كەزىندە «كازينو» دەگەن كاززاپ، قۇمارحانالار بولدى. جىن-شايتاننىڭ ءبارى سول ماڭعا ۇيمەلەيتىن. قۇمار ويىن – اللا-تاعالانىڭ تىيعان نارسەلەرىنىڭ ءبىرى، بۇل – حارام ويىن، ناعىز زۇلمات! اللانى تىڭداماعاندار ەرتە مە، كەش پە، قاھارىنا ۇشىرايدى. قانشا ادام وسى «ماگنيتتى قۇمارويىننىڭ» ءتىرى قۇرباندارىنا اينالدى.

بۇگىنگى كۇنىمىز وتكەن كۇننەن جامان، بىراق، بولاشاق، الداعى كۇننەن جاقسىراق پا دەيمىن. سەبەبى، ادام بالاسى كۇن وتكەن سايىن ەسەلەنە ازۋدا. بۇرىنعى كازينو بەلگىلى ءبىر جەرگە ورنالاساتىن ەدى جانە وعان تەك قانا قالتالىلار كەلەتىن ەدى، سانى از ەدى. سونىڭ وزىندە حالىققا زيانى تيگەنى سەبەپتى ۇكىمەت كازينونى جوق قىلعانداي كورىنىس كورسەتىپ حالىقتىڭ سەنىمىنەن ورىن العان بولاتىن. ياعني، ۇكىمەت كازينونى جاپتى. بىراق، بۇل كەزەكتى الداۋ، كەزەكتى كوزبوياۋلارى ەدى. ال ەندى سول كازينونىڭ اتىن وزگەرتىپ جانە پايدا بولعانىنا دا ءبىراز جىلدار بولدى. تەك پايدا بولمادى، «سەندەرمەن سوڭعى دەمىم قالعانشا كۇرەسەمىن» دەپ 10 ەسە قاھارلانا پايدا بولدى. وزگەرتكەن ەسىمدەرى – بۋكمەكەر، وليمپ، ت.س.س - لار بولدى. ياعني، بۇلار – كازينونىڭ ۋلى جۇمىرتقالارى، «يادنىي ليچينكالارى!».

قازىرگى تاڭدا قۇلسارى قالاسىندا 60-قا جۋىق قۇمارحانالار اشىلدى. ونىڭ بىرەۋىنىڭ ءوزى قانشا ەسى كەتكەن ەسسىز ادامدى ەستەن تاندىرىپ دۋالاۋدا. سالالارى اينالاسىنداعى اۋىلدىق جەرلەردەن دە بوي كوتەرىپ ۇلگەردى. بۇل دەگەن – بارىپ تۇرعان سۇمدىق، ماسقارا ەمەس پە؟ بۇل دەگەن – ۇرپاقتى ماڭگۇرت ەتىپ جاۋلاۋ عوي! ازعىندىقتىڭ شەگى ەمەس پە؟ اتام قازاق: «قوي تەرىسىن جامىلعان قاسقىرلار» دەپ ءدال وسىنداي سۇرقيالاردى ايتقان عوي. «كاسىپكەرلىكتى قولداۋ» باعدارلاماسى بويىنشا بۇل قۇمارحانالاردى جاپتىرۋعا ۇكىمەت شاراسىز بولىپ وتىر. جاپتىرماق تۇگىلى تەكسەرۋگە دە قاقىسى جوق بولىپ قالدى. سەبەبى، بۇل «سايتانويىننىڭ» يەلەرى كاسىپكەرلەر بولىپ تابىلادى، ال كاسىبىن دوڭگەلەتكەندەرگە (ول حارام با، حالال ما، ول جاعى اجىراتىلماستان) زاڭ مەيىرىممەن قاراي قويدى. بۇلار ۇكىمەتكە سالىق تولەيدى-مىس. قالايشا؟

ادام بالاسى بىرنارسە جاساردا ءسال ويلانۋ كەرەك ەمەس پە؟ نە نارسەنىڭ دە ەڭ اۋەلى پايداسى مەن زيانى ەكشەلمەي مە؟ وندا سالىعىن تولەيىك تە اپيىن، ەسىرتكى ساتايىق، ءبىر ادام بايىسىن دا قالعانى وپات بولسىن. سالىعىن تولەتىپ جەزوكشەلەر ءۇيىن كوبەيتەيىك، ۇيلەسە مە؟ مىسالى، قۇمارحانا ماسەلەسىنە كەلسەك، ءبىر ادام ءشىرىپ بايدى ەكەن دە، ال قالعاندارى سونىڭ توڭىرەگىندە قىرىلىپ ولەدى ەكەن. ال بۇل ىستە نەگىز، ماقسات، مۇددە بار ما؟ قانشا ادام سونىڭ توڭىرەگىندە ءبىر-بىرىمەن قىرىلىسۋدا، قانشاسىنىڭ قالتاسى قاعىلىپ ءوشىن وزگە بىرەۋدەن الۋدا، قانشاسى وسى ويىن ءۇشىن ءوز ءۇيىن، ءوز جەرىن ساتۋدا، قانشاسى وسى ءۇشىن ۇرلىق جاساۋدا، كىسى توناۋدا، الداپ-ارباۋدا، بار مۇلكىن سالۋدا، قانشاسى اۋزى كۇيىپ دارعا اسىلۋدا، جانۇيادان ايرىلىپ شاڭىراقتارى شايقالۋدا، ايتا بەرسە سان جەتپەيدى. سوندا كىمگە پايدا كىمگە زيان؟

ارتى قايىرسىز، بەرەكەتى جوق قۇمار ويىن قانشا ادامدى «ادام ساناتىنان» شىعارىپ جىبەردى؟ بۇل قۇمارحانالاردىڭ جاڭبىردان كەيىنگى ساڭىراۋقۇلاق قۇساپ جاپپاي اشىلۋىنا نە سەبەپ بولىپ وتىر؟

بىرىنشىدەن، قۇمارويىنشىلاردىڭ شامادان تىس كوبەيۋى ورىن الىپ وتىر. ال بۇلار قالايشا اياق استىنان كوبەيىپ كەتتى، بۇعان سەبەپ نە؟ بۇعان سەبەپ، مويىنداعى قىلبۇراۋ قامىت نەسيە مەن جۇمىسسىدىق. باسىندا وسىنداي كاتەگوريالارى بار ادام، ونىڭ ۇستىنە جالقاۋ، جاتىپىشەر ارامتاماق ادامدار وڭاي ولجا ىزدەپ، وسىنداي قۇمارحانالاردان مول قارجىعا يە بولامىن دەگەن جالعان ءۇمىت قۇرساۋىندا قالادى. بۇلاردىڭ ۇمىتتەرى – بالىعى جوق سۋعا قارماق سالعان اقىماق بالىقشىنىڭ ارمانى ىسپەتتەس. قۇمارحانا اشۋ ءۇشىن يەلەرى قالايشا قول جەتپەس (ورتالىق، كوشە بويى، ادام كوپ شوعىرلاناتىن جەر، ت.س.س) عيماراتتارعا يە بولىپ الادى؟ مىسالى، اتاعى شىعىپ گۇرىلدەپ تۇرعان ءبىر دۇكەندى الايىق، ءبىر كەزدە تىم جاقسى قىزمەت اتقارىپ تۇرادى، ءبىر قاراساڭ قۇمارحاناعا اينالىپ كەتكەن، بۇل قالاي؟ دۇكەن يەسىنىڭ اندا-مۇندا شاپقىلاپ، ازىپ-توزىپ، اركىممەن كەرىسىپ، باسى قاتىپ تاپقانداعى تابىسىنىڭ كوبى تىشقان اڭدىعان مىسىقتىڭ كەيپىندەگى «سانەپيد، سالىق، پوليتسيا، تازالىق، سۋ، جارىق، گاز، ت.س.س جەرلەرگە كەتىپ وتىرادى. سودان قولعا تازا تۇسەتىنى 350-400 000 دەيىك، قۇمارحانا يەسى دۇكەن يەسىنە كەلەدى دە، ايىنا قولما-قول 350 000 تگ قولىڭا ساناپ بەرىپ تۇرام، دۇكەنىڭدى ماعان «قۇمارحانا» اشۋىما بەر دەيدى. شارۋا ءبىتتى، جانە ءبىر قۇمارحانا بوي كوتەردى دەي بەر. «كاسىپكەرلىكتى قولداۋ» دەيدى، ال وسى قولداۋلار دۇكەن يەلەرىنە نەگە جاسالمايدى؟ دۇكەن يەلەرىنە جاسالمايتىن قولداۋلار قۇمارحانا يەلەرىنە نەگە جاسالادى؟

قۇمارحانانىڭ «لوحاترون» دەگەن جيەنى بار. اتى ايتىپ تۇرعانداي، لوحا – ماڭگۇرتتى، ترون – ءتۇرتىپ جىبەر، ياعني ماڭگۇرتتى ءتۇرتىپ اقشاسىن سىپىرىپ ال دەگەنگە سايادى. وسىنى ۇقپاعان ادامزاتتان نە ءۇمىت كۇتەمىز. بۇل حارام ويىنداردىڭ كەسىرىنەن «ءبىردى ەكى قىلامىن» دەپ ۇمىتتەنگەن اقىماقتار وزدەرى ەكىگە ءبولىنىپ جانۇيادان ايرىلىپ جاتىر. سول ما پايداسى؟ باسى دۋالانعان ەركەكتەر، ەرتەڭگى كۇنى ەل باسىنا ناۋبەت تۋسا ەلىڭ مەن جەرىڭدى كىم قورعايدى؟ دۋالانعان زومبيلار ۇرپاققا نە تاربيە بەرمەك؟ بۇل قۇمارحانالاردى تۇبەگەيلى جوق قىلماي ەلگە جارىق جوق، حالىققا تىنىشتىق جوق. سوندىقتاندا، بۇل ماسەلەگە نۇكتە قويىلسىن دەپ جوعارى جاققا ۇندەۋ تاستايمىز! بۇل كەساپات ويىنداردى زاڭمەن شەكتەمەي ەش ۋاقىتتا ورنىنا كەلمەيدى. سوندىقتاندا، دەپۋتات، مينيسترلەر، ۇيقىلارىڭ قانعان بولسا وسى ماسەلەنى قولعا الۋلارىڭ سۇرالادى! قۇمارحانالار تۇگەل جويىلسىن!

سالەمنەن جىلوي حالقى!

تۇرار شاپقارا

Abai.kz