بيلىك تارماعى وزگەرگەن ۋاقىتتا ەلىمىزدىڭ باس پروكۋرورى جاقىپ اسانوۆ حالىق الدىندا ەندىگى پروكۋراتۋرا سالاسىنداعى ۇلكەن وزگەرىستەردى جايىپ سالدى. پوليتسيا قىزمەتىن ۇلكەن سىنعا الىپ، ولاردى «قاراپايىم تىلمەن ايتقاندا حالىق جاۋلارىسىڭدار» دەپ اشىق ايتتى.

بۇل ءسوزدى پروكۋرور مىرزانىڭ سىن ۇستىندە ايتقان اشۋلى ءسوزى عانا دەپ قابىلداۋعا بولار. الايدا،.. ساناعا سالماقتاساق ار جاعىندا بۇلتارا المايتىن اقيقات جاتىر. ونىڭ مەڭزەگەنى تەك تەرگەۋ ىسىندەگى سوزبالاڭ مەرزىمدەر مەن ادىلەتسىزدىكتەر عانا ەمەس. قارا حالىق بۇگىندە پوليتسيا جۇرگەن جەردەن ىرگەسىن اۋلاق سالۋعا تىرىسادى. بايلانىسا قالسا قۇتىلۋعا اسىعادى. ولاردىڭ ۋىسىنا ءتۇستىم دەگەنشە باسىڭ بالەگە شاتىلدى دەي بەر. تۇيمەدەيدى تۇيەدەن قىلىپ، بار جيعانىڭنان ايرىلارداي جەمتىك بولاسىڭ، نە موينىڭا باتپانداي ايىپ ارقالاپ قۇرباندىققا شالىناسىز. قىسقاسى، حالىق پوليتسيا وكىلدەرىنەن الدەقاشان شوشىنىپ قالعان.

پروكۋرور مىرزانىڭ «حالىق جاۋلارى» ساناتىنا وزگە دە مەملەكەتىك ۆودومستۆولاردا ىستەيتىن قىزمەتكەرلەردى قوسقىم كەلەدى. اسىرەسە، جەر قاتىناستارىنا قاتىستى مەكەمەلەردىڭ ماماندارى.

اقيقاتىن ايتقاندا كەشەگى وتكەن اتا-بابا ارۋاعى مەن الاش بوزداقتارىنىڭ الدىندا دا، ەرتەڭگى كەلەر بولاشاق ۇرپاقتىڭ الدىندا دا «قارابەت» بولىپ وتىرمىز.

ۇلان عايىر دالانى بابالارىمىز نايزانىڭ ۇشىمەن جانىن قيىپ جەڭىپ العاندا، الاشتىڭ ۇلدارى كەڭەس وداعىنىڭ قان تامعان قىلىشىنان قورىقپاستان شەكاراسىن انىقتاپ، قازاق ەلى ءۇشىن كارتاسىن بەكىتىپ بەرگەندە، اتتىڭ ىزىمەن، قامشىنىڭ سابىمەن نۇسقاپ، ەلدىڭ ريزىعىنا جاراتۋعا اماناتتاپ كەتكەندە بۇگىنگى جەر قاتىناستارىنىڭ جايى حالىققا جاعىمدى بولىپ تۇرعان جوق.

ۇكىمەت تۇرعىن ءۇي سالۋ ءۇشىن ەلگە جەر بەرمەيتىنى ءبىر بولەك، حالىق ءوز قاراجاتىنا ساتىپ العان الاقانداي جەرىنە دە يە بولا المايتىن جاعدايعا جەتتى. جەر اكتىسىندە پايدالانۋ ماقساتى «شارۋا قوجالىعى»، «باعباندىق» ت.س.س دەپ جازىلعان دەگەن سىلتاۋمەن قارا حالىق سالىپ العان ءۇي-جايلاردى ءسۇرىپ تاستاعىسى كەلەدى. ايتۋلارىنشا مۇنداي جەرلەرگە ءۇي سالىپ، پانا ەتۋگە بولمايدى ەكەن. بۇل ارەكەتتەرى قارا حالىقتى قار مەن جاڭبىردىڭ استىنا قۋىپ كوشەدە قالدىرۋمەن بىردەي. كوشە بويلارىندا «شارۋا قوجالىعىنا تۇرعىن ءۇي سالۋعا بولمايدى!» دەپ باقىرايتىپ جازىلعان بيلبوردتار حالىقتى ودان ءارى شوشىتا تۇسەدى.

تۇرعىن ءۇي سوعۋعا ارنالماعان جەرگە ءۇي سالىپ الىپسىڭ دەپ ايىپتالۋشىلاردىڭ كوپشىلىگى ساياجاي تۇرعىندارى. ءبىر عانا استانا قالاسىنىڭ وزىندە وسى سەبەپپەن ايىپپۇل ارقالاعان جۇزدەگەن ساياجاي يەلەرى بار. ايىپپۇلىن تولەگەنىمەن باسقا تۇسكەن بالەدەن ولار قۇتىلعان جوق. مەنشىگىندەگى جەرلەردى استانا قالالىق جەر قاتىناستار ءبولىمى ارەستقا قويىپ، بۇعاتتاپ تاستاعان. قارا حالىق ولىردىڭ قۇرعان تۇزاعىنا ودان بەتەر شىرمالدى. «جەردى ءوز ماقساتىندا پايدالانباي وتىرسىزدار» دەگەن سىلتاۋمەن ساياجايداعى ۇيلەردەن تۇرعىنداردىڭ كەتۋىن تالاپ ەتەدى.

مۇنىمەن ولار نە كوزدەپ وتىرعانى قارا حالىققا تۇسىنىكسىز.

ايشىقتى استانامىزدىڭ كىرپىشىن قولىنا الىپ، قۇرىلىسىن كوتەرىپ جاتقاندار - قاراپايىم قۇرىلىسشى قاۋىم. سول قۇرىلىسشى قاۋىمنىڭ كوپشىلىگى ساياجايدان پانا تاپقان. ايەل، بالا-شاعاسى مەن كەمپىر-شالى ساياجاي ۇيلەرىندە كۇندەلىكتى كۇيتكىل تىرشىلىگىن جاساپ وتىر. ازعانا جالاقىسىن ءبىر قورا وتباسىن اسىراۋعا جەتكىزۋ ءۇشىن ولار قالانىڭ ءزاۋلىم ۇيلەرىنەن پاتەر جالداپ تۇرا المايدى. قولى جەتەتىن قاراجاتپەن كومىرى مەن سۋىن تاسىپ، بالشىق كوشەسىن كەشىپ، ەشكىمگە ەشقانداي ناز ايتپاستان تۇرىپ جاتقان جايى بار ەدى.

سوناۋ جۇرەك تۇكپىرىمدە وسى قاراپايىم قۇرىلىسشىلارعا العىسىم كوپ. قازاقستاننىڭ ماقتاۋلى استاناسىنىڭ ءار قۇرىلىسىن قولىمەن سوعىپ جاتقاندارى ءۇشىن. بارعا قاناعات ەتىپ، ماڭداي تەرلەرىمەن، قارا كۇشتەرىمەن نەبىر ءزاۋلىم، ادەمى عيماراتتاردى كىرپىشتەپ كوز الدىمىزدا كوتەرىپ جاتقانى ءۇشىن. كۇننىڭ ىستىعىنا دا، سۋىعىنا دا ءتوزىپ، ماقتاۋ مەن ماراپاتتاۋ كۇتپەستەن، ادال ەڭبەگىمەن جانۇياسىن باعىپ وتىرعاندارى ءۇشىن.

مىنە وسى قۇرىلىسشىلار جانۇياسىن ءبىزدىڭ مەملكەتتىك قىزمەتكەرلەرىمىز ساياجايدان تاپقان پاناسىنان شىعارىپ، كوشەگە قۋىپ شىعۋدا. حالىققا قىزمەت ەتۋ دەپ ايتا الماسپىز بۇنى.

ولاردىڭ كوكەيىندەگى ماقساتتى تۇسىنبەگەندىكتەن، قارا حالىق تەك بولجام جاساپ وتىر: يا جەردى تارتىپ العىسى كەلەدى، يا جەمقورلىققا جول اشقىسى كەلەدى.

شىن مانىندە جەكە مەنشىك جەرىنىڭ استىن جانە ءۇستىن ءوز ەركىمەن پايدالانۋعا ءار مەنشىك يەسىنىڭ قۇقىعى بار. زاڭ اياسىندا باعباندىق جەرلەرگە ءۇي سالماسىن دەگەن تىيىم مۇلدە جوق. ساياجاي ۇيلەرىنىڭ ولشەمى مىنا شامادان اسپاسىن نەمەسە ونداعى باعباندىق وڭدەلەتىن جەردىڭ ولشەمى مىناداي بولۋ كەرەك دەگەن دە ناقتى نورمالار بەكىتىلمەگەن. ساياجاي تەك قانا كارتوپ پەن ءسابىز ەگەتىن جەر ەمەس، ساياجاي جانىڭ تىنىعىپ، ءوز وزىڭمەن وڭاشا قالاتىن دا جەر. نەبىر مايتالمان جازۋشىلار مەن سۋرەتشىلەر، ساياسي قىزمەتكەرلەر، تاعىسىن تاعى ەلگە قىزمەت ەتكەن تۇلعالار ساياجايعا بارىپ جان تىنىشتىعىن ىزدەيدى. قىس دەمەي، جاز دەمەي ساياجاي كوپتەگەن ادامدارعا سايا بولا الادى.

ەندەشە نەسىنە قارا حالىقتى ساياجايدان قۋامىز؟

گۇلجان ءىزتاي

Abai.kz