اقتاۋدا زيالى قاۋىم وكىلدەرى باس قوسىپ، قر تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى ن.ءا. نازارباەۆتىڭ اتىنا اشىق حات جازىپ، ۋاحابيزم-سالافيزم اعىمىنىڭ بارلىق تارماعىن ەكسترەميستىك دەپ تانۋ تۋرالى حالىق تالابىنا قولداۋ كورسەتۋىن سۇرادى.

اسا قۇرمەتتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى!

مىڭجىلدىقتار توعىسىنداعى تالايلى سىن-تەگەۋرىندەردەن ۇلى دالا ەلىنىڭ ىرگەسىن شايقالتپاي الىپ شىعۋدىڭ اۋىر دا ابىرويلى اماناتى وزىڭىزگە بۇيىردى.

شيرەك عاسىرلىق داڭقتى تاريحقا يە تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تۇعىرلانۋ كەزەڭى ءسىزدىڭ دارا تۇلعاڭىزبەن استاسىپ، ەرەن ەڭبەگىڭىزبەن ەرەكشەلەنەتىنى – بارشاعا بەلگىلى.

سان ۇلتتى باۋىرىنا باسىپ، ءتىلى مەن ءدىنىن، تاريحى مەن تانىمىن اسىل اماناتىنداي ساقتاعان قازاق ەلىنىڭ بۇگىندە بەيبىتشىلىك مەكەنى، كەلىسىم كەڭىستىگى رەتىندە الەمگە اتى تانىلدى. سىندارلى شاقتاردان سۇرىنبەي وتكەن ەلىمىزدىڭ ەڭسەسى تىكتەلىپ، ءال-اۋقاتى ارتىپ، التى الاشتىڭ ماقتانىنا اينالدى.

بىراق وسى تولاعاي ەڭبەكپەن قول جەتكەن تاۋەلسىز مەملەكەتتىڭ، تابىستى تۇرمىستىڭ، باعا جەتپەس بەيبىتشىلىكتىڭ شىرقىن بۇزىپ، لاڭكەستىك ارەكەتتەردىڭ ورىن الا باستاۋى وكىنىشتى سالدارلارعا سوقتىرىپ وتىر.

مەملەكەت ازاماتتارىنىڭ ءومىرىن قيعان لاڭكەستىك ارەكەتتەر ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە قاتەر ءتوندىرىپ، ىشكى تۇراقتىلىقتىڭ تۇعىرىن شايقالتىپ قانا قويماي، تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ الەمدىك ارەناداعى اسقاق بەدەلىنە دە نۇقسان كەلتىرە باستادى.

ءوزىڭىز ورىندى تۇردە اتاپ كورسەتكەندەي، اقتوبەدەن باستالىپ، الماتىعا ۇلاسقان بۇل قانقۇيلى لاڭكەستىك ارەكەتتەردىڭ سوڭىندا سالافيلىك اعىم وكىلدەرى تۇر.

بەيبىتشىلىك ءدىنى – يسلامنىڭ بولمىسى مەن رۋحىنا جات ءداستۇرلى ەمەس جولدى ۇستاناتىن سالافيلىك اعىمنىڭ تاريحتا قاندى قاساپ قىرعىندارىمەن اتى قالعان، مۇسىلمانداردىڭ وزىنە قارۋ كوتەرىپ، قانىن توككەن ۋاححابيلىكپەن بىر ەكەنىن بارشا ساراپشىلار، ءدىنتانۋشىلار مەن يسلامتانۋشىلار قاۋىمداستىعى ءبىر اۋىزدان مويىندايدى.

سالافيلىك اعىم الەمدە كوپتەگەن تارماقتارعا ءبولىنىپ، ارەكەت ەتكەنىمەن، ەلىمىزدە ونىڭتاكفىرشىلەر، مادحاليلەر، سۋرۋريلەر سەكىلدى اعىمدارى ۋاعىز-ناسيحاتىن بەلسەنە جۇرگىزۋدە. بۇل اعىمداردىڭ اتاۋى مەن ادىستەمەسىندە ازداعان ايىرماشىلىق بولعانىمەن، ولاردىڭيدەولوگياسى مەن تۇپكى ماقساتتارى بىردەي، ءپىر تۇتاتىن يدەولوگتارى مەن پايدالاناتىن ادەبيەتتەرى دە ورتاق.

«سالافيلىك» دەگەن ءبىر عانا اتاۋمەن بىرىگەتىن بۇل اعىمداردىڭ ورتاق مۇددەسى – زايىرلى مەملەكەت قۇندىلىقتارىن تەرىستەۋ، يسلام مەملەكەتى يدەياسىن ورنىقتىرۋ. دىني سەنىم بوستاندىعىن قامتاماسىز ەتەتىن زايىرلى مەملەكەتتى «ءدىنسىز، كاپىرستان» دەپ تانىتاتىن سالافيلىك اعىم وكىلدەرى ونداي مەملەكەتتەن اۋا كوشىپ، يسلام شاريعاتىمەن باسقارىلاتىن ەلگە كەتۋدى («حيجرا جاساۋدى») ناسيحاتتايدى. ەشبىر نەگىزى جوق وسىنداي جالعان يدەياعا الدانىپ، «مۇسىلمان ەلىنە حيجرا جاسادىق» دەگەن سەنىممەن جۇزدەگەن قازاقستاندىق جاستاردىڭ سيرياعا اتتانىپ، دايش قىرعىنىنىڭ قۇربانىنا اينالعانى بەلگىلى.

«ۇلت» دەگەن ۇعىمدى جات سانايتىن سالافيلىك يدەولوگياعا مەملەكەتتىڭ تىرەگى بولىپ تابىلاتىنۇلتتىڭ رۋحاني قۇندىلىقتارىن، ءتولتۋما مادەنيەتى مەن سالت-ءداستۇرىن، ءتىپتىمۇسىلماندىق تاريحىن دا جوققا شىعارۋ ءتان. سالافيلىكتى ۇستانۋشىلار قازاقتىڭ كىشىپەيىلدىلىك پەن قۇرمەتتەن تۋىنداعان ىزگى داستۇرلەرىن «اللاعا سەرىك قوسۋ»، «بيدعات» دەپ نەگىزسىز ايىپتاپ، تاريحقا تاعزىم ىسپەتتى زيارات مادەنيەتىن تەرىستەۋدە. قازاق دالاسىندا بۇرىن-سوڭدى بولىپ كورمەگەن قابىر قيراتۋ سەكىلدى قاسيەتسىزدىك دە سالافيلىك اعىم وكىلدەرىنىڭ ورتاسىندا ورىن الدى.

ءداستۇرلى قازاق مۇسىلماندىعىن جوققا شىعارۋداعى تاعى ءبىر ماقسات – يسلام ءدىنىن قازاقستانعا تاۋەلسىزدىكتەن كەيىن عانا كەلگەن جاڭا ءدىن سەكىلدى كورسەتىپ، سول كەزەڭدە اراب ەلدەرىنەن ءتالىم الىپ كەلگەن سالافيلىكتىڭ ۋاعىزشىلارىن «تازا» يسلامدى تاراتۋشىلار رەتىندە دارىپتەۋبولىپ وتىر.

وزگە ءدىن وكىلدەرىن «كاپىر» ساناپ، اسا توزىمسىزدىك سالافيلىك اعىم وكىلدەرىنە قازاقستاندىق مەنتاليتەتكە ءتان مامىلەگەرلىك (تولەرانتتىلىق) مۇلدە جات. «كاپىرلەردىڭ مال-مۇلكى مۇسىلماندارعا حالال، كەز كەلگەن جاعدايدا تارتىپ الۋعا بولادى» دەگەن ءداستۇرلى يسلامعا جات تۇسىنىكتى ۇستاناتىن سالافيلىك اعىمى كوپ كونفەسسيالى قازاقستان سىندى مەملەكەت ازاماتتارى ءۇشىن توتەنشە قاۋىپتى بولىپ تابىلادى.

سالافيلىك اعىم وكىلدەرى ناماز وقىمايتىن مۇسىلمانداردىڭ ءوزىن كاپىرگە شىعارادى. ناماز وقىمايتىن اتا-اناسىنان ۇل-قىزىن بەزدىرىپ، ولاردى وقشاۋلانعان جاماعاتتارعا تارتىپ،وتباسىنىڭ كۇيرەۋىنە سوقتىرىپ وتىرعان كوپتەگەن زارداپتى ءىس-ارەكەتتەرگە سالافيلىكتى ۇستانۋشىلار سەبەپ بولىپ وتىر.

نەكە ماسەلەسىنە جاۋاپسىز قارايتىن سالافيلىك جاماعات وكىلدەرى اراسىندا ۋاقىتشا نەكەنى زاڭداستىرۋ ابدەن بەلەڭ العان. اتا-انالارىنىڭ كەلىسىمىنسىز جاماعاتتاعى الدەبىرەۋلەردىڭ كۋالىگىمەن نەكە قيا سالاتىن جۇپتار ءدال سولاي ەشبىر جاۋاپكەرشىلىكسىز وڭاي اجىراسادى. ەر ادامنىڭ كوڭىلى قالاماسا ءۇش رەت تالاق ايتىپ اجىراسا سالۋ، وتباسى جانە بالا الدىندا ەشقانداي جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنبەۋ سالدارىنان جاماعات ىشىندە قولدان-قولعا كوشىپ جۇرەتىن قىز-كەلىنشەكتەر، كىمنەن تۋىلعانى بەلگىسىز بالالار كوبەيگەن. ەل ىشىندە مۇنداي كەلەڭسىزدىكتەر ارتىپ كەلەدى.

سالافيلىك اعىم وكىلدەرى وزدەرىنە ءتان ناماز وقۋ ۇلگىسىمەن ەلىمىزدەگى مەشىت جاماعاتىنان ەرەكشەلەنۋگە تىرىسىپ، عاسىرلار بويى جالعاسقان ءدىني تاجىريبە ساباقتاستىعىن كۇيرەتۋدە.قوعامدىق ورىن بولىپ تابىلاتىن مەشىتتەردىڭ ىشكى ءتارتىبىن ساقتاماي، جاماعاتتىڭ بىرلىگى مەن يمامداردىڭ بەدەلىنە نۇقسان كەلتىرۋدە.

يسلامنىڭ رۋحىن تۇستەپ تانىماعان، ءدىننىڭ مازمۇندىق قىرىنا ەمەس، تەك فورمالىق جاعىنا ءمان بەرەتىن، ساقالدى، قىسقا بالاق پەن حيدجابتى مۇسىلماندىقتىڭ تىكەلەي كورىنىسى رەتىندە تانىتۋعا تىرىساتىن سالافيلىك اعىمنىڭ دامۋ اتاۋلىنى قابىلدامايتىن شەكتەۋلى دۇنيەتانىمى مۇسىلماندار ءۇشىن دە اسا قاۋىپتى. «قۇران اياتتارىن تۋرا ماعىناسىندا عانا قابىلداۋ كەرەك، ونى اقىلمەن پايىمداۋعا بولمايدى» دەگەن بۋكۆاليستىك كوزقاراسقا دا سول شەكتەلۋشىلىك سەبەپ بولعان.

وسى كەرىتارتپا كوزقاراستىڭ سالدارىنان يسلام عۇلامالارىن، مازحابتار تاعىلىمىن مويىنداماۋ، ۇلتتىق داستۇرلەردى، مادەنيەت پەن تاريحتى تەرىسكە شىعارۋ، يسلامداعى زايىرلىلىق قاعيداتتارىن، دىنارالىق سۇحباتتى، تولەرانتتىلىقتى جوققا شىعارۋ، «جيھاد» ۇعىمىن بۇرمالاپ، تەك «قارۋلى سوعىس» ماعىناسىندا ءتۇسىندىرۋ سەكىلدى كوپتەگەن قاتە تۇسىنىكتەر قالىپتاسىپ، عاسىرلار بويى نەگىزسىز قانتوگىسكە ۇلاسىپ كەلدى. سول تەرىس تۇسىنىكتەر قازىر قازاق توپىراعىندا جالعاسىپ، لاڭكەستىك ارەكەتتەرگە جول اشىپ وتىر.

قۇرمەتتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى!

قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگى مەن كەلىسىمى – تاۋەلسىز مەملەكەتىمىزدىڭ باعا جەتپەس بايلىعى ەكەنىن ءوزىڭىز ۇنەمى اتاپ كورسەتىپ كەلەسىز.

سول بىرلىككە سىنا قاعىپ، كەلىسىم كەڭىستىگىنە نۇقسان كەلتىرىپ وتىرعان ءداستۇرلى ەمەس سالافيلىك اعىم يدەولوگياسىنا تىيىم سالۋ قاجەتتىگىن قازىر بۇكىل قوعام اشىنا كوتەرۋدە، تولاسسىز تالقىلاۋدا.

ەلىمىزدىڭ ءسوزۇستار زيالىلارى، ايتارى بار اعا بۋىن وكىلدەرى، ساياساتكەرلەرى مەن ساراپشىلارى، ءدىنتانۋشىلارى مەن يمامدارى ءبىر كىسىدەي سالافيلىككە تىيىم سالۋ قاجەتتىگىن اشىق مالىمدەپ، ايقىن دالەلدەپ وتىر.

ءوز كەزەگىندە سالافيلىك اعىم وكىلدەرى دە ارەكەتسىز وتىرعان جوق. 2014 جىلى «ات-تاكفير ۋال-حيدجرا» ۇيىمىنا تىيىم سالىنعاندا وزدەرىنىڭ بارلىق تەرىس پيعىلدى يدەيالارىن تاكفىرشىلىككە اۋدارعان سالافيلەر ەندى كۇماندى كوزقاراس اتاۋلىنى ۋاححابيلىككە جاۋىپ، وزدەرىن اقتاپ الۋعا تىرىسۋدا. سالافيلىكتى ۋاححابيلىكتەن بولەك اعىم رەتىندە تانىتۋ ماقساتىندا جاساندى زەرتتەۋلەر «جۇرگىزىپ»، «قالىپتى سالافيزم» دەگەن جالعان يدەيانى نەگىزدەۋگە كۇش سالۋدا. ءداستۇرلى ەمەس اعىمداردىڭ ءوزىن ايىپتاماي، ولاردىڭ تارالا باستاعانىنا قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىن كىنالاپ، ەل نازارىن باسقا تاراپقا بۇرۋدا.

بۇل ارەكەتتەر مەن يدەيالاردىڭ نەگىزسىز ەكەندىگىن دىنتانۋشى عالىمدارىمىز جان-جاقتى دالەلدەپ بەردى. سالافيلىك پەن ۋاححابيلىكتىڭ ءبىر ەكەندىگى، «قالىپتى سالافيلىك» دەگەن ۇعىمنىڭ ماقساتتى تۇردە ەنگىزىلگەن جاساندى ۇعىم ەكەندىگى، ءوزىن اقتاماعاندىقتان الەمدىك دەڭگەيدە، ءتىپتى اراب ەلدەرىنىڭ وزىندە تەرىستەلگەنى، سالافيلىك اعىمداردىڭ بارلىعىنا ەكسترەميستىك شەتىن كوزقاراستاردىڭ ءتان ەكەنى عىلىمي نەگىزدە دايەكتەلدى.

سالافيلىك – راديكالدى اعىمداردىڭ باستاۋى، ەكسترەميستىك يدەيالاردىڭ وشاعى. بۇگىنگە دەيىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا سوت شەشىمىمەن تىيىم سالىنعان 670 ادەبيەتتىڭ 334-ءى سالافيلىك اعىم وكىلدەرىنە تيەسىلى بولۋى – وسىنىڭ ايقىن دالەلى.

سالافيلىككە تىيىم سالۋ ماسەلەسى بۇگىن عانا وزەكتى بولىپ وتىرعان جوق. جوعارىدا اتالعان «ات-تاكفير ۋال-حيدجرا» ۇيىمىنا تىيىم سالۋ تاكفىرشىلەر ءبىر بولىگى بولىپ تابىلاتىنسالافيلىك اعىمداردى بولشەكتەپ ەڭسەرۋدىڭ باسى دەپ تانۋعا لايىق ۇدەرىس بولاتىن. ال سالافيلىكتىڭ كوپتەگەن تەرىس پيعىلدى ادەبيەتتەرىنە سوت شەشىمىمەن تىيىم سالىنۋى – وسىۇدەرىستىڭ ورتا بولىگى. ەندىگى كەزەكتە سالافيلىك اعىمىنا تۇتاستاي تىيىم سالۋ ارقىلى وسى ۇدەرىستى تولىق اياقتاۋ قاجەتتىگىن سوڭعى كەزدە جيىلەي تۇسكەن لاڭكەستىك وقيعالارى كۇن تارتىبىنە قويىپ وتىر.

تاۋەلسىز ساياساتى، دەربەس ۇستانىمى، ىشكى-سىرتقى قاتىناستارى ورنىققان ەل رەتىندە ءبىزدىڭسالافيلىككە تىيىم سالۋدان تارتىنۋىمىزعا ەشبىر نەگىز جوق. بۇل ۇدەرىس سالافيلىككە اداسىپ ەرگەن ەل ىشىندەگى كوپتەگەن ازاماتتاردىڭ دۇرىس سەنىمگە قايتۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى. وتانداستارىمىزدىڭ سالافيلىك يدەولوگيا ىقپالىنا ءتۇسۋ قارقىنىن ازايتادى، ۋاقىت وتە كەلە بارىنشا باسەڭدەتەدى. سالافيلىكتىڭ جەكەلەگەن وكىلدەرى كوزقاراستارىنىڭ راديكالدانا ءتۇسۋى مۇمكىن ەكەندىگىن جوققا شىعارۋعا بولمايدى، بىراق بۇل قۇبىلىس سالافيلىككە تىيىم سالىنباعان قازىرگى كەزەڭدە دە ءجۇرىپ جاتقانى بەلگىلى. اعىمعا تىيىم سالىنعان جاعدايداراديكالدانۋ ۇدەرىسىنە ۇشىرايتىن تۇلعالار سانى ءسوزسىز ازايماق.

سىرتقى ساياسات ماسەلەسىنە كەلگەندە سالافيلىكتىڭ زياندى سالدارىنان مۇسىلمان مەملەكەتتەرىنىڭ دە زارداپ شەگىپ وتىرعانىن، سوندىقتان اراب ەلدەرىنىڭ وزىندە سالافيلىككە قاتىستى كوزقاراستاردىڭ بىرىڭعاي جاعىمدى ەمەستىگىن ەسكەرۋىمىز قاجەت. بارلىق مۇسىلمان مەملەكەتتەرىنىڭ رەسمي ءدىنى يسلام بولىپ تابىلادى، ال سالافيلىك نەمەسە ۋاححابيلىك ەشبىر ەلدەرەسمي ءدىني اعىم رەتىندە بەكىتىلگەن ەمەس.

ۋاححابيلىككە ءىش تارتاتىن ساۋد ارابياسى كورولدىگىمەن قارىم-قاتىناس ماسەلەسىنە كەلسەك، مەملەكەتارالىق قاتىناستاردا ءدىني قاتىناستار ەمەس، ەكونوميكالىق مۇددەلەردىڭ باستى ورىندا تۇراتىنىن نازارعا العان ءجون. ءداستۇرلى ەمەس اعىمدار زاردابىن بىزدەن ەرتەرەك جانە تەرەڭىرەك تارتقان داعىستان، وزبەكستان، تاجىكستان سەكىلدى ەلدەردە سالافيلىك-ۋاححابيلىككە سوت شەشىمىمەن تىيىم سالىنعانىنا قاراماستان، بۇل ەلدەردىڭ اراب مەملەكەتتەرىمەن قارىم-قاتىناسىنا نۇقسان كەلمەگەنى بەلگىلى.

سالافيلىككە تىيىم سالۋ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زايىرلى تۇرپاتىن ساقتاۋ مەن دامىتۋعا، كوپكونفەسسيالى ەلدەگى تىنىشتىق پەن تۇراقتىلىقتى، ەلىمىزدىڭ مۇسىلمان ازاماتتارى اراسىنداعى ىشكى بىرلىكتى ساقتاۋعا جانە نىعايتۋعا، قازاقستان حالقىنىڭ ءداستۇرلى قۇندىلىقتارى مەن ءتولتۋما مادەنيەتىن ساقتاپ، دامىتۋعا، وتباسىلىق قۇندىلىقتاردىكۇشەيتۋگە، قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ بەدەلىن ارتتىرۋعا، قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگى جانە بىرتەكتىلىگى يدەياسىن تۇعىرلاندىرا تۇسۋگە جول اشادى.

قۇرمەتتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى!

«قازاقستان – 2050» ستراتەگياسى – قالىپتاسقان مەملەكەتتىڭ جاڭا ساياسي باعىتى» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىڭىزدا قازاقستاندىقتاردىڭ ءدىني ساناسىن ەلدىڭ سالت-داستۇرلەرى مەن مادەني نورمالارىنا سايكەس قالىپتاستىرۋ مىندەتىن ءوزىڭىز اتاپ كورسەتكەن بولاتىنسىز.

سونىڭ نەگىزىندە ءبىزدىڭ قازاقستاندىق قوعامدا قازىر ءدىن مەن ءداستۇر ساباقتاستىعىن، ءداستۇرلى قۇندىلىقتارعا نەگىزدەلگەن ءدىني تانىمدى قايتا جاڭعىرتۋ شارالارى ماڭىزدى ورىن الۋدا. ال سالافيلىك يدەولوگياسىنىڭ ەڭ جاعىمسىز ىقپالى ءداستۇرلى رۋحاني-ءدىني قۇندىلىقتاردى ىدىراتۋ ارقىلى ءدىني سانانى وزگەرتۋ ۇدەرىسى بولىپ وتىر. بۇل ءوز كەزەگىندە ءداستۇرلى قۇندىلىقتارمەن بىرگە ىشكى تۇراقتىلىقتىڭ السىرەۋىنە سوقتىرۋدا. سوندىقتان ۇلتتى قالىپتاستىرعان قۇندىلىقتاردى قورعاۋ ەلدىڭ ىشكى تۇراقتىلىعى مەن مەملەكەت ىرگەسىنىڭ بۇتىندىگىن قورعاۋمەن ۇشتاساتىنى ايقىن.

ءدىن مەملەكەتتەن بولىنگەنىمەن، حالىقتىڭ بولمىسىنان، تۇرمىس-تىرشىلىگىنەن بولىنبەيتىنى بەلگىلى. سەبەبى ءدىن – تەك سەنىمدىك ۇعىم ەمەس، ول – حالىقتىڭ تاريحى، مادەنيەتى، دۇنيەتانىمى، ءومىر ءسۇرۋ مانەرى.

ماڭگىلىك ەلدىڭ تىرەگى – ماڭگىلىك قۇندىلىقتار. سول قۇندىلىقتاردىڭ ءبىرى – ۇلت بولمىسىمەن استاسقان ءداستۇرلى ءدىن.

سوندىقتان قازىر بارشا قازاقستاندىقتار، اسىرەسە ەلىمىزدىڭ مۇسىلمان ازاماتتارى قازاق مەملەكەتتىلىگى مەن رۋحاني-مادەني قۇندىلىقتارىنىڭ قالىپتاسۋىنا نەگىز بولعان اتا ءدىنىمىز – يسلامنىڭ لاڭكەس اعىمداردان ازات بولىپ، وسكەلەڭ بۋىنعا مىڭجىلدىقتار بويىنا رۋحاني باعدار بولۋىنا نەگىز سالاتىن شەشىم قابىلدانۋىن كۇتۋدە.

سالافيلىككە تىيىم سالۋ زايىرلى مەملەكەتىمىزدىڭ نەگىزگى قۇندىلىقتارىن – مەملەكەت ازاماتتارىنىڭ ءومىرىن، بوستاندىقتارى مەن قۇقىقتارىن، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتى، ىشكى تۇراقتىلىقتى، حالىقتىڭ رۋحاني-مادەني قۇندىلىقتارىن ساقتاۋ مەن نىعايتۋعا باعىتتالعان سارابدال ساياسات، سارا شەشىم بولماق.

ماڭعىستاۋ وبلىسى، اقتاۋ قالاسى

Abai.kz