعا قۇلشىنعان بۇلتتار» اتتى شىڭعىس ايتماتوۆ تۋرالى ەسسەلەر كىتابىن جازىپ ءبىتتىم. بۇل كىتاپتا ۇلتسىزدانۋ، ورىستاندىرۋ يدەيا­سىنىڭ شىعۋى، قانات جايۋى جانە كوسموپوليتيزم تۋرالى ەكەۋمىزدىڭ سىرلاسۋىمىز، ءوزىمىز كۋا بولعان ءارتۇرلى ومىردەن الىنعان ءماندى، ماعىنالى، قىزىقتى وقيعالار تۋرالى باياندالادى.

بۇگىندە كىتاپ شىعارۋ ءبىز سياقتى قالتاسى تەسىك ادامعا زور پروبلەما بولسا، ونى قالىڭ وقىرمانعا جەتكىزۋ ودان دا قيىن شارۋاعا اينالعان. قازىر ساۋدا نۇكتەلەرىن تۇگەلدەي رەسەي باسپالارىنىڭ ونىمدەرى جاۋلاپ العان. ءتىپتى وسىدان ەكى جىل بۇرىن شىققان، كەزىندە وقىرماندارىمىز تالاسا-تار­ماسا وقىعان شىڭعىس ايتماتوۆ ەكەۋمىز بىرلەسىپ جازعان كىتاپ جۇمىس ورنىمدا قالانىپ تۇر. قازاق تىلىندەگى كىتاپتار ەشكىمگە كەرەك ەمەس سياقتى. الدە بۇل دا قازاق تىلىنە قارسى جاسالعان شارا­لاردىڭ ءبىرى مە؟

-اڭگىمەڭىزگە كوپ راقمەت!

جۇقامىر شوكە،

جاننا يمانقۇلوۆا

«وبششەستۆەننايا پوزيتسيا» گازەتى