مۇقاعاليدىڭ مونولوگى نەمەسە اقىن كوشەسىندەگى تولعانىس
9 اقپان – مۇقاعالي ماقاتاەۆتىڭ تۋعان كۇنى
جەك كورە بەر، مەيلى-عوي، تىلدەسەڭ دە،
ۋاقىت وتەر ارادا، جىل نەشەمە.
كورەرسىڭدەر تۇبىندە، باتشاعارلار،
مەنىڭ اتىم بەرىلەر بۇل كوشەگە.
اينالمايدى، بىلەمىن ارتىم داۋعا،
سول سەبەپتەن قۇشتارمىن «سالقىنداۋعا».
جۇرەكتەرگە جول تابام جىرلارىممەن،
مەن ولمەسپىن، ايتەۋىر، حالقىم باردا.
سەنەمىن جارقىراپ ءبىر شىعارىما،
\قۋانۋعا بولادى، جۇبانۋعا\.
سەلت ەتكىزىپ،تۇندەردە وياتىپ اپ،
ءبىر قۇدىرەت سىبىرلار قۇلاعىما.
جىرلارىمدى جازامىن ارىمداي اق،
ءتانىمدى اياپ، كورگەم جوق جانىمدى اياپ.
شەكسىز سۇيەم بۇل جارىق دۇنيەنى،
جۇرسەداعى ءسات سايىن سورىم تاياپ.
باق پەن سورى ارالاس جالعان مىناۋ،
جىلىمدارعا سان تالاي الداندىم-اۋ!
ءبىر سالقىندىق بايقايمىن جانارلاردان،
قوشتاسۋعا قول سالىپ ، ءسال قالدىم-اۋ.
انام، جارىم، ايادىم ۇرپاعىمدى،
قالار – اۋ دەپ يەسىز جىر-تاعىمدى.
شىنىمەنەن، ياپىراۋ دوس جوق مەندە،
ءسال سۇرىنسەم سۇيەيتىن كىم تابىلدى؟
سان سۇراقتار جانىمدى قاجاپ مەنىڭ،
دەيمىن كەيدە، ءومىر-اۋ، توزاق پا ەدىڭ؟!
ەڭ باقىتتى ءساتىم سول – وڭاشادا،
وتىرعاندا جىر جازىپ، ازات كەزىم.
تاۋەلسىزبىن، ازاتپىن ، باستا باعىم،
جازىپ-جازىپ جىرىمدى جاستانامىن.
وكتەمسىگەن كوپ جاننان نەگە ەكەنىن،
جولىققاندا ءبىر ءتۇرلى جاسقانامىن.
كىنالىدەي الدىندا، سەزىنەمىن،
جولاماستاي جالت بەرىپ، بەزىنەمىن.
ءپىر تۇتاتىن جىرىمدى جاستارمەن دە،
بۇل كوشەنىڭ بويىندا كەزىگەمىن.
شىن كوڭىلدەن قولپاشتار جىگەر بەرىپ،
(سوندا شىركىن وتىرام تۇگەندەلىپ).
سولار جۇرسە «اعالاپ» تىرەۋ كورىپ،
«ايىقتىرعىشقا» اكەتەر بىرەۋ كەلىپ.
ءدال وسىلاي تۇسەمىن سارساڭ كۇيگە،
بارماسام با، ويلانام، بارسام با ۇيگە؟
قاباعىنا جارىمنىڭ كىربىڭ تۇسەر،
كەلبەتىمدى كورگەندە شارشاۋ كۇيدە.
بۇل تۇرىمە قۋانار «دوسسىماعىم»،
جاۋىمىنىڭ دا كوڭىلىن «حوش» قىلامىن.
بىردە ءسابي، اقىنمىن بىردە دانا،
سودان ءسىرا، بەس قۇلاپ، بەس تۇرامىن.
ء«شول باسپاسقا» بەكىنىپ، سۇرىنبەسكە،
ديمەكەڭە حات جازام بۇگىن كەشكە.
ءسوز بەرەمىن، قالايدا وزگەرەمىن،
دانا ادام-عوي سول عانا تۇڭىلمەس تە.
قازا قويماس مەندەگى قاتەلىكتى،
سان تالانتتقا كورسەتتى ول اكەلىكتى.
نۇرعيسا مەن ولجاستى ەركەلەتىپ،
ءشامشى دوسقا باسپانا اپەرىپتى.
وسى سوزدەر كەپ جەتكەن قۇلاعىما،
ءور باسىمدى يەيىن، شىن ارىلا.
ءتۇستى مە ەكەن جانارى «ماۆر»، «يليچ»،
«اپپوسياناتا»، شاپ-شاعىن «شۋاعىما».
جازسام داعى جىر-داستان عاجاپ، مىقتى،
وسەك ەردى سوڭىمنان، ازاپ كۇتتى.
جاراتقان مەن سەنەمىن سول اعاما،
اپەرەردەي باسىما ازاتتىقتى.
بەۋ، ازاتتىق اڭساعان تەك مەن ەمەس،
\مەنى قويشى، پەندەمىن وكپەلەمەس\.
ارىستارى الاشتىڭ قۇربان بولعان،
مازالايدى جانىمدى وي، كوپتەن ەلەس.
ءور رۋحتى، نامىستى ارىستارى،
قويناۋىندا تاريحتىڭ، الىستا ءالى.
ەسىمدەرىن ايتا الماي ۇلىلاردىڭ،
عاسىر بولدى جاعىمىز قارىسقالى.
بەۋ، ازاتتىق، اتار تاڭ، كەلەر كۇنىم،
كوتەرەمىن ءبىر سەن دەپ ونەر جۇگىن.
تاۋەلسىزدىك تاڭى اتار، مەن كورمەسپىن،
اسقاقتايدى جىرلارىم، سەزەم بۇگىن.
بەۋ، ازاتتىق، تۇلەيدى سوندا الاشىم،
قىران بولىپ كوگىمدە قومداناسىڭ.
قوي ۇستىنە بوزتورعاي جۇمىرتقالاپ،
باقىت قۇسى شارلايدى كەڭ دالاسىن.
بەۋ، ازاتتىق، شاتتىق نۇرى توگىلىپ رەڭىنەن،
قايران جۇرتىم بوسانار شىدەرىنەن.
شىرقالادى جىرلارىم جەر مەن كوكتە،
شارىقتايدى رۋحىم، بىلەمىن مەن.
مەرەيتويىم اتالار ماقتانىشپەن،
قاۋىشادى رۋحىم جات-تانىسپەن.
ءسوز ەتپەس-اۋ «بىلىعىم-شىلىعىمدى»،
كازىرگىدەي جەك كورىپ، داتتاپ ىشتەن.
سولاي دوستىم، دەي كورمە بۇل بوسە مە؟،
بولساداعى باس كەسپەك، ءتىل كەسە مە.
بوداندىقتان بوساعان قالىڭ ەلىم،
ەسىمىمدى بەرەدى بۇل كوشەگە.
ماقتاندىعا بالاما، ىسىنۋگە،
ادامدى -ادام ءبىر باقىت ءتۇسىنۋ دە.
قۇرداستارىم، بولاشاق سىرلاستارىم،
قۇشاق-قۇشاق گۇل قويار مۇسىنىمە...
مۇڭ شاعۋ. اقىن رۋحىمەن سىرلاسۋ
اقىندار اۋىلدا تۋىپ ،
استانادا كوز جۇمادى
(ەل اۋزىنان)
مۇڭداسالىق، دەپ وتىرمىن ۇلى اعام،
بۇل جالعاندا تىرلىك كەشەم ءدىن امان.
ادام- اتا، حاۋ- انادان سول مۇرا،
ادا ەمەسپىن پەندەلىكتەن، كۇنادان.
مەن دە سەندەي جەتىم ءوسىپ، جەتىلگەم،
تالاي جەردە كوڭىل جاسىپ، كەتىلگەن.
ءدۇر سىلكىنتتى كوكىرەگىمدە كوك ءبورى،
ولمەي بىراق بەرىسپەۋگە بەكىنگەم.
انام ەدى سۇيەنەرىم، ءپىرىم دە،
\جۇرت ايتاتىن اۋمايدى دەپ تۇرىڭدە\.
ول دا وزىڭدەي و دۇنيەنىڭ قوناعى،
رۋحتارعا قوسىلارمىن تۇبىندە.
مەن دە جۇتقام اسپانتاۋدىڭ اۋاسىن،
جۇرەگىمدە حان-ءتاڭىرى دارا شىڭ.
شاكىرتىڭمىن قالام ۇستاپ، جىر جازعان،
تاۋلى ولكەمىز اقىن تۋار بالاسىن.
سول اۋىلدا مانساپقا ەرتە ىلىنگەم،
كەزدەرىمدە بولماسا دا جۇگىرگەن.
قارا ولەڭنىڭ قۇدىرەتىن ۇقتىم دا،
تاق، بايلىقتىڭ قۋعان جوقپىن ءبىرىن مەن.
قاراپ ءجۇرىپ قايعى جۇتىپ، «دەرتتەندىم»،
قاپاستايىن ويسىز، جىرسىز وتكەن كۇن.
جان انامدى جەر قوينىنا تاپسىرىپ،
الماتىدا جىر-انام بار، دەپ كەلدىم.
كەلدىم، كوردىم تاس قالانىڭ مىنەزىن،
تۇساۋلادى قاتىپ قالعان «رەجيم».
«تاۋدىڭ ەركە تاعىسى ەدىم»، سەن قۇساپ،
سىيماي ءجۇرمىن ميلليونعا ءبىر ءوزىم.
«جىر الەمى قۇشاعىڭا بولە» دەپ،
سەنگەن ەدىم بولاتىنداي كەرەمەت.
كەڭسەلەرگە ەنگەن ەدىم ەڭسەلى،
الدانىپپىن، سەلت ەتپەيدى نە كەرەك؟!.
اتاق تا، ار دا تۇسكەن ەكەن ساۋداعا،
قۇلدانباساڭ، كورەتىنىڭ سور عانا.
«كەلىنىنە كەلىن بولعان ەنەدەي»،
اقىندارى باي-ماناپقا قولبالا.
حاس تالانتتار از ەمەس-اۋ، دەگەنمەن،
قايرات، جىگەر بەرەتىندەي ولەڭمەن.
باسىلىمنىڭ بەتتەرىنەن تۇسپەيدى،
توپ قۇراعىش، مايمىل مىنەز، «ولەرمەن».
قالجىراتىپ باتپان تىرلىك ارباسقان،
بىرەۋلەرمەن اندا-ساندا ء«شول باسقام».
ءوزىڭ جايلى «ەرتەگىسىن» بوسەدى،
اناۋ ءبىر شال جاعاڭا سان جارماسقان.
جاقسى ىنىلەر «اعا» سانار مەنى دە،
ءباز بىرەۋلەر ساۋساق كەزەر «سەنى مە؟!»،
تاس شاھاردىڭ تاس قۇشاعى قاتتى ەكەن،
قايتا الماسپىن مەن دە تۋعان جەرىمە...
سەرىكجان قاجي
Abai.kz
