«گاندي-كينگ-يكەدا-2015» الەمدىك بەيبىتشىلىك جۇلدەسى ف.گۇلەنگە بەرىلدى.

«گاندي-كينگ-يكەدا» اتىنداعى الەمدىك بەيبىتشىلىك جۇلدەسى بيىل تۇرىك ويشىلى فەتۋللاھ گۇلەنگە تابىس ەتىلدى. بۇل تۋرالى تۇركيالىق تانىمال «زامان» باسىلىمى حابارلايدى. ءداستۇرلى جۇلدەنى تابىستاۋعا ارنالعان سالتاناتتى جيىن مورحاۋس ۋنيۆەرسيتەتى، مارتين ليۋتەر كينگ ورتالىعىندا جۇزدەگەن تانىمال اكادەميك پەن تاعى دا باسقا كوپتەگەن سىيلى قوناقتاردىڭ قاتىسۋىمەن ءوتتى. بۇدان بۇرىن دەسموند تۋتۋ، ميحايل گورباچەۆ جانە نەلسون ماندەلا سەكىلدى الەمگە تانىمال تۇلعالار يە بولعان جۇلدە، مىنەكي، العاش رەت مۇسىلماندار اراسىنان باۋىرلاس تۇرىك حالقىنىڭ ويشىلىنا اينالعان فەتۋللاھ گۇلەنگە تابىستالدى.

اقش-تىڭ اتلانتا قالاسىندا بولعان اتالعان جۇلدەنى تابىستاۋ سالتاناتىندا ءسوز العان مارتين ليۋتەر كينگ ورتالىعىنىڭ دەكانى، پروفەسسور لاۋرەنس كارتەر، فەتۋللاھ گۇلەننىڭ بەيبىتشىلىك جارشىسى دەگەن اتقا لايىق ەكەنىن جانە سونداي جۇلدە تابىس ەتىلەتىنىن ايتتى. «بۇگىن بۇل جۇلدەنى ءداستۇرلى يسلام ءدىنىنىڭ الەمگە بەيبىت تۇردە تارالۋىنا جانە 2001 جىلى 11 قىركۇيەكتە نيۋ-يوركتەگى دۇنيەجۇزىلىك ساۋدا ورتالىعىنا جاسالعان لاڭكەستىك ارەكەت سوڭىنان «Washington Post» باسىلىمىنا بەرگەن حابارى ارقىلى الەمدە بەيبىتشىلىكتىڭ ورناۋىنا زور ۇلەس قوسقان فەتۋللاھ گۇلەنگە تابىستاۋ — ءبىز ءۇشىن ۇلكەن ماقتانىش»، - دەدى. ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، «Washington Post» باسىلىمىندا جاريالانعان تاريحي ماتىندە ف.گۇلەن بارشا الەمگە قاراتا: «مۇسىلماننىڭ تەروريست بولۋى مۇمكىن ەمەس، تەروريست تە مۇسىلمان بولا المايدى!» دەگەن-ءدى.

«فەتۋللاھ گۇلەن ءبىز ءسىزدى ماقتان ەتەمىز!» - دەدى «گاندي-كينگ-يكەدا-2015» الەمدىك بەيبىتشىلىك جۇلدەسىن تاپسىرعان پروفەسسور

جوعارىداعىداي لەبىزىن بىلدىرگەن پروفەسسور ل.كارتەر ءسوزىن تاعى بىلاي ءوربىتتى: ء«يا، وسى جۇلدەنى فەتۋللاھ گۇلەنگە تابىس ەتۋ — ءبىز ءۇشىن تەڭدەسسىز ماقتانىش. سەبەبى، ءوز-ءوزىن جارىپ، ء«شاھيت» بولعاندارعا، ءوز-ءوزىن ولتىرگەندەرگە بەيكۇنا ادامداردىڭ قانىن توگۋ ەشقانداي دا جيھاد بولا المايتىنىن ايتىپ، ءۇن قاتقانى ءۇشىن... ماقتانىش ەتەمىز، سەبەبى، ادامي قۇندىلىق پەن ادەپتىڭ ءاربىر ادامعا ءتان ورتاق قۇندىلىق ەكەنىن تىلگە تيەك ەتكەنى ءۇشىن... ماقتانىش ەتەمىز، سەبەبى، ناسىلدىك، ۇلتتىق، ەتنيكالىق جانە جىنىستىق ەرەكشەلىكتەردىڭ ادامدار اراسىندا ولاردىڭ بولىنۋلەرىنە ەمەس، كەرىسىنشە، وسى تابيعي ايىرماشىلىقتارىنا قاراماستان، ادامداردى رۋحاني تۇرعىدان بىرىكتىرگەنىڭىز ءۇشىن... ماقتانىش ەتەمىز، سەبەبى، ءدىني سەنىمىڭىز بەن وعان زارار بەرەتىن، اينالاڭىزدا بولىپ جاتقان سان الۋان قولايسىز وزگەرىستەرگە قارسى تۇرۋدا ۇلگى كورسەتىپ، ونى الەمدىك دەڭگەيدە جۇرگىزىپ وتىرعاندىعىڭىز ءۇشىن... ماقتانىش ەتەمىز، سەبەبى، ادامدارعا بەرىلەتىن ەڭ جوعارى ءبىلىمنىڭ تەك قانا وقۋ-سىزۋمەن ەمەس، جاراتىلىستىڭ بولمىسىنا تەرەڭنەن ءۇڭىلۋ ارقىلى، ەكىجاقتى تەپە-تەڭدىكتە بەرىلەتىنىنە ۇندەگەنىڭىز ءۇشىن... رۋحاني-يماني سەنىمىڭىزدى ادامزاتقا جول كورسەتۋگە ارناعانىڭىز، وسى جولداعى ىزدەنىسىڭىز ءۇشىن... ماحاتما گاندي، مارتين ليۋتەر كينگ جانە دايساكۋ يكەدالار سياقتى ۇلى دانىشپاندارعا ءتان ۇقساستىقتاردى ءسىزدىڭ بويىڭىزدان دا كورۋ — مەن ءۇشىن ۇلكەن قۋانىش. ءسىزدى شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىن!»

ف.گۇلەن:  

بۇنى تەك ماعان ەمەس، ادامزاتقا قىزمەت ەتكەن بارشا ىزگى نيەتتىلەرگە بەرىلگەن  سىي دەپ قابىلدايمىن!

دەكاننىڭ ارتىنشا ءسوز الىپ، ف.گۇلەننىڭ اتىنان اتالعان سىيلىقتى العان دوكتور ي.اسلاندوگان فەتۋللاھ گۇلەننىڭ وسى شاراعا، ياعني، وزىنە تابىستالعان اتالعان سىيلىققا وراي جازعان حاتىن وقىپ بەردى. ف.گۇلەن حات ارقىلى تومەندەگىدەي لەبىزىن جولداعان: «مورحاۋس ۋنيۆەرسيتەتى، مارتين ليۋتەر كينگ حالىقارالىق ورتالىعى باسشىلىعى تاراپىنان ەشقانداي ەڭبەگىم سىڭبەسە دە، «گاندي-كينگ-يكەدا – 2015» سىيلىعىنا لايىق دەپ تانىلىپپىن. بۇل سىيلىقتى تەك ماعان عانا ەمەس، ەشقانداي دا وتەۋسىز، ءوزىن بارشا ادامزاتقا قىزمەت ەتۋگە ارناعان ىزگى نيەتتىلەرگە جاسالعان سىي-قۇرمەت دەپ ەسەپتەيمىن. ولار — ءوز وتانىنان مىڭداعان شاقىرىم ۇزاقتىقتا 50 ºس ايازعا قاراماستان پارىزىن ورىنداعاندار، سولتۇستىك يراكتا يشيم-نەن تونگەن قاۋىپكە قاراماستان مەكتەپتەرىندە وقۋدى جالعاستىرعاندار، نيگەريا مەن اۋعانستاندا قىز بالالارعا ءبىلىم الۋ مۇمكىندىگىن بەرگەن وقىتۋشىلار، سومالي مەن سۋداندا قيىندىققا مويىماي قىزمەت ەتىپ جۇرگەن دارىگەرلەر، مەدبيكەلەر، وزدەرى ماتەريالدىق تۇرعىدان قيىنشىلىق كورسە دە يگى ىستەر مەن جوبالاردى باسقارا بىلگەن كاسىپكەرلەر. ماعان تابىستالعان بۇل جۇلدە، نەگىزىندە ءدىنى، ۇلتى، ءناسىلى بولەك بولا تۇرا، جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ، ادامزاتتىڭ ەڭ ماڭىزدى قۇندىلىعى  — بەيبىتشىلىككە ۇيىسىپ قىزمەت ەتكەن جوعارىداعى جاندارعا بەرىلگەن سىي دەپ قابىلدايمىن».

ولار ءوز باقىتتارىن باسقالاردىڭ باقىتتارىنان ىزدەيدى

«ولار - ءوز باقىتتارىن باسقالاردىڭ باقىتتارىنان ىزدەگەن ىزگى جاندار. ولاردى ازيادا، امەريكادا جانە امەريكا قۇراما شتاتتارىندا، جالپى تورتكۇل دۇنيە جۇزىندە بىرىكتىرگەن نارسە  — ادام قۇقىقتارىن جوعارى قويعان قۇندىلىق، ولاردىڭ ءاربىر جاننىڭ باقىتتى بولۋى ءۇشىن وزدەرىن قۇربان ەتىپ، ءوز ومىرلەرىن وسىعان ارناۋلارى. ءاربىر جاندى ادام رەتىندە كوتەرمەلەۋ، ولاردىڭ جاراتقانعا دەگەن قۇرمەتتەرىنىڭ بەلگىسى. ءار ۋاقىتتا ۇلى يەمىزگە مەنى دە وسى باقىتتى جانداردىڭ اراسىندا ەتۋىن تىلەۋمەن بولدىم. ءوزىمدى ەشقاشان ەشكىمنەن ارتىق كورمەدىم. سىزدەر، ولاردىڭ جانقيارلىق ەرلىكتەرى مەن ەڭبەكتەرىنە وتە كوركەم تۇردە باعا بەردىڭىزدەر. دەنساۋلىعىم سىزدەرمەن وسىنداي قايىرلى كۇندە بىرگە بولۋىما مۇمكىندىك بەرمەدى. الايدا ۋاقىت پەن ورىن ايىرماشىلىعى رۋحاني تۇرعىدان بىرگە بولۋعا كەدەرگى بولا الماس. وسى سىيلىقپەن ماراپاتتالعان ىزگى جانداردىڭ ءبىر مۇشەسى بولۋ ۇمىتىمەن ۇيىم باسشىلىعىنا العىسىمدى بىلدىرەمىن».

سكوت الەكساندر: «ف.گۇلەن - بۇگىنگى كۇننىڭ ماۋلاناسى»

سالتاناتتى جيىندا ءسوز العان پروفەسسور سكوت الەكساندر، ف.گۇلەننىڭ بۇگىنگى كۇننىڭ ءماۋلاناسى ەكەندىگىن ايتتى. ونىڭ اقيقاتتى ىزدەۋ مەن الەمدىك دەڭگەيدە ءبىلىم بەرۋ ىسىندە تەك بەيبىتشىلىكتى، تولەرانتتىلىقتى ۇسىنعانىن ەسكە العان س.الەكساندر، «ىزگى نيەتىلەردىڭ نەگىزگى ۇستانىمدارىنىڭ ءبىرى — پايعامبارىمىزدىڭ  (س.ا.س.) ىزگى قاسيەتتەرىنىڭ ءبىرى بولعان كەشىرىمدىلىك قاسيەتى. نارازىلىق سەزىمىنىڭ جۇرەكتىڭ ۋى ەكەندىگىن ايتقان گۇلەن يسلام دىنىنە ءتان بولماعان بۇل سەزىمنەن الىستاتۋعا تىرىسقان»، - دەدى.

الەمدىك بەيبىتشىلىك كوشباسشىلارىنا بەرىلەدى

ايتا كەتۋ كەرەك، بيىلعى جىل وسىمەن 13-رەت ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان «گاندي-كينگ-يكەدا» بەيبىتشىلىك سىيلىعى كسرو-ىڭ بۇرىنعى باسشىسى م.گورباچەۆ، وڭتۇستىك افريكا ليدەرى نەلسون ماندەلا، دەسموند تۋتۋ، دك. ميحايل نوبەل مەن نوبەل سىيلىعىنىڭ يەگەرلەرى بەتتي ۋليامس پەن يون حۋما سياقتى تۇلعالارعا دا تابىس ەتىلگەن-ءدى. «گاندي-كينگ-يكەدا» بەيبىشىلىك سىيلىعى، جىل سايىن قوعامدا بەيبىتشىلىك پەن تۇراقتىلىقتىڭ ماڭىزدىلىعىن ارتتىرۋ ماقساتىندا ءوز ۇلەسىن ايانباي قوسقان الەمدىك كوشباسشىلارعا تابىس ەتىلەتىن سىيلىق. سىيلىقتىڭ اتاۋى دا الەمدە بەيبىتشىلىكتىڭ ورناۋىنا ىقپال ەتكەن تۇلعالار — ماحاتما گاندي، مارتين ليۋتەر كينگ جانە جاپونيادىق بەلسەندى دايساكۋ يكەدالاردىڭ قۇرمەتىنە بەرىلگەن. سالتاناتتى جيىننان سوڭ، ۋنيۆەرسيتەت تاراپىنان جاسالعان الەمگە تانىمال ۇلى ۇستاز، ويشىل ف.گۇلەننىڭ سۋرەتى بەينەلەنگەن تاقتا، بۇدان بۇرىن وسى جۇلدەنى العان تۇلعالاردىڭ سۋرەتتەرىنىڭ جانىنا ءىلىندى.

عالامتور دەرەكتەرى ارقىلى دايىنداعان — نۇرگۇل جامبىلقىزى

Abai.kz