تانىمال تەلەجۇرگىزۋشى ءلايلا سۇلتانقىزى «توقال» ءسوزىنىڭ ءتۇپ-توركىنىن ءتۇسىندىرىپ، ءوزىن «توقال» دەپ سانايتىندارعا جاۋاپ بەرگەن ەكەن. Stan.kz پورتالىندا جاريا بولعان ءلايلا حانىمنىڭ سول جازباسىن جالپاق جۇرتشىلىق نازارىنا ۇسىنعاندى ءجون كوردىم»، – دەپ جازادى ءوزىن «دينارا سەرىكقىزى» دەپ اتاعان اۆتور.

ءلايلا سۇلتانقىزىنىڭ بۇل جازباسىنىڭ تۇپنۇسقاسى L’officiel ينتەرنەت-سايتىنداعى ءوزىنىڭ جەكە بلوگىندا جاريا بولىپتى: «مەنىڭ اجەم اتامنىڭ ءۇشىنشى نە ءتورتىنشى ايەلى بولاتىن. ءبىز «نەگە؟» دەپ سۇراعاندا، انامىز ول زاماندا ەرلەر سانىنىڭ وتە از بولعانىن، فرونتتان تەك بىرەڭ-ساراڭ ەركەكتەردىڭ قايتىپ كەلگەنىن ايتقان ەدى. كەز كەلگەن ەر ازاماتتىڭ «قۇنى» جوعارى بولدى – ول اقساق، ءبىر كوزى نە ءبىر قولى جوق بولسا دا»، – دەپتى ءلايلا حانىم.

تانىمال جۋرناليست ءارى تەلەجۇرگىزۋشى ءلايلا سۇلتانقىزى توقال الۋ كەزىندە قالىپتى نارسە بولعانىن، ول زاماندا كوپشىلىكتىڭ بۇل ۇعىمعا دۇرىس قاراعانىن ايتادى. «توقال (كىشى ايەل) قوعام رەسمي تۇردە مويىنداعان، وتباسى مۇشەلەرىنىڭ بارلىعى سىيلايتىن، دۇنيەگە بالا اكەلىپ، ولاردى تاربيەلەيتىن، كەيدە باسقا ايەلدەرىمەن بىرگە، ال كەيدە بولەك ءومىر سۇرەتىن ايەل بولعان. ءيا، مۇمكىن، ول كەزدە قازاقتىڭ ايەلدەرى الەۋمەتتىك جاعىنان بەلسەندى بولماعان شىعار، كوبىنەسە ءۇي شارۋاسىمەن، بالامەن اينالىستى، ەرىنە كوبىرەك باعىندى، بىراق ەرلەرى ولاردى پايدالانىپ، تاستاپ كەتكەن جوق قوي. قازاق دالاسىندا «جالعىزباستى انا»، «جەسىر»، «بالالار ءۇيى»، «قارتتار ءۇيى» دەگەن ۇعىم بولماعان. بۇگىندە توقال – وتباسى قامالىنان سىرت جاقتا قۇرىلاتىن قۇپيا. ادەتتە توقال وزىنەن ءبىرشاما جاس ۇلكەن ەر اداممەن كوڭىل قوسقان جاس قىز. اينۇر يسينانىڭ ارقاسىندا «توقال» تۇسىنىگى بۇگىنگى جاعىمسىز سيپاتىنا يە بولدى»، – دەپ جالعايدى ءسوزىن تانىمال تەلەجۇرگىزۋشى.

ءسوز سوڭىندا ءلايلا سۇلتانقىزى ءوزىن توقال دەپ اتايتىندارعا جاۋاپ بەرگەن ەكەن. ول رەسمي تۇردە جۇبايىنىڭ توقالى ەمەس، زاڭدى ايەلى ەكەنىن ءمالىم ەتتى.

«ال ءبىز وزگەرۋ، بەيىمدەلۋ زامانىندا ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز. بۇرىنعىداي كوشپەلى قازاق ەمەسپىز. الەمدىك مادەنيەتتەردىڭ ىقپالى جاڭا ۇلتتى قالىپتاستىرۋدا. ازىرگە ول قولىمىزدان جاقسى كەلىپ جاتقان جوق. ءبىز ءوزىمىز ءۇشىن ماڭىزدى سالت-داستۇرلەرىمىزدى جوعالتىپ بارامىز. ءبىزدىڭ وتباسى ينستيتۋتىمىز داعدارىسقا ۇشىرادى. ءبىر وتباسىمىز بار ما، الدە ەكەۋ مە – ماڭىزدى ەمەس، باستىسى – وتباسى مۇشەلەرىنىڭ باقىتتى بولۋى (بىرلىگى جوق ۇيدە بەرەكە بولمايدى). ەگەر قاراپايىم وتباسىندا باقىتتى بولا الماساق، ءبىزدىڭ جەتىستىكتەرىمىز بەن ەكونوميكالىق ءوسۋىمىز كىمگە كەرەك؟ بۇل ورايدا مەن، ءلايلا سۇلتانقىزى، ءوزىمدى قازاقستانداعى ەڭ تانىمال توقالداردىڭ تىزىمىنەن كورگەندىكتەن، جۇبايىمنىڭ زاڭدى ايەلى ەكەنىمدى مالىمدەيمىن»، – دەپ، ءوز جازباسىنا نۇكتە قويعان ەكەن ءلايلا حانىم.

وتە باتىل جانە تانىمدى تۇيسىك. قوعامداعى قىزداردىڭ بەلگىسىز مولشەرى (جانە ول مولشەر از ەمەس – ءوزىم دە سول ساناتتامىن) «توقال» دەگەن، بۇگىندە ءمانى وزگەرگەن توڭتەرىس اتاۋعا يە بولىپ وتىرعاندىقتان، قازاقي قاسيەتىن جوعالتپاعان ورتا بۇل تۇيسىكتى ءتۇسىنۋى كەرەك دەپ ويلايمىن. ەل ىشىندە پايدا بولعان بۇل الەۋمەتتىك-تۇرمىستىق تەكەتىرەستى ەرەگەسپەن ەمەس، اعايىنشىلىقپەن شەشۋ كەرەك سياقتى.

دينارا سەرىكقىزى 

«وبششەستۆەننايا پوزيتسيا»

(پروەكت «DAT» №2 (366) وت 19 يانۆاريا 2017 گ.