ۇلت جادىنىڭ جاڭا تۇجىرىمداماسى
الەمدىك وركەنيەتكە ىلەسۋ ءۇشىن جەكە ۇلت بولىپ قالۋ – بۇگىنگى كۇننىڭ كەزەك كۇتتىرمەس وزەكتى ماسەلەسى. ال، ءتول تاريحىمىز بەن مادەنيەتىمىزدى، سالت-ءداستۇرىمىزدى ساقتاپ، ۇلتتىق تاربيەگە تەرەڭ ءمان بەرۋ – ۇلتتىق بىرەگەيلىكتى ساقتاۋدىڭ قاينار كوزى.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ جۋىردا جارىق كورىپ، بۇكىل زيالى قاۋىم وكىلدەرى، ۇستازدار مەن عالىمدار اراسىندا قىزۋ تالقىلاۋعا تۇسكەن ستراتەگيالىق ماقالاسى – قازاقستان حالقىن رۋحاني دامىتۋ مەن ۇلتتىق سانانى جاڭعىرتۋدىڭ نەگىزى. بۇل ساياسي-يدەولوگيالىق قۇجات قازاق حالقىنىڭ ستراتەگيالىق باعىتىن انىقتايتىن، وتكەنىمىز بەن بۇگىنگىنى بولاشاققا ۇيلەسىمدى ساباقتاستىراتىن ۇلت جادىنىڭ جاڭا تۇجىرىمداماسى بولىپ تابىلادى.
ماقالادا مەملەكەت باسشىسى قازاقستاننىڭ ءۇشىنشى جاڭعىرۋ كەزەڭىنە قادام باسقاندىعىن جانە بۇل جاڭعىرۋ ەلىمىزدىڭ الەمدەگى دامىعان 30 ەلدىڭ قاتارىنا ەنۋىن ماقسات ەتەتىندىگىن اتاپ ايتىپ، بولاشاق قازاق حالقىن رۋحاني كەمەلدەنگەن، ءبىرتۇتاس ۇلت رەتىندە قالىپتاستىرۋدىڭ باسىمدىقتارىن ۇسىنادى.
ەلباسىنىڭ رۋحاني قۇندىلىقتارىمىزدى العا تارتىپ، رۋحانياتتىڭ ءار سالاسىن تۇگەندەپ، تاريحىمىز بەن مادەنيەتىمىزدى دامىتۋ جايلى ايتىلعان زەردەلى پىكىرى كوڭىلگە قۋانىش ۇيالاتىپ وتىر. ارينە، دامىعان ەلدەردىڭ قاي-قايسىسىن الساق تا، ەڭ الدىمەن ۇلتتىق رۋحتى دامىتىپ، ساياسات پەن ەكونوميكا ۇلت مۇددەسى ءۇشىن قىزمەت ەتۋگە باعىتتالعان.
پرەزيدەنت حالىقتى تەرەڭ ويعا جەتەلەپ، وتكەنىمىزدى سارالاپ، بۇگىنىمىزدى باعالاپ، ۇلتتىق كودتى ساقتاي وتىرىپ جاڭا ءداۋىردىڭ جاعىمدى جاقتارىن بويىمىزعا ءسىڭىرۋ كەرەكتىگىن ءسوز ەتەدى.
وسكەلەڭ ۇرپاقتى تاربيەلەپ جۇرگەن ءبىز ءۇشىن، ۇستازدار قاۋىمى ءۇشىن، بۇل ماقالانىڭ ماڭىزى زور. سەبەبى، قازاقستاننىڭ ءۇشىنشى جاڭعىرۋى ماتەريالدىق قۇندىلىقتاردان گورى رۋحاني قۇندىلىقتارعا باسىمدىق بەرىپ، ۋاقىت سىنىنان سۇرىنبەي وتكەن، كونە داۋىردەن بىزگە جەتكەن وزىق داستۇرلەرىمىزدى تابىستى جاڭعىرۋدىڭ نەگىزى ەتىپ الۋدى كوزدەيدى.
ەلباسى ءبىرىنشى تاراۋدا ۇلتتىق سانا مەن ۇشقىر وي، ءبىلىم مەن باسەكە، پراگماتيزم مەن ۇلتتىق بىرەگەيلىكتى ساقتاۋ، ەۆوليۋتسيالىق دامۋ قاعيداتتارىن ءتىزىپ بەردى.بۇل التى قاعيدات ەۆوليۋتسيالىق دامۋدىڭ باستى مەجەسى بولىپ تابىلادى.
مەملەكەت باسشىسى «ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن ءبىزدىڭ سانامىز ىسىمىزدەن وزىپ ءجۇرۋى، ياعني ودان بۇرىن جاڭعىرىپ وتىرۋى ءتيىس» – دەپ، تاياۋ جىلدارداعى مىندەتتەردى بەلگىلەپ بەردى. تاريحي قۇجاتتا «قازاق ءتىلىن بىرتىندەپ لاتىن تىلىنە كوشىرۋ»، «جاڭا گۋمانيتارلىق ءبىلىم»، «قازاق تىلىندەگى 100 جاڭا وقۋلىق»، «قازاقستانداعى 100 جاڭا ەسىم» سەكىلدى بىرنەشە باستاما كوتەرىلىپ، جوبالار ۇسىنىلعان.
ەلباسى ايتقانداي قازاقستاننىڭ رەۆوليۋتسيالىق ەمەس، ەۆوليۋتسيالىق دامۋعا بەت بۇرعانى كوڭىلىمىزدى كوككە جەتكىزىپ وتىر. ەۆوليۋتسيالىق دامۋدىڭ نەگىزى رەتىندە الەۋمەتتىك جانە گۋمانيتارلىق ءبىلىم سالاسىن دامىتۋ – بابالار مۇراسى مەن ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق عۇرىپتارى، سالت-جورالعىلارى جانە ۇلتتىق تاربيە بەرۋ ارقىلى وسكەلەڭ ۇرپاق بويىندا ۇلتتىق سانا قالىپتاستىرۋدىڭ بىردەن-ءبىر جولى دەپ تۇسىنەمىن.
نۇرسۇلتان ءابىشۇلى قازاقستان حالقىنىڭ ساناسىن جاڭعىرتۋدىڭ ەكىنشى باعىتى رەتىندە قانىمىزعا سىڭگەن جاعىمسىز داعدىلار مەن تاپتاۋرىن بولعان قاساڭ قاعيدالاردان ارىلىپ، ۇلتتىق جانە جەكە بايلىعىمىزدى ۇنەمدى پايدالانىپ، قاناعاتشىلدىق پەن قايىرىمدىلىقتى، ۇستامدىلىقتى ناسيحاتتايدى. كەزىندە اباي قۇنانبايۇلى سىناعان جاعىمسىز مىنەز-قۇلىقتار، «وسەك، وتىرىك، ماقتانشاقتىق، ەرىنشەك، بەكەر مال شاشپاقتىق» ءالى كۇنگە ەلىمىزبەن بىرگە جاساپ كەلەدى. بۇل قۇجات حالقىمىزدى وياتىپ، رۋحاني جاڭعىرۋ ارقىلى كەرەعار قىلىقتاردان ارىلۋعا شاقىرادى.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ «2025 جىلدان باستاپ لاتىن الىپبيىنە كوشۋدى باستايمىز» دەگەن ويىن قۇپتايمىز. ەلىمىز لاتىن قارپىنە كوشسە، تۋىستاس تۇركى تىلدەس ۇلتتاردىڭ ءتىلىن دە مەڭگەرۋ جەڭىلىرەك بولادى. سونداي-اق، «100 جاڭا ەسىم» جانە «الەمنىڭ ۇلگىلى 100 وقۋلىعى» جوبالارىن قازاقستان ءبىلىمى مەن مادەنيەتىن دامىتۋدىڭ بىردەن-ءبىر جولى ەكەنىن كوزى قاراقتى جاندار ايتقىزباي تۇسىنەرى حاق.
جالپى العاندا ەلباسى ماقالاسىندا ورىن العان يگى باستامالاردى كەزەڭ-كەزەڭگە، باعىتتارىنا ءبولىپ قاراستىرساق، ەل دامۋى مەن وركەندەۋى ءۇشىن قازاقستان حالقىنا ارنالعان باعدارلاما ياكي قازاقستان حالقىنىڭ ۇستانار ۇستانىمى مەن ۇلتتىق يدەولوگياسى دەپ قابىلداۋعا بولادى.
جاناتبەك ەشەنقوجاۇلى ىشپەكباەۆ، اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تاربيە ءىسى جونىندەگى پرورەكتورى، ساياسي عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، پروفەسسور
Abai.kz