جەكسەنبى, 24 قاراشا 2024
46 - ءسوز 19899 1 پىكىر 24 ءساۋىر, 2015 ساعات 14:20

سالت-ءداستۇردى بۇزاتىن - ءوزىمىز!

 

قايبىر جولى سالتقا قاتىستى الدەبىر باعدارلامالارعا شاقىرىلعانىمدى دا، نە سەبەپتى قاتىسپاي باس تارتقانىمدى دا جازىپ ەدىم... ينستاگرامداعى ساكەن باۋىرىمىزدىڭ ء(انشى ساكەن مايعازيەۆتى ايتادى - رەد.) تۇساۋ كەسكەنى جايلى ۆيدەوسىنداعى پىكىرلەردى وقى-ى-ىپ...  ۆيدەودا بالانىڭ تۇساۋى ارتىنان كەسىلگەن ەكەن. بىلمەستىك شىعار. "ارتىنان كەس" دەگەن داۋىس انىق ەستىلەدى. ساكەن سونى ورىنداعان تەك قانا. ايتپەسە، و زامان دا بۇ زامان، بالانىڭ تۇساۋىن ەشكىم ارتىنان كەسپەگەن! قازاق بالاسىنىڭ جولى اشىلسىن دەپ - الدىنان، قادامى قايشىلانباسىن دەپ قايشىمەن ەمەس (قايشىدا ەكى ءجۇز بار) - وتكىر پىشاقپەن، ءجۇرىسى شيراق بولسىن دەپ ۇل بالانى اۋىل-ايماعىنا ەلەۋلى - ەر-ازاماتقا، قىز بالانى ءجۇرىسى جىلدام، قيمىلى شاپشاڭ پىسىق كەلىنشەككە (تۇرمىس قۇرماعان قىزعا ەمەس!!!) كەستىرگەن ەكەن. مەنىڭ ءبىر نارسەگە، اپام ايتپاقشى، شولاق ميىم جەتپەيدى. كەشەگى "ساپتىاياققا اس قۇيىپ، سابىنا قاراۋىل قويعان" كەڭەس وداعى كەزىندە ءوزىنىڭ ءداستۇر-سالتىنان ونشالىق الشاق كەتىپ، قاتەلەسە قويماعان قازاقتى تاۋەلسىزدىك العان كەيىنگى جيىرما جىلدا نە قارا باسىپ ءجۇر؟ تۇساۋدى ارتىنان كەسەدى دەگەن "دانىشپاندار" قايدان شىقتى؟ نەگە دۇمشەلەر شىعارعان دۇنيە تەز تارايدى؟ وسىدان قازاقتىڭ ۇتارى بار ما؟ قازاق قازاقتىڭ قازىناسىنا يە بولۋدىڭ ورنىنا بۇرمالايتىنى قالاي؟ ءتىپتى بازبىرەۋلەر: "قاريالاردى قويىپ، تۇساۋدى انشىلەرگە كەستىرە باستادىق", - دەپ ساكەندى شىمشىپ ءوتىپتى. قيسىن قايدا؟ بالانىڭ ءتاي-ءتاي باسقان العاشقى قادامىن وزدەرى ارەڭ جۇرگەن، سۇيرەتىلىپ جۇرىسىنەن جاڭىلعان اتا مەن اجە قالاي كەسەدى؟ شىنداپ كەلگەندە شال-كەمپىرگە تۇساۋ كەستىرۋ قازاقتا بولماعان. قاريالار تەك باتاسىن بەرگەن عوي... ارى قاراي ءانشى كەسە مە، سۋرەتشى كەسە مە، ءتىپتى وتىرعان جەرىن دۋمانعا بولەپ، ء"وزى جارقىراپ، اينالاسىن جادىراتىپ جۇرەتىن" تراكتورشى كەسە مە - اتا-انانىڭ ءوز قالاۋى، ءوز تاڭداۋى. ال الگى بالا ساكەندەي جاناشىر، ساكەندەي ءانشى، ساكەندەي ەلگەزەك، ساكەندەي نامىسشىل بولسا جامان با؟ قازاقتىڭ ىرىمى الدەقاشان ەنەرگەتيكالىق جول تاۋىپ كەتكەنىن، قازاقتىڭ ىرىمىنىڭ تەك قازاققا جۇعىستى ەكەنىن اپام ۇنەمى قۇلاعىما قۇيىپ كەلەدى. ايتپەسە، بىلگىشسىنىپ تە، كوسەمسىپ تە وتىرعام جوق. مەنىكى - تۇسىنگەنىمدى ايتۋ. ارى قاراي اركىم ءوزى ءبىلسىن...

ەكىنشى ءبىر ماسەلە - جاسى بار، جاسامىسى بار تانىمال ادامداردىڭ جازباسىنىڭ استىنا ماقتاۋدى جاڭبىرشا جاۋدىرۋ. ويپىرىم-اي، بىرەۋ ءتىپتى ساكەنگە قاراي باعىشتاپ "ۇلى ادام، كەسسە نەسى بار" دەگەنگە ساي پىكىر قالدىرىپتى. پا شىركىن! "ۇلى" دەگەن ءسوزدىڭ ماعىناسىن بىلە مە ەكەن سول؟ ءبىز وسى ورىندى-ورىنسىز كولگىرسىپ، جاعىمپازدانىپ، جالپاقشەشەيلەنىپ، ەل الدىندا جۇرگەن ازاماتتارىمىزدى شەكتەن تىس داندايسىتىپ جۇرگەن جوقپىز با؟ وسىنداي ماقتاۋ-قولپاشتاۋدى كىتاپ وقيتىن، ساڭىلاۋى بار ساكەن كوتەرەر! ال وقۋدان ماقۇرىم باسقالارى (انشىلەر، اقىندار) شە؟ "شىنىمەن سونداي ەكەنمىن" دەپ سەنىپ قالعاندارى قانشاما!

تاعى دا اپامنىڭ ايتقانىن ەسىمە الايىنشى. ءدال ماعان اپامنان اسىرىپ كىم اقىل ايتۋشى ەدى. قاجەتكە جارار، ءسىز دە وقىڭىز، وقىرمان... اپا بىلاي دەيدى:

ء"اسىلى، ادام ماقتاۋ سوزگە ۇيرەنبەگەنى ءجون. ماقتاۋدى العاش ەستىگەن ادام ءبىرىنشى جولى قىزاراقتايدى. ەكىنشى جولى وعان ەتى ۇيرەنەدى. ءۇشىنشى رەتتە "مەنى تاعى ماقتاسا ەكەن" دەپ ىشتەي تىلەپ وتىرادى. ءتورتىنشى جولى "قاشان مەنى ماقتايدى ەكەن" دەپ كۇتەدى. ال بەسىنشىسىندەەەەەە... "مەنى نەگە ماقتامايدى" دەپ رەنجيدى...".

زەينەپ اپام (زەينەپ احمەتوۆا - رەد.) ماقتاۋ ءسوزدىڭ ءبارىن "بۇل اتاعا، اتانىڭ ارقاسى" دەپ باسىنان اسىرىپ جىبەرىپ، ءوزى قاراپايىم قالپىندا قالدى. اللاعا شۇكىر، اپامنىڭ ارقاسىندا مەن دە ماقتاۋدان كەندە ەمەسپىن. كۇنارا ەستيمىن. "زەينەپ اپامنىڭ ارقاسى! ماقتاۋدىڭ ءبارى اپاما!" - دەپ باسىمنان اسىرىپ جىبەرىپ، ءوز قالپىمدا قالۋدى ۇيرەنىپ كەلەم. مەن اپا ەمەسپىن، مەنىكى - ۇقساپ باعۋ. مەنەن ورامالدى دا، باسقانى دا ورىنسىز تالاپ ەتەتىن ادامدارعا ايتارىم: كەمشىلىگىم جەتەدى، ونى تۇزەپ اۋرە بولمايمىن دا. ويتكەنى، ءار ادام - وزىنشە الەم. اپا جەردىڭ بەتىندە بىرەۋ عانا، بىرەۋ بولىپ قالماق...

ايگۇل بولاتحانقىزى

(جازبا اۆتوردىڭ فەيسبۋكتاعى پاراقشاسىنان الىندى).

1 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

سىني-ەسسە

«تالاسبەك سىيلىعى»: تالقاندالعان تالعام...

اباي ماۋقاراۇلى 1490
بىلگەنگە مارجان

«شىعىس تۇركىستان مەملەكەتى بەيبىت تۇردە جوعالدى»

ءالىمجان ءاشىمۇلى 3257
ءبىرتۋار

شوقاننىڭ ءازىل-سىقاقتارى

باعدات اقىلبەكوۆ 5552