پاۆلوداردا پاتشالىق-كەڭەستىك ءداۋىردىڭ ماتەريالدىق قۇندىلىقتارىن دارىپتەپ،  كومپارتيانىڭ ساياسي-يدەولوگيالىق  ۇستانىمىن اسپەتتەيتىن شاعىن توپ بار. ولار نەگىزىنەن مىناداي ءىس-شارالاردى جۇزەگە اسىرۋدى كوزدەيدى:

–ورتا عاسىرلاردا  ەرتىستىڭ كەرەكۋ وڭىرىندە مەملەكەت قۇرعان تۇركىلەر، قيماقتار، قىپشاقتار جانە قازىرگى قازاقتار اراسىنداعى تاريحي تامىرلاستىقتى جوققا شىعارۋ.

– كونە تۇركى زامانىنان قالعان، ء«ۇي»، «شاتىر» دەگەن ماعىنا بەرەتىن «كەرەكۋ» ءتوپونيمى   «كورياكوۆ» دەگەن ورىس فاميلياسىنىڭ قازاقشا بۇرمالانعان نۇسقاسى دەگەن نەگىزسىز پايىمداۋدى تاريحي شىندىق ەسەبىندە پايدالانۋ. تۋعان-ولگەن جىلدارى مەن تۋعان-ولگەن جەرى، ماماندىعى، وتباسى، ۇرپاقتارى، جاقىن-جۋىقتارى جايىندا ناقتى دەرەك جوق، كاسىبى: سوتنيك، اسكەري ادام، گەولوگ، تۇز ءوندىرۋشى، قالا سالۋشى، كەمە جاساۋشى، ساۋداگەر، كاسىپكەر دەلىنىپ، اركەلكى ايتىلاتىن كورياكوۆ دەگەن ادامنىڭ، شىندىعىندا، بۇل وڭىردە ءتىپتى بولماعانىن، ويدان شىعارىلعان اڭىز كەيىپكەرى ەكەنىن جۇرتشىلىقتان جاسىرۋ.

 – «پاۆلودار وبلىسى اۋماعى – ەجەلگى ورىس جەرى، مۇندا قازاقتار «اقتابان شۇبىرىندى، القاكول سۇلاما» جىلدارى (1723-25) قالماقتاردىڭ تىقسىرۋىمەن سىر بويىنان اۋىپ كەلىپ قونىستانا باستاعان» – دەگەن قيسىنسىز اقپاراتتار تاراتۋ. 

– پاتشالىق-كەڭەستىك داۋىردەن قالعان عيماراتتاردى، ەسكەرتكىشتەردى،  سيمۆوليكالىق بەلگىلەردى  (بىرىڭعاي توزىعى جەتىپ ەسكىرگەن عيماراتتاردان تۇراتىن  «ستارىي گورود» ىقشاماۋدانى، «روسسيا» قوناق ءۇيىنىڭ قيراندىسى، لەنين جانە جەرگىلىكتى بولشەۆيكتەر ەسكەرتكىشتەرى، پاۆلودار قالاسىنىڭ لوگوتيپ تاڭباسى، ت.ب.) تاريحي ماتەريالدىق-رۋحاني قۇندىلىقتار رەتىندە دارىپتەۋ، ساقتاۋ، قايتا قالپىنا كەلتىرۋ.  

– پاتشالىق-كەڭەستىك ءداۋىردىڭ اسكەري، ساياسي تۇلعالارى: پاۆەل رومانوۆ، سۋۆوروۆ، كۋتۋزوۆ، ەرماك، لەنين، كيروۆ، دەريباس، ت.ب. ەسىمدەرىن دارىپتەپ، ولاردىڭ قۇرمەتىنە قويىلعان قالا، كوشە اتاۋلارىن ساقتاۋ.

– كەرىسىنشە، ەلدىكتى، تاۋەلسىز مەملەكەتتىلىكتى ۇلىقتايتىن ەگەمەندىك كەزەڭى ەسكەرتكىشتەرى مەن ۇلت قايراتكەرلەرىنىڭ مۇسىندەرى (ورنالاسقان جەرى، كوركەمدىگى، ءمان-ماڭىزى) جايىندا تەرىس پىكىر تاراتۋ، ەلدىمەكەندەر مەن كوشەلەرگە قازاقشا اتاۋلاردىڭ قويىلۋىنا قارسىلىق تانىتۋ، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانىس اياسىنىڭ كەڭەيۋىن قالاماۋ.  

– ەكولوگيانى ساقتاۋ، جاسىل بەلدەۋدى، باقتاردى قورعاۋ دەگەن جەلەۋدى سىلتاۋ ەتىپ وبلىس ورتالىعىندا ءوندىرىس ورىندارىنىڭ، تۇرعىن ۇيلەردىڭ سالىنۋىنا قارسى قوعامدىق پىكىر تۋعىزۋ. ءتىپتى شاعىن القاپتا وزدىگىنەن وسكەن جابايى تالدار شوعىرىن ساۋلەتتى باق كەيپىندە كورسەتىپ، ونىڭ وتالىپ ورنىنا تۇرعىن ۇيلەر سالىنۋىنا قارسى جاريالانىمدار مەن حاتتار ۇيىمداستىرۋ. ءسويتىپ، قالا حالقىنىڭ نەگىزىنەن اۋىلدىق ەلدىمەكەندەردەن، وڭتۇستىك ايماقتاردان، شەتەلدەردەن قونىس اۋدارىپ، ورنىعىپ قالاتىن قازاقتاردىڭ سانى ەسەبىنەن ءوسۋى مەن ولاردىڭ جۇمىسپەن، تۇرعىن ۇيلەرمەن قامتاماسىز ەتىلۋ پروتسەسىنە مۇمكىندىگىنشە كەدەرگى كەلتىرۋ.

 – مەرزىمدى باسىلىمداردا، الەۋمەتتىك جەلىلەردە ءوڭىر قازاقتارىن جەرگىلىكتى قازاقتار، وڭتۇستىك ايماقتاردان، شەتەلدەردەن كەلگەن قازاقتار («مەستنىە»، «يۋجانە»، «ورالمانى») دەپ ءبولىپ، جىكتەپ كورسەتۋگە اۋەستىك تانىتۋ.

– قىزمەتتە قاتەلىككە ۇرىنعان ۇلتى قازاق لاۋازىمدى تۇلعالاردى قۇبىجىق بەينەسىندە، ۇستىنەن قىلمىستىق ءىس قوزعالعان شەنەۋنىكتەردى سوت ۇكىمى شىعارىلماي تۇرىپ اسا قاۋىپتى قىلمىسكەر كەيپىندە كورسەتۋ.

– جەرگىلىكتى بيلىككە ، سوت جانە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا تاۋەلسىز باسىلىمداردا سىن ماتەريالدار جاريالاۋ ارقىلى قىسىم كورسەتىپ،  وزدەرىنىڭ تالاپ-تىلەكتەرىن ورىنداتۋعا ماجبۇرلەۋ. سونداي ادىسپەن كادر، كوشى-قون ساياساتتارىنا ىقپال ەتۋ.

راس، وسىناۋ پاتشاشىل-كەڭەسشىل توپتىڭ نەگىزى  بۇرىن وبلىس كومسومولى تاريحىمەن، ولكەتانۋمەن، پارتيالىق جۇمىسپەن اينالىسقان بىرنەشە زەينەتكەردەن عانا تۇرادى. ەگەر ولاردى تاۋەلسىز ءورىستىلدى باسىلىمدار تىلشىلەرى، كەيبىر داقپىرتقۇمار قازاق جۋرناليستەرى قولداماسا، بۇل توپ كوڭىلگە كىربىڭ سالا الماس ەدى.       

دەگەنمەن، كەرەكۋدە، بۇلارعا كەرىسىنشە، قازاق ءتىلىن، قازاق مادەنيەتىن، ادەبيەتىن، ونەرىن اسپەتتەپ، قازاقستاندىق ءپاريوتيزمدى، ۇلتارالىق ىنتىماقتى، دىنارالىق كەلىسىمدى ۇلىقتايتىن وزگە ۇلت وكىلدەرىنىڭ شوعىرى بار ەكەنىن ماقتانىشپەن ايتا الامىن!

ولار: ۆاسيلي يليۋششەنكو، ۆلاديمير شنايدەر، الەكساندر ۆەرەششاك ءتارىزدى اعا بۋىن وكىلدەرى باستاعان ‎لامبريان توپۋزيديس، مارينا ساحاروۆا،  تايسا ستراداەۆا، ناتاليا مۋشتاەۆا، ەلەنا يۆانوۆا، ماكسيم سپوتكاي، انجەليكا باباكوۆا، ەلەنا بەلينسكايا، ۆيكتوريا پەتروۆا، يان مۋراۆسكي، الەكسەي لودوچنيكوۆ، ەلەنا گاركاەۆا، سۆەتلانا شنايدەر، يۋليانا وتت، ينگا گروسس، پولينا شتۋرمينا، ۆيولەتتا بۋرانباەۆا، نەليا  كادىك ءتارىزدى وتانشىل، مەملەكەتشىل جاستار! ەلباسىنىڭ «قازاقستاننىڭ بولاشاعى – قازاق تىلىندە» دەگەن اتالى ءسوزىن جۇرەك باسىنا بايلاعان، ءتۇرى وزگە بولعانىمەن تىلەگى ءبىر جەرلەستەرىمىز  قازاقستاننىڭ ماڭگىلىك ەلگە اينالۋىنا قازىردىڭ وزىندە ۇلەستەرىن قوسۋدا!

ارمان قاني،

اقىن، جۋرناليست، قوعام قايراتكەرى.

پاۆلودار قالاسى.

Abai.kz