جاقىندا رەسەي مەن تۇركيا پرەزيدەنتتەرىنىڭ وكىلدەرى كەزدەستى. ءسويتىپ، سيرياداعى سوعىس جاعدايىن تالقىلاپ، اقىرىندا اساد باسقاراتىن ەلدەگى دەەسكالاتسيا ايماعىنا قازاقستان مەن قىرعىزستاننان اسكەر جىبەرۋدى ۇسىنىپتى. ۇسىنىستى رەسەي تارابى جاساعان.

كەشەلى-بەرى پرو-كرەملدىك باق-تىڭ تاڭدايىنداعى تاقىرىپ: "رەسەي ۇكىمەتى سيرياعا قازاقستان مەن قىرعىزستاننان اسكەر جىبەرمەك بولدى" (روسسيا پرەدلوجيلا وتپراۆيت ۆ سيريۋ ۆوەننىح كيرگيزي ي كازاحستانا).

مىسالى، "مk.ru" سايتىنىڭ جازۋىنشا، يدليبتەگى 1 ميلليوننان استام سيريالىققا باقىلاۋ جۇرگىزۋ ءۇشىن قازاقستان مەن قىرعىزستاننان 300-500 سارباز كەرەك ەكەن. بۇل ماسەلەلەر، الداعى استاناداعى كەزدەسۋ كەزىندە تالقىلانباق كورىنەدى.

رەسەي دۋماسىنىڭ قورعانىس كوميتەتىنىڭ باسشىسى ۆلاديمير شامانوۆ كەشە مالىمدەمە جاساپ، سيرياعا اسكەر جىبەرۋ تۋرالى قازاقستانمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلىپ جاتقانىن ايتىپتى.

«قازىر كەلىسسوزدەر ءجۇرىپ جاتىر. سيريادا تۇراقتىلىق ورناتۋ ءۇشىن اسكەري پوليتسيا جىبەرۋ ماسەلەسى قاراستىرىلىپ جاتىر. ءتىپتى، قازاقستان مەن قىرعىزستاننان دا اسكەر جونەلتىلۋى مۇمكىن»، - دەيدى شامانوۆ. ال، ءبىزدىڭ ساراپشىلار نە دەيدى؟ قاراڭىز:

سوعىسقا بىرەۋدى جىبەرەتىن بولسا، اۋەلى وزدەرىنىڭ بالالارىنان باستاسىن!

ايدوس سارىم، ساياساتكەر:

- مەن ءبىزدىڭ ساربازداردى سيرياعا جىبەرۋ دەگەنگە ءۇزىلدى-كەسىلدى قارسىمىن. بىرىنشىدەن، بۇل ادام شىعىنىنا الىپ كەلەدى. بۇل اسكەري-پوليتسيالىق وپەراتسيا. دەمەك، جەرگىلىكتى تۇرعىندارمەن تىكەلەي بايلانىسقا نەگىزدەلگەن. رەسەي بۇل بىلىققا ءوزى كىردى، ەندى ءوزى شىقسىن. پۋتين بۇل ماسەلەنى ۇقكۇ-عا مۇشە ەلدەرمەن كەلىستى دەگەنگە سەنۋ قيىن. سوندىقتان ءبۇيتىپ تاجىربيە جيناۋعا بولمايدى.

ەكىنشىدەن، بۇل قازاقستاننىڭ ءوز ىشىندە تەرروريزمنىڭ جاڭا تولقىنىن تۋدىرادى. قازاق اسكەرىنىڭ بوتەن ەلدىڭ سوعىسىنا ارالاسۋىن تەرروريزم يدەولوگتارىنىڭ ىگتەي تىلەپ وتىرعانى داۋسىز. ونىڭ اقىرى نەگە الىپ كەلەتىنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. سونىمەن قاتار، بۇل الەم الدىندا قازاقستاننىڭ بىتىمگەرلىك ميسسياسىنىڭ تالقانىن شىعارادى. سەبەبى، اسكەري-پوليتسيالىق ميسسيا اساد رەجىمىن قولدايتىندىقتان حالىقارالىق ۇيىم الدىندا ەلىمىزدىڭ بەدەلى تۇسەدى.

ۇشىنشىدەن، بۇل ءبىزدىڭ سۋننيتتىك ەلدەرمەن ارا-قاتىناسىمىزدى كۇردەلەندىرىپ جىبەرەدى. ال بۇل ءوز كەزەگىندە ءبىزدىڭ باتىسپەن بايلانىسىمىزدىڭ سۋىنا الىپ كەلەتىن فاكتور. ياعني، يزولياتسيا، قۇردىمعا قۇلدىراپ بارا جاتقان رەسەيدىڭ ەتەگىنەن ۇستاپ كەتۋگە باستايتىن قادام دەگەن ءسوز.

تورتىنشىدەن، بۇعان لوگيكالىق تۇسىنىكتەمە جوق.  ۇقكۇ شارتى بويىنشا ۇجىمعا مۇشە ەلدەردىڭ بىرىنە شابۋىل جاسالعان جاعدايدا اسكەري كومەك قولىن سوزۋعا مىندەتتى بولامىز. ال ەندى ءدال قازىر رەسەيگە ەشكىم شابۋىل جاساپ، سوعىس اشىپ وتىرعان جوق. كەرىسىنشە، رەسەي بوتەن مەملەكەتتىڭ تەرريتورياسىنا كىرىپ وتىر. سوندىقتان، ءبىز بۇل سوعىسقا ارالاسۋعا مىندەتتى ەمەسپىز.

جانە ايتارىم، ەگەر كەرەك بولسا، بۇل تاقىرىپ بوينشا اشىق ديسكۋسسيا جاسايىق. پارلامەنتتە دە اشىق داۋىسقا سالىنسىن. ەگەر سيرياعا سوعىسقا بىرەۋدى جىبەرۋ كەرك بولسا، شەندى شەكپەندىلەر اۋەلى ءوز بالالارىنان باستاسىن!

گەوساياسي تارتىستا ءبىز رەسەي مەن يران جاعىنا شىعىپ كەتتىك

ءازىمباي عالي، ساياساتكەر:

- رەسەيدەگى ورىستار تۇرمىسىنىڭ ناشارلاعانىنا، الەۋمەتتىك تەڭدىكتىڭ، ادەلەتتىلىكتىڭ جوقتىعىنا نارازى. ورىس حالقى كوررۋپتسيانىڭ ورشىگەنىنە دە نارازى. سول نارازىلىقتى الەكسەي ناۆالنىي  ەرتتەپ ءمىنىپ، پايدالانىپ، پرەزيدەنت ءپۋتيندى ىسىرىپ، بيلىككە پرەزيدەنت سايلاۋى ارقىلى كەلۋگە ارەكەتتەنۋدە.

رەسەي قاتارىنان ەكى سوعىس جۇرگىزىپ وتىر. سيريا مەن شىعىس ۋكراينادا.  ەكى مايداندا دا ادام شىعىنى بار. ۇقكۇ (ودكب) قازاقستاندى دا رەسەيدىڭ سيرياداعى اسكەري اۆانتيۋراسىنا تارتقىسى بار. ءسوزسىز، بىزگە سيريا سوعىسىنا قاتىسپاعانىمىز ءجون.

ال ماۋلەن اشىمباەۆ بۇۇ مانداتىمەن سيرياداعى بەيبىتشىلىك ميسسياسىنا قاتىسۋعا بولادى دەيدى. بۇل يدەيا ءبىر ويدان دۇرىس بولىپ كورىنگەنىمەن، بۇرىس پوزيتسيا. ءبىز استاناناداعى ديپولوماتيالىق ميسسياعا اقش پەن ساۋد ارابياسىنىڭ قولداۋىنسىز ىلىكتىك. استاناداعى بەيبىت كەلىسىم  جاساۋ ميسسياسى سىڭارجاقتى بولىپ شىقتى. ناتيجە بەرگەن جوق. بۇل گەوساياسي تارتىستا ءبىز رەسەي مەن يران جاعىنا شىعىپ كەتتىك. سولاردىڭ "تارىسىن قۋىرىپ ءجۇرمىز". تۇركيانىڭ پرەزيدەنتى ەردوعان ۇستانىمى دا تۇراقسىز بولىپ تۇر.

رەسەي مەن يراننىڭ پوزيتسياسى اقش-قا جانە بارلىق سۋننيت ارابتارىنا قارسى. رەسەي مەن يران اسادتى قولدايدى، ال اساد - شيت، اسادقا بارلىق سۋننيتتىك مۇسىلمان مەملەكەتتەرى، ەۋروپالىق وداق پەن اقش وداقتاستارى دا قارسى. ەگەردە ءبىز بۇۇ مانداتىمەن سيرياعا كىرسەك، ءبىز رەسەيدىڭ اسكەري بازالارىنا دا ارقا سۇيەيمىز. ولاي بولسا، رەسەيمەن جانە يرانمەن وداقتاس بولۋعا ءماجبىر بولامىز.سوندىقتان "اش پالەدەن قاش پالە" ءپرينتسيپى دۇرىس. رەسەيدىڭ سيرياداعى جانە ۋكرايناداعى سوعىسى نەعۇرلىم سوزىلا بەرسە، رەسەي بيۋدجەتىنە سالماعى اۋىرلاي تۇسەدى. اقش پرەزيدەنتى د.ترامپ ءوز قولىمەن رەسەيدى ىدىراتادى. رەسەي ىدىراپ جاتسا، ءبىزدىڭ جاعداي نە بولماق. ءبىز تىنىس الامىز. سول تۇستا الاڭسىز ساياسي جانە قۇقىقتىق رەفورمالار ۋاقىت كۇتتىرمەي قولعا الىناتىن بولادى.قىتايدىڭ ىقپالى رەسەيدەن اسىپ تۇسەدى. قارا دا تۇر.

نۇرزات توعجان

Abai.kz