...پرەزيدەنتتىڭ 2017 جىلعى جولداۋىنداعى ەڭ ءبىر تاڭقالارلىق سويلەم «قازاق ءتىلىنىڭ باسىمدىلىعى ساقتالادى» دەگەن جولدار بولدى. وسىنى وقىعاندا جىلارىمدى دا، كۇلەرىمدى دە بىلمەدىم. مۇمكىن، بۇنداي كۇيگە ءتۇسۋىمنىڭ سەبەبى – جولداۋمەن تانىسۋدىڭ الدىندا عانا سىزدەردىڭ، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ، وتىرىسىن الەۋمەتتىك جەلىدەن كورگەندىگىم بولار دەپ ويلايمىن. مەملەكەتتىڭ باسىندا وتىرعان بارلىق باسشى قىزمەتكەرلەر – پرەمەر مەن ونىڭ ورىنباسارلارى، مينيسترلەر – وتىرىستارىن كورشى رەسەي ەلىنىڭ مەملەكەتتىك تىلىندە وتكىزدى. (باسى قازاق تىلىندە باستالعانىن جوققا شىعارمايمىن، بىراق ول ماسەلەگە دە كەيىنىرەك توقتالامىز).

ەڭ قىزىعى، بەس جىلدا انا ءتىلىن ۇمىتىپ قالعان جاڭا مينيستردەن باسقالارىڭىز قازاق ءتىلىن ءبىر ادامداي بىلەسىزدەر، سويلەي الاسىزدار، بىراق، نەگە ەكەنىن بىلمەيمىن، وتىرىستارىڭىزدى ورىس تىلىندە وتكىزەسىزدەر. ەڭ قورقىنىشتىسى، وسى ۋاقىتقا دەيىن، ىشتەرىڭىزدەن ءبىر ادام شىعىپ: «ەي، ازاماتتار، ۇيات بولادى عوي، ءوزىمىزدىڭ مەملەكەتىمىزدىڭ تىلىندە سويلەيىك» دەۋگە جارامادى...بىلمەيمىن، قازاق ەلىنىڭ ۇكىمەتى ار-ۇيات،  نامىس دەگەندى جوعالتقان، ىڭعايسىزدىق دەگەندى بىلمەيتىن جانداردان جاساقتالاتىن بولعان با؟   ەگەر بۇل جاعداي 90-جىلداردىڭ باسىندا ورىن السا، ء«اي، ءالى ۇيرەنەدى عوي، قازاقشاسى ناشارلاۋ ەكەن...» دەپ قويا سالار ەدىك، ال قازىر سىزدەردى قالاي اقتاپ الامىز. الدە، پرەزيدەنتتىڭ «قازاق ءتىلىنىڭ باسىمدىلىعى ساقتالادى» دەگەن ءسوزىنىڭ ناقتى كورىنىسىن كورسەتكەندەرىڭ وسى ما؟

ەگەر وزدەرىنىڭ ۇكىمەتتەرىنىڭ وتىرىسىندا قىتايدىڭ پرەمەر-ءمينيسترى جاپون تىلىندە نەمەسە فرانتسۋزدىڭ ءمينيسترى اعىلشىن تىلىندە سويلەي قالسا، ەرتەڭىنە-اق قانى قارايعان ءبىر وتانداسى ولاردى اتىپ تاستار ەدى، نەمەسە حالىقپەن ءبىرىنشى كەزدەسۋلەرىندە شىرىگەن جۇمىرتقانىڭ استىندا قالار ەدى. ءبىز – ۇندەمەيمىز. بىراق وعان قاراپ قازاقتارعا ءبارى ءبىر ەكەن دەپ ويلاپ قالماڭىزدار. ءبىز قازاقستاننىڭ تورىندە، ۇكىمەت ءۇيىنىڭ ىشىندە وزدەرىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلىن مەنسىنبەيتىندەرگە قاراپ قىنجىلامىز، اشۋ-ىزاعا بۋلىعامىز، قورلانامىز، جەرگە كىرىپ كەتە جازدايمىز! ەستەرىڭىزدە بولسىن، سول ارقىلى حالىقتىڭ بيلىككە دەگەن كوزقاراس قالىپتاسادى، بيلىكتىڭ ىسكە اسىرىپ جاتقان باعدارلامالارىنا، جوسپارلارى مەن ءىس-ارەكەتتەرىنە دەگەن كەرى، جيىركەنىشتى كوزقاراس قالىپتاسادى. ارينە، ءبىزدىڭ كوزقاراسىمىز سىزدەردىڭ جالاقىلارىڭىعا اسەر ەتپەيدى، سوندىقتان بولۋى كەرەك، باسقا تىلدە شۇلدىرلەۋدى توقتاتاتىن تۇرلەرىڭىز جوق. ورىس تىلىندە وتكىزگەن ءاربىر وتىرىستارىڭىز، رەسمي جيىندارداعى ورىس تىلىندەگى باياندامالارىڭىز – قازاق ءتىلىنىڭ قولدانىلۋىن ءبىر جىلعا شەگەرىپ وتىراتىنىن دا ۇمىتپاڭىزدار. سول ارقىلى سىزدەرگە دەگەن سەنىمسىزدىك قالىپتاسادى! ال ۇكىمەتكە دەگەن سەنىمسىزدىك – مەملەكەتكە دەگەن سەنىمسىزدىككە الىپ كەلەدى. دەمەك سىزدەردىڭ ورىس تىلىندە وتكىزگەن ءاربىر وتىرىستارىڭىز، رەسمي ءىس-شارالاردا ورىس تىلىندە سويلەگەن ءاربىر سوزدەرىڭىز مەملەكەتتىك بيلىككە دەگەن سەنىمسىزدىكتى ارتتىرا تۇسەدى. 

ەكىنشىدەن، سىزدەردىڭ وزگە تىلدە وتكىزگەن وتىرىستارىڭىز – ۇكىمەتتى ەكىجۇزدى ەتىپ كورسەتەدى. سەبەبى، مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ باعدارلامالارىن قابىلدايتىن دا، ونىڭ ورىندالۋىن باقىلايتىن دا، جىل سايىن مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋعا ميلليونداعان قارجى بولەتىن دە – ۇكىمەت، سوندىقتان مەملەكەتتىك ءتىلدى قولدانۋدىڭ ۇلگىسى دە وزدەرىڭىز بولۋلارىڭىز كەرەك. («دارىگەر، ەڭ الدىمەن ءوزىڭدى ەمدەپ ال!» دەگەن ءسوز بار). ونداي بولماعان جاعدايدا – ايتقان ءسوزى مەن جاساعان ءىس-ارەكەتى ۇيلەسپەيتىىن جانداردى قازاق اتامىز «ەكىجۇزدى» دەپ اتاعان.

كەيدە ماعان ۇكىمەت مۇشەلەرىنىڭ نەمەسە مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەردىڭ وزگە تىلدە سويلەگەنى – قازاق ءتىلىن ۇيرەنگىسى كەلمەيتىن ادامدارعا نەمەسە شوۆينيستىك توپتارعا كورسەتكەن قولداۋى سياقتى بولىپ كورىنەدى. ۇكىمەت وتىرىسىنداعى سىزدەردىڭ سويلەۋ تىلدەرىڭىز ولارعا: «ساسپاڭدار، قازاقستانداعى بيلىكتىڭ تۇتقاسىن ۇستاپ وتىرعان ءبىزدىڭ دە تاڭداۋىمىز - ورىس ءتىلى، جوعارىدا سەندەردىڭ قولداۋشىلارىڭ، قورعاۋشىلارىڭ بار» دەگەن وي بەرەدى، جەل بەرەدى، قولتىقتارىنا سۋ بۇركەدى...

ءبىز قازاق ءتىلىن دامىتۋ، ءتىرىلتۋ، مەملەكەتتىك ءتىل دارەجەسىندە قوعامدىق ءومىردىڭ بارلىق سالاسىندا قولدانۋ باعىتىندا سان ءتۇرلى تاسىلدەر قولداندىق. زاڭ دا قابىلدادىق، 10 جىلدىڭ ىشىندە جاسالاتىن جۇمىستاردىڭ باعدارلاماسىن دا جاسادىق، باسقا ۇلت وكىلدەرىن تەلەديدارعا دا شىعاردىق، قازاقشا ءان ايتقىزىپ بي بيلەتتىك... مەنىڭشە، ءتىلدى دامىتۋدىڭ جولى بىرەۋ-اق – بۇل قازاق تىلىندە جازۋ جانە سويلەۋ. بۇل باعىتتا جۇكتىڭ ۇلكەنى – ەلدىڭ باسشىلارىنا – سىزدەرگە تۇسەدى. اركىم ءوزىنىڭ ارىنىڭ الدىندا جاۋاپ بەرۋى كەرەك.

Abai.kz